Perifere stamcellen verzamelen

Kanker Instituut
Uw behandelend arts heeft met u besproken, dat u een behandeling zult ondergaan, waarbij
perifere bloed stamcellen verzameld zullen worden. Deze perifere stamcellen worden op de
afdeling Hemaferese afgenomen en op het transplantatielaboratorium bewerkt en ingevroren.
Indien de behandeling van uw ziekte dit vereist, kunnen deze stamcellen op een later tijdstip
via een infuus aan u teruggegeven worden. Deze folder geeft informatie over de gang van zaken met betrekking tot het verzamelen van perifere stamcellen.
De Hemaferese afdeling
De afdeling Hemaferese is onderdeel van de afdeling Hematologie van het Erasmus MC.
De medewerkers zijn aanwezig van maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 16.30 uur.
Het telefoonnummer en e-mailadres staan achter in deze folder vermeld.
Wat zijn (perifere) stamcellen?
In het bloed komen drie soorten cellen voor: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. De rode bloedcellen zorgen voor het transport van zuurstof, de witte bloedcellen
voor de afweer tegen ziekteverwekkende factoren zoals bacteriën en virussen en de bloedplaatjes vervullen een belangrijke rol bij de bloedstolling. Al deze cellen worden in het beenmerg aangemaakt en komen voort uit een ‘moedercel’, de stamcel. Deze stamcellen komen
normaal nauwelijks in het bloed voor. Na de chemotherapie ontstaat er tijdelijk een verhoogde productie van de stamcellen in het beenmerg, zelfs zo veel dat zij ook in het bloed
terechtkomen. Er wordt dan gesproken van perifere bloed stamcellen.
Het verzamelen van perifere stamcellen
Waarom perifere stamcellen verzamelen?
Na elke chemotherapie zal het aantal bloedcellen dalen doordat de stamcellen tijdelijk
onvoldoende in staat zijn nieuwe bloedcellen aan te maken. Normaal herstelt de aanmaak
zich na enkele dagen tot weken. Het kan in de toekomst noodzakelijk zijn om uw ziekte met
een meer intensieve chemotherapie met of zonder bestraling te behandelen. Deze behandeling zou een langdurige onderdrukking van de normale bloedaanmaak tot gevolg kunnen
hebben. Daarom worden er nu bij u stamcellen verzameld. Deze stamcellen kunnen na de
vervolgbehandeling eventueel worden teruggegeven voor een sneller herstel van de bloedaanmaak. Er wordt dan gesproken van een Perifere Bloed Stamcel Transplantatie.
Voorbereiding verzamelen perifere stamcellen
Na de chemotherapie maakt uw lichaam altijd meer stamcellen aan dan normaal het geval
is. Door het toedienen van een zogenaamde groeifactor Filgrastim kan de aanmaak van
stamcellen tijdelijk worden gestimuleerd. Daarnaast komen de stamcellen ook tijdelijk vanuit het beenmerg in de bloedbaan. Op deze manier wordt het mogelijk de stamcellen uit het
bloed af te nemen.
Deze groeifactor wordt gedurende een aantal dagen tweemaal daags met behulp van een
injectie onder de huid ingespoten in been of buik. Dit kunt u zelf doen of iemand uit uw
naaste omgeving. Ook is het mogelijk hiervoor een wijkverpleegkundige of huisarts in te
schakelen. Er wordt met u besproken wat in uw situatie de beste keuze is. De Filgrastim
moet ten allen tijde in de koelkast bewaard worden.
Wanneer u bezig bent met de voorbereiding voor de stamcelafname zullen met u enkele
afspraken worden gemaakt om op de Hemaferese afdeling langs te komen en bloed te laten
prikken. Er wordt dan gekeken naar het bloedbeeld. Indien de waarde van de rode bloedcellen of de bloedplaatjes laag is, kan in overleg met de arts een transfusie gegeven worden. Het
aantal witte bloedcellen geeft een mogelijke indicatie voor de hoeveelheid stamcellen die
vanuit het beenmerg naar het perifere bloed overlopen. Als de witte bloedcellen een bepaalde waarde hebben, laten we het bloed ook controleren op aanwezigheid van stamcellen. Dit
laatste onderzoek duurt circa 1,5 uur. Als dan blijkt dat er voldoende stamcellen in het bloed
aanwezig zijn, kunnen de stamcellen worden afgenomen.
Indien er nog niet voldoende stamcellen in het bloed voor afname aanwezig zijn, wordt er
een nieuwe afspraak gemaakt om bloed te laten prikken. Dit kan de volgende dag zijn, maar
ook een dag later. Bij deze controle wordt er weer gekeken of er voldoende stamcellen aanwezig zijn. U moet ook dan weer circa 1,5 uur wachten op de uitslag.
2
Hoe verloopt de stamcelaferese?
De stamcelaferese verloopt in een aantal stappen:
-
In de ene arm wordt een ader aangeprikt in de elleboogsplooi.
-
Op deze naald wordt een slang bevestigd voor bloedafname.
-
In de andere arm wordt een infuusnaald geprikt.
-
Op deze naald wordt een slang bevestigd voor de bloedteruggave.
-
Het bloed gaat (met toevoeging van een antistollingsmiddel) via een slangensysteem
-
In de machine wordt het bloed gescheiden.
-
Op deze manier wordt het bloed bewerkt en een hoeveelheid stamcellen afgenomen.
-
De stamcellen worden opgevangen in een zakje met uw persoonlijke gegevens erop.
-
De rest van het bloed wordt via het infuus teruggegeven.
naar de machine.
De duur van de procedure is ongeveer 3 tot 5 uur. Dit is afhankelijk van de snelheid van
afname. De procedure wordt maximaal 4 dagen achtereen uitgevoerd.
Soms lukt het niet om voldoende bloed uit een ader af te nemen. Om de procedure dan toch
door te laten gaan, kan besloten worden tot het plaatsen van een speciale katheter in een
groot bloedvat in de lies of de hals (centraal veneuze katheter). Mocht het nodig zijn om een
katheter in de lies te plaatsen, dan zult u voor de stamcelaferese één of meerdere dagen
worden opgenomen.
De stamcelaferese kan meestal poliklinisch plaatsvinden. Een enkele keer gebeurt dit
wanneer u nog in het ziekenhuis bent opgenomen. Dit is afhankelijk van het soort chemotherapie die u vooraf heeft gehad.
Na de stamcelaferese is het beter niet zelf auto te rijden omdat u zich moe kunt voelen. Wel
zult u in staat zijn uw dagelijkse activiteiten uit te voeren. Gedurende de dagen van de stamcelaferese blijft u doorgaan met de Filgrastim injecties, totdat u van ons te horen krijgt dat u
ermee kunt stoppen.
Complicaties
Meestal worden de Filgrastim injecties goed verdragen. Bijwerkingen in de vorm van hoofdpijn, spierpijn, pijn in de botten of een grieperig gevoel kunnen voorkomen. Hiervoor mag u
tot 6 maal daags 500 mg Paracetamol innemen.
Complicaties komen bij stamcelaferese slechts in hoge uitzondering voor en zijn over het
algemeen niet ernstig.
3
Tijdens de stamcelaferese wordt een antistollingsmiddel gebruikt om te voorkomen dat het
bloed gaat stollen als het zich buiten het lichaam bevindt. Dit is een onschuldige stof die door
lingen rond de mond en/of in de vingers ervaren worden. Met behulp van
medicijnen kunnen deze reacties worden tegengegaan.
Informatie
Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u die stellen aan uw behandelend arts of aan de
medewerkers van de Hemaferese afdeling.
De medewerkers van de Hemaferese afdeling zijn als volgt bereikbaar:
Erasmus MC
(010) 704 0 704 en zoemer 33740
(010) 703 49 12
Afdeling 5 Midden, kamer H-541
[email protected]
Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend
het lichaam snel wordt afgebroken. Een enkele keer kan het voorkomen dat klachten als tinte-
Voor meer informatie over de afdeling Hemaferese kunt u terecht op onze website:
www.erasmusmc.nl/hematologie. U kiest op deze website voor Patiënteninformatie en ver-
6047492
© Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 12/13
volgens voor Informatiefolders. Kies hierna de folder die u nodig heeft.
www.erasmusmc.nl/kankerinstituut