Lesmap Ivan.indd

LESMAP
Ivan de Verschrikkelijke
Beste leerkracht,
Binnenkort bent u samen met uw leerlingen te gast bij deFilharmonie voor het
OORcollege Ivan de Verschrikkelijke. Acteurs Jan Decleir en Stefaan Degand,
mezzosopraan Christianne Stotijn, het Octopus Symfonisch Koor, het Choeur de
Chambre de Namur en dirigent Martyn Brabbins nemen u en uw leerlingen, in
samenwerking met theatergezelschap Het Banket, mee in de muziek van Prokofjev.
Deze lesmap bereidt u en uw leerlingen voor op enkele muziekfragmenten die
jullie zullen horen tijdens het OORcollege. Ook de historische figuur Ivan de
Verschrikkelijke wordt gesitueerd en de leerlingen worden ingeleid op het verhaal
van de voorstelling. Aan de hand van actieve lesopdrachten willen we u en uw
leerlingen tijdens het OORcollege dieper te laten luisteren naar de gespeelde
muziek. Voor wie weinig tijd heeft, staan er gerichte vragen in de map voor een
voorbereidend klasgesprek. Zo kan u de thema’s van de voorstelling verbinden met
de leefwereld van uw leerlingen.
In deze lesmap vindt u links naar muziek- en filmfragmenten waarop de
luisteropdrachten gebaseerd zijn. Sommige fragmenten kan u beluisteren op
het YouTube-kanaal van deFilharmonie op https://www.youtube.com/user/
deFilharmonieWebTV (afspeellijst ‘OORcollege Ivan de Verschrikkelijke’), de andere
fragmenten vindt u terug op www.defilharmonie.be/lesmap.
De opdrachten in deze lesmap zijn gelinkt aan de eindtermen muziek voor het
secundair onderwijs. Volgende eindtermen komen aan bod:
Muziek
Waarnemen
De leerlingen kunnen:
gericht luisteren en hun waarneming toetsen aan reeds verworven kennis, vroegere
ervaringen of eigen fantasie.
in gegeven muziekwerken de basiscomponenten ritme, melodie, muzikale vorm en
klankkleur waarnemen en herkennen.
in gegeven muziekwerken stemsoorten en instrumenten onderscheiden en vergelijken.
Musiceren
De leerlingen kunnen:
enkele muziekinstrumenten speels onderzoeken.
onder leiding een eenvoudig, door henzelf bedacht muzikaal gegeven vocaal, instrumentaal of met beweging improviseren en streven hierbij naar originaliteit en authenticiteit.
Verwoorden
De leerlingen kunnen:
verwoorden dat hun muzikale beleving beïnvloed wordt door stemming, voorkeur of
vooroordeel.
Veel luisterplezier, deFilharmonie ism Het Banket
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
1
HET VERHAAL
Ivan de Verschrikkelijke is een historische
figuur die voor velen een bron van
inspiratie was. In het midden van de
vorige eeuw waren niet alleen componist
Sergej Prokofjev en filmregisseur Sergej
Eisenstein gegrepen door deze uiterst
wrede heerser, maar ook Josef Stalin, de
dictatoriale leider van de Sovjet-Unie,
was een groot bewonderaar. Hij zag
overeenkomsten tussen hemzelf en Ivan.
Beiden streefden naar hetzelfde doel:
Rusland tot een wereldmacht maken
waarover zij de alleenheerser zouden zijn.
Beide figuren streefden dit doel na zonder
tegenspraak. Wie hen dwarsboomde,
moest eraan geloven: ze ondergingen
diverse gruweldaden of ze moesten gewoon
letterlijk verdwijnen. Wreedheid stond in
dienst van de ‘goede’ zaak.
Wat moet je zeker weten voor je naar de voorstelling
komt?
Hieronder sommen we 6 ankerpunten op die in de voorstelling aan bod komen.
Als uw leerlingen kennis hebben genomen van deze opmerkelijke momenten, zullen
ze de voorstelling zonder problemen en met meer plezier kunnen volgen.
We hebben bij elk puntje een luisterfragment geselecteerd dat de belangrijke
gebeurtenis uit Ivans leven illustreert. Bij sommige punten verwijzen we ook naar een
filmfragment uit de oorspronkelijk film Ivan de Verschrikkelijke van Eisenstein.
1.
Ivan wordt wees als hij nog een kleine jongen is: zijn vader sterft wanneer
hij drie jaar oud is, zijn moeder vijf jaar later. Hij is nog een kind
en staat er helemaal alleen voor.
Ga
naar
onze
‘Efrosina en Anastasia’.
website
en
beluister
het
fragment
2. Ivan is een kindvorst. Hij wordt omringd door bojaren en andere
volwassenen die zijn plaats wilden innemen. Mensen gebruiken hem als
marionet. Dit heeft er hoogstwaarschijnlijk voor gezorgd dat Ivan veel
moeite had om mensen te vertrouwen. Hij ziet overal complotten tegen
hem. Op een bepaald moment besluit hij niet meer te buigen voor alle
anderen en zijn eigen weg te gaan.
Ga naar onze website en beluister het fragment ‘Mars’.
Ga naar ons YouTube-kanaal, en bekijk het filmfragment ‘Kindvorst’.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
2
3. Ivan is de eerste tsaar van Rusland en dus een erg belangrijke historische
figuur voor het huidige Rusland.
Ga naar onze website en beluister het fragment ‘Lang zal hij leven’.
Ga naar ons YouTube-kanaal en bekijk het filmfragment ‘Eerste tsaar’.
4. Ivan is vaak op oorlogspad om zijn grondgebied uit te breiden en organiseert
tal van veroveringstochten (met wisselend succes). Voor handelsdoeleinden
wil hij erg graag een verbinding met de zee (maar daar is hij nooit in geslaagd).
Ga naar onze website en beluister het fragment ‘De Tataren’.
5. Ivan verliest zijn eerste vrouw Anastasia veel te jong. Voor Ivan is dit een erg
grote klap! Opnieuw sterft de enige persoon die hij vertrouwt.
Ga
naar
onze
‘Efrosina en Anastasia’.
website
en
beluister
het
fragment
Na de dood van Anastasia slaat Ivan helemaal door in gruweldaden en
complete verharding. Hij omringt zich met een groep trouwe volgelingen,
die de ‘honden van de tsaar’ of de ‘Opritsjniki’ worden genoemd.
Ga naar onze website en beluister het fragment ‘Opritsjniki’. Ga naar ons
YouTube-kanaal, en bekijk het filmfragment ‘Song of the Oprichniki’.
Een beetje geschiedenis…
Ivan werd geboren in 1530 in Rusland. Toen Ivan 3 jaar oud was, stierf zijn vader
en erfde de kleine Ivan de troon. Niet lang daarna, Ivan was toen 8 jaar, stierf ook
zijn moeder. Naar verluidt waren een paar edellieden aan het hof, de bojaren,
verantwoordelijk voor haar dood. Zij zouden haar vergiftigd hebben. De jonge Ivan
kweekt dus van jongs af aan een haat tegen deze bojaren. De jonge, leergierige en
intelligente troonopvolger wordt door de bojaren minachtend behandeld en aan
zijn lot overgelaten. Van Ivan wordt verteld dat hij als kind al zeer uitgesproken
wrede trekken vertoonde; zo schijnt hij er veel plezier in gehad te hebben honden
en katten te kwellen door ze uit het raam van hoge torens te gooien.
Wanneer Ivan 13 jaar oud is, laat hij Shuisky, een bojaar die op illegale wijze de macht
heeft gegrepen, opeten door hongerige jachthonden.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
3
Opdracht
Start een klasgesprek en laat de leerlingen nadenken hoe het zou zijn als
je 8 jaar bent en je plots alleen, zonder vertrouwelingen, bevelhebber wordt
van een rijk. Wat doet het met een kind, zonder vader en moeder, om deze
verantwoordelijkheid te dragen? Hoe reageert een kind van die leeftijd op het
feit dat hij niemand kan vertrouwen, maar wel van de ene op de andere dag
zo’n grote verantwoordelijkheid krijgt?
Er zijn heel wat kindvorsten in de geschiedenis, denk bijvoorbeeld maar aan Aixin-jue-luo Pu-yi alias Henry Pu-Yi, de laatste Keizer van China, wiens leven door
Bernardo Bertolucci werd verfilmd.
Hoe zou jij het vinden als je op je achtste een werelddeel zou moeten leiden?
Waarom zou je dat wel/niet willen?
Toen Ivan 17 jaar was geworden, in 1547, werd hij gekroond tot eerste tsaar van
Rusland. Deze rang is nog hoger dan die van zijn vader, die grootvorst was. In het
jaar van zijn kroning, trouwt hij met Anastasia Romanov, een jong meisje van lage
adel. Het huwelijk van Anastasia en Ivan schijnt heel hecht geweest te zijn en het
was voor Ivan dan ook een enorme klap toen Anastasia in 1560 overleed aan de
gevolgen van een vergiftiging. Het gif zou haar door de bojaren aan het hof zijn
toegediend. Recentelijk uitgevoerd forensisch onderzoek bevestigt inderdaad dat er
sprake is van een bijzonder hoge concentratie kwik in haar haren. Zij is dus naar alle
waarschijnlijkheid echt vergiftigd. Na Anastasia had Ivan nog vijf of zes echtgenotes
(dit is niet helemaal duidelijk) die vergiftigd werden of in het klooster gingen. Met
geen enkele vrouw na Anastasia bouwde Ivan een hechte band op.
Met Anastasia, die Ivans wreedheden enigszins in toom kon houden, verdween
ook de corrigerende en stabiliserende hand. Na de dood van Anastasia werd Ivan
volgens sommige geschiedschrijvers geestelijk behoorlijk labiel. Zijn honger naar een
wereldmacht werd steeds groter. Hij breidde zijn rijk uit.
Opdracht
Laat de leerlingen bijgevoegde kaart inkleuren van Ivans rijk, vanaf 1533
wanneer hij de troon kreeg en tot aan zijn dood in 1588.
Laat hen ook de jaartallen vermelden van de veroveringen.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
4
Wist je dat...
Hoe verschrikkelijk de wreedheden ook waren die Ivan beging, hij was
tegelijkertijd ook een erg gelovig en devoot man.
Ivan IV is ook bekend onder de naam Ivan Grozny. Grozny wordt in het
Nederlands meestal vertaald als Ivan de Verschrikkelijke, hoewel Grozny qua
betekenis meer overeenkomt met ontzagwekkend, machtig of streng.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
5
Was Ivan echt zo verschrikkelijk wreed?
In onze tijd vinden wij gruweldaden zoals die van Ivan te erg voor woorden. In het
oude Rusland was dat heel anders. Moorden en geweld waren gebruikelijk in die
tijd. Ook de maatschappij hier in het Westen was veel gewelddadiger. Je kan de
verschrikkelijkheden van Ivan IV dus in hun historische context plaatsen, toch
waren er doorheen zijn regeerperiode enkele opvallende dieptepunten. Veel Russen
bewonderden hem en stonden huilend aan zijn graf.
Opdracht
Kennen de leerlingen machtige figuren die vandaag door sommige mensen
gehaat worden en door anderen bewonderd?
Ivan heeft verre van een gelukkige jeugd gehad. Zoals eerder vermeld, stierf
zijn vader toen Ivan 3 jaar was en werd zijn moeder een aantal jaren later vermoord.
Ivans eerste echtgenote Anastasia werd vergiftigd. Ivan werd door al deze
gebeurtenissen erg wantrouwig.
Opdracht
Laat de leerlingen nadenken: Kan dit een van de oorzaken zijn waarom
hij uiteindelijk zo’n hard bewind voerde? Denk je dat mensen misdadig worden
door gebeurtenissen in hun leven? Of denk je eerder dat wreedheid
aangeboren is?
Ivan richtte een militaire eenheid, de ‘Opritsjniki’, op. Ivan wantrouwde immers de
nobiliteit in Rusland en hij had nood aan een privéleger dat de orde in Rusland moest
handhaven. De Opritsjniki was een soort geheime politie die alleen aan de tsaar
verantwoording verschuldigd was en voerde een waar schrikbewind. Zij pleegden
duizenden moorden in opdracht van Ivan IV.
Opdracht
Kennen de leerlingen vergelijkbare organisaties in de geschiedenis of in de
actualiteit? Had Stalin zo’n leger? En Hitler? Zijn er terroristische organisaties
die zoiets organiseren?
Wist je dat...
De Opritsjniki gingen gekleed in monnikspijen en moesten de staat zuiveren
van verraders.
Het verhaal doet de ronde dat Ivan
Ivan IV vond dat zijn schoondochter
haar. Hierdoor kreeg zij een miskraam.
mondde dat uit tot een ruzie waarbij
IV zijn troonopvolger heeft gedood.
te schaars gekleed was en sloeg
Toen zijn zoon verhaal kwam halen,
Ivan IV zijn eigen zoon doodsloeg.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
6
Ivan IV heeft ook positieve dingen gedaan. Zo heeft hij in Rusland de boekdrukkunst
ingevoerd. Hierdoor werd in 1563 het eerste boek in Rusland uitgebracht. Ook heeft hij
vele militaire en economische successen behaald, waarvoor hij veel ontzag genoot.
Zo sloot hij een handelsverdrag met Engeland.
Wist je dat...
Ivan had op het einde van zijn leven zoveel verdriet en berouw dat hij iedereen
die hij had laten vermoorden postuum vergiffenis vroeg, en opdracht gaf om
in de kerk voor alle zielen van de vermoorden te bidden.
Ivan had nog een zoon, Fjodor, maar hij was niet echt snugger en niet geschikt als
troonopvolger. Omdat Fjodor, wiens huwelijk kinderloos bleef, van 1584 tot 1598
regeerde onder ‘toezicht’ van zijn zwager Boris Godoenov, kwam er in feite in 1584
een einde aan de dynastie van Ivan de Verschrikkelijke. Ivan liet zich kort voor zijn
dood nog eens dopen en werd als Jonas in een monnikspij begraven. Daarmee kwam
een einde aan het bestaan van de tsaar die als eenn van de meest wrede tirannen in
de geschiedenis te boek staat.
Toen Fjodor in 1598 stierf – ook hier zou gif in het spel zijn geweest - werd Godoenov
tsaar.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
7
DE FILM
Toen de naar het buitenland uitgeweken
Russische componist, pianist en dirigent
Sergej Prokofjev in 1936 naar de SovjetUnie terugkeerde, leidde dat tot een
brede waaier van nieuwe projecten. In de
Sovjet-Unie onder dictator Jozef Stalin
betekende dat vooral het schrijven van
propagandistische
cantates,
massaliederen en begeleidende muziek
voor film, toneel of ballet. De juiste toon
van heroïsch nationalisme vond Prokofjev
in 1938 in zijn muziek voor de
propagandistische film Alexander Nevsky
van Sergej Eisenstein. Het succes van die
film leidde tot een nieuwe samenwerking
tussen componist en regisseur. Eisenstein kreeg de opdracht voor Ivan de
Verschrikkelijke in 1941. Precies op dat moment schreef een partijkrant een artikel
waarin het dwangregime van Ivan werd gerechtvaardigd. De film, die uiteenviel in
drie delen, moest het brute geweld en dwangregime van tsaar Ivan goedpraten. De
opdracht bleek een gruwelijke paradox: een lovend portret van de eerste Russische
tsaar diende als rechtvaardiging voor de tirannie van Stalin.
Eisenstein leverde met het portret van Ivan de Verschrikkelijke een filmisch
meesterwerk af. Het portret van Ivan is enigszins gekleurd, maar de film zit vol
cineastische vernieuwingen. Het eerste deel werd positief onthaald en Eisenstein
kreeg er dan ook een Stalinprijs voor. In het tweede deel gaf Eisenstein de tsaar
tragische trekken en stelde hij de wreedheid van sommige machthebbers in vraag.
Dat leverde hem een veroordeling op vanwege zijn ‘foutieve interpretatie van de
geschiedenis’. Het tweede
deel werd verboden en het
materiaal voor het derde
deel werd in beslag
genomen en grotendeels
vernietigd.
De innovatieve filmstijl van
Eisenstein was ondenkbaar
zonder de snedige muziek
van Prokofjev, die het
grensverleggende
ritme
van de montage bepaalde.
Voor
de
soundtrack
putte Prokofjev uit meerdere bronnen: patriottische koren, orthodoxe liturgieën,
volksliederen en nieuw gecomponeerde muziek. De scherpe kritiek op het tweede
deel zorgde ervoor dat Prokofjev aarzelde om de bijzonder rijke filmmuziek om te
werken tot een concertversie, zoals hij eerder met Alexander Nevsky gedaan had. Pas
na de dood van de componist en de opheffing van de officiële ban op het tweede
deel hebben Prokofjevs assistenten de partituur omgewerkt tot een versie voor in de
concertzaal.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
8
Met Ivan de Verschrikkelijke creëerden Eisenstein en Prokofjev een meesterwerk.
De film vertelt het verhaal van tsaar Ivan als een vooruitziend staatsman die streed
tegen binnen- en buitenlandse vijanden. Eisensteins genuanceerde scenario en
Prokofjevs indrukwekkende muziek portretteerden hem als een tragische leider die
verstrikt raakt in paleisintriges en waanvoorstellingen.
Maar het verhaal achter de ontstaansgeschiedenis van Ivan de Verschrikkelijke
legt ook de worsteling bloot van kunstenaars in totalitaire tijden. Het is dus meer
dan een geniale film of een wonderlijke partituur. Het is een totaalkunstwerk dat
ook iets vertelt over de maakbaarheid van de geschiedenis, over de impact van
grote gebeurtenissen op individuele levens en over wat er gebeurt als kunst én
werkelijkheid in elkaar overlopen.
Opdracht
Laat de leerlingen nadenken over volgende vragen: Denk je dat kunstenaars
het tegenwoordig nog moeilijk hebben om te zeggen en te maken wat ze
willen? Kan je voorbeelden noemen?
(Charlie Hebdo, Noord-Korea, Pussy Riot, … )
Wist je dat...
Prokofjev overleed in maart 1953, op dezelfde dag als Stalin.
Prokofjev wordt gerekend tot de grote Russische componisten van de
twintigste eeuw.
MUZIEKOPDRACHTEN
Mars
1) Ga naar onze website en beluister het fragment ‘Mars’.
Laat de leerlingen nadenken over hoe deze muziek klinkt. Welke sfeer roept
deze muziek op?
2) Tijdens de voorstelling wordt deze muziek gespeeld op het moment
dat Ivan zich voor het eerst verzet tegen de bojaren. Hij heeft geen
vertrouweling meer aan het hof en moet al zijn moed bijeen rapen om
een gigantische verantwoordelijkheid te dragen.
Klopt deze uitleg bij wat de leerlingen gehoord hebben in de muziek?
Waarom wel of niet?
Vinden de leerlingen dat de muziek klinkt alsof de jonge Ivan al stevig in
zijn schoenen staat? Verzet Ivan zich al op dat moment of aarzelt hij nog?
Zouden de leerlingen de muziek laten spelen voordat hij zich verzet of
daarna?
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
9
3) Dit muziekfragment is duidelijk in een 3 maat geschreven. Je kan dus
telkens op de cadans van de muziek tot 3 tellen. Leerlingen met een
fijngevoeliger gehoor zullen ook horen dat de eerste tel telkens zwaarder
(luider) klinkt dan de 2 andere tellen.
Zet het luisterfragment opnieuw op en laat de leerlingen luisteren naar deze
3 maat. Horen ze de telkens terugkerende cadans?
4) Zet het luisterfragment opnieuw op en laat hen klassikaal tot 3 tellen.
Blijft de groep samen of zijn er leerlingen die sneller of trager tellen dan de
gespeelde muziek? Laat hen oefenen tot ze samen kunnen tellen.
Lang zal hij leven: een nulde verjaardag!
1) Ga naar onze website en beluister het fragment ‘Lang zal hij leven’.
Mnogaja leta, mnogaja leta! is de fonetische versie van Lang zal hij leven in
het Russisch.
Herkenden de leerlingen dit lied?
Welke taal dachten de leerlingen dat dit was?
2) Tijdens de voorstelling zal deze muziek gespeeld worden bij de kroning van
Ivan tot tsaar. Gezien Ivan de eerste tsaar is in de geschiedenis van Rusland
is, is dit een erg belangrijke gebeurtenis voor de geschiedenis van Rusland!
Laat de leerlingen nogmaals luisteren naar dit fragment. Herkennen ze de
sfeer van dit belangrijk moment in de muziek?
‘It’s not what you do, it’s the way that you do it’. We zingen vaak een ‘lang zal
hij leven’ voor een verjaardag. Maar onze intensiteit van uitvoeren tijdens een
verjaardag is niet te vergelijken met de uitvoering door dit groot koor met
een erg duidelijk uitspraak.
Laat de leerlingen nadenken over wat sfeer of de manier van uitvoeren kan
veranderen aan een muziekwerk.
Als een stadion vol supporters ‘We are the champions’ zingt, betekent dat
iets anders dan een eenzame man onder een brug die hetzelfde lied stilletjes
voor zich uit neuriet. Kunnen de leerlingen zelf zulke voorbeelden bedenken?
3) Laat de leerlingen op zoek gaan naar ‘Lang zal hij leven’-liederen in andere
talen. Zijn er nog landen die een ‘Lang zal hij leven’-lied hebben met dezelfde
melodie en ritme als ons verjaardagslied?
4) Verdeel de klas in verschillende groepen en geef elke groep een bepaalde
taal. Laat deze groep de tekst van het lied uit het hoofd leren.
5) Zet het luisterfragment opnieuw op.
Laat de verschillende groepen tegelijkertijd hun verjaardagslied zingen in de
verschillende talen, tegelijkertijd met de muziek.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
10
De Tataren
1) Ga naar ons YouTube-kanaal en bekijk het filmpje ‘Bodypercussion’.
Deze heren maken verschillende ritmes met enkel lichaams- en stemgeluiden.
Laat de leerlingen eens nadenken hoe zij ritmes zouden kunnen maken met
hun lichaam of stem.
2) Ga naar onze website en beluister het fragment ‘De Tataren’.
Tijdens de voorstelling wordt deze muziek gespeeld om Ivans veroveringen
te illustreren.
Dit fragment is erg ritmisch geschreven, je hoort een leger dat op stap gaat.
1) Beluister ‘De Tataren’ nogmaals en laat de leerlingen luisteren naar
welke instrumenten achtereenvolgens duidelijk aan bod komen.
(trommel, kopers, houten blaasinstrumenten en strijkers)
2) Ga met je leerlingen terug naar stap 1. Laat hen nadenken over hoe
ze de verschillende ritmes van het muziekwerk kunnen omzetten in
lichaamsgeluiden. Brainstorm in de klas welke lichaamsgeluiden bij
de verschillende instrumenten passen. Bv. trommel = getrommel op
de buik, kopers = geklap in de handen, houten blaasinstrumenten =
vingergeknip of geklak met de tong, strijkers = gefluit.
3) Verdeel de klas in groepen en beluister nogmaals het fragment. Ieder
groepje krijgt een instrument toegewezen en probeert het ritme van de
verschillende instrumenten zo goed mogelijk na te doen met het gekozen
lichaamsgeluid.
4) Als elk groepje zijn ritme kan nabootsen, proberen we met de hele klas
het muziekwerk in bodypercussion te laten horen.
Opmerking: De ritmes uit ‘De Tataren’ mogen uiteraard vereenvoudigd worden!
De kanonnen
1) Ga naar onze website en beluister het fragment ‘De kanonnen’.
2) In het eerste gedeelte van het luisterfragment hoor je een heel ritmische
tekst die door het koor bijna sprekend wordt uitgevoerd. Op het einde komt
dit fragment opnieuw voor. Laat de leerlingen luisteren en laat hen hun hand
in de lucht steken telkens ze dit fragment horen.
3) Heeft iemand een idee wat de tekst betekent?
4) Lees volgende vertaling voor.
Smeed koperen kanonnen, kanonniers
En de kanonnen zullen zusters zijn
Richt het geschut op de muren, kanonniers
Op de muren van Kazan, kanonniers
Stel de kanonnen van de Tsaar op, kanonniers!
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
11
5) Kwam hun idee overeen met de vertaling of niet? Waarom wel of niet?
Zingen of scanderen soldaten tegenwoordig ook nog zulke liedjes?
Waarom? Kan muziek opzwepend/ motiverend werken? Kan je daar nog
voorbeelden van noemen?
Hieronder vind je de fonetisch geschreven Russische tekst. Geef elke
leerling een blad met deze tekst zodat ze kunnen aflezen. Voor een
correcte uitspraak van het Russisch kan je op het internet op zoek gaan naar
taalgidsen waar de uitspraak wordt uitgelegd.
Kuite puschki mednyje, puschkari,
i pischtschali wernije, puschkari!
Budut puschkam sestrami, puschkari,
piki, sabli wostryje, puschkari, puschkari!
Stawtje puschki zarskije, puschkari,
dwinte baschni na steny, puschkari!
Na steny kasanskije, puschkari,
molodzy moskowskije, puschkari!
Stawtje puschki zarskije, puschkari ...
Put-doroschenka, step tatarska.
Delo trudnoje, delo zarskoje.
Stawtje puschki zarskije, puschkari ...
6) Zet het muziekfragment opnieuw op en laat hen de tekst samen met de
muziek uitspreken.
Zelf aan de slag om een Ivan film te maken
1. Ga naar onze website en beluister de muziekfragmenten ‘De Tataren’,
‘Oceaanlied’, ‘De Opritsjniki’ en ‘De zwaan’.
Laat de leerlingen vertellen welke verschillende sferen deze muziekfragmenten oproepen.
Ondertussen kennen de leerlingen de belangrijkste gebeurtenissen uit
Ivans leven. Laat hen de verschillende muziekfragmenten koppelen aan een
bepaalde gebeurtenis uit Ivans leven.
2. We gaan nu zelf aan de slag om onze eigen film te maken. We gebruiken
de stop-motiontechniek.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
12
Hoe maak je een stop-motionfilm?
Stop-motion is een techniek waarbij je films maakt door deze foto per foto
te filmen. Hierdoor kunnen statische objecten toch in beweging komen.
Materiaal?
•
Een fototoestel of tablet om foto’s te nemen.
•
Objecten en figuren die je zal gebruiken in de film bv. lego, zelfgemaakte
plasticine of klei mannetjes, uitgeknipte figuren, …
•
Een script
•
Software om de film te verwerken tot een stop-motionfilm.
Aan de slag
1) Verdeel de klas in groepen en laat elke groep een muziekfragment kiezen dat
hen inspireert.
2) Laat hen per gekozen muziekfragment een script opstellen voor de gebeurtenis
uit Ivans leven.
3) Laat hen per groep brainstormen over het materiaal dat ze willen gebruiken en
verzamel de objecten en figuren die ze nodig hebben voor hun film.
4) Maak per groep een opstelling klaar: fototoestel, figuurtjes en eventueel een
tekening of schilderij als decor achtergrond. We kunnen beginnen filmen!
5) Zet de figuurtjes klaar voor de eerste foto. Maak een foto.
6) Verplaats het figuurtje (kleine stappen anders is het resultaat niet mooi!). Maak
de volgende foto.
7) Herhaal de vorige stappen tot er voldoende foto’s zijn.
Stop-motionfilmpje maken op computer
1) Plaats per groep al de foto’s in een map op de computer.
2) Open Windows Movie Maker.
3) Importeer de foto’s in Movie Maker vanuit je eigen map. Klik hiervoor aan
de linkerzijde op Video of foto toevoegen. Zoek de foto’s, selecteer alle
foto’s en klik op Openen. De foto’s komen nu op het scherm tevoorschijn.
4) Pas de duur van de foto’s in het filmpje aan zodat deze niet te lang in beeld
komen. Klik hiervoor bovenaan in het scherm op het tabblad Opties voor video
Bewerken, Weergaveduur.
Pas de speelduur aan voor alle foto’s. Als je kiest voor de minimum speelduur van
0,125 seconden krijg je 8 frames per seconde. Dit geeft een mooi resultaat.
5) Sla het filmpje op. Klik hiervoor op de knop links bovenaan en kies daar
voor Project opslaan als, kies een naam.
6) Eventueel kan je als laatste stap nog geluiden toevoegen aan het filmpje.
Op het internet vind je zeker goede databanken met geluiden.
LESMAP IVAN DE VERSCHRIKKELIJKE
13