Ouders en volwassen kinderen met psychiatrische stoornissen

10/22/14
Ouders en volwassen kinderen met
psychiatrische stoornissen: een catch 22?
Similes ‘Wat na ons?’
Prof. dr. Gilbert Lemmens
Dienst Psychiatrie, UZ Gent & Ugent
Leuven, 18 oktober 2014
….. Een belangrijk dilemma?
- Vanuit de hersenontwikkeling
- Vanuit de ouderkindrelatie
1
10/22/14
……Vanuit de hersenontwikkeling
-
…..disfunctioneren bij een psychiatrische stoornis
PTSD
Lanius et al., 2010 Am J Psychiatry
4
2
10/22/14
….. disfunctioneren bij een psychiatrische stoornis
Dopaminehypothese bij schizofrenie : ! 
hypoac5viteit in mesocor5caal dopaminesysteem: nega5eve symptomen (vervlakking van affect, gedachte-­‐ of spraakarmoede of apathie, ini5a5efverlies, taken slechter uitvoeren, onderac5viteit, gebrek aan conversa5e, traagheid, zelfverwaarlozing, .....) ! 
hyperac5viteit in mesolimbisch dopaminesysteem: posi5eve symptomen (wanen, hallucina5es,...) 5
….. dat tijdelijk of blijvend …..
‘Typisch’ verloop van schizofrenie
Good
Function
Psychopathology
PremorbidProdromalProgression
Poor
10
20
Stable
Relapsing
30
40
50
60
Age (years)
3
10/22/14
….. met gevolg een kwetsbaar brein
- Op verschillende vlakken van functioneren: aandacht,
controle, organisatie, …
- Min of meer uitgebreid
- Tijdelijk of blijvend
CAVE: - goed functioneren
- Beslissingsbekwaamheid
7
……Vanuit de ouderkindrelatie
Ouderrollen (Carr, 2000)
- Veiligheid
- Zorg
- Controle
- Intellectuele stimulatie
4
10/22/14
volwassene
….. een moeilijkere autonomie en relaties
door de psychiatrische stoornis….
"   Impact van een depressie op verschillende niveau’s:
"
"
"
"
  Individueel (partner, kinderen, ouders, brussen,….)
  Relationeel (conflicten, communicatie, echtscheiding, ..)
  Familiaal (probleemoplossing, rolverdeling, communicatie, …)
  Sociaal en professioneel (isolatie, hobby’s,…)
"   > verstoring in familie- en vriendenrelaties dan in
relaties met vreemden
(Segrin en Flora, 1998)
5
10/22/14
….. terwijl de familie de belangrijkste zorgverlener blijft….
"   Contacttijd familie >>>>> contactijd
hulpverleners
"   15% (15j-64j) neemt psychiatrische of
medische zorg op: gemiddeld 9.7-35.5hrs/
week
(Cochrane, 1997)
….. en terwijl de reacties van de familieleden een effect ……
Expressed Emotions:kritische commentaar,
vijandigheid, emotionele overbetrokkenheid
"   Bipolaire stoornissen
(Miklowitz et al, 1988)
"   Eetstoornissen
(Eisler et al, 2000;2007; Le Grange et al., 1992, Di Paola, 2010)
"   Schizofrenie
(Butzlaff & Hooley, 1998)
"   Alcohol misbruik
(O’Farrell et al., 1998)
! Terugval en " therapie outcome
6
10/22/14
…. en terwijl de reacties van de familieleden een effect …
ANGSTSTOORNISSEN
–  Ouders als " overbeschermend en overcontrolerend ervaren,
(misschien als reactie op gedragsinhibitie (‘met angst en teruggetrokkenheid
reageren op nieuwe gebeurtenissen’) en verhoogde arousal van kinderen)
–  Dood van ouder, geweld, seksueel en fysiek misbruik, weinig
emotioneel, weinig steunend, chaotisch gezinsklimaat (Gar, 2005)
ALCOHOL EN MIDDELEN#
–  # Monitoring door ouders en responsiviteit,
–  " gezinsconflicten en "verwaarlozing
–  SUD bij ouders
(Avenevoli, 2005)
….. en terwijl de reacties van de familieleden een effect ……
ZELF- BESCHADIGEND GEDRAG
•  Goede communicatie met familieleden en
betrokkenheid in familieactiviteiten
•  Partnerschap
•  …..
(Evans et al., 2004; Petronis et al., 1990)
7
10/22/14
….. waardoor een complexe ouderkind relatie
met een zorg/autonomie dilemma….
- Verstoorde familierelaties
- Met familieleden als voornaamste zorgdragers
- Die in hun zorg’ NIET ‘te kritisch’ en ‘teveel overnemen’
- Terwijl ‘kwetsbaar’ volwassen streeft naar eigen autonomie
en aanvaarding
- En dit in een ‘gevoelige’ wederzijdse relatie (met loslaten
en loskomen)
15
Wat nu?
8
10/22/14
…. toch een paar handvaten…..
-  Acceptatie van beperkingen/verlies (ouders/volwassen
kinderen): tijd, >< ‘het beste’
-  Kijken waar autonoom functioneren/ waar zorg nodig
-  Gedeelde zorg (met externe)
-  In dialoog tussen ouders en kinderen (evt met derden)
-  Met aandacht voor positieve aspecten en leuke
activiteiten
-  Op (langere) tijd en niet wachten tot ‘Wat na ons?’:
asap maximale autonomie nastreven en hulp los van familie
…. toch een paar handvaten…..
-  wegblijven uit eigen emotionaliteit en niet persoonlijk
opnemen
-  Doseren van zorg en doseren van relatie
9