Romeinen

Romeinen
2
Beste lezer,
In 2016 wordt voor de derde keer de Romeinenweek georganiseerd. Nog steeds vinden we
oude herinneringen aan de tijd dat de Romeinen in ons land waren. De NOBB heeft vele
materialen over de Romeinse oudheid en het Romeinse Rijk.
In het eerste deel van het advies een kennismaking voor volwassenen, het tweede deel
bevat informatie voor de jeugd, en tenslotte nog een paar dvd-video’s.
Een keuze daaruit maken, lijkt soms ondoenlijk. Met dit verhaaladvies willen de
verhalencoaches van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken u een steuntje in de rug geven.
Het is daarbij niet onze bedoeling álle of alleen de allerbeste boeken en films te presenteren.
Naast thema-adviezen kunt u bij de verhalencoaches van de Noord Oost Brabantse
Bibliotheken ook een persoonlijk verhaaladvies krijgen. Na een persoonlijk gesprek gaat uw
verhalencoach op zoek naar verhalen (in boeken, films, muziek) die bij u passen, maar u ook
prikkelen en verrassen. Voor meer informatie kunt u terecht in de bibliotheek.
Veel verhalenplezier!
Verhalencoaches Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Veni, vidi, vici
(Ik kwam, zag en overwon).
Julius Caesar (Romeins keizer 101-44 BC):
Kennismaking
De tijd van Romeinen en Germanen/ Speet,
Ben
Het tweede deel in de reeks 'Kleine geschiedenis van Nederland'
(KGN) beschrijft de Romeinse periode in Nederland (0-500).
Het boek beslaat vier delen: militaire, politieke, sociaaleconomische en religieuze ontwikkelingen.
Speet citeert veelvuldig uit Romeinse bronnen, de enige
beschikbare teksten uit die periode. Het is dan ook
onvermijdelijk vooral een geschiedenis van het Romeinse deel
van Nederland, ten zuiden van de Rijn en vaak het Romeinse Rijk
als geheel. De in de titel genoemde Germanen zien we
voornamelijk door Romeinse ogen.
Auteur Ben Speet (1951) is docent aan een lerarenopleiding in
Amsterdam.
De Romeinen voor dummies / De la Bédoyère,
Guy
De Romeinse geschiedenis in zes stukken ingedeeld: politieke
organisatie, het dagelijkse leven, de opkomst van Rome, de
bloeiperiode en de ondergang. Het laatste deel is een deel met
lijstjes (bijvoorbeeld: de tien beste Romeinen, de tien grootste
vijanden van de Romeinen). Als epiloog heeft de Nederlandse
redactie van de Dummies-reeks nog een kort hoofdstuk
toegevoegd over de Romeinen in Nederland en België.
Het boek is vooral geschikt als introductie tot de complexe
geschiedenis van het Romeinse rijk. Daarnaast is het een
overzichtelijk naslagwerk voor de gevorderde lezer. Met een
register, een aantal afbeeldingen en cartoons in zwart-wit en
talrijke tekstkaders.
3
Kennismaking
Gladiatoren/ Meijer, Fik
De wreedheid van de Romeinen - vooral bij de
gladiatorenspelen - heeft altijd afkeer opgewekt.
De auteur, hoogleraar Oude Geschiedenis aan de UvA, legt in dit
opmerkelijke boek uit, dat die spelen ontstaan zijn vanuit
begrafenisriten en uiteindelijk een publiek verschijnsel werden
met een politieke achtergrond.
Hij bespreekt uitvoerig de soorten gladiatoren, hun opleiding en
status, de vechttechnieken en ook de vrouwelijke gladiatoren.
Ook de bouwwerken waar de spelen plaatsvonden, komen aan
de orde, de dierengevechten, de veiligheid van het publiek en
het opruimen van de kadavers. Daarna volgt nog een aardig
gedeelte over de gladiatoren in de filmkunst en de geschiedenis
van het Colosseum.
Keizers van het Colosseum/ Hooff, Anton van
Dit boek beschrijft de manier waarop de Flavische dynastie ten
tijde van de Romeinse heerschappij, het keizerschap invulde.
Zowel het voortraject dat leidde tot het keizerschap alsmede de
regeerperiode en opvolging komen minutieus aan bod. Niet alle
Flavii waren even geliefd of succesvol; ze hebben echter wel een
stempel gedrukt op de geschiedenis van het Romeinse rijk. Wat
hadden alle Flavii met elkaar gemeen? Hoe vulden ze hun
militaire en politieke leiderschap in? En wat voor rol speelde het
Colosseum hierin? Voorzien van kaartjes en afbeeldingen in
zwart-wit, een katern kleurenfoto's, een literatuurlijst,
eindnoten en een register.
De auteur is voormalig universitair hoofddocent klassieke
geschiedenis te Nijmegen.
4
Verhalen in de
Romeinse tijd
Oorlog in het oostern / Sidebottom, Harry
De auteur, docent klassieke geschiedenis aan de Oxford
University, presenteert de eerste roman van een serie.
Een Romeins generaal wordt in 238 n.C. tot gouverneur van
Arete benoemd. Hij versterkt de zwakke muren en legt
voorraden aan. De eerste aanvallen van de Perzen weet hij
succesvol af te slaan. Door verraad valt de stad ten slotte toch in
handen van de Perzen. De generaal ontsnapt met een klein
gevolg. Hoe het verder gaat wordt in de volgende delen
beschreven. Uitgebreide verantwoording, kaartjes,
literatuuropgaven en verklarende woordenlijst.
Ravenhart / Visser, Jan
Het verhaal speelt zich af in de tijd van de Romeinen, in het jaar
12 voor Christus tot plusminus 45 na Christus. Indertijd bouwde
de Romeinen een fort genaamd Castellum Flevum, het huidige
Velsen. De bedoeling was de opstandige Germaanse stam der
Chauken te bestrijden die in opstand kwamen tegen de
Romeinse overheersing. Voor de Friezen, de hoofdpersonen,
betekende dat een alliantie met de Romeinen, aangezien de
Chauken als een vijandige stam werden beschouwd. Toch
gingen na verloop van tijd ook de Friezen zich tegen de
Romeinen keren vanwege de vele belasting die betaald moest
worden en het feit dat Castellum Flevum op heilige grond was
gebouwd.
Hoofdpersoon is ene Rudgar en het is vanuit zijn perspectief dat
het verhaal verteld wordt. Hij komt in aanraking met de
Romeinen en ziet de strijd zich ontplooien in de loop der jaren:
een heftige strijd! Tevens wordt hij verliefd op een Romeins
meisje, een liefde die onhoudbaar lijkt door de opstand van de
Friezen tegen de Romeinen.
5
Verhalen in de
Romeinse tijd
Ik, Claudia / May, Antoinette
Claudia is de nicht van een belangrijke Romeinse veldheer en
ziet in haar dromen vaak gebeurtenissen die later werkelijkheid
worden. Zij volgt haar man, Pontius Pilatus, naar Judea. Als
Pilatus gedwongen wordt om Jezus terecht te stellen,
waarschuwt zij hem tijdens de rechtszitting dat Jezus onschuldig
is.
Dit bijbelse gegeven vormt een bescheiden deel van deze
fictieve biografie. De verhaallijn is spannend door de
liefdesperikelen en hofintriges in het Romeinse rijk in de jaren
16-65 na Chr.
Griekse en Romeinse sagen/ Schwab, Gustav
Deze bundel bevat de gehele verzameling Griekse en Romeinse
mythen en sagen zoals naverteld door de bekende verteller
Gustav Schwab (vertaald uit het Duits). Op basis van de antieke
bronnen, met name Homerus, Vergilius, Ovidius en de
tragediedichters, heeft Schwab de Griekse en Romeinse mythen
op levendige wijze naverteld. Naast de grote cycli over de
Argonauten, Herakles, de Trojaanse oorlog en de avonturen van
Aeneas, krijgen ook kortere mythen en sagen een plaats,
bijvoorbeeld over Prometheus, Orpheus of Pentheus. Zowel
voor lezers die al iets weten van de antieke mythologie als voor
nieuwelingen op dit terrein is deze bundel onovertroffen in zijn
rijkdom aan verhalen en leesplezier. Achterin een handig
overzicht van de goden en een uitvoerig register.
6
Informatie voor jeugd
Wees blij dat je geen Romeinse gladiator bent /
Malam, John
Tijdens een (Bataafse?) opstand in de eerste eeuw na Christus
worden Galliërs gevangengenomen door de Romeinen en als
slaaf in Rome geveild. Als je dit overkomt laat de nieuwe
eigenaar, een rijke Romein, je met andere lotgenoten ‘opleiden’
tot gladiator. Op ontsnappingspogingen staan strenge straffen.
Als dan de dag van je eerste gevecht op leven en dood is
aangebroken zijn je overlevingskansen beperkt. Je kunt via de
keizer het publiek om genade smeken, maar vaak is dat uitstel
van executie.
Behalve bij man- tot- mangevechten word je ook betrokken bij
zeeslagen en gevechten met wilde dieren.
Dit leerzame wereldoriënterende boek bevat een
inhoudsopgave, woordenlijst en register. Het is geschikt voor
o.a. geschiedenisonderwijs in de bovenbouw van het primair
onderwijs.
De Romeinen/ Samuels, Charlie
Met welke uitvindingen en technieken brachten de Romeinen in
de oudheid hun leven op een hoger peil? De Romeinen namen
veel ideeën over van andere volken als de Etrusken en Grieken.
Ze blonken uit in de bouwkunst; veel van hun gebouwen,
waaronder aquaducten, staan nu nog overeind!
De Romeinen vonden o.a. de baksteen uit en het cement. Heden
ten dage maken wij nog steeds gebruik van o.a. hun (Romeinse)
letters en dito kalender. De Romeinen hebben destijds grote
vorderingen gemaakt op o.a. technisch en wetenschappelijk
gebied. Bevat o.a. tijdlijn, verklarende woordenlijst, register en
enige verwijzingen naar o.a. websites. Maakt deel uit van de
serie 'Technologie in de oudheid'*. Hoewel er veel boeken over
de Romeinse oudheid zijn verschenen, is dit een van de weinige
die uitsluitend op de technologie ingaat. Vanaf ca. 11 jaar.
7
Informatie voor jeugd
Paarden, zwaarden en rare baarden/ Meijer,
Fik
Sport in de oudheid, met nadruk op Rome en Byzantium.
Specialist Fik Meijer en Jan Paul Schutten hebben de handen
ineengeslagen. Klare-lijn-striptekenaar Eric Heuvel zorgde voor
de vele zwart-witillustraties en het omslag. De auteurs wilden
een sporttijdschrift imiteren. Een tijdschrift uit de Romeinse tijd,
met reportages, interviews, live-verslagen, achtergronden,
recensies, advertenties en columns.
Dit boek is een unieke gelegenheid om te ontdekken dat sport in
de oudheid veel overeenkomsten heeft met de huidige
sportbeoefening maar dat de verhalen van toen eigenlijk
spannender zijn dan wat je nu in een sportrubriek leest. Vanaf
ca. 11 jaar.
Avé, Caesar / Dam, Arend van
Romeinse legertroepen zijn op weg naar de lage landen en
nemen stormenderhand - goedschiks of kwaadschiks - grote
gebieden in. Vierhonderd jaar later trekken zij zich terug, een
veranderde wereld achterlatend.
I
n tien korte verhalen schetst de auteur een levendig beeld van
het leven in de lage landen ten tijde van de Romeinse
overheersing, op grappige wijze zichtbaar gemaakt met
cartoonachtige kleurenillustraties van verschillende afmetingen.
Het zijn verhalen over veldtochten, samenwerking en opstand,
soldatenleven en dagelijkse bezigheden.
Op de schutbladen staat een getekende landkaart van de lage
landen en het Romeinse Rijk. Met inhoudsopgave en een
voorwoord van de auteur. Voorlezen vanaf ca. 7 jaar, zelf lezen
vanaf ca. 9 jaar.
8
Leesboeken spelend in
de Romeinse tijd
Een meesterlijk plan/ Pool, Joyce
Zo’n 2050 jaar geleden zorgt de 12-jarige Tyr de slingeraar er
samen met zijn vriend Roan en zijn hond Wolf voor dat de
Romeinen de Friezen voortaan met rust laten en dat deze geen
belasting meer hoeven te betalen.
Deel uit de serie 'Historische Helden'*, waarin de lezer teruggaat
in de tijd. Met een kaart van Nederland in die tijd.
Handig voor werkstukken en spreekbeurten.
Vanaf ca. 10 jaar.
Vechten voor vrijheid/ Scarrow, Simon
De proloog speelt zich af in de tijd van de slavenopstanden
onder leiding van Spartacus. Het slavenleger wordt verslagen,
waarbij een centurion het leven van zijn generaal redt.
Het hoofdverhaal begint tien jaar later. De centurion leeft op
een boerderij met zijn vrouw en 10-jarige zoon Marcus. Als de
centurion zijn schulden niet kan afbetalen, wordt hij voor de
ogen van zijn zoon vermoord. Marcus en zijn moeder worden
door een slavenhandelaar meegenomen. Marcus zint op wraak
en doet er alles aan om in contact te komen met de generaal
wiens leven zijn vader gered heeft. Maar dan moet hij eerst de
gladiatorenschool zien te overleven. Marcus is een wat naïeve
jongen die nog weinig van het leven gezien heeft. Nu hij in
contact met slaven komt, gaat hij inzien dat er meer onrecht in
de wereld is, dan wat hem is aangedaan. Hij is de kleinste jongen
op de gladiatorenschool, maar heel dapper en rechtvaardig.
Vanaf ca. 11 jaar.
9
Leesboeken spelend in
de Romeinse tijd
De slavenring / Vlugt, Simone van der
De Germaanse Folkrad en de Romeinse Chloë dienen als slaven
bij heer Lucius in Pompeji. Ze hebben het zwaar. Folkrad besluit
te vluchten, Chloë blijft in Pompeji. Dan barst de Vesuvius uit…
Historisch jeugdboek dat rijk is aan gebeurtenissen en waarin in
vlotte, korte zinnen een overtuigend beeld geschetst wordt van
het leven binnen het Romeinse Rijk. De galeien, de
slavenhandel, gladiatorengevechten, de positie van de vrouw..
De finale, met de uitbarsting van de Vesuvius, is ijzersterk,
beklemmend en angstaanjagend.
Het boek bevat een epiloog, waarin over de opgraving van
Pompeji wordt verteld, een woordenlijst, een overzicht van
Romeinse munteenheden en namen van steden en landstreken.
Vanaf ca. 13 jaar.
Epinona/ De Bel, Marc
Epinona (ik-figuur), is lid van de Comatos-clan. De Comatos-clan
leefde vanaf ca. 140 voor Christus in het land van de Eburonen
(Gallië), de huidige omgeving van Belgisch-Limburg, de streek
rond Tongeren.
We leren het harde dagelijkse bestaan kennen van een aantal
Germaanse volkeren uit de streek. Het is een periode van leven
en overleven, van bijgeloof en rituelen. Naast het feit dat er in
dit verhaal voortdurend gevochten moet worden – stammen
onderling, maar ook stammen die zich verenigen teneinde zich
te kunnen verdedigen tegen de Romeinse legers die het gebied
komen bezetten – is er ook oog voor de dagelijkse gewoonten
en gebruiken, het voedsel, de huisnijverheid, omgang met
huisdieren, vriendschappen, mannen en vrouwen, het gebruik
van kruiden, volkswijsheden en dorpsfeesten.
Vanaf ca. 12 jaar.
10
DVD-video informatief
I, Caesar
In deze BBC-serie uit 1997 wordt de opkomst en ondergang van
het Romeinse Rijk getoond door de levens van zes
toonaangevende keizers. Even rustig als gedegen worden
Caesar, Augustus, Hadrianus, Nero, Constantijn en Justinianus
geportretteerd. Alle met hun eigen rol in deze geschiedenis.
Eigentijdse bronnen en Britse historici plaatsen de keizers in hun
kader. Wat rest uit het verleden vormt het beeldend materiaal.
Voor de geïnteresseerde leek en de politicus die wil weten hoe
hij macht verwerft en vasthoudt.
Het leven van de Romeinen
Britse documentaire (2002) van Discovery waarin een beeld
geschetst wordt van de 'verborgen' geschiedenis van 'de
gewone Romein' rond het begin van onze jaartelling.
Presentator Terry Jones (1942) studeerde middeleeuwse
Engelse literatuur in Oxford en werkte bij de BBC. Hij vertelt via
de arme Marcus en Judith over de sociale omstandigheden van
de Romeinse bevolking, voor zover bekend. Rome was rijk, het
zoog alle rijkdom uit het Midden-Oosten op, er was goede
hygiëne met baden en riolen. Men at brood, had kruiden,
honing, olijfolie, gist; men dronk water en wijn. De vrouwen
waren vrij onafhankelijk. Slaaf zijn was vaak beter dan vrij zijn en
arm. Ongewenste kinderen gooide men bij het vuil.
Onderhoudende, beschouwende en vaak humoristische
vertelling waarin een globaal beeld wordt geschetst van de
gewone Romein, vergeleken met de rijke Romein, en soms ook
met onze tijd: illegale immigranten zijn de huidige slaven.
11
DVD-video
Centurion
Een historische actiefilm uit 2010 van Neil Marshall
In 117 n.Chr. trekken de Romeinse centurion Quintus Dias en
een aantal soldaten van het Negende Legioen ten strijde tegen
de Picten in het huidige grensgebied tussen Engeland en
Schotland. Deze Picten bedienen zich van meedogenloze
guerillatactieken.
Pompeii
Romantische avonturen- en spektakelfilm uit 2014 van Paul W.S.
De Keltische Milo wordt als klein jongetje gevangen genomen
tijdens de Romeinse verovering van Brittannia. Zeventien jaar
later strijdt hij letterlijk om zijn leven als gladiator in de arena
van Pompeii. Hij raakt verliefd op de onbereikbare Cassia, de
dochter van een rijke koopman. Cassia heeft ook gevoelens voor
Milo, maar zij zal moeten trouwen met de brute senator Corvus.
Ondertussen blijft het niet stil rond de nabijgelegen vulkaan
Vesuvius. In het heetst van de strijd in de arena, barst ook de
Vesuvius los. Pompeii verandert in een grote vuurzee en de
vraag is wie op tijd kan ontkomen.
12
Weblinks over
Romeinen
Ontmoet Romeinen in het Archeon:
https://www.archeon.nl/index.html
https://www.archeon.nl/index.html?gclid=Cj0KEQjwrte4BRDoYi3y5_AhZ4BEiQAzIFxn7V5w7e8tTNpwthWy3DJRI5_Kdr15kfqx
xEYhk66IIcaAryr8P8HAQ
http://www.geschiedenisvoorkinderen.nl/romeinen/
http://hetklokhuis.nl/onderwerp/romeinen
http://www.schooltv.nl/programma/welkom-bij-de-romeinen/
http://www.geschiedenis.nl/index.php?go=home.showBericht&
bericht_id=3733
http://www.museumhetvalkhof.nl/
http://www.museumhetvalkhof.nl/images/stories/downloads/e
ducatie/Spreekbeurt_of_werkstuk_Romeins_Nijmegen.pdf
http://www.romeinselimes.nl/nl
http://historiek.net/romeinse-rijk/#.VxXuqHp1a2g
http://www.romanaqueducts.info/romeineninnederland/romei
neninnederland.htm
http://www.rmo.nl/
http://www.historischnieuwsblad.nl/thema/romeinen-enbataven/index.html
13
14