Spiegeltherapie - Rijndam Revalidatie

Spiegeltherapie
Martine Eckhardt,
fysiotherapeut/bewegingswetenschapper
Rijndam revalidatiecentrum
Plasticiteit v.d. hersenen
• 7 jarig Turks meisje
• Op drie-jarige leeftijd oa
taalgebieden verwijderd
• Tweetalig opgevoed,
spreekt beide vloeiend
Klassieke aanname
hersenplasticiteit
• Klassieke aanname:
organisatie van de
hersenen ligt vast vanaf
de volwassen leeftijd.
• Alleen veranderingen in
de sterkte van de
verbindingen in
gebieden die een rol
speelden bij geheugen
Hersenplasticiteit anno nu
• Tegenwoordig weten we dat er veel meer in de hersenen
verandert
• Hersenplasticiteit= het veranderen van neuronen, van de
organisatie van neuronennetwerken en van de functie
hiervan (Wikipedia)
• Gebieden worden groter en kleiner op basis van input
• De ene hersenhelft kan functies van de andere hersenhelft
overnemen
Homunculus
Voorbeeld handamputatie
Remapping theory of referred sensations
Ramachandran en Hirstein 1998
Breinplasticiteit: GOED
Het zorgt ervoor dat de hersenen zich kunnen aanpassen op basis van wat er van ze
gevraagd wordt
•
Bijvoorbeeld, de hersenen passen zich functioneel aan na:
– Een CVA
– Een amputatie of perifeer zenuwletsel
– Een peestransplantatie
– Wanneer je een symposium arm hand revalidatie volgt….
Breinplasticiteit: SLECHT
De hersenen passen zich soms aan op manieren die niet
altijd gunstig zijn:
Wanneer je de representatie van de hand verliest in de
vroege fase na een perifeer zenuwletsel
Wanneer veranderingen optreden als gevolg van non-use
(CVA, CRPS, immobilisatie)
Wanneer sensitisatie ontstaat bij chronische pijn
Wanneer de hersenen leren dat beweging gekoppeld is
aan pijn
Wanneer er fantoompijn ontstaat
‘Maladaptive neuroplasticity’
Aanjager van plasticiteit
• Input naar de
hersenen
• Activiteit van
de hersenen
• En
aandacht!!!
Jenkins,
Merzenich et al.
1986
Train je brein door te trainen!
Trainingsinterventies revalidatie
Constraint-Induced
Movement therapy
Mirror therapy
Imitation
learning
Virtual reality
training
Mental practice
Robotic training
Spiegeltherapie
med-engineers.com
med-engineers.com/index.php/projecten/meeneembare-oefenspiegel
Greep uit de literatuur
•
1996: Ramachandran on phantom pain
•
1999: Altschuler and Ramachandran on stroke
•
2003: McCabe et al. on CRPS Type I
•
2005: Rosen et al. on hand surgery
•
2009:Cacchio on CRPS Type 1 on stroke patients
•
2010: Hanling et al. on preamputation mirror therapy
•
2014: Selles et al. Implication for training in stroke
•
2015: Tyson et al. Neglect and stroke
Spiegeltherapie, voor wie?
• Studies gerelateerd aan pijn
– Fantoompijn
– CRPS
– Chronische pijn na CVA
• Studies op het gebied van motorisch leren
– CVA
– CP
– Traumatisch hersenletsel
CVA
Verklarende theorieën
• Spiegelneuronen
• Learned paralysis
• Motor Imagery
spiegelneuronen
Ramachandran legt uit:
https://www.youtube.com/watch?v=s_SDvafW
RiU
Overeenkomst tussen observeren en uitvoeren
Observatie
Motor Preparation
Uitvoering
Buccino, G., S. Vogt, et al. (2004). "Neural circuits underlying imitation learning of hand actions:
an event-related fMRI study." Neuron 42(2): 323-34.
• Het spiegelneuron systeem is mogelijk een
alternatieve manier om het motorische
systeem te activeren bij CVA patiënten
Learned paralysis
Every time the patient attempted to move the
paralyzed limb, they received sensory feedback
(through vision and proprioception) that the limb did
not move.
This feedback stamped itself into the brain circuitry
through a process of Hebbian learning.
Even when the paralysis was no longer present, the
brain had learned that the limb was paralyzed.
Wikipedia, 2014
Motor imagery
• Motor imagery is de mentale representatie van een beweging
zonder de beweging uit te voeren
• Bekend vanuit de sport, maar in toenemende mate ook in de
revalidatie gebruikt
Overlap actieve hersengebieden
Uitvoering
gezonden
Imagery
gezonden
Uitvoering
CVA patient
Imagery
CVA patient
Sharma et al, Stroke
2009
Studies CVA
Yavuzer et al., 2008
Study:
Randomized controlled trial
40 sub-acute stroke
patients
4 weeks, 30 min p/d
Movement of both arms
Results:
Increase in brunnstrom
stages
Increase in FIM (ADL)
Studies CVA
Michielsen et al., 2011
Study:
Randomized controlled trial
44 chronic stroke patients
6 weeks, 1 hour p/d
Movement of both arms
Results:
Increase in brunnstom fugl
meyer assessment
Studies CVA effect neglect
Dohle et al, 2009; Pandian et al, 2014; Thieme et al, 2013; Tyson
et al, 2015
- Studies in vroege revalidatiefase (tot 3 mnd post onset)
- Positief effect op de mate van neglect
- Direct na de inteventie en na hermeting 4 wk later
- Aanbeveling: toepassen tijdens individuele therapie
Oefenmateriaal
Hoe oefenen?
• Hoe vaak?
• Welke oefeningen?
Richtlijnen voor behandeling:
• Oefenmateriaal Erasmus MC: med-engineers.com (CRPS en
CVA)
• http://www.psychologieveenstra.nl/fantoompijn/instructiespiegeltherapie/ (fantoompijn)
• http://www.gradedmotorimagery.com/ (CRPS)
Eerste aanwijzing methode
-
-
93 CVA patiënten > 6mnd na CVA
Rijktaak
vloeiendheid en snelheid
Condities:
- Paretische arm zonder spiegel
- Niet paretische arm zonder spiegel
- Niet paretische arm met spiegel
- Bimanueel met scherm ertussen
- Bimanueel met spiegel
Resultaat: Grootste effect bij Rood
Conclusie: bimanuele training
minder effectief
Selles et al., 2014
Bedankt voor uw aandacht
Met dank aan Ruud Selles; Erasmus MC
www.rijndam.nl
facebook.com/rijndam
Rijndam revalidatiecentrum
Rijndam revalidatie
@rijndam_rc