Recht en wetgeving - Alleverzekeringen

Recht en wetgeving
Wim Lecluyse
Wat is recht?
1. geheel van gedragsregels / normen
2. opgelegd door de overheid
3. doel: samenleving te ordenen
4. afdwingbaar
Indeling van het recht
RECHT
PUBLIEK R
GW
FISC STRAF
(O > B)
PRIVAAT R
(B > B)
Strafrecht
bepaalt welke handelingen door de wet verboden zijn en
gestraft worden
naleven
Preventief
Misdrijven
• sociale hulp
• (OCMW -> leefloon)
• sociale zekerheid
• (werkloosh.)
• (pensioen)
• (Z/I)
• …
• onderwijs
Repressief (sancties)
• gevangenisstraf
• boete
• alternatieve straf






strafbemiddeling
minnelijke schikking
opschorting van uitspraak
werkstraf
uitstel van uitvoering
voorwaardelijke invrijheidstelling
Indeling van het recht
RECHT
PUBLIEK R
GW
FISC STRAF
PRIVAAT R
(O > B)
S.Z.
ARB
SOCIAAL R
BURG
(B > B)
HAND
Hiërarchie van de normen
WET
(in ruime zin)
Internationale verdragen
(EVRM)
Grondwet
Federaal
Wet (enge zin)
Deelstaat
Decreet
Ordonnantie
Koninklijk Besluit
Besluit Gem. Regering
Ministerieel Besluit
Besluit lid Gem. Regering
Provinciale reglementen
Gemeentelijke reglementen
Soorten rechtsregels
Gebiedende rechtsregels
Aanvullende rechtsregels
(imperatief)
(suppletief)
Mag men nooit van afwijken
• Regels van dwingend recht
Regels van toepassing zijn voor zover de
betrokkenen zelf geen regeling hebben
getroffen
(opzeg huurovereenkomst)
• Erfrecht (testament
• Regels van openbare orde
• Verbintenissenrecht
(omkoping / rechtsmisbruik)
• Regels van goede zeden
(pornografie met minderjarigen)
orde)
(leveringskosten zijn voor de verkoper)
De grondwet
Basis van het Belgisch publiekrecht
Een grondwet: wat?
• Belangrijkste beginselen
• Hoofdlijnen van de staatsstructuur:
• wie maakt wetten?
• welke rechten hebben burgers?
• Afdwingbaar
Wim Lecluyse
De grondwet kunnen we omschrijven als
Een geheel van fundamentele regels die:
1. De werking en de organisatie van de instellingen bepalen;
2. De verhoudingen bepalen tussen de instellingen en de burgers;
3. De verhoudingen bepalen tussen de instellingen onderling.
De grondwet kan slechts gewijzigd worden als specifieke procedureregels
worden nageleefd.
Wim Lecluyse
BELGIE
Wim Lecluyse
BELGIË
Provincies
10
Wim Lecluyse
Antwerpen
Oost-Vlaanderen
Limburg
West-Vlaanderen
Vlaams-Brabant
Waals-Brabant
Luik
Henegouwen
Namen
PROVINCIES
Luxemburg
10
Wim Lecluyse
BELGIË
Provincies
10
Taalgebieden
Wim Lecluyse
4
Nederlandse T.
Tweetalig T.
Franse T.
TAALGEBIEDEN
Wim Lecluyse
Duitse T.
VLAANDEREN
WALLONIË
TAALGRENS
Wim Lecluyse
GEOGRAFISCHE OPDELING
Gemeentebestuur verplicht zijn om in:
Nederlandse taalgebied
Nederlands
Franse taalgebied
Frans
Duitse taalgebied
Duits
Tweetalig gebied B/H
Nederlands en Frans
Wim Lecluyse
Nederlands
NL / FR
Frans
4
Duits
TAALGEBIEDEN
Wim Lecluyse
Faciliteitengemeenten
BEPERKING
Wim Lecluyse
Faciliteitengemeenten
Wim Lecluyse
Faciliteitengemeenten
BEPERKING
Gemeentebestuur verplicht zijn om in:
• Nederlandse taalgebied
Nederlands en Frans
• Franse taalgebied
Frans en Nederlands
• Duitse taalgebied
Duits en Frans
Wim Lecluyse
FACILITEITENGEMEENTEN
VLAAMS GEWEST
• Mesen
• Spierre-Helkijn
• Ronse
• Bever
• Herstappe
• Voeren
Wim Lecluyse
Voeren
Spiere-Helkijn
Mesen
Faciliteitengemeenten
Wim Lecluyse
Spiere-Helkijn telt een goeie 2000 inwoners. De verhouding
Franstaligen – Vlamingen is ongeveer 50-50.
Mesen met zijn 988 inwoners - waarvan zo'n 10 procent
niet-Nederlandstaligen, is de kleinste gemeente van België.
FACILITEITENGEMEENTEN
FACILITEITENGEMEENTEN
WAALS GEWEST
• Komen
• Moeskroen
• Vloesberg
• Edingen
Wim Lecluyse
Komen
Faciliteitengemeenten
Wim Lecluyse
Eupen
Faciliteitengemeenten
Wim Lecluyse
FACILITEITENGEMEENTEN
FACILITEITENGEMEENTEN
BRUSSELSE RANDGEMEENTEN
• Drogenbos
• Linkebeek
• Wemmel
• St.-Genesius-Rode
• Kraainem
• Wezenbeek-Oppem
Wim Lecluyse
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Komen-Waasten (wl)
Mesen (vl)
Moeskroen
Spiere-Helkijn
Ronse
Vloesberg
Bever
Edingen
Drogenbos
Linkebeek
11
12
13
14
15
16
17
18
Sint-Genesius-Rode
Wemmel
Kraainem
Wezembeek-Oppem
Herstappe
Voeren
Malmédy
Waimes
Wim Lecluyse
BELGIË
Provincies
10
Taalgebieden
4
Gewesten
3
Wim Lecluyse
BELGIË
Gewesten
 Streekgebonden aangelegenheden

economie, werkgelegenheid, energie,

openbare werken, ruimtelijk ordening

leefmilieu, natuurbehoud, waterbeleid

verkeer, land en tuinbouw

huisvesting
Wim Lecluyse
VLAAMS
GEWEST
Grondgebied van 5 Vlaamse provincies
Wim Lecluyse
WAALSE
GEWEST
Grondgebied van 5 Waalse provincies.
Het Duitstalige taalgebied maakt deel
uit van het Waals Gewest.
Wim Lecluyse
BRUSSELS
HOOFDSTEDELIJK
GEWEST
Grondgebied van 19 Brusselse gemeenten
Wim Lecluyse
BELGIË
Provincies
10
Taalgebieden
4
Gewesten
3
Gemeenschappen
3
Wim Lecluyse
BELGIË
Gemeenschappen
 Persoonsgebonden aangelegenheden

jeugdbescherming, gezinsbeleid

gezondheidszorg
 Culturele aangelegenheden

onderwijs, wetenschappelijk onderzoek

biliotheken, musea, radio en televisie,

taalwetgeving
NEDERLANDSTALIGE
GEMEENSCHAP
Inwoners van het Vlaams Gewest + Nederlandstaligen BHGw
FRANSTALIGE
GEMEENSCHAP
Inwoners van het Waalse Gewest, excl. Duitstaligen + Franstaligen BHGw
DUITSTALIGE
GEMEENSCHAP
Inwoners van het Duitstalig taalgebied
Wim Lecluyse
BELGIË
Gemeenschappen

Gewesten
Vlaamse overheid

Franstalige Gem.

Waalse Gew.

Duitstalige Gem.

Brus. Hoofdst. Gew.
Wim Lecluyse
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid

Vlaamse overheid

Franstalige Gem.

Waalse Gew.

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew.
Fed. Parlement
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Fed. Parlement
Fed. Parlement
Christine Defraigne
Senaat
Siegfried Bracke
Kamer van Volksvertegenwoordigers
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.

Waalse Gew.

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew.
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Vlaams Parlement
Vlaams Parlement
Jan Peumans
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew.
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Parlement BH Gew.
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew.
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Waalse Gew. Parlement
Wim Lecluyse
Gelegen in Namen
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew.
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Duitse Gem. Parlement
Wim Lecluyse
Duitse Gem. Parlement
Wim Lecluyse
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Uitvoerende
Rechterlijke
Parlement BH Gew.
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende
Fed. Regering

Federale overheid
Fed. Parlement

Vlaamse overheid
VL Parlement

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew
D Gem Parlement
Rechterlijke
Federale regering
De regering Michel I
Federale regering
Art. 96 GW
De Koning benoemt en ontslaat zijn ministers.
Art. 97 GW
Alleen Belgen kunnen minister zijn.
Art. 98 GW
Geen lid van de Koninklijke familie kan minister zijn.
Federale regering
Charles Michel
Federale premiers
Wilfried Martens
Mark Eyskens
J-L Dehaene
Federale premiers
Guy Verhofstadt
Herman Van Rompuy
Yves Leterme
Federale regering
Art. 96 GW
De Ministerraad telt ten hoogste vijftien leden.
De Eerste Minister eventueel uitgezonderd, telt
de Ministerraad evenveel Nederlandstalige als
Franstalige ministers.
Federale regering
Ministers
en
14
Staatssecretarissen
4
Wim Lecluyse
De regering Michel I
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende

Federale overheid
Fed. Parlement
Fed. Regering

Vlaamse overheid
VL Parlement
VL Regering

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Rechterlijke
Vlaamse regering
Wim Lecluyse
Vlaamse regering
Geert Bourgeois
Ben Weyts
Philippe Muyters
Liesbeth Homans
Hilde Crevits
Jo Vandeurzen
Joke Schauvliege.
Annemie Turtelboom
Sven Gatz
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende

Federale overheid
Fed. Parlement
Fed. Regering

Vlaamse overheid
VL Parlement
VL Regering

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement WL Gew Regering

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Fr Gem Regering
Rechterlijke
Wl Gew. & Fr Gem. regering
Minister-president
Paul Magnette
Minister-president
Rudy Demotte
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende

Federale overheid
Fed. Parlement
Fed. Regering

Vlaamse overheid
VL Parlement
VL Regering

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement WL Gew Regering

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Fr Gem Regering
D Gem Regering
Rechterlijke
Duitse Gem. regering
Duitse minister-president
Olivier Paasch
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende

Federale overheid
Fed. Parlement
Fed. Regering

Vlaamse overheid
VL Parlement
VL Regering

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement WL Gew Regering

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew Regering BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Fr Gem Regering
D Gem Regering
Rechterlijke
Brus. H.Gew. regering
Minister-president van het
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest
Rudi Vervoort
BELGIË
MACHTEN
Wetgevende
Uitvoerende

Federale overheid
Fed. Parlement
Fed. Regering

Vlaamse overheid
VL Parlement
VL Regering

Franstalige Gem.
Fr Gem Parlement

Waalse Gew.
WL Gew Parlement WL Gew Regering

Duitstalige Gem.

Brus Hoofdst Gew. Parlement BH Gew Regering BH Gew
D Gem Parlement
Wim Lecluyse
Fr Gem Regering
D Gem Regering
Rechterlijke
Hoven en
rechtbanken
BELGIË
Vlaamse Gewest
Nederlandstalige Gemeenschap
BELGIË
1831
1945
2005
Nachtwakersstaat
• economische vrijheid
• orde handhaven
Verzorgingsstaat
• sociale bescherming
Actieve welvaartstaat
• sociale investeringen
Wim Lecluyse
II Kenmerken van de Belgische staat
1. Scheiding der machten
2. Een monarchie
3. Representatieve en parlementaire democratie
4. Een rechtstaat
1. Scheiding der machten
Charles de Montesquieu
De wetgevende-, uitvoerende- en rechterlijke macht
moeten elkaar controleren en in evenwicht houden.
Als één de bovenhand krijgt, dreigt machtsmisbruik.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Nationaal Congres – 200 leden
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Louis van Orléans
Surlet de Chokier (regent)
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Het Nationaal Congres koos als
staatshoofd de tot Brit genaturaliseerde
Duitser, Leopold van Saksen-Coburg en
Gotha, die in Londen woonde.
Het Nationaal Congres riep hem bij
decreet uit tot eerste koning der Belgen
met 152 stemmen op 196.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Op 21 juli 1831, deed Leopold I zijn
plechtige intrede in Brussel en legde
de grondwettelijke eed af.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Filip
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Koning
Regent
2. Een monarchie: De Salische wet (1991)
2. Een monarchie: Salische wet (1991)
3. Representatieve parlementaire democratie
Cijnskiesrecht
Algemeen meervoudig stemrecht
Alg. enkelvoudig stemrecht
Vrouwenstemrecht
1831
1893
1919
1948
Evolutie van het stemrecht in België
1. Cijnskiesrecht (1830)
 mannen
 cijns (belasting) betalen
2. Algemeen meervoudig stemrecht (1893)
 mannen
• 1 stem
• 1 stem (diploma)
• 1 stem (belasting)
 opkomstplicht
 leeftijd 25 jaar
3. Algemeen enkelvoudig stemrecht (1919)
 mannen
 1 stem
 leeftijd 21 jaar
4. Vrouwenstemrecht (1948)
 Mannen & vrouwen
 1 stem
 leeftijd 21 jaar
Evolutie van het stemrecht in België
5. Positieve discriminatie (1980)
 elke kieslijst ½ mannen en ½ vrouwen
 op eerste 3 plaatsen moet één persoon van het andere geslacht
6. Leeftijd van volwassenen (1981)
 leeftijd 18 jaar
7. EU-burgers (1992)
 stemrecht
8. Migrantenstemrecht (1999)
 hier 5 jaar legaal verblijven
 provincie- en gemeenteraadsverkiezingen