Je herkent het pas als je het kent

Je herkent het pas als je het
kent
De vlinder oftewel Lepidoptera
Door G. van de Loo-Neus, kinder- en jeugdpsychiater
15-09-2009
Je herkent het pas als je het kent!
• Wat is ASS?
• Infants
• Kinderen van 6-12 jaar
• Pubers
Wat is ASS?
Rain Man
versus
PDD-NOS
Wat is ASS?
• Sociale interactie
• Communicatie
• Rigiditeit/stereotypieën in gedrag en
interesses
In de DSM-IV 4 criteria per kernsymptoom
Wat is ASS?
• Sociale interactie
– Nonverbale contactname
– Contact met anderen
– Delen van plezier
– Wederkerigheid
Wat is ASS?
• Communicatie
– Taalachterstand
– Over en weer gesprek
– Bijzonderheden in de taal
• Bijzondere woorden, echolalie, overarticulatie
– Gebrek aan verbeeldend vermogen
Wat is ASS?
• Rigiditeit/stereotypieën in gedrag en
interesses
– Specifieke hobby's beperkte interesses
– Vastzitten aan routines
– Motorische maniërismen of bewegingen
– Onderdelen van voorwerpen
Wat is ASS?
• Veel verschillende uitingsvormen
– afhankelijk van leeftijd
• Kwalitatieve en kwantitatieve verschillen
– Niet altijd afwezigheid van gedrag
• Gevolgen van de kernsymptomen
– dwang, boze buien, angst
• Extra symptomen
– hypersensitiviteit
Vormen van ASS
•
•
•
•
Autisme
Stoornis van Asperger
Rett-syndroom
Desintegratieve stoornis van de
kinderleeftijd
• PDD-NOS
differentiaaldiagnose
• Mentale retardatie
• Taalstoornissen
• ADHD
• Psychose/schizofrenie
uitingsvormen
• Grote variatie door andere combinatie van
criteria
• Grote variatie door kwaliteit/kwantiteit
• Grote variatie door leeftijd
• Grote variatie door co-morbiditeit
– Somatisch en psychiatrisch
Infants zijn geen vlinders
Infants zijn geen vlinders
Infants zijn rupsen
Infants en ASS
• Tussen 2de en 4de levensjaar al zichtbaar
• In 1e jaar al door ouders bemerkt
• Zorgen niet specifiek voor ASS
• Specifieke symptomen minder herkenbaar
• Niet bereiken van mijlpalen als signaal
Infants en ASS
ESAT-screening
• ESAT-screening voor 0-36 maanden
– 14 items
– Concreet waarneembaar gedrag
– Ja of nee-score
– Score ≥ 3 screenpositief
– Screenpositief vaak afwijkende ontwikkeling
– Predictieve waarde hoger in hoogrisicogroep
– Trainingsprogramma
Infants en ASS
alarmsignalen
• Detectie van hoogrisicogroep
• Items uit het Van Wiechenschema
• Poster met alarmsignalen
Infants en ASS
alarmsignalen
•
•
•
•
Brabbelt niet bij 12 maanden
Geen interesse in anderen bij 12 mnd
Lacht niet naar anderen bij 12 maanden
Reageert niet wanneer hij of zij wordt
toegesproken
Infants en ASS
alarmsignalen (vervolg)
• Maakt geen gebaren (wijzen, zwaaien) bij
12 mnd
• Geen functioneel gebruik van woorden bij
18 mnd
• Geen 2-woordszinnen bij 24 mnd
• Regressie van eerder verworven taal of
sociale vaardigheden op enige leeftijd
Infants en ASS
alarmsignalen (vervolg)
• Alertheid van hulpverlener op afwijkende
(ASS)ontwikkeling vergroten
• Eén of meer alarmsignalen positief geeft
verhoogd risico
• Kwantitatieve inschatting door middel van
ESAT-screening
Kinderen van 6-12 jaar
• Altijd hoge risico kinderen die niet herkent
worden op jonge leeftijd
– Mildere vormen van ASS
– Co-morbiditeit staat op de voorgrond
– Growing into deficit
– Hulp-ik door ouders
Kinderen van 6-12 jaar
Nog geen alarmsignalen of screening
• Alarmsignalen van infants gelden wel
• Vastlopen op school en/of thuis op één of
meer van de 3 domeinen
• Andere psychiatrische problematiek
– ADHD, somberheid, angst
• Vastlopen in gedragsproblemen
– Overvraging
Pubers
•
•
•
•
Basisschool: vreemd maar geaccepteerd
Slimme kinderen/hoogbegaafdheid
Mentale retardatie
Verdoezeld door co-morbiditeit
– ADHD
• Verdoezeld door ouders als hulp-ik
Pubers
• Op middelbare school hogere eisen
– Door peergroup → meer terugtrekken
– Planning en organisatie
• Beeld kan lijken op prodromale fase van
schizofrenie
• Denk aan kwaliteit en kwantiteit van
kernsymptomen
conclusies
• ASS moeilijke diagnose met vele
uitingsvormen
• Je herkent het pas als je het kent
• Op jonge leeftijd goede alarmsignalen en
screening bekend
• Hoe ouder hoe aspecifieker de presentatie
Vlinders