IMES
Families onder druk
Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen
Drs. Ibrahim Yerden
Probleemstelling
• Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel
slachtoffers als plegers om met huiselijk geweld?
• Hoe interpreteren zijzelf dit geweld?
• Welke factoren spelen hierbij een rol?
IMES
Onderzoekspopulatie
• Diepte-interviews met 134 respondenten
¾ 67 van Marokkaanse afkomst
¾ 67 van Turkse afkomst
• Er wordt onderscheid gemaakt tussen:
¾ Plegers en slachtoffers
¾ Gehuwde mannen en vrouwen (ouders)
¾ Ongehuwde mannen/jongens en
vrouwen/meisjes (kinderen)
Huiselijk geweld
• Definitie:
Elke sociale interactie ten gevolge waarvan tégen de wil van de
ander inbreuk wordt gemaakt op haar of zijn fysieke en/of psychische
integriteit en/of pijn of letsel wordt toegebracht.
• Vormen van huiselijk geweld zijn:
¾ Fysiek
¾ Psychisch
¾ Seksueel
IMES
Perspectief van het onderzoek
• Onderzoek gedaan vanuit perspectief:
De machtsverhoudingen tussen gezinsleden in een
veranderende maatschappelijke context
• Plegers kunnen ook slachtoffer zijn
• Slachtoffers kunnen pleger worden
Onderzoeksresultaten
• Onze bevindingen aan de hand van :
¾ De geconstateerde machtsbronnen
¾ Hun culturele context
¾ Relatie tussen dader en slachtoffer
¾ De rol en mogelijkheden van hulpverlening
• Conclusie en aanbevelingen
IMES
Onderzoeksresultaten (1)
Machtsbronnen
• Plegers en slachtoffers hebben verschillende machtsbronnen
tot hun beschikking:
¾ Grootste machtsbron van mannen = Fysiek geweld
¾ Het middel van vrouwen = Psychisch geweld
¾ Andere machtsbronnen = Traditie
Sociaal netwerk en
Financieel bezit
¾ Vrouwen gesteund door Nederlandse wetgeving en instellingen
Onderzoeksresultaten (2)
Cultuur
• Cultuur kan niet: Geweld verklaren
• Cultuur kan wel: Onderliggende processen verklaren
• Cultuur verwijst naar gedeelde waarden en normen
• Culturele notities die van belang waren in het
onderzoek:
¾ De verhoudingen tussen de gezinsleden niet gelijkwaardig
¾ De islam speelt nauwelijks een rol als culturele factor
¾ Géén opmerkelijke verschillen gevonden in de beweegredenen
en kenmerken van het geweld
IMES
Onderzoeksresultaten (3)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Mannen als plegers, vrouwen als slachtoffers
Merendeel Mannen: een man mag zo nodig lichamelijk geweld
tegen zijn vrouw gebruiken
• Mannen noemen als goede redenen:
¾ De vrouw hoort haar man te gehoorzamen
¾ Zij hoort zich te houden aan de 'kuisheidsregels
¾ Zij moet loyaal zijn aan haar schoonfamilie
• Mannen: slaan als effectieve middel om vrouw te corrigeren
• Volgens klein aantal gehuwde mannen mag een man
geen lichamelijk geweld gebruiken
Onderzoeksresultaten (4)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Mening van vrouwen:
Merendeel vrouwen: man mag géén lichamelijk geweld plegen
• Een klein aantal vrouwen noemt als
‘goede reden’ voor geweld:
“ overtreding van de kuisheidsregels door de vrouw “
IMES
Onderzoeksresultaten (4)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Huiselijk geweld in de praktijk:
¾ Vrouwen blijken gewelddadig gedrag van hun echtgenoot
vaak te accepteren
¾ De vrouwen voelen zich economisch en emotioneel
afhankelijk van hun man
¾ Jongere generatie vrouwen beter bewust van haar
rechten en mogelijkheden
¾ Jongere getrouwde vrouwen zetten eigen machtsmiddelen
in om geweld te stoppen
Onderzoeksresultaten (5)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Machtsmiddelen van vrouwen:
¾ Hun eigen sociale netwerk strategisch inzetten
¾ Jongere vrouwen claimen ook toegang tot de financiële
middelen van het gezin
¾ Als één van de laatste middelen dreigen met aangifte
van huiselijk geweld bij de politie
¾ Het uiterste middel is echtscheiding
IMES
Onderzoeksresultaten (6)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Reactie van mannen:
¾ Mannen ervaren het mondige gedrag van
hun vrouw vaak als een bedreiging
¾ Zijn trots en eer zijn gebaseerd op zijn traditionele rol als
gezinshoofd
¾ Heeft niet geleerd om op een gelijkwaardige manier
met zijn vrouw te communiceren
¾ Grote taak: een andere invulling vinden voor zijn rol in het gezin
Onderzoeksresultaten (7)
Gezinrelaties: Geweld tussen partners
• Mannen als slachtoffer, vrouwen als pleger:
¾ Als zij afhankelijke positie innemen ten opzichte van hun vrouw
• Vormen van geweld door vrouwen:
¾ Psychisch geweld:
Dreigen met terugsturen naar land van herkomst
en doen van aangifte
¾ Fysieke geweld: Bijten, slaan, schoppen, krabben
of inzetten van mannelijke familieleden
• Mannen verkeren in een geïsoleerde positie
IMES
Onderzoeksresultaten (8)
Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen
• Merendeel van ouders gebruikt geweld als middel voor
opvoeding.
• Concrete aanleidingen:
¾ Ruzies tussen kinderen
¾ Overtreding van kuisheidsregels
¾ Weigeren van de voorgestelde huwelijkskandidaat
¾ Slecht gedrag op school
¾ Het gebruik van internet (met name de webcam)
¾ Crimineel gedrag
¾ Vernederlandsing
• Een autoritaire houding van ouders tegen kinderen
Onderzoeksresultaten (9)
Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen
• Ouders maken onderscheid tussen de opvoeding van
jonge en oudere kinderen.
• Verschillende ouders noemen een leeftijdsgrens bij
een
kind huiselijk geweld gebruikt mag of kan worden:
ongeveer 12 tot 14 jaar
• Tegen oudere kinderen: traditie als machtsmiddel
IMES
Onderzoeksresultaten (10)
Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen
• Geweld door Moeders of Vaders?
¾ Moeders gebruiken meer fysiek en psychisch geweld
¾ Vaders hebben een meer afstandelijke rol
¾ Bij ingrijpen vader is geweld heftiger
• In Nederland geboren kinderen hebben zich de waarden
en normen van hun ouders en van de school
eigen gemaakt
• Merendeel kinderen accepteren corrigerende tik
Onderzoeksresultaten (11)
Gezinrelaties: Geweld van Ouders tegen kinderen
• Omgang met conflicten en huiselijk geweld door jongeren:
¾ Flexibel omgaan met gedragscodes
¾ Zoveel mogelijk conflicten met hun ouders te vermijden
• Bij conflicten gaan jongeren verschillend mee om:
¾ Sommige tonen begrip voor het geweld
¾ Sommige keuren het geweld af maar leggen zich daarbij neer
• Merendeel jongeren: ouders hebben goede bedoelingen
en zien het als opvoedingsmethode
IMES
Onderzoeksresultaten (12)
Gezinrelaties: Geweld van Kinderen tegen Ouders
• Huiselijk geweld tegen ouders is ondenkbaar
¾ Flexibel omgaan met gedragscodes
¾ Zoveel mogelijk conflicten met hun ouders te vermijden
• Migratie:
¾ Kinderen hebben een kennisvoorsprong, ouders zijn afhankelijk
¾ Sommige jongeren gebruiken deze machtspositie in de
vorm van geweld
Onderzoeksresultaten (13)
Gezinrelaties: Geweld van Kinderen tegen Ouders
• Ouderdom
¾ Ouderdomsverschijnselen maken ouders sterk afhankelijk
¾ Vader als slachtoffers denken gefaald te hebben bij opvoeding
¾ Praten met anderen is verraad van het gezin
IMES
Onderzoeksresultaten (14)
Gezinrelaties: Geweld tussen broers en zussen
• Aanleiding geweld: de dagelijkse interactie en conflicten
• Leeftijdsverschil
¾ Fysiek overwicht
¾ Lichamelijk geweld
¾ Psychische geweld
• Zij beschouwen het als 'behorend bij ruzie'.
Onderzoeksresultaten (15)
Gezinrelaties: Geweld tussen broers en zussen
• Corrigeren van gedrag door geweld
• Seksegebonden gedrag speelt rol in de
relatie tussen (adolescente) broer en zussen.
• Communicatie: onderling wordt er niet gepraat over geweld
IMES
Onderzoeksresultaten (16)
Huiselijk geweld en hulpverlening
• Onderscheid tussen informele en professionele hulp
• Zowel plegers als slachtoffers van huiselijk geweld doen
geen beroep op hulp van buiten het gezin
“Conflicten en geweld zijn gezinsaangelegenheden”
• Informele hulp: eerst beroep op informele netwerk
Onderzoeksresultaten (17)
Huiselijk geweld en hulpverlening
• De professionele hulpverlening heeft voor Marokkanen en
Turken twee gezichten:
¾ Slachtoffers en plegers leeft de opvatting:
” instellingen hebben negatief beeld over
het Marokkaanse en Turkse gezinsleven “
¾ Slachtoffers zien de professionele hulpverlening
als een laatste redmiddel
• Volgens respondenten heeft de Politie ook geen beeld
over het Marokkaanse en Turkse gezinsleven.
• Politie denkt te zwart-wit
IMES
Conclusie (1)
• Marokkaanse en Turkse gezinnen staan onder druk
• Huiselijk geweld beschouwd als corrigerend middel
tussen echtparen en opvoedingsmaatregel ten
opzichte van kinderen.
• Het emancipatieproces van vrouwen kan leiden
tot conflicten binnen de huwelijkse relatie
• De zeggenschap van ouders over kinderen is verminderd
Hierdoor kunnen gezinnen in verwarring raken
Conclusie (2)
• De opvoeding door de staat begint al heel jong, traditionele
opvattingen binnen de Marokkaanse en Turkse
gemeenschap over opvoeding en gezin komen hierdoor
onder druk te staan
• Het aanpassingsproces aan de Nederlandse samenleving
gaat onvermijdelijk gepaard met spanningen en conflicten
binnen deze gezinnen
• De hulpverlening is onvoldoende afgestemd op de
veranderende relaties in Marokkaanse en Turkse gezinnen.
IMES
Discussie
• Hoever kunnen overheid en instellingen gaan bij hun
inmenging in de onderlinge verhoudingen binnen het gezin?
• Verwarring en wantrouwen bij ouders is groot
• Ik pleit voor meer ondersteuning, en minder snel
grijpen naar strafmaatregelen
Stichting HOB
bedankt
De VSB fonds
en de
Ministerie van Justitie
voor hun bijdrage aan
het onderzoek en de conferentie.
