Les 5: Creatieve werkvormen

Les 5: Creatieve werkvormen
1.
Creatieve werkvorm vs. Actieve werkvorm ................................................................ 1
2.
Wat Als?.................................................................................................................... 2
A.
B.
Opbouw v.d. les ............................................................................................................... 2
Lesindeling ....................................................................................................................... 3
Het Zuiden ...................................................................................................................................... 3
Klimaatverandering ........................................................................................................................ 4
Creatieve verwerking ...................................................................................................................... 5
Lesbesluit: ....................................................................................................................................... 5
Oplossingen? .................................................................................................................................. 5
Bronnen .......................................................................................................................................... 6
1. Creatieve werkvorm vs. Actieve werkvorm
Doelstellingen van een creatieve werkvorm:
 Lln. kunnen kritisch omgaan met perspectieven, interpretaties,
kaarten, begrippen, bronnen, etc. rond het thema klimaatverandering
en kunnen hun resultaten, conclusies… verwerken op een creatieve
manier.
 Lln. benoemen zelf wat ze geleerd hebben, op welke manier ze dit
aangepakt hebben en hoe ze dit ervaren hebben (self-explenation).
Eindproduct:
De manier waarop de lln. hun bronnen gaan verwerken is (voor mij
persoonlijk) minder belangrijk. Om even te verwijzen naar taak
differentiëren, ga ik hier dus differentiëren op vlak van verwerking. De
leerlingen mogen zelf kiezen hoe ze hun bronnen gaan analyseren. Bij een
creatieve werkvorm moeten we vooral gaan kijken naar het eindproduct,
maar ook hier zijn ze vrij. De leerkracht geeft richtlijnen hoe de
eindverwerking (poster, kaartanalyse, artistiek product, website,
fotoanalyse, mindmap… ) er moet uitzien, maar laat de leerlingen zelf
kiezen welke opdracht ze volbrengen. Zo kunnen de leerlingen iets kiezen
waar ze graag mee werken.
De leerlingen worden verplicht om bronnen rond klimaatverandering te
analyseren, zonder dat de leerkracht dit expliciet vermeldt. De taak van de
leerkracht is om enkele bronnen te voorzien, maar de lln. mogen zelf ook
andere bronnen raadplegen. Aan de hand van het creatief eindproduct kan
de lkr. zien of de lln. effectief kritisch aan de slag zijn gegaan met hun
bronnen en of ze het beoogde doel behaald hebben.
Wat Als?
1
2. Wat Als?
Lesonderwerp: Klimaatverandering in/en het Zuiden
Probleemstelling: Wat zijn de gevolgen voor het Zuiden, wanneer de
temperatuur op aarde stijgt met 3°C?
Doelstellingen:
 Leerlingen
kennen
enkele
concrete
gevolgen
van
de
klimaatverandering op het dagelijks, leven van mensen in het Zuiden.
 Ze kunnen omschrijven hoe verschillende bevolkingsgroepen
getroffen worden (vissers, boeren, kinderen …)
 Ze begrijpen dat de gevolgen in de eerste plaats voelbaar zijn voor
het Zuiden en ze maken kennis met het wereldwijde karakter ervan
(voorbeelden uit verschillende landen).
 Ze begrijpen de linken met andere problemen van armoede (gebrek
aan gezondheidszorg, onderwijs, tekort aan drinkwater …)
 Ze zien in dat er een veelheid van oorzaken aan de basis ligt van
armoede en begrijpen dat de klimaatverandering het probleem van
armoede nog versterkt.
 Leerlingen voelen het onrechtvaardige van de situatie aan.
A. Opbouw v.d. les
In vorige lessen kunnen ze reeds gewerkt hebben rond feiten en cijfers van
de klimaatverandering, de oorzaken van de klimaatverandering, … In deze
les gaan de lln. kijken naar de globale gevolgen, maar vooral naar de impact
van de klimaatverandering op het Zuiden
De lln. staan bij deze les eerst stil bij het probleem van armoede in het
Zuiden Ze analyseren een aantal factoren in het Zuiden (basisbehoeften)
en gaan dit vergelijken met het Westen: water, voedsel, onderwijs,
gezondheidszorg, onderdak en infrastructuur.
Daarna gaan de leerlingen op zoek naar oorzaken van armoede: schaarste
van grondstoffen, conflicten, oneerlijke handel, overbevolking, slecht
beleid,
de
klimaatverandering.
Er
wordt
ingezoomd
op
de
klimaatverandering als een nieuwe bijkomende oorzaak, die armoede nog
eens extra in de hand werkt. Aan de hand van een filmpje en andere
bronnen maken de leerlingen kennis met vier gevolgen van de
klimaatverandering en de impact daarvan op het leven van mensen in het
Zuiden:




Extreme weersomstandigheden nemen toe
Oceanen zijn ontregeld
Seizoenen zijn in de war
Gletsjersmelt
Wat Als?
2
De leerlingen gaan dus de globale gevolgen van de klimaatverandering
analyseren. Ze onderzoeken de impact die deze vier gevolgen juist hebben
op juist die mensen die al in armoede leven.
Het uiteindelijke doel is dat de lln. een creatieve verwerking maken rond de
casus.
Opbouw van de les in 7 punten:
1. Feiten en cijfers van de klimaatverandering
2. Wat is armoede?
3. Touwtjesspel
4. Klimaatverandering al bijkomende factor
5. Analyse ‘Gevolg voor het Zuiden’
6. Presentatie ‘gevolg voor het Zuiden
7. Oplossingen?
B. Lesindeling
Het Zuiden
Ik wil dat de leerlingen bij dit complex gegeven niet lineair gaan denken,
maar ik wil dat de ze zien, dat alles in feite met elkaar verbonden is. Aan
de hand van systeemdenken en syndroombenadering wil ik dit duidelijk
maken. Belangrijk is dat leerlingen inzien dat het armoedeprobleem
complexer is dan alleen het financiële en honger, en dat armoede
verschillende oorzaken heeft. De klimaatverandering versterkt in veel
gevallen reeds bestaande armoedeproblemen. Kunnen we één oorzaak
bestrijden, dan is het probleem nog niet opgelost. Kunnen we de
klimaatverandering een halt toeroepen, betekent dat niet dat er geen
mensen meer zullen sterven van een tekort aan drinkbaar water en honger.
De leerlingen analyseren in groepjes of klassikaal een lijst van verschillende
bronnen omtrent oorzaken van armoede: oneerlijke handel, uitbuiting,
overbevolking, klimaat, conflicten, corruptie, slecht beleid, schuldenlast,
schaarste aan grondstoffen, klimaatverandering, enz.
Wat Als?
3
Touwtjesspel:
 Eerste cirkel: Vis, Varken, Koe, Aardappel, water
 Tweede cirkel: Boer (veeteelt), Kind, Boer (akkerbouw), Zieke vrouw,
Visser, etc.
 Derde cirkel: Overheid, Europese
Klimaatverandering
leider, baas van buitenlands
bedrijf etc.
Overheid, Baas van
 Extra
4de
cirkel:
Buitenlands bedrijf
Klimaatverandering
Boer, Visser, Zieke
 Klimaatverandering
vrouw, Kind,
Handelaar
gevolgen
o Overstroming
o Extreme
Vis, Varken,
Aardappel...
weersomstandigheden
o Ziektes
o Etc.
Klimaatverandering
De leerlingen gaan als volgt de impact van de klimaatverandering in het
Zuiden en de factoren van armoede met elkaar linken. Dit doen ze in
achteraf in groepjes. De leerlingen krijgen per groepje een filmpje met de
daarbij horende bronnen te zien, omtrent een gevolg van de
klimaatverandering:
(Klikken voor link)




Gevolgen
Gevolgen
Gevolgen
Gevolgen
voor
voor
voor
voor
mensen
mensen
mensen
mensen
in
in
in
in
het
het
het
het
Zuiden
Zuiden
Zuiden
Zuiden
-
Afsmelten gletsjers
Extreme weerfenomenen
Seizoenen in de war
Oceanen ontregeld
De lln. gaan als volgt aan de slag met hun ‘gevolg’. De lkr. geeft een
opdrachtenfiche waar enkele onderzoeksvragen op genoteerd staan. Dit zijn
de richtlijnen die de leerlingen moeten volgen bij hun verdere analyse.
Hieronder kan je een opdrachtenfiche vinden van het gevolg: ‘Afsmelten
van Gletsjers’.
Wat Als?
4
Opdrachtenfiche: ‘Afsmelten Gletjers en
Poolkappen’
Welke gevolgen heeft het afsmelten van Geltsjers voor het Zuiden?
 Wat is de impact op de watervoorziening
 Wat is de impact van he ‘toenemend risico op rampen’.
Welke gevolgen heeft het afsmelten van Poolkappen voor het Zuiden?
 Welke impact heeft de stijging zeeniveau?
 Hoe wordt onze voedselketen verstoord?
Wat is permafrost en welke gevolgen heeft het ‘smelten’ van permafrost
voor het Zuiden?
Creatieve verwerking
Het uiteindelijke lesdoel is dat de leerlingen hun bevindingen op een
creatieve manier komen brengen vooraan in de klas. Ze kunnen kiezen
tussen enkele creatieve verwerkingen:
 Nieuwsbericht maken, waarin duidelijk wordt wat de gevolgen zijn
van hun gevolg voor het Zuiden.
 Poster maken van hun analyse en de impact op het Zuiden.
 Rollenspel filmen tussen journalist en Visser, Boer, Kind… uit het
Zuiden waarin duidelijk wordt hoe deze lijden onder de
klimaatsverandering.
 Andere keuze bij goedkeuring leerkracht.
Lesbesluit:
Armoede kent verschillende oorzaken. De helft van de wereldbevolking is
arm tot extreem arm. Nu al kampen mensen met watertekort,
voedseltekort, meer ziekten, meer overstromingen, vernielingen van
oogsten … De cijfers uit de film liegen er niet om: per dag sterven ruim
20.000 kinderen aan makkelijk te voorkomen ziektes, 3 miljard mensen
moet dagelijks rondkomen met minder dan 2 dollar, dagelijks sterven 2000
mensen aan malaria, 1 miljard mensen heeft honger, bijna 1 miljard
mensen heeft geen toegang tot proper drinkwater, 800 miljoen mensen
wonen in sloppenwijken …
Wat stellen we vast? Net deze mensen krijgen er nog eens de gevolgen van
de klimaatverandering bovenop.
Oplossingen?
Als afsluiting van de les kan de leerkracht ook nog oplossingen
aankaarten. De leerkracht kan met de leerlingen met een
Wat Als?
5
systeembenadering oplossingen zoeken voor de armoedeproblemen én de
klimaatverandering.



Beleid?
Hernieuwbare energiebronnen?
Klimaatvriendelijke levensstijl?
Bronnen
 http://eoswetenschap.eu/dossier/klimaatverandering
 http://www.climatechallenge.be/nl/lerarenpagina/gevolgen-voormensen-in-het-zuiden.aspx
 http://www.milieurapport.be/
Wat Als?
6