Acute-, revalidatie- en chronische fase

Verschillende fasen
verschillende accenten
Anne Visser-Meily
Revalidatiearts Onderzoekster
UMC-Utrecht
Revalidatiecentrum de Hoogstraat
Mijnheer C
OVERLEVEN
► Partner vertelt: “Cees was aan het
werk toen hij aan de rechterkant een
raar gevoel kreeg. Hij zei tegen zijn
collega dat hij niet goed werd en zakte
in elkaar. Hij had een hersenbloeding
en werd meteen naar het ziekenhuis
gebracht”.
Mevrouw L
HERSTEL ACTIVITEITEN
► De doelen lijstje van patiënte: zo goed
mogelijk herstellen, weer veilig kunnen
fietsen, haar huishouding weer zelf kunnen
voeren en op termijn weer haar werk als
verpleegkundige kunnen oppakken en weer
kunnen golfen (hobby, die zij samen met haar
echtgenoot beoefent)
Mevrouw V
Blijvende beperkingen
► Mevrouw blijft veel hinder ervaren van
haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na
CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en
voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100%
afgekeurd. Doet haar eigen huishouding
en heeft daar haar handen aan vol.
Verschillende fasen
Acute stadium
Overleven
Revalidatie
Herstel
Chronische fase
Blijvende
beperkingen
Verschillende fasen
Acute stadium
Overleven
Revalidatie
Herstel
Chronische fase
Blijvende
beperkingen
Adaptatie
-richten op mogelijkheden
-richten op oplossingen
Verschillende fasen
Adaptatie proces
Acute stadium
verminderen draaglast
Revalidatie
(h)erkennen blijvende
draaglast
Chronische fase
draagkracht vergroten
Adaptatie
-richten op mogelijkheden
-richten op oplossingen
Acute stadium
Overleven
► Schade aan de hersenen beperken!
► Herkenning en hospitalisatie
Wat zijn de eerste signalen van een acute beroerte?
F
FACE
A
ARM
S
SPEECH
T
TIME
Patiënt: Beroerte niet herkennen, niet de noodzaak
tot spoed onderkennen
Hulpverleners: beroerte niet als spoed triageren
Acute stadium
Overleven
► Schade aan de hersenen beperken!
• Trombolyse (intraveneus- intra arterieel
• Mechanische trombectomie
• Hematomen: nog opzoeken
► Complicaties voorkomen
•
•
•
•
Pneumonie
Diepe veneuze trombose
Contracturen
Decubitus
► Prognose maken tav herstel en tav ontslag
CVA
(on)bloedig, li/re hemisfeer, recidief,
localisatie
Structuur
en functie
Activiteiten
ADL, lopen,
communiceren
Participatie
Rompbalans, parese,
cognitie, slikken,
stemming
Persoonlijke
factoren
Leeftijd, premorbide ADL en
ambulantie
Omgevings
factoren
Draagkracht partner,
beschikbaarheid partner, sociale
netwerk, woning
Revalidatie fase
Herstel - oefenen
Intensiteit van oefentherapie na een CVA:
‘More is better’
Kwakkel et al, Stroke 2004; 35: 2529-39
Wat is de evidentie voor CIMT, more is better
Hakkennes & Keating, Austral. J. Physiotherapy, 2005:51:221-231
Revalidatie fase
Oefenen- hoe kan de intensiteit om hoog
► Gebruik van forced-use paradigma’s (b.v.:
CIMT)
► Gebruik van apparatuur die de patiënt zelf in
de gelegenheid stelt om zelf op maat te
oefenen (b.v.: robotica)
► Verbeteren van compliantie aan de
behandeling en verbeteren van controle (b.v.:
games, tele-rehabilitation services,
huiswerkprogramma’s)
Revalidatie fase
Oefenen- hoe kan de intensiteit om hoog
► Erkennen van determinanten die gerelateerd
zijn met onvoldoende deelname aan fysioen ergotherapeutische behandelsessies
• depressie, gering zelfvertrouwen,
verminderd cognitief functioneren
► Het geven van training in groepen
(functionele fitness training)
Revalidatie fase
informatie en educatie
► Voorlichting
• Herhaald
• Afgestemd op individu
• Op verschillende wijze (papier, mondeling,
groep)
• Gecombineerd met educatie
• Ook aan naasten
• Rekening houdend met de fase – adaptatie!!
Chronische fase
Blijvende beperkingen
► Mevrouw blijft veel hinder ervaren van
haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na
CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en
voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100%
afgekeurd. Doet haar eigen huishouding
en heeft daar haar handen aan vol.
Chronische fase
blijvende beperkingen - aanpassing
►
►
►
►
Depressie - aanzienlijk probleem
Significant hoger dan in normale populatie
Piek tussen 6 mnd en 2 jaar na de beroerte
1 op de 3 in alle fasen
3 jaar na CVA (FuPro onderzoek)
► Chronische fase: 1 op de 5
FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers
Predictor voor depressie,
depressie weer voorspeller voor…..
Afasie, Alleen wonen,
Sociale contacten
Cerebrale atrofie
Inactiviteit
Vermoeidheid
Depressie
Minder bewegen
Minder sociale contacten
Depressie en andere chronische ziekten
► Chronische ziekte: adaptatie
► Adaptatie is meestal niet eenmalig
► Verstoring draaglast – draagkracht
-ptn
-ptn
-ptn
-ptn
-ptn
-ptn
met
met
met
met
met
met
gebrekkige angst tolerantie
depressieve aard
kwetsbaar zelf gevoel
psychiatrische voorgeschiedenis
mager sociaal netwerk
relatie- en /of werk problemen
Depressie, mogelijke behandelingen
► Weinig bewijs, maar ook weinig onderzocht
► Medicatie: SSRI’s
► Gedragstherapie?
► Fitness training?
► Bij andere chronische ziekten:
-controle geven over eigen klachten
-maatschappelijke integratie
-verliesverwerking
-cardio-fitnesstraining
Dagbesteding
► 1 jaar na CVA:
• 32 – 45% inactief (FAI)
► 3 jaar na CVA:
• 37% inactief (FAI)
• 3% full time betaald werk (was 40% voor CVA)
• 21% unmet needs op het gebied van vrije tijd, 27%
op het gebied van werk
• 20% deelname aan Activiteiten Centrum
• 6% opgenomen in verpleeg- of verzorgingshuis
FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers
Familiezorg- Partners
► 3 jaar na CVA: Fupro studie
► 44% overbelast (51% na 1 jaar)
► 50% somber (52% na 1 jaar)
► 52% ontevreden met het leven (46% na 1 jaar)
• 51% ontevreden met financiën
• 72% ontevreden met sex tov 67%
• 34% ontevreden met relatie tov 28%
► Sociale steun neemt af tussen 1 en 3 jaar
► Kwaliteit van relatie vermindert tussen 1 en 3 jaar
Monitoren in chronische fase
Op groepsniveau blijft beeld gelijk
Op individueel niveau verschillen
► Zou monitoren kunnen door HA?
(praktijkondersteuner)
-Mobiliteit (bv Rivermead Mobility Index)
• loopsnelheid
-Dagbesteding (bv Frenchay Activity Index)
-Stemming (screeningslijst)
-Ervaren zorglast (bv Caregiver Strain Index)
Samenvatting