The Senior Friendly Hospital: Integrative Medicine voor de

 The Senior Friendly Hospital: Integrative Medicine voor de oudere mens? door Karlien Bongers, chirurg Door de nieuwe kennis uit de biogerontologie weten we steeds meer over hoe, naarmate je ouder wordt, je gezichtsvermogen, je gehoor, je cognitieve en perceptie vermogens, je algehele fysieke toestand en uithoudingsvermogen geleidelijk achteruit gaan. Ook over gedrag en life‐style zijn de consequenties in toenemende mate beschreven. Zo eet de oudere mens minder en/of meerdere keren opgewarmd voedsel waardoor de kans op ondervoeding en/of vitaminen deficiënties toeneemt (foliumzuur deficiëntie: depressie, verminderde cognitieve functie; vitamine B12 deficiëntie: vage neurologische klachten, 25 % van de ouderen; vitamine D: verminderde spierkracht, verminderde immuun regulatie en verhoogde kans op fracturen, 20 tot 60 % van de ouderen). Een riskante onderneming
Naast de normale verouderingsverschijnselen kunnen de fysieke mogelijkheden van de oudere mens verder afnemen door de verhoogde kans op een bijkomende acute of chronische ziekte. En dat terwijl een opname in een ziekenhuis een riskante onderneming is voor de oudere mens. In Nederland is in het project Move your Dot ervaring opgedaan met interventies voor de kwetsbare ouderen als risicogroep. Zowel in dit project als uit de NIVEL‐Emgo studie bleek dat vooral deze groep patiënten te maken krijgt met onbedoelde of vermijdbare schade zoals decubitus, delirium, uitdroging, ondervoeding, letsel door vallen en medicatiefouten. De feiten liegen er niet om. Een kwart van de acuut opgenomen 65+ers op een afdeling interne overlijdt binnen 3 maanden. Bij een follow‐up studie bleek de mortaliteit na een chirurgische ingreep bij patiënten die 85 jaar en ouder waren 16 % binnen 2 maanden. Het ADL functioneren, verslechtert bij 30 tot 60 % van de ouderen tijdens een opname ten gevolge van spieratrofie en immobiliteit door inactiviteit bij bedlegerigheid. Daarnaast krijgt een groot deel van de ouderen tijdens hun opname complicaties. Rekening houden met de oudere patiënt
Door de vergrijzing en de toegenomen behandelingsopties zullen ouderen de grootste groep patiënten (65%) in het ziekenhuis gaan vormen. Door de oudere patiënt in het ziekenhuis met de zorgvisie Integrative Medicine te benaderen kunnen er veel problemen in een vroege fase worden gesignaleerd dan wel worden voorkomen. Een mooi voorbeeld hiervan is te vinden in Canada. Aldaar heeft het netwerk van “the Regional Geriatric Programs” (RPG) een zogenaamde “toolkit” ontwikkelt om te komen tot een “Senior Friendly Hospital” waarin rekening wordt gehouden met de oudere patiënt. Er worden concrete adviezen gegeven over de fysieke inrichting van een ziekenhuis gebaseerd op de fysieke beperkingen van ouderen. Omdat ouderen 30% meer licht nodig hebben om adequaat te kunnen zien wordt er geadviseerd om helder licht te gebruiken, schaduwen en scherpe lichtcontrasten te vermijden en te zorgen voor goed verlichte toiletten en badkamers. Omdat lawaai kan leiden tot angst, verwardheid en vermoeidheid worden er adviezen gegeven ten aanzien van achtergrondgeluid (ventilatiesysteem, muziek in de wachtruimte) en het gebruik van geluidsabsorberende bouwmaterialen. Aandacht en respect voor de mens
Ook de verminderde mobiliteit van ouderen wordt meegenomen in de richtlijnen. Zo is het advies om matte materialen te gebruiken voor vloeren zonder bonte kleuren om de kans op vallen ten gevolg van visuele misinterpretatie te voorkomen en deuren te gebruiken die zijn te openen door iemand met verminderde spierkracht. Daarnaast geeft men adviezen ten aanzien specifieke ruimten in een ziekenhuis. Zo wordt geadviseerd voldoende zitjes te plaatsen in een gang of na de overgang van daglicht naar kunstlicht om te kunnen adapteren aan de veranderde lichtintensiteit. Idealiter zouden wachtruimten weinig stimuli moeten bevatten en in grote wachtruimten zouden visuele met auditieve aanwijzingen gecombineerd moeten worden. Maar het Senior Friendly Hospital concept gaat verder dan aanpassingen voor rolstoelen en liftvoorzieningen. Er is aandacht en respect voor de mens achter de oudere patiënt met zijn eigen culturele en spirituele achtergrond en specifieke behoeften die daar uit voortvloeien. www.nikim.nl Ook in Nederland wint de totaalzorg voor de oudere patiënt in het ziekenhuis terrein. Eind 2005 is op de Interne afdeling van het AMC, het UMCU en het Spaarneziekenhuis in Hoofddorp gestart met de multi‐center studie DEFENCE II (study to Develop strategies Enabling Frail Elderly New Complications to Evade). Deze studie moet inzicht gaan geven naar het herkennen van factoren die kunnen leiden tot (te voorkomen) functieverlies rondom een ziekenhuisopname bij ouderen. Kwetsbare ouderen opsporen
Ook het CBO‐project “Voorkomen van schade bij Kwetsbare Oudere patiënten” dat medio 2008 start, is gericht op het reeds bij opname actief opsporen van kwetsbare ouderen verspreid over alle afdelingen in het ziekenhuis; geriatrische syndromen vroegtijdig te leren herkennen en de risico’s daarvan voor de oudere patiënt te reduceren. Bovendien wordt beoogd om de discontinuïteit in de zorg te reduceren bij opname, ontslag, medebehandeling of overplaatsing. De oudere, met zijn of haar familie, staat, zoals te lezen is op de CBO website “centraal in de zorg”. Deze kwaliteitsverhogende projecten laten een fraaie implementatie zien van de Integrative Medicine pijlers preventie en healing enviroment, waarbij in dit artikel aanvullende behandelingen zoals optimale voeding, beweging, stress management en val reductie door o.a. Tai Chi buiten beschouwing blijven. Meer informatie
DEFENCE II: www.amc.nl Senior Healthy Hospital: rgp.toronto.on.ca Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg: www.cbo.nl Karlien Bongers, chirurg www.nikim.nl