Japanse invloeden op Sergej Eisenstein Riga 23 januari 1898

Japanse
invloeden
op
Sergej
Eisenstein
Riga 23 januari 1898 –
Moskou 11 februari 1948
L'Histoire D'Un Crime ca. 1901-1903
Georges Méliès
Alexander Golovin
The Gambling Room. Design for
drama by M.Lermontov
Masquerade, 1917
Paper mounted on cardboard,
gouache, bronze, silver. 68,5x98
cm.
Masquerade Production
Alexandrinsky Theatre, 1925
Vsevolod Meyerhold(Director)
Kabuki Theater
Murder at the Temple 1854
A scene from a Kabuki play - three ruffians attack a traveler outside a country temple. Many nineteenth
century Kabuki plays were extremely violent - prints of them reflected this with realistic depictions of blood,
decapitations, etc.
Utagawa Toyokuni II
KAII MOJI –
een combinatie van simpele elementen
Voorbeelden
•Graan en vuur vormen samen herfst
•Zet zon achter een boom en je krijgt oost
(vaak uitgelegd als de richting waar de
zon opkomt achter de bomen)
•Zon en maan vormen helder
•Vrouw onder een dak vormt veilig
•Varken onder een dak vormt huis
Een tanka is een lyrisch gedicht.
De tanka is te karakteriseren als een ' uitgebreide ' haiku, in ons
taalgebied vergelijkbaar met het miniatuursonnet.
In tegenstelling tot de haiku, die objectiviteit betracht, laat de
tanka het uiten van emoties toe.
bedauwde halmen
buigen in de noorderwind
de dorsers grommen
de dag zal weer stoffig zijn
of valt er malse regen?
Jane Reichold
Een haiku is een klassieke dichtvorm (17e eeuw) afkomstig
uit Japan en drukt, in de klassieke vorm, een ogenblikservaring
uit, soms gelinkt aan en geïnspireerd door Zen.
furu ike ya
kawazu tobikomu
mizu no oto
Ach oude vijver
een kikker springt er in;
geluid van water.
Matsuo Basho
Ichikawa Sadanji
met
zijn Kabuki gezelschap
in Moskou
en
Leningrad
Eisenstein zag Kabuki niet als exotische kunst, maar als een
‘monistisch geheel’
De theatrale elementen – de taal, de kostuums, de bewegingen van
de acteurs, het podium, de muziek – verenigd om een totaal
te scheppen.
theater
De geluidseffecten in Kabuki staan volledig in verband met de
visuele effecten.
Wat Eisenstein ook ontdekt in de oosterse theatervormen, is de
‘harde overgang’.
Een andere vorm die Eisenstein overneemt uit het kabuki theater is de
formalisering.
Het Kuleshov-effect werd
blootgelegd door de Russische filmmaker
Lev Kuleshov rond 1918.
Voorbeeld
dialectische aanpak
These:
Antithese:
Synthese:
de bourgeoisie
het proletariaat
klassenloze maatschappij
Intellectuele montage
Shot A: Het neerslaan van de arbeidersopstand (these)
Shot B: Het slachten van vee (antithese)
Resultaat (C) als synthese: de symbolische betekenis
dat de arbeiders vee zijn.
‘Pantserkruiser Potemkin’
opgenomen van juli tot
en met november 1925
De film is gestructureerd rond vijf
episoden,
die door tussentitels worden
aangekondigd:
1. Mannen en maden
2. Drama op het halfdek
3. Een appèl van de doden
4. De trappen van Odessa
5. Aanval van de kozakken
Montage in ‘De trappen van Odessa’
Combinatie losse close-ups –
Nieuwe kwalitatieve verhouding tot elkaar
Beroemde montagescène: drie stenen leeuwen –
een slaapt, een ontwaakt en een staat op – met elkaar
in verband gebracht wekken ze de indruk van een
enkele leeuw die zich opricht alsof hij protesteert.
In kabuki: dialogen en monologen worden gereciteerd
met de muzikale begeleiding.
‘Ivan de Verschrikkelijke’
In ‘Ivan de Verschrikkelijke’: acteurs declameren,
Prokofiev
dikwijls op muziek van
, die de
contrapunt techniek gebruikte om de partituur naar
de beelden te vormen
.
formalisering
De genoemde
wordt
deels bereikt door
‘gedesintegreerd’ acteren.
Sergej Eisenstein
.
Vernieuwende montagetechniek verschil tussen metrische montage,
ritmisch,
tonaal,
boventonaal en
intellectueel
Eisensteins bijdrage aan de film is niet alleen montage.
Hij introduceerde ook
verrassende camerastandpunten,
wist licht te manipuleren en
werkte vaak met gewone mensen in plaats van acteurs.
Metrisch wil zeggen, puur op de filmlengte. Je kan ook steeds
kortere stukken film achter elkaar zetten. Overigens vond Eisenstein
ook uit dat een metrische cut in de lengte van de hartslag, extra goed
werkt.
Ritmisch, tijd speelt ook een rol, maar vooral beeldritme.
Ook het ritme van de muziek. In Nevski is hij een van de
eersten die de montage afstemt op de muziek (in plaats
van andersom: de muziek die zich aanpast aan de beelden).
Tonaal gaat uit van de emotionele betekenis van naast elkaar geplaatste shots;
Boventonaal, ook wel associatief,
is de stapeling van de eerste drie methoden
om tot een synthese te komen, een meer
abstract effect op het publiek.
Voorbeeld:
de montage met mist in deel 3 van Potomkin;
Intellectueel
Twee verschillende shots laten bij het publiek een
derde gedachte opkomen.
Filmografie
•Staking (1925)
•Pantserkruiser Potjomkin (1925)
•Oktober (1927)
•Storm over La Sarraz (1929, verloren geraakt)
•Oud en nieuw / De generale lijn (1929)
•Aardbeving in Oaxaca (1931)
•Que viva Mexico! (1931/32, niet voltooid)
•Bezjin-weide (1935/37, niet voltooid)
•Alexander Nevski (1938)
•Ferganakanaal (1939, niet voltooid)
•Ivan de Verschrikkelijke / deel I (1945)
•Ivan de Verschrikkelijke / deel II (1946/1958)
•Ivan de Verschrikkelijke / deel III (1946, niet voltooid en vernietigd)