Deel 3 Schizofrenie

zaterdag 10 oktober 2009
DA G B L A D VA N H E T N O O R D E N
AED
Ambachtelijk praatje in blik
S
"Het lijkt net of ik de hele dag in het zwembad zit. Al
die geluiden! Het is zo vermoeiend. Ik kan steeds wel
slapen."
Deel 3
Schizofrenie
Storende
geluiden in
het hoofd
Het Universitair Medisch Centrum Groningen
en Dagblad van het Noorden hebben de
Medische Publieksacademie opgericht. Met een
serie lezingen en artikelen willen ze
wetenschappelijke medische kennis vertalen
naar een breed publiek. Komende maandag is
de lezing over schizofrenie.
Door Anita Pepping
Z
e hebben stemmen in het hoofd en gedachten die niet
kloppen. Dat is letterlijk aan de hand bij schizofreniepatiënten. Een soort kortsluiting tussen hersencellen
die normaal gesproken geen verbinding met elkaar hebben
slaan de stoppen wel eens door.
Dus het gaat niet om een gespleten geest, zoals schizofrenie
altijd wordt aangeduid? Nee, daarover kunnen de psychiaters
Cees Slooff en Richard Bruggeman kort zijn. Zij noemen schizofrenie een ingewikkelde hersenziekte, waar talrijk onderzoek naar wordt gedaan. Er zijn inmiddels al heel wat puzzelstukjes ontdekt, maar de puzzel is nog lang niet compleet.
Patiënten met schizofrenie horen stemmen die niemand anders hoort. Bij deze hallucinaties zijn de gehoorschors, het geheugen en het spraakcentrum betrokken. Ze belanden daardoor vaak in een psychose. Je moet je voorstellen dat je steeds
iets hoort, je weet niet waar het vandaan komt en al helemaal
niet dat je eigen hersenen die geluiden voortbrengen. Een angstige ervaring die de patiënt verder wegdrijft van de buitenwereld. Voor sommige patiënten reden om te schelden en de tieren, voor de meesten juist reden om zich terug te trekken. Ze
worden achterdochtig, volgens Slooff vaak uit angst en machteloosheid.
De stemmen in het hoofd zijn niet alleen boosaardig. Er zitten soms ook gerichte opdrachten tussen als ’ga stofzuigen’ of
’doe boodschappen’. Niet alle schizofreniepatiënten hebben
last van stemmen in hun hoofd. Dat geldt voor 70 procent. De
meeste patiënten lijden ook aan wanen. Dan is het denken verstoord en komen de gedachten niet overeen met wat er werkelijk om hen heen gebeurt. Bruggeman: "Je ziet bijvoorbeeld op
een dag een grijze auto voor de deur staan en je weet dan zeker
dat die van de AIVD is en dat die er staat om jou in de gaten te
houden." Ook verwardheid is een symptoom van schizofrenie,
dat gepaard gaat met angst, prikkelbaarheid of depressief gedrag. Als iemand met schizofrenie stemmen hoort (hallucinaties) en/of wanen heeft, spreek je van een psychose. Tussen
twee psychoses kan iemand helemaal klachtenvrij zijn, al zijn 125.000 schizofreniepatiënten
Woonsituatie
er dan vaak andere problemen.
in Nederland
Schizofrenie komt voor bij jongvolwassenen tussen 16 en 30
ziekenhuis
16.000
jaar. Bij mannen tussen 16 en 25, bij vrouwen tussen 20 en 30
Bij ouders
19.000
jaar. Meer mannen dan vrouwen lijden aan deze hersenaandoeeigen
gezin
19.000
ning. Misschien komt dit verschil wel omdat meisjes over het
alleenstaand
71.000
algemeen iets sociaal vaardiger zijn. En hormonen lijken te beschermen. Bovendien lijken hormonen te beschermen tegen
een psychose.
De behandeling van schizofrenie bestaat in elk geval uit medicatie. Artsen kunnen kiezen uit twintig verschillende anti- ten opnieuw worden aangeleerd. Soms gaat het herstel vanpsychotica. Het medicijn zorgt voor stofjes in de hersenen die zelf, maar meestal is er langdurige hulp nodig.
Daarvoor worden therapieën aangeboden. Om inzicht te gede prikkeloverdracht tussen zenuwcellen, en dus de oorzaak
van de psychose, afremmen. Door gebrek aan ziektebesef zijn ven in de ziekte, om je simpele handelingen weer eigen te maniet alle patiënten even trouw hun medicijnen. Het ligt im- ken, maar ook gericht op de gevolgen van een psychose. Zo kan
bijvoorbeeld de schaamte immens groot zijn omdat diegene
mers aan die buitenwereld.
Een patiënt is na een psychose vaak de draad kwijt en heeft tijdens een psychose tierend door de stad heeft gebanjerd. Ook
dan moeite met zijn sociale contacten, met zijn werk, oplei- goede werkbegeleiding is belangrijk. Slooff: "Ze kunnen gelukding of huishouding. Veel handelingen en vaardigheden moe- kig veel meer dan wij soms denken. Flexibele werktijden en
een rustige werkomgeving doen soms wonderen als de patiënt
enigszins gestabiliseerd is." In verreweg de meeste gevallen
loopt het goed af.
Schizofrenie
Deze ernstige psychiatrische ziekte overkomt een op de hon쐽 Er loopt landelijk een onderzoek naar de erfelijke factoren.
derd mensen uit alle lagen van de bevolking, bij iets meer manHiervoor worden 1000 patienten en hun familie onderzocht, ook
nen dan vrouwen. Meestal openbaart schizofrenie zich voor
een aantal uit het noorden.
het eerst in de leeftijd van zestien tot dertig jaar.
쐽 Wat gebeurt er bij hallucinaties in de hersenen en hoe kun je
Bijna in alle gevallen komen psychoses voor. Dit zijn periodeze met behulp van magneetvelden beïnvloeden?
den waarin het contact met de realiteit ernstig is verstoord. Ie쐽 Het UMCG doet al jaren onderzoek naar de bijwerkingen van
mand kan erg in de war en angstig zijn, last hebben van hallucianti-psychotica. Door risico’s op suikerziekte, hartfalen en genaties en/of waandenkbeelden hebben. Zo kan iemand stemwichtstoename lijkt de levensverwachting van de patiënten
men horen, denken dat hij Jezus is of bijvoorbeeld het idee hebstukken lager te liggen dan werd aangenomen.
ben dat hij wordt achtervolgd.
Onderzoeken
Vroege signalen van schizofrenie
Concentratieproblemen
Gebrek aan energie en motivatie, lusteloosheid
Programma
Depressieve stemming
Slaapproblemen
Psychiater dr. Cees Slooff
houdt maandag 12 oktober
samen met psychiater dr.
Richard Bruggeman een lezing
over schizofrenie in het kader
van de Medische Publieksacademie.
Ongerustheid, argwaan
Geïrriteerde reacties op de omgeving
Problemen in de sociale contacten
Gebrek aan affectieve relaties
Minder reageren op omgevingsfactoren
Minder oogcontact
De volgende lezingen zijn:
schildklierproblemen, leukemie
en nierziekten.
Slechter functionerend bewegingsapparaat
Onlogische gedachtengangen
Veranderingen in gedrag
Slechte persoonlijke verzorging en hygiëne
oep van Unox kun je moeilijk een
streekproduct noemen. Maar waarom
eigenlijk niet, het wordt toch ergens
gemaakt? Alles wordt ergens gemaakt, dus alles is
uit een streek. Neem Bicro. Op een
industrieterreintje bij Edam staat al jaren de
fabriek van Bicro. Voluit Bicro Food. Overal in
Nederland wordt Bicro verkocht in
supermarkten. Ragout in blik. Kippenragout,
kalfs- en runderragout. Geschikt voor
deeltijdvegetariërs want er zit bijna geen kip in,
geen rund, geen kalf. Een kalf is genoeg voor
meer dan honderdduizend blikjes kalfsragout.
Het is voornamelijk zetmeel met zout, bouillon
en de roemruchte smaakversterker vetsin ofwel
natriumglutamaat ofwel E 621. Een blikje kost
ongeveer 70 cent.
In de buurt van het blikje Bicro staat op het schap
in de winkel mogelijk ook een ragout van eigen
winkelmerk, het huismerk. Ik vond er zo in een
Plusmarkt. Duurder dan ragout van Bicro, iets
meer dan een euro, maar er zit dan ook twee keer
bijna geen kip of kalf in. Verder is de ragout
dezelfde als die van Bicro. Geen toeval, want het
komt uit dezelfde kokerij bij Edam. Het staat op
het etiket in geheimtaal. In een klein liggend
ovaaltje staat een code:
NL 206 EG. Het is niet
de bedoeling dat
Het is vooral zetburgers weten wat dat
meel met zout,
betekent, het is voor de
van de
bouillon en vetsin keurmeesters
regering. Als er iets mis
is met de ragout kan
men de VWA (Voedsel
en Waren Autoriteit) opbellen die dan vraagt
welke code in het ovaaltje op het etiket staat.
Dan weten ze genoeg in Den Haag; het blikje is
gevuld door Bicro.
Hele generaties zijn groot geworden met de
betrekkelijk goedkope ragout uit Edam. Maar nu
is er een nieuwe. De Brabantse
handelsonderneming Streek Selecties heeft een
nieuw merk bedacht, Gijs. Als op een verpakking
een oranje houten klomp is afgebeeld met de
naam Gijs, dan zit er een ’ambachtelijk’
streekproduct in, zoals eieren of appelsap. ’De
producten van het Gijs assortiment zijn
authentieke streekproducten die u normaal
gesproken alleen bij de producent zelf kunt
kopen’, staat in een Gijskrant.
Gijs brengt streekproducten rond langs de
supermarkten van Plus, overal in het land. Ook
een authentiek ambachtelijk blik kalfsragout en
kip ’volgens
traditioneel recept van
Jaap Karsten.’ ’Lekker
Van hier en nu
van hier’, staat op het
etiket. Van waar? Nou
zeg ik het niet
van hier, dat zei ik
nog eens
toch. Een heel verhaal
staat er bij. Opa
Karsten verkocht
kroketten in Purmerend in de jaren vijftig. Jaap is
zijn zoon. Dus opa was eigenlijk vader Karsten,
maar de tekstschrijver nam het niet zo nauw.
Jaap leerde van vader opa de ragout maken voor
de kroketten en doet het nog steeds volgens dat
recept.
Een waarlijk streekproduct, want het is ragout
van Gijs (en van Jaap natuurlijk). Er zit ook meer
kalf in dan in de industriële ragout van Bicro,
drie keer bijna niks, net als in de variant met kip.
Ragout van Gijs kost bijna twee euro. Nog niet
duur als je bedenkt dat het door en door
ambachtelijk gemaakt is. Zonder tovermiddeltjes.
In de Gijskrant staat het glashelder: ’Kunstmatige
toevoegingen, daar houden we bij Gijs niet van.’
Ook in de ragout van Gijs zit weliswaar de
roemruchte smaakversterker vetsin, ofwel
natriumglutamaat ofwel E 621, maar
waarschijnlijk een authentieke ambachtelijke
soort uit eigen streek, dus van hier.
Van waar? Van hier en nu zeg ik het niet nog
eens.
Maar waar is hier dan? Nou gewoon, Edam. Jaap
Karsten is directeur van de Edamse ragoutfabriek
Bicro Food. Het grote verschil tussen de ragout
van Bicro en de ragout van Gijs is de prijs. Die
betaal je voor de ambachtelijke praatjes er
omheen.
[email protected]
Dr. Cees Slooff
Dr. Richard Bruggeman
Alle lezingen zijn volgeboekt.
CONSUMENT