Staatsinrichting van Nederland (deel 2)

Staatsinrichting van Nederland (deel 2)
Inhoud van de staatsinrichting van nu
De grondwet
•
In een democratie moeten de rechten en plichten van de burgers beschermd
worden in een grondwet.
•
De grondwet is ontstaan na de Franse revolutie (1789), als een soort
bescherming tegen de koning (overheid).
Grondwet en grondrechten
Grondwet: boek waarin de rechten en plichten van alle Nederlandse burgers in staan
In de grondwet staan twee soorten grondrechten
•
Klassieke grondrechten
–
Beschermen van de burger tegen de
overheid
–
Ontstaan voor 1900
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vrijheid van meningsuiting
Vrijheid van godsdienst
Vrijheid van drukpers
Vrijheid van onderwijs
Vrijheid van vereniging, vergadering
en betoging
Recht op gelijke behandeling
Kiesrecht
Recht van petitie
Referendum (nieuw recht, beschermt
burger tegen de overheid)
•
Sociale grondrechten
–
Bescherming van de burger door de
overheid.
–
Ontstaan na 1900
•
•
•
•
•
•
•
Recht op bestaanszekerheid
Recht op onderwijs
Recht op gezondheidszorg
Recht op woongelegenheid
Recht op werk
Recht op bewoonbaarheid op het land
Recht op rechtsbijstand
Nationale ombudsman: beschermt de burger
tegen fouten die de overheid maakt. Is
onafhankelijk.
Het parlement
•
Wat is het parlement?
–
Parlement zijn de Eerste Kamer en de Tweede kamer samen. Een ander woord voor
parlement is de Staten-generaal
•
–
De Tweede kamer wordt direct door de Nederlandse bevolking gekozen (d.m.v.
Verkiezingen)
•
•
•
–
Het parlement wordt ook wel de volksvertegenwoordiging genoemd omdat ze het hele
Nederlandse volk vertegenwoordigen.
150 leden
Gekozen door het Nederlandse volk tijdens verkiezingen
Controlerende en wetgevende functie
De Eerste Kamer wordt indirect gekozen door het Nederlandse volk
•
•
•
75 leden
Gekozen door de leden van de Provinciale staten
Controlerende functie
Wat doet het parlement voor ons?
•
Het parlement heeft drie functies
• Vormt een verbinding tussen het volk en de politiek. Het volk kan stemmen wie er in
de Tweede kamer moet komen. Hierdoor heeft het volk invloed op het bestuur in
Nederland
• Het maken van wetten.
• Controleren van de regering. De oppositie controleert de regering
– Regering: de partijen die regeren, wordt ook wel een coalitie genoemd.
– Oppositie: de partijen die niet regeren
Rechten van de Eerste en Tweede Kamer
Parlement: Eerste Kamer en Tweede Kamer samen
De Tweede Kamer heeft meer rechten dan de Eerste Kamer
• Eerste Kamer
–
–
–
–
Recht van budget
Recht van enquête
Recht van interpellatie: vragenuurtje
Motierecht
• Tweede Kamer
–
–
–
–
–
–
Recht van budget
Recht van enquête
het recht van interpellatie: vragenuurtje
Motierecht
Recht van amendement (een bestaande
wet kunnen aanpassen)
Recht van initiatief (zelf een nieuwe wet
indienen)
Hoe komt een wet tot stand in Nederland?
•
Voordat een wet gebruikt kan worden moeten de volgende stappen worden
genomen:
1.
2.
3.
4.
5.
Een kamerlid of minister moet de wet indienen
De meerderheid van de Tweede Kamer moet instemmen met de wet
De meerderheid van de Eerste Kamer moet instemmen met de wet
De koning(in) zet samen met de minister een handtekening onder de wet
De wet wordt gepubliceerd in het Staatsblad
•
Het moet in deze volgorde, anders geen wet!
Nederland is een rechtsstaat, dit betekent: burgers en regering moeten zich
houden aan de regels van de wet.
Samenwerking in Europa.
•
Waarom Europese samenwerking?
–
•
Geschiedenis van de samenwerking in Europa.
–
–
–
–
•
Na WO2 kwamen de landen in Europa tot het besef dat ze moesten samenwerken op
economisch gebied om conflicten te voorkomen. Later kwam daar ook poltieke
samenwerking bij.
1952 EGKS (Europese gemeenschap voor kolen en staal)
1957 EEG (Europese economische gemeenschap)
1967 EG (Europese gemeenschap: EGKS + EEG samengevoegd)
1994 EU (Europese Unie) vanaf nu ook politieke samenwerking
Tegenwoordig hebben we in de EU drie instanties (organen)
De Europese commissie (komt samen in Brussel, België)
Het Europees parlement (komt samen in Straatsburg en Brussel)
De raad van ministers (komt samen in Brussel, België)
Europese wetgeving
•
Hoe komt een wet tot stand in Europa?
In deze volgorde:
1.
2.
3.
Europese Commissie (bedenkt de wetten)
Europees Parlement (stemt voor of tegen de wetten + controle commissie)
Raad van Ministers (beoordeelt de wetten op kwaliteit en haalbaarheid)
Een wet kan dus worden tegengehouden door:
Het Europees Parlement:
Raad van Ministers:
•
De wet krijgt niet genoeg stemmen
De wet is kwalitatief niet goed genoeg of niet haalbaar
Hof van justitie controleert of de instanties zich wel aan de regels houden.
Werking van de EU
• Raad van Ministers
–
De belangrijkste taak van de Raad van Ministers is het goedkeuren van wetsvoorstellen
• Europese commissie
–
De belangrijkste taak van de Europese Commissie is het doen van voorstellen voor nieuwe
voorstellen. Bovendien controleren ze of de wetten goed worden uitgevoerd.
• Europees Parlement
–
De belangrijkste taak van het Europees Parlement is het controleren van de Europese
Commissie en het goed- of afkeuren van wetten