Literatuurstudie

Literatuurstudie - methode sectie (F2)
Bij wetenschappelijk onderzoek is het belangrijk dat je studie gerepliceerd kan worden. Bovendien is het
belangrijk dat je lezers je werk kunnen beoordelen. Als je een literatuurstudie doet, is het niet anders. Hieronder
een aantal richtlijnen die je kunt volgen om dit te realiseren.
1. Documenteer je zoektocht. Zorg dat je vanaf het begin bijhoudt welke queries je uitprobeert op welke dagen
en hoeveel hits je krijgt.
Achtergrond informatie:
Als je artikelen zoekt, zoek je die in een database. Die databases zijn grote servers (computers) met als enige
functie het opslaan en opzoeken van informatie. Er zijn verschillende manieren om met die databases te
communiceren. Jullie zullen webbased interfaces gebruiken. Dit zijn websites waar je queries kunt ingeven, die de
website dan naar 'database-taal' vertaalt en naar de database stuurt. De database stuurt vervolgens alle 'hits', alle
artikelen die aan je query voldoen, terug, en de website presenteert die informatie op een mooie manier.
Zo'n query is een combinatie van zoektermen. Je combineert zoektermen met 'logische operatoren'. De operatoren
die het meest voorkomen zijn 'AND' en 'OR', maar er zijn er meer. Deze operatoren verschillen per interface; als je
bijvoorbeeld de PsycINFO database benadert via de Ovid interface kun je andere operatoren gebruiken dan wanneer
je gebruik maakt van de Ebsco interface. Niet alleen de operatoren die je kunt gebruiken verschillen, maar ook de
manier waarop je die operatoren gebruikt; elke interface heeft een soort klein simpel taaltje waarin je je query
formuleert. Deze staat uitgelegd in de help-functie van de interface.
Voordat je in een database gaat zoeken, moet je dus even kijken welke operatoren tot je beschikking staan voor de
interface die je gaat gebruiken, en hoe je die gebruikt.
Vervolgens bouw je je query op. Queries kunnen in theorie erg complex worden, maar over het algemeen volstaat
een heel simpel formaat: je combineert je synoniemen met OR's en je combineert de combinaties van synoniemen
met AND's. Je krijgt dan een query van dit formaat:
(zoekterm1 OR synoniem OR synoniem) AND (zoekterm2 OR synoniem OR synoniem) AND (zoekterm3 OR synoniem)
Als je niet specificeert in welk veld de interface moet zoeken, wordt in een aantal standaardvelden gezocht. Welke
dit zijn, verschilt per interface (dit kun je weer opzoeken in de help-functie). Om het zekere voor het onzekere te
nemen, kan het handig zijn om de velden zelf te specificeren. Hoe dit moet verschilt per interface; dit kun je weer
opzoeken in de help-functie.
2. Denk na over de soort studies die je zoekt. Dit hangt af van je onderzoeksvraag. Als je bijvoorbeeld benieuwd
bent naar een causale relatie (oorzaak en gevolg), heb je experimenten nodig. Als je geïnteresseerd bent in
studies onder adolescenten, moet je besluiten welke leeftijdsgrenzen je hanteert. Als je studies zoekt waarbij
positief affect wordt gemanipuleerd, moet je besluiten welke definities van positief affect je accepteert en
welke niet. Als je dit voor jezelf duidelijk hebt, maak dan een lijstje van exclusiecriteria. Dit zijn vertalingen
van je 'eisen' naar criteria om studies waar je niets aan hebt te elimineren. De exclusiecriteria die bijvoorbeeld
uit bovenstaande eisen zouden kunnen volgen, zijn "Geen experiment", "Doelgroep niet tussen de 14-18", en
"Positief affect niet gemeten met de PANAS".
3. Bekijk de titels en de abstracts van artikelen die je met de verschillende queries in de verschillende databases
vond. Leg je exclusiecriteria ernaast en probeer op basis van die criteria zoveel mogelijk studies te excluderen.
Zoals je merkt is het dus belangrijk dat je exclusiecriteria weloverwogen zijn; het is niet de bedoeling dat je
studies excludeert die je wel zouden kunnen helpen met het beantwoorden van je onderzoeksvraag.
Achtergrond informatie:
Omdat je onderzoek repliceerbaar moet zijn, moet je al je keuzes verantwoorden. Je moet daarom alle artikelen,
die je met je query vindt, afgaan om te verifieren of ze relevant kunnen zijn. Daarom is het heel belangrijk dat je
goed nadenkt over je queries. Als deze te algemeen zijn, kun je soms duizenden hits krijgen. Denk daarom goed na
over je onderzoeksvraag, de concepten die je nodig hebt, en hoe je dit vertaalt in een query. Hoe mee synoniemen
je toevoegt met OR, hoe meer hits je krijgt; hoe meer combinaties van synoniemen je toevoegt met AND, hoe minder
hits je krijgt.
Tip: je kun vaak ook in het veld "publicatiejaar" zoeken; je kunt bijvoorbeeld aangeven dat je alleen artikelen zoekt
die na 2001 zijn gepubliceerd.
4. Pas aan de hand van je ervaringen zowel je keywords als je criteria aan. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je merkt
dat je extra exclusiecriteria nodig hebt, of dat mensen synoniemen gebruiken die je nog niet in je lijstje
keywords had staan.
5. Omdat je keywords kunnen evolueren naarmate je meer leert en je queries verfijnd, zul je uiteindelijk een hele
serie queries hebben die erg op elkaar lijken. Zorg dat je uiteindelijk maar één query per database/interface
uitvoert, en werk alleen de hits van die query af. Lezers zijn niet geïnteresseerd in het hele proces dat je
doorging; het gaat om de queries die je uiteindelijk hebt gebruikt. Zorg dus dat je per database/interface een
'definitieve query' hebt, en verifieer dat je alle artikelen hebt beoordeeld.
6. Als je zoveel mogelijk artikelen hebt geëxcludeerd, bestel dan de volledige tekst van de artikelen die je op
basis van de titel en het abstract niet kon excluderen. Vaak zul je via de OU de volledige tekst online kunnen
inzien; soms zul je een artikel moeten bestellen via Picarta (let op: via Picarta kun je ook PDF's toegestuurd
krijgen, als je aanvinkt dat je een artikel via email wilt ontvangen!). Als je de volledige versies hebt, kijk dan of
alle artikelen echt bruikbaar zijn. Veel artikelen zul je niet kunnen excluderen op basis van de titel of het
abstract, bijvoorbeeld omdat niet duidelijk wordt gemeld wat de leeftijd van de doelgroep is, welke
afhankelijke maat precies is gebruikt, of soms zelfs omdat uit de abstract niet duidelijk wordt wat het design
van een studie was, waardoor je soms bijvoorbeeld correlationele studies pas kunt excluderen op basis van de
volledige tekst (als je experimenten nodig hebt).
7. Als je uiteindelijk je de artikelen hebt gevonden die je wilt gebruiken, schrijf dan dit proces uit. De volgende
richtlijnen kunnen hierbij helpen:
1. Denk na over een manier om overzichtelijk te presenteren hoeveel hits je had in welke database.
Maak daarom een tabel, bijvoorbeeld met de kolommen "datum", "database en interface", "query",
en "aantal hits".
2. Geef vervolgens van je totale aantal hits aan hoeveel artikelen je excludeerde per exclusiecriterium
op basis van de titels en de abstracts.
3. Geef daarna aan hoeveel artikelen je in de tweede fase excludeerde op basis van de volledige tekst
(wederom per exclusiecriterium).
Een handige manier om 2 en 3 te rapporteren staat in de PRISMA richtlijnen (die overigens zo streng zijn dat
jullie die niet hoeven te volgen; desalniettemin zijn ze handig om te bekijken, voor het geval je ooit een echte
literatuurstudie moet doen): http://plosmedicine.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pmed.1000097
(bekijk Figuur 1). Een ander voorbeeld staat in mijn meta-analyse op http://bit.ly/fearappeals. Ik heb deze als
voorbeeld op de volgende pagina gezet; die kun je eventueel copy/pasten en aanpassen natuurlijk.
Als je vragen hebt, kun je me natuurlijk altijd even mailen!
Previous reviews:
295 publications
Exclusions first screening stage:
No empirical study reported: 30
No experiment reported: 40
Study did not address fear/threat: 12
Efficacy was not manipulated: 144
Design was not factorial: 7
No behavioural outcome measure: 0
Duplicate of other study in list: 2
Full text acquired:
58 publications
Exclusions second screening stage:
No empirical study reported: 2
No experiment reported: 2
Study did not address fear/threat: 4
Efficacy was not manipulated: 7
Design was not factorial: 5
No behavioural outcome measure: 24
Duplicate of other study in list: 0
Included:
13 publications
Figure 1: flowchart showing how the final 13 included publications resulted from processing
the 295 publications cited in earlier reviews