Visiedocument Onderhoud Onderliggende Wegennet

Visiedocument
Onderhoud Onderliggende Wegennet
Zoetermeer, oktober 2011
Door de ‘ouderdom’ van de provinciale wegen en
kunstwerken, de toegenomen drukte op de provinciale
wegen, meer en zwaarder vrachttransport en achterstallig onderhoud door onvoldoende budget zal de
komende jaren het risico op afsluitingen van / beperkingen op provinciale wegen en kunstwerken gaan
toenemen. Bouwend Nederland inventariseert in dit
visiedocument de problematiek en roept de provinciale
besturen op om snel actie te ondernemen en structureel meer budget ter beschikking te stellen voor onderhoud van wegen en kunstwerken.
Algemeen
De provincies zijn verantwoordelijk voor het beheer en
onderhoud van de provinciale infrastructuur. Het gaat hier
om het beheer en onderhoud van wegen en ‘kunstwerken’ (zoals bruggen, viaducten, etc.).
Provincie
Wegen (km)*
Kunstwerken**
Groningen
Friesland
Drenthe
Overijssel
Flevoland
Gelderland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Zeeland
Noord-Brabant
Limburg
611
671
518
843
515
1.403
379
635
704
495
595
492
280
250
622
280
107
647
172
508
558
201
600
190
TOTAAL
7.861
4.415
* CBS, 2010, ** o.a. Prov. begrotingen 2011/12
De wijze waarop het beheer en onderhoud van deze
wegen en kunstwerken is ingericht, gefinancierd en wordt
uitgevoerd is van belang voor een goede bereikbaarheid
en doorstroming. Als wegen, bruggen of viaducten niet
voldoen en regelmatig reparaties noodzakelijk zijn, leidt
dit tot files, overlast en ergernis bij de automobilist. Een
bekend voorbeeld is de Hollandse Brug in de A6, die
voor het vrachtverkeer afgesloten is geweest.
Reden tot zorg
Bij het onderhoud van de provinciale wegen en kunstwerken kan sprake zijn van een sluipend proces dat de
betrouwbaarheid steeds meer aantast. Budgettekorten
kunnen jaren voortduren zonder dat er op het eerste
gezicht iets mis gaat. Op het oog ligt het er goed bij,
maar dat is schijn. Hoe langer het uitstel, hoe duurder en
langer de reparatie en hoe groter de overlast. Er zijn een
aantal ontwikkelingen die reden geven tot (grote) zorg
over de toekomstige toestand van het provinciale wegennet, inclusief de daarin gelegen kunstwerken.
Toename verkeer
Zelfs bij een beperkte economische groei stijgt de mobiliteit ook op de middellange termijn. Met name het wegverkeer groeit hard, namelijk in totaal met 12% - 17%
t.o.v. 2010. Naar verwachting groeit het verkeer op het
onderliggende wegennet harder dan op het hoofdwegennet van het Rijk.
Wegverkeer
(mld. voertuigkm.)
2000
2005
2010
2015
(laag)
2015
(hoog)
% groei
2015 t.o.v.
2010
Hoofdwegennet
Onderliggende
wegennet
56
61
60
66
63
69
69
79
72
83
9% - 14%
14% - 20%
TOTAAL
117
126
132
148
155
12% - 17%
Bron: KiM, Verkenning mobiliteit en bereikbaarheid 2011-2015, 2010
Deze groei zal naar verwachting moeten worden afgewikkeld op een wegennet dat in omvang niet veel zal toenemen. De druk op het onderliggende wegennet zal snel
toenemen en daarmee ook de behoefte aan onderhoud.
Meer en zwaarder vrachtverkeer
Vrachtwagens zijn een belangrijk onderdeel van de economie en handel. Tegelijkertijd zorgen overbelasting en
sterke toename van vrachtverkeer voor extra schade aan
de wegen. Scheurvorming en spoorvorming zullen sneller
optreden, waardoor ook de onderhoudsfrequentie zal
toenemen. Om een levensduur van 10 tot 15 jaar te
kunnen garanderen zullen de decentrale overheden extra
fysieke maatregelen moeten nemen om hun wegennet op
orde te houden.
Ouderdom
Een groot gedeelte van de provinciale kunstwerken
stammen uit de periode 1930 – 1970. De technische
Pagina 1 van 2
Naar een betrouwbaar onderliggend wegennet
levensduur van een kunstwerk is ca. 80 jaar. De onderhoudskosten nemen toe naarmate de leeftijd ook toeneemt. Op een gegeven moment is de maximale levensduur bereikt en moet het kunstwerk worden vervangen.
Dat moment komt sneller dichterbij naarmate het gebruik
intensiever wordt, zoals hiervoor beschreven. Hoewel zich
reeds nu problemen voordoen, zal vanaf 2020 / 2030
(provincieafhankelijk) de grootscheepse vervanging op
gang moeten komen voor een betrouwbare doorstroming
en bereikbaarheid in en naar de provincies.
Strengere eisen milieu, leefomgeving en veiligheid
In de afgelopen tientallen jaren zijn de eisen die aan
kunstwerken en aan wegen worden gesteld strenger
geworden. Met name op het gebied van veiligheid en
milieu. Deze strengere normen hebben ertoe geleid dat
de kosten voor het onderhouden ook zijn toegenomen.
Verkeersstromen worden bovendien steeds vaker naar
het onderliggende wegennet geleid om overbelasting van
autosnelwegen te vermijden. Dit extra benutten betekent
wel dat de verkeersonveiligheid op het onderliggende
wegennet toeneemt als niet voldoende maatregelen worden genomen.
Onvoldoende budgetreservering en bezuinigingen
Daar komt bij dat de provinciale overheden worden geconfronteerd met een lagere Rijksbijdrage vanuit het
Provinciefonds. Bij veel provincies heeft dit geleid tot het
verlagen van de budgetten voor beheer en onderhoud en
de onderhoudsnormen. De kwaliteit van wegen gaat
daarmee nog sneller achteruit en de reparaties worden
steeds duurder. Bezuinigen werkt contraproductief.
Onvoldoende politieke aandacht
De komende jaren zullen de kosten voor het onderhoud
snel gaan toenemen. De Rijksoverheid heeft dit probleem
inmiddels erkent. De Rijksoverheid heeft de komende 10
jaar een bedrag van 4,8 miljard euro nodig om de achterstand en vervanging in te lopen. Dit probleem is politiek erkend en de benodigde middelen zijn gereserveerd
op de begroting. De provinciale politiek heeft de problematiek, die in potentie nog veel groter is gezien de toeBouwend Nederland
t (079) 3 252 252
Zilverstraat 69
f (079) 3 252 290
Postbus 340
e [email protected]
2700 AH Zoetermeer
nemende druk op het onderliggende wegennet, nog
onvoldoende op het netvlies. De politieke ‘sense of
urgency’ voor de risico’s ontbreekt om nu dat te doen
wat noodzakelijk is: voldoende financiële voorzieningen
treffen.
Onvoldoende doen leidt tot provinciaal verkeersinfarct
Een groot provinciaal verkeersinfarct ligt op de loer als
wegen en bruggen uit veiligheidsoverweging niet meer of
beperkt gebruikt mogen worden. De groei van het verkeer noodzaakt meer dan ooit tot het beter benutten van
de bestaande infrastructuur. Een goed onderhouden
wegennet is hiervoor een absolute basisvoorwaarde,
omdat dit de kans op incidenten vermindert. Bij de te
verwachten groei van mobiliteit zal het falen van (een
deel van) de infrastructuur steeds zwaardere consequenties hebben. Met name bruggen en viaducten zijn in dat
opzicht zeer cruciaal voor het functioneren van het netwerk en daarbij moet ook rekening worden gehouden met
de schadelijke gevolgen van de winterperiode, zowel
tijdens (gladheidsbestrijding) als daarna (de gaten en
scheuren in de weg en (nood)reparaties).
Wat provincies kunnen en moeten doen
1. Reguliere inventarisatie onderhouds- en veiligheidsproblematiek door middel van inspectie
2. Beschikbaar budget in lijn met behoefte brengen en
houden
3. Afstemmen werkzaamheden met andere wegbeheerders
4. Expliciet benoemen en reserveren van langjarigeonderhoudskosten bij investeringsbeslissingen
5. Planmatig plannen (tijd en geld) van renovatie en
vervanging van infrastructuur, met name kunstwerken
6. Bij aanbesteding van (onderhouds)werk ruimte bieden
aan de markt om met efficiënte oplossingen te komen
die tijd en geld besparen
Pagina 2 van 2