Politiek een doolhof

Politiek: een doolhof
Politiek is inderdaad heel ingewikkeld en als individueel burger nauwelijks te volgen .
Zei niet Albert Einstein dat politiek moeilijker is dan fysica ? En toch vergt de
democratie dat wij een zodanige kennis en inzicht hebben dat wij de grote vragen
van onze samenleving op een verantwoorde wijze kunnen beslissen . Een bar
heikele opgave is het , zeker als de leiders - dat zijn de toppolitici - het laten
afweten op hun essentiële taak : democratisch leiding geven.
Zodra in België verkiezingen op komst zijn doen een aantal toppolitici én sommige
media hun uiterste best om de kiezers te overtuigen dat zij in het stemhokje
beslissen . En dat de kiezers een parlement samenstellen dat nadien in naam van de
ganse natie het beleid gaat uitstippelen . Want dat is de essentie van het
zogenaamde parlementaire regime . Noch het een noch het ander strookt met de
werkelijkheid . De kiezers in België beslissen heel weinig , dat geven de eerlijke
politici na de verkiezingen wel toe; het is overigens al sinds jaren wetenschappelijk
bewezen. De Belgische kiezers beslissen om te beginnen niet over de regering . En
dat is toch de machtigste instantie in België ! De kiezers beslissen ook niet over het
beleid dat gevoerd moet worden want het referendum - en zelfs de zwakkere
volksraadpleging – worden hen geweigerd.
Het parlement is zeker niet de machtigste instelling in de Belgische politieke arena .
Het overgrote deel van de wetten is al sinds jaren afkomstig van de regering.
Bovendien heeft het parlement in al de Westerse democratieën een heel grote
ontwikkeling doorgemaakt . Zoals de Duitse minister van Buitenlandse Zaken , H.D.
Genscher al een kwarteeuw geleden zei : het parlement is opgedeeld in twee
instellingen die tegenover mekaar staan : de regeringsmeerderheid en de oppositie .
Tot dan trad het parlement als één geheel op .( Zie grafiek in bijlage).
Wie beslist er dan ? En hoe wordt er beslist als het niet in het parlement gebeurt ? Dit
zijn wezenlijke vragen voor de democratie !
Meestal - en zeker in België – geeft men als antwoord op die vragen een
beschrijving van al de instellingen . Dat is fout ! Men moet vertrekken van de
machtsverhoudingen in het werkelijke politieke gebeuren . En dan komen in België
als machtigste actoren naar voren : de federale regering , de partijvoorzitters – denk
bijvoorbeeld aan Elio Di Rupo – en de sociale partners – zoals ACV , ABVV , VBO
e.a. ( In België heeft men die machtshiërarchie wetenschappelijk vastgesteld : zie
bijlage .) En zij beslissen – zoals gezegd nauwelijks via de kiezers - , maar wel via
strijdpunten , via overleg en soms zelfs via pacificatie ( in grote crisissituaties ) , via
technocratie en voor een goed deel “onderhands”.
De algemene regel daarbij is : hoe meer men qua werkwijze naar de “onderhandse”
opschuift , hoe meer de besluitvorming tot de elite beperkt wordt en hoe moeilijker
het is voor de oppositie . Al is een oppositie wezenlijk voor de democratie ( Dixit M.
Albright , G. Eyskens , R.Dahl en de vele politologen die dit in hun onderzoek
vastgesteld hebben .) ( In een grafiek in bijlage trachten wij die basisprocessen wat
te visualiseren).
Daarbij komen nog een hele vloed beslissingen van de Europese Unie , waar het
nog ingewikkelder wordt én nog meer verborgen én nog minder te volgen.
Een eerste formule om wegwijs te worden is : “BBC”+R . In woorden :
“Bureaucracy , Britain , Commission” + Raad . En Raad staat vooral voor de
Europese top van Staatshoofden en Regeringsleiders , meer nog dan voor de “Raad
van Ministers “ ( die per bevoegdheid vergaderen ).
Hier moet men vooraf loskomen van het gelukzalige ( zo niet naieve ) geloof in de
Europese integratie die rechtlijnig op het realiseren van hooggestemde waarden zou
afstevenen . De Europese integratie is een behoorlijk stuk prozaïscher ; zij omvat om
te beginnen een kluwen van bundelingen en groeperingen van staten , waarvan
sommige nog omvangrijker zijn dan de Europese Unie , die al met 450 millioen
inwoners zit , zij het dat deze met de Navo wel de meest machtige is -. In
vergelijking met de VSA of China blijft de Europese Unie vooral een proces en klimt
zij niet op tot een echt doorslaggevende actor.
Voor een moderne democratie is dit alles zwaar ondermaats qua inspraak .
Uiteindelijk is dit toch de 21ste eeuw ! Proclameerde niet het ontwerp van Europese
Grondwet : “ Onze Grondwet wordt democratisch genoemd omdat de macht niet in
handen is van een minderheid , maar van de grootst mogelijke meerderheid” ? Dit
motto is evenwel door de “IGC”=R geschrapt . En dan blijft veel machteloosheid over
voor de kiezers , voor de burgers , voor de “mensen” .
Maar : “ Point n’est besoin d’espérer pour entreprendre , ni de réussir pour
persévérer “ (Willem van Oranje ).