Hoofdstuk 2 Economie in de gemeenteorganisatie

Hoofdstuk 2
Economie in de gemeenteorganisatie
Francine Quanten
a. Economie, een volwaardige sector voor de gemeente
Gemeentebesturen die de ambitie hebben om een krachtig en veelzijdig lokaal beleid te voeren
hebben de laatste jaren een sterke evolutie gekend.
Dynamische lokale overheden hebben hun beleidsruimte aanzienlijk uitgebreid. Daar waar de
gemeentelijke organisatie in het verleden vooral instond voor administratieve dienstverlening en de
zorg voor basisvoorzieningen, kiezen heel wat gemeenten er nu voor om een actieve rol op te nemen
in de uitbouw van het gemeentelijke voorzieningenniveau en van het omgevingskader. Gemeenten
willen aantrekkelijk zijn om te wonen, te leven, te werken en nemen steeds meer het voortouw in het
realiseren van allerhande initiatieven en projecten.
Deze verruimde taakstelling heeft ook zijn weerslag gehad op het gemeentelijke organisatiekader: er
is een sterke tendens naar professionalisering, specialisatie en dienstoverstijgende samenwerking.
Diensten zijn verantwoordelijk voor een bepaald domein, krijgen gespecialiseerde materies
toegewezen en krijgen hiervoor goed opgeleide medewerkers.
Deze verruiming en professionalisering is ook mede ingegeven door impulsen vanuit de subsidiërende
hogere overheden. Zo zijn in heel wat gemeenten vooral de diensten cultuur, sport, jeugd en toerisme
goed uitgebouwd.
De dienst economie is echter nog vaak een zwak broertje in de gemeenteorganisatie: ofwel is de
dienst geïntegreerd in het ruimere opdrachtenpakket van een technische dienst, ofwel is het
opdrachtenkader van de dienst eerder beperkt. Gemeenten die belang hechten aan de uitbouw van
hun economisch weefsel staan voor de opdracht om de economische taakstelling die ze voor zichzelf
uittekenen op een degelijke wijze te integreren in de gemeenteorganisatie.
Economie is een brede sector met diverse subsectoren en diverse ondernemersgroepen. Het is een
basispijler voor de gemeente in de realisatie van een interessant en veelzijdig commercieel
voorzieningenaanbod en in de realisatie van werkgelegenheid. Economie is een basissector voor een
levenskrachtige gemeente. Diverse voorbeelden tonen aan dat gemeenten door een eigen beleid een
niet onbelangrijke stimulerende functie op economisch vlak kunnen opnemen. Het is dan ook niet
meer dan logisch dat economie in de gemeentelijke organisatie ook de nodige beleidsruimte krijgt
toegewezen en wordt uitgebouwd als een gespecialiseerde dienst.
Het structureel inbrengen van de economische taakstelling in de gemeenteorganisatie dient op twee
niveaus te gebeuren. Enerzijds op beleidsniveau door een mandaat ‘economie’ toe te kennen aan één
van de mandatarissen, en anderzijds door in het organigram een dienst op te nemen die bevoegd
wordt voor de realisatie van de economische beleidsplanning en acties, en dit in samenwerking met
andere bevoegde diensten.
Een gemeente die erkent dat economie voor haar een sector is die de nodige beleidsaandacht
verdient, moet dit ook tot uiting laten komen in haar bestuursorganen. Er dient bijgevolg een
economisch beleidsmandaat toegekend te worden aan één van de schepenen. Bij de verdeling van de
mandaten is het niet alleen van belang ervoor te zorgen dat er een beleidsmandaat economie is, maar
moet ook gekeken worden naar de meest optimale koppeling van dit mandaat aan andere mandaten,
zodat de beleidsverantwoordelijke een breed draagvlak krijgt voor de uitvoering van zijn functie.
Bovendien speelt het profiel van de mandataris een rol: de beleidsverantwoordelijke economie moet
iemand zijn die affiniteit heeft met het ondernemersgebeuren.
b. Een dienst economie op maat van de gemeentelijke
economische ambities
Bij het uitwerken van het gemeentelijk meerjarenbeleidsplan is het aangewezen om niet alleen te
kijken naar hoe u de economische positie van uw gemeente kan versterken en wat u kan doen voor
uw ondernemers, maar ook naar de wijze waarop u zich hieromtrent organiseert of gaat organiseren
binnen de gemeente. Worden de economische materies op de juiste manier behartigd? Zijn hiervoor
binnen het gemeentelijke organigram de juiste voorwaarden gecreëerd? Beschikt u over
gespecialiseerde medewerkers met ondernemersaffiniteit? Is
de samenwerking tussen de
gemeentelijke diensten in het afhandelen van economische dossiers optimaal? Een goede organisatie
is immers van wezenlijk belang voor het realiseren van een dynamisch economisch en
ondernemersvriendelijk beleid.
Omdat gemeenten sterk verschillen in de structuur van hun economisch weefsel en in de
ontwikkelingspotenties en –ambities is het aangewezen de dienst economie uit te bouwen in functie
van de lokale behoeften.
Bij het uittekenen van de dienst economie wordt best rekening gehouden met:

de structuur van het economisch weefsel: welke economische sectoren zijn in de gemeente
aanwezig? Hierbij denken we aan de aanwezigheid van het handelsapparaat in de vorm van
winkels in de kern van de gemeente en in de wijken, de aanwezigheid van horecazaken, de
aanwezigheid van toeristische attracties, het bedrijfsleven, gezondheidszorg…;

de dienstverlening die de gemeente op deze domeinen aanbiedt. Hierbij denken we
bijvoorbeeld aan het afleveren van vergunningen, het vervullen van administratieve
formaliteiten, het verzamelen van allerhande data voor het handels- en bedrijvenbestand, het
actief ondersteunen van ondernemersorganisaties zoals de handelsverenigingen, de
horecabond, de vereniging voor industriëlen, het ondersteunen van partnerschappen zoals
centrummanagement, winkelstraatmanagement… het ontwikkelen van projecten zoals de
aanleg van nieuwe bedrijfsterreinen of handelsomgevingen, het invoeren van bepaalde
maatregelen zoals terrassenbeleid, bedrijfsparkmanagement, promotieacties, communicatie
met de ondernemersgroepen… maar ook aan sociale economie, tewerkstellingsacties…;

de economische beleidsambities van de gemeente: gemeenten die actief met hun omgeving
bezig zijn maken ook een economisch beleidsplan en vertalen dit in acties. Opmaak en
uitvoering worden best, zoals dit voor andere sectoren gebeurt, gecoördineerd door een
gespecialiseerde dienst binnen de stad en dit in samenwerking met andere betrokken
diensten en actoren.
De analyse zal uitwijzen dat een gemeente met heel wat economische materies bezig is. Het beheer
van deze materies dient op een professionele wijze in de gemeenteorganisatie opgenomen te worden.
Zoals hierboven werd aangegeven is hiervoor, zoals voor andere sectoren het geval is, een
gespecialiseerde gemeentelijke dienst economie nodig. Dit wil niet zeggen dat alle materies die te
maken hebben met bedrijven aan de dienst economie moeten toevertrouwd worden.
Er zal moeten nagegaan worden welke materies best door de dienst economie zelf worden
opgenomen. Best worden zoveel mogelijk economische materies binnen deze dienst gegroepeerd,
omdat dit de dienstverlening naar de ondernemers duidelijker maakt, de mogelijkheid tot specialisatie
verhoogt en de interacties tussen de diverse economische deelsectoren vergroot. Niettegenstaande
zullen er materies zijn die tot de deskundigheid van andere diensten behoren en die omwille van die
deskundigheid ook best niet losgekoppeld worden van die gespecialiseerde diensten. We denken
hierbij aan het afleveren van bouwvergunningen, milieuvergunningen en de opvolging van de
milieuproblematiek, mobiliteit… Er dienen wel de nodige afspraken gemaakt te worden tussen de
dienst economie en deze andere bevoegde diensten omtrent betrokkenheid bij het uitwerken van
acties, informatiedoorstroming, communicatie… Deze samenwerking tussen de diensten moet zorgen
voor een integraal gemeentelijk economisch beleid.
Bovendien is het ook van belang dat een lid van het managementteam van de gemeente de belangen
van de dienst economie vertegenwoordigt in het managementteam.