Cachectie in de terminale fase

Depressie in de terminale fase
Dr. Hannes Blockeel
Dr. Piet Snoeck
Dr. Blockeel
Vrouw van 81 jaar
 Woont thuis met (slechtziende)
echtgenoot
 1 zoon en 2 dochters
 Weigerachtig versus medische wereld

Medische context
2001: rectumcarcinoom – T2N0M0:
R/ anteriorresectie – chemoradiotherapie
 2002: longletsel – vergrote rechter bijnier
R/ afwachtende houding – opvolgen CEA
 2011: oplopen CEA met duidelijke toename
longmetastasen: R/ Xeloda
 2012: osteolytische metastase L1 – re
femur: R/ antalgische radiotherapie

Na thuiskomst radiotherapie: resem vage
klachten:
◦
◦
◦
◦
◦
◦
Anorexie
‘Het gaat niet’
Huilt veel
Herkent kleinkinderen niet meteen
Pijnvrij
Weinig spraakzaam: moeilijke communicatie
Probleemstelling 1 – Dr. Pype
Kunnen we hier spreken van een depressie?
Opties
1.
2.
3.
4.
Ja: dit is een depressie
Neen: dit is een normaal rouwproces
Neen: dit zijn hersenmeta’s
Neen: dit is een paraneoplastisch
cognitief syndroom
 VOTING
Dr. Snoeck

Hoe met stress kanker omgaan ?
1. AANPASSINGSSTOORNIS :
Het ontstaan van emotionele en gedragssymptomen in
reactie op (een) herkenbare stressveroorzakende factor(en)
binnen drie maanden na het begin van de
stressveroorzakende factor(en).
 Het lijden is ernstiger dan op basis van de
stressveroorzakende factor verwacht kan worden of er zijn
belangrijke beperkingen in beroepsmatig of sociaal
functioneren.
 De stoornis voldoet niet aan de criteria van een andere
psychische stoornis (zoals bijvoorbeeld de depressieve
stoornis of de dysthymie).
 De klachten duren niet langer dan zes maanden na het
stoppen van de stressveroorzakende factoren.

2. DEPRESSIE
Hogere prevalentie bij kankerpatienten
Vaak gemist , belang screenen !
Cfr : www.zorgpad-depressie.be
Majeure depressie : somatische vs psychologische
sympt, cavé gevolg ziekte -behandeling vs normaal
gevolg levensbedreigende situatie. Kwantiteit,
ernst, impact op alle levensdomeinen !
 Stemmingsstoornis door kanker ( hersentumor,
proinflammatoire cytokines die metabolisme
beinvloeden van monoamines, tryptofaan en
schildklier)




Medicatie geinduceerde depressie
 Corticosteroiden, hormonen, exogene
cytokines en chemotherapie kunnen depressie
veroorzaken

3. ZELFMOORDGEDACHTEN
-Gradaties : Passief, vraag naar versnelde
dood (eutanasie) en actief.
-Vooral als palliatief, veel pijn, delier,
hopeloosheid, hogere leeftijd of depressie
-Risico 2 keer hoger dan normaal
-Altijd navragen naar concrete plannen
-Frequent miskende depressie
4. DELIER EN COGNITIEVE DYSF





Tot 85% in terminaal stadium.
Vooral hypoactieve variant stelt problemen.
Afname interesse en motivatie, zelfzorg,
concentratie en cognitieve veranderingen,
stoornissen in bewustzijn en waarneming.
Beinvloeden van redeneren en correct
inschatten ernst ziekte.
Samen met depressie hoofdoorzaak van
weigering tot behandeling !
Dr. Blockeel
Druk van de familie: patiënte moet eten!
 Stabiele toestand, communicatie blijft
moeilijk verlopen.
 Opstart mirtazapine 15 mg /dag

Probleemstelling 2 – Dr. Pype
Wat is hier de meest optimale
behandelingsstrategie?
Opties
Psychotherapie is nutteloos bij palliatieve
patiënten, dus enkel medicatie
2. Psychotherapie + anxiolytica
3. Psychotherapie + antidepressiva
4. Psychotherapie + Rilatine
1.
 VOTING
Dr. Snoeck
PSYCHOLOGISCHE ONDERSTEUNING
Doel : reduceren stress, copingvaardigheden
verhogen en steunsystemen versterken.
 Welke : psychoeducatie, zelfhulp(groepen),
relaxatie, mindfulness, individuele behandeling (
ondersteunend, CBT, IPT, PST, zingeving), relatieen gezinstherapie, groepstherapie.
 Terminaal : waardigheidsbehoudende, existentiële,
en zingevende interventies. Ondersteunende,
validerende en niet-oordelende aanwezigheid.

PSYCHOFARMACOLOGISCH
Benzo’s bij slaap en angstproblemen bij
aanpassingsstoornis.
 Antidepressiva bij ernstige depressie of bij
angstklachten.
 Cavé : medicalisatie van
levensgebeurtenissen. Zingeving belangrijk









Antidepressiva bij somatische klachten
Vermoeidheid : Wellbutrin, Edronax
Naussea, anorexie : Remergon, Lerivon, Redomex
Pijn : Cymbalta,Venlafaxine, Redomex
Slaapproblemen : Remergon, Lerivon, Trazolan,
Redomex
Hotflashes :Venlafaxine
Risico SSRI : Hyponatremie en GI-bloedingen,
zeker in combinatie met NSAIDS en Aspirine
Psychostimulantia ( Rilatine): werken snel op
gemoed , moeheid, anorexie, verhogen
concentratie, verlagen pijn. Cavé cardiale ptn
Antwoord van specialist
Dr. Blockeel
Weinig opklaring algemene toestand
 Heel beperkte eetlust, apathische
toestand
 Maakt zich zorgen over achterblijvende
echtgenoot
 Communicatie dooft verder uit

Probleemstelling 3 – Dr. Pype
Hoe kunnen we deze fase zin geven?
Opties
Te laat voor zingeving, best benzo’s
opdrijven
2. Priester bellen
3. Familie stimuleren om patiënte emotioneel
niet te triggeren
4. Het gesprek met patënte over zingeving
aangaan
1.
 VOTING
Dr. Snoeck
ZINGEVING

Via religie of spiritualiteit betere outcome

Bij worstelen met geloof door de ziekte zijn
er meer nevenwerkingen en lagere
levenskwaliteit
Hoe screenen en wie ?
ROL VAN DE FAMILIE




Ook een moeilijke periode voor de
omgeving van pt. die naast steun ook zelf
moet verwerken wat er gebeurt.
Belang om hen goed te informeren en te
ondersteunen.
Thema’s : zorgen, toekomstig verlies en
existentiële vragen.
Hoe : promoten van een optimistische
houding, onzekerheid verminderen, verhogen
van open communicatie tussen de
verschillende familieleden
Besluitvorming – Dr. Pype
Peter vult nog aan