Uitwerkingsnotitie nulde lijn

Uitwerkingsnotitie
Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
2
Inhoudsopgave
Pagina
Inleiding
5
Hoofdstuk
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
Visie en uitgangspunten
Inleiding
Visie
Eigen kracht en Inwonerskracht
Nieuwe rollen van gemeente, inwoners en professionals
Uitgangspunten
7
7
7
8
9
10
Hoofdstuk
2
2.1
2.2
2.3
Inrichting van de nulde lijn
Inleiding
Inrichting van de nulde lijn
Verbinding met eerste en tweede lijn
11
11
11
14
Overzicht nulde lijn
15
BIJLAGE
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
3
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
4
INLEIDING
In navolging van het visiedocument van het Lokaal Portaal, de transities in het sociale domein, is deze
uitwerkingsnotitie “Eigen Kracht en Inwonerskracht in de nulde lijn” geschreven.
Een belangrijke doelstelling bij de transformatie van het sociaal domein is om het zelfoplossend
vermogen van burgers te versterken. Dat wil zeggen: zorgen dat de onderste laag
van bovenstaande piramide, zoals beschreven in de beleidsnotitie Lokaal Portaal, zo groot mogelijk
wordt. De kosten voor zorg zijn in deze laag immers
veel minder dan de kosten voor zorg in de overige twee lagen van de piramide. En de aandacht kan
dan uitgaan naar de mensen die de zorg zelf niet kunnen organiseren.
Veel initiatieven in de nulde lijn ontstaan spontaan, zonder dat de gemeente daarvoor een aanzet
heeft gegeven. Ze ontwikkelen zich sneller en zijn vaak ook veel dynamischer dan gemeentelijke
veranderprocessen.
Daarnaast geldt dat activiteiten die eerst werden uitgevoerd door professionals nu vaak worden
uitgevoerd door niet-professionals. De professionals die nog wél in de nulde lijn werkzaam zijn, spelen
een nieuwe rol. Ze organiseren de activiteiten niet langer, maar ondersteunen inwoners om ze zelf te
organiseren. Het is dus belangrijk dat de gemeente daaraan ruimte biedt, netwerkvorming faciliteert
en inspeelt op wat er in de samenleving gebeurt.
Op welke wijze invulling wordt gegeven aan de nulde lijn, wordt in deze uitwerkingsnotittie
beschreven.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
5
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
6
HOOFDSTUK 1 VISIE EN UITGANGSPUNTEN
1.1.
Inleiding
Wanneer we spreken over de nulde lijn, dan spreken we over de basis van de sociale piramide. Het
betreft de woon- en leefomgeving van de inwoners van de gemeente West Maas en Waal.
De nulde lijn vormt het fundament van de maatschappelijke ondersteuning, de basis van de sociale
piramide.
We willen bereiken dat mensen steeds meer op elkaar kunnen terugvallen. Dat er initiatieven van
inwoners van de grond komen en dat voorzieningen zoveel mogelijk voor iedereen toegankelijk zijn.
Inwoners moeten de ruimte krijgen voor initiatieven en ondersteuning van mede-inwoners als
vrijwilliger en/of mantelzorger, en als het nodig is zelf ondersteund worden.
De nulde lijn vertegenwoordigt de alledaagse interacties en ontmoetingen in de dagelijkse
leefomgeving. De nulde lijn is bij uitstek een lokale aangelegenheid, omdat de kracht zit in lokale
structuren en netwerken en we zoveel mogelijk willen aansluiten bij de leefwereld van de inwoner en
de regie die hij zelf voert over zijn eigen leven.
1.2.
Visie
De visie van de gemeente West Maas en Waal is als volgt te omschrijven:
Een sterke en toegankelijke basis in de nulde lijn, draagt bij aan de versterking van de eigen en
inwoners kracht, waardoor inwoners bij voorkeur geen en indien toch nodig, minder lang een beroep
hoeven te doen op aanvullende professionele ondersteuning vanuit de 1e of 2e lijn.
Het grotendeel van de inwoners van de gemeente West Maas en Waal heeft de regie over hun eigen
leven. Ze kunnen zelf een sociaal netwerk opbouwen, onderhouden en benutten.
Wanneer sprake is van een ondersteuningsvraag, dan vindt ondersteuning zo dicht mogelijk bij huis
en in het eigen netwerk plaats, omdat het dan het meest effectief is. Indien nodig wordt de
ondersteuning uit de nulde lijn aangevuld met professionele ondersteuning uit de eerste en/of tweede
lijn.
Het doel dat we willen bereiken, is dat maximaal gebruik gemaakt wordt van de Eigen Kracht en de
Inwonerskracht die in de lokale samenleving aanwezig is: iedereen doet (naar vermogen) mee.
De nulde draagt bij aan het normale leven van een inwoner en zorgt voor een preventiewerking,
versterken van zelfredzaamheid en ontwikkelen van de eigen kracht. De nulde lijn moet daarbij voor
iedereen beschikbaar zijn.
Omdat we het sociaal kapitaal niet verloren willen laten gaan, streven we een samenleving na waarin
we omzien naar elkaar en de focus willen leggen op de mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden.
Maar ook om voorzieningen in het sociaal domein betaalbaar te houden. Dit alles vraagt om een
transformatie van het sociale domein en het benutten en verbinden van de potentie in de
samenleving.
Vanuit de visie Leefbaarheid Kernen zijn een aantal speerpunten benoemd waaraan vanuit deze
uitwerkingsnotie ook een bijdrage zal worden geleverd. Het betreft in ieder geval de volgende
speerpunten:
 Naar 2030 is er collectieve ambitie en bereidheid om de leefbaarheid in West Maas en Waal
gezamenlijk te verbeteren.
 In 2030 is West Maas en Waal een gemeente die met burgers en organisaties meedenkt hoe
initiatieven werkelijkheid kunnen maken.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
7




In 2030 blijven West Maas en Walers zo lang mogelijk in hun huidige woning wonen. Op het
moment dat thuis wonen niet meer gaat wordt hoogwaardige zorg verleend op centrale
zorglocaties in de gemeente.
In 2030 is West Maas en Waal een gemeente die met inwoners en organisaties meedenkt hoe zij
initiatieven werkelijkheid kunnen maken.
In 2030 is binnen de gemeente West Maas en Waal een slim systeem van communicatie opgezet,
waarin partners en gemeenten van elkaar leren en op de hoogte blijven.
In 2030 is West Maas en Waal beter bekend als aantrekkelijke plaats om te wonen.
1.3.
Eigen Kracht en Inwonerskracht
Eigen kracht
Eigen kracht is het vermogen van een individu om zelfregie te voeren ten einde zelfstandig te
participeren in de maatschappij. Zelfregie is het (mentale en fysieke) vermogen van iemand om
zelfstandig te beslissen hoe zijn leven op verschillende leefgebieden er uit moet zien (wonen, werken,
sociale contacten etc.).
Het is de mate dat iemand in staat is om eigenhandig keuzes en beslissingen te maken over de wijze
waarop hij zijn leven leidt, problemen oplost en persoonlijke doelen realiseert. Zelfredzaamheid geeft
het lichamelijke, geestelijke en financiële vermogen aan om jezelf te kunnen helpen in moeilijke
situaties, maar ook het vermogen om de hulp van anderen in te schakelen.
De term eigen kracht heeft een duidelijk individueel karakter: het gaat uit van de eigen kracht die een
individu in zich heeft. Soms is een individu door omstandigheden deze kracht (tijdelijk) kwijt.
Het is van belang om deze persoon dan weer terug te brengen in zijn eigen kracht. Dit kan door
middel van ondersteuning van professionals, maar ook door het inzetten van het sociale netwerk en
de mogelijkheden te benutten in de leefomgeving van het individu.
Inwonerskracht
Inwonerskracht is het vermogen van de samenleving om collectieve sociale initiatieven te ontplooien,
met als doel een bijdrage te leveren aan deze samenleving vanuit een gezamenlijk belang. Deze
bijdrage kan voor een individu zijn, maar ook voor een specifieke doelgroep of buurt.
Deze initiatieven kunnen op tal van beleidsterreinen plaatsvinden: zorg, recreatie, ontspanning,
onderwijs, cultuur enz. Inwonerskracht heeft altijd een directe link met de leefbaarheid, in een wijk,
een straat, voor een specifieke doelgroep of voor een individu. De initiatieven worden vanuit de
inwoners ontwikkeld en uitgevoerd. Soms komt hier (professionele) ondersteuning bij om de hoek
kijken of zijn financiële middelen in de vorm van subsidies noodzakelijk.
De term inwonerskracht geeft diepte aan ten opzichte van de term eigen kracht: het geeft een
dimensie weer van de samenleving en (directe) omgeving waarin je functioneert. Uiteraard kan een
initiatief vanuit één individu worden ontplooit. Maar de concrete uitvoering er van en de verdiensten
van het initiatief zullen nooit enkel naar dit individu terugvloeien: je doet het juist voor een ander.
Combinatie Eigen Kracht en Inwonerskracht
Ondanks dat eigen kracht en inwonerskracht twee verschillende definities hebben, hebben zij ook een
groot raakvlak. Daar waar een individu in het kader van eigen kracht gebruik maakt van de sociale
omgeving, wordt de inzet van deze sociale omgeving gezien als een vorm van inwonerskracht.
In het kader van de fundamentele wijzigingen in het sociaal domein wordt er nadrukkelijk een
beroep gedaan op de combinatie tussen eigen kracht en inwonerskracht. Dit houdt in dat het benutten
van de sociale omgeving om iemand in zijn eigen kracht terug te zetten, een essentieel onderdeel is
van het principe: iedereen doet (naar vermogen) mee. Op die manier wordt de potentie van de
samenleving optimaal benut, wordt het sociaal kapitaal vergroot en kunnen de kosten voor
professionele voorzieningen worden teruggedrongen.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
8
1.4.
Nieuwe rollen van gemeente, inwoners en professionals
De rolverdeling tussen inwoners, maatschappelijke organisaties en overheid, is als gevolg van de
transities in het sociale domein, in Nederland aan het veranderen.
Inwoners kunnen niet langer, als vanzelfsprekend, een beroep doen op het aanbod van
maatschappelijke organisaties, maar zijn uitgenodigd actief mee te denken in de analyse- en
oplossingsfase. Dit vraagt om actieve en verantwoordelijke inwoners. Niet alleen voor zichzelf, maar
ook voor haar of zijn naasten en mede-inwoners.
Van de professionals vraagt deze verandering een meer open houding. Zij moeten anders gaan
luisteren naar hun cliënten, hun deelnemers, de buurt zodat inwoners zich begrepen en serieus
genomen voelen en er een basis groeit voor een verstandhouding, waarin gezamenlijk gezocht kan
worden naar mogelijkheden en alternatieven.
De rol van de gemeentelijke overheid verandert van inhoudelijk opdrachtgever naar maatschappelijk
partner. De gemeente gaat sturen op meer integraliteit in het aanbod van maatschappelijke
organisaties en gaat zoeken naar de aansluiting op de eigen kracht van inwoners.
Rol Gemeente
Binnen de nulde lijn is de rol van de gemeente primair gericht op het versterken en faciliteren van de
eigen kracht en de inwonerskracht. De nulde lijn is toegankelijk en beschikbaar voor iedereen. Dit kan
in de vorm van financiering (subsidies), maar het gaat ook over het leggen van verbindingen met
organisaties in de dorpen om mensen of groepen met elkaar in contact te brengen. De rol van de
gemeente is hier primair faciliterend.
De gemeente kan partijen met elkaar verbinden, bijvoorbeeld door multifunctioneel gebruik van
maatschappelijk vastgoed. De gemeente stimuleert de inzet van vrijwilligers, bijvoorbeeld meer
zelfhulpgroepen en minder inzet van professionele hulpgroepen.
Daarnaast zijn er een aantal wettelijke taken die de gemeente in de nulde lijn moet uitvoeren, zoals
bijvoorbeeld de ondersteuning voor mantelzorgers en de jeugdgezondheidszorg. Omdat de gemeente
West Maas en Waal beleidsmatig de keuze heeft gemaakt dergelijke uitvoeringstaken uit te besteden,
heeft de gemeente hier de rol van regisseur.
Professionals
Professionals in de nulde en eerste lijn ondersteunen organisaties en inwoners bij het werken vanuit
de eigen kracht door o.a. informatie en advies als educatie en hulp te bieden bij het vormen en
benutten van een netwerk. Het werken vanuit eigen kracht vergt een omslag in denken en doen van
professionele)organisatie. Het vraagt een andere methodiek om gesprekken te voeren.
De professional richt zich ook op de communicatie tussen de verschillende betrokken partijen. Zo
moet voor de professionals helder zijn welke mogelijkheden er zijn in de nulde lijn, waardoor gebruik
gemaakt kan worden van deze netwerken. Dat maakt dat het sturen op eigen kracht en
inwonerskracht, hier ook op ingezet kan worden.
Dat betekent dat alle professionals die werkzaam zijn in de gemeente West Maas en Waal
verantwoordelijk zijn voor het overdragen van kennis, dat bijdraagt aan de versterking van de nulde
lijn. Daarbij is het belangrijk dat men oog heeft voor het signaleren van vraag en behoefte Zij
stimuleren vrijwilligersorganisaties om dit op te pakken, activeren inwoners en stimuleren
toegankelijkheid van de initiatieven.
(Vrijwilligers)organisaties
Het is belangrijk dat (vrijwilligers)organisatie leren signaleren. Zij moeten werken vanuit het principe
versterking van de eigen kracht, stimuleren dit en passen dit zelf toe.
Men werkt altijd vanuit het vraaggerichte werken. Dat betekent dat de activiteiten die worden
georganiseerd gericht zijn om participatie van inwoners te stimuleren en te bewerkstelligen. Daarbij
gaat men altijd uit van de behoefte en de vraag van de gebruiker/deelnemer.
Ook kunnen deze organisaties ondersteunen in het ontwikkelen dan wel het in stand houden van een
sociaal netwerk tussen inwoners die op eigen kracht kunnen meed doen en inwoners die daar meer
moeite mee hebben.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
9
Inwoners
Het direct en actief betrokken zijn van inwoners in de probleemanalyse, om te komen tot een
maatschappelijke agenda op buurt-, wijk- of stedelijk niveau, vraagt van alle betrokkenen een
andere opstelling. Inwoners zullen zich (blijvend) moeten inzetten om het eigen sociaal netwerk te
onderhouden dan wel op te bouwen en te benutten. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om
buurtbewoners in beeld te krijgen die extra ondersteuning behoeven. Dat betekent dus ook dat we
(weer) durven te vragen en oog hebben voor elkaars situatie.
Elkaar helpen en steunen zonder overbelast te raken.
1.5.
Uitgangspunten
Om de versterking van de Eigen Kracht en de Inwonerskracht in de nulde lijn te kunnen realiseren,
werken we aan de versterking van de lokale infrastructuur. De acht dorpen in de gemeente West
Maas en Waal verschillen van elkaar. Ze hebben verschillende gewoonten en kennen een eigen
cultuur. De wijze waarop de versterking van de nulde lijn wordt uitgevoerd in de praktijk kan dus per
dorp verschillen. Daarbij wordt wel altijd uitgegaan van dezelfde uitgangspunten.
Onderstaande punten zullen in de basis het uitgangspunt vormen:

Iedereen heeft talenten.
Het is de kunst deze talenten, hoe groot of klein ook, aan te spreken, te waarderen en te
stimuleren bij een ieder die daar open voor staat, zodat deze ingezet kunnen voor de samenleving
en de leefbaarheid vergroten.

Inwoners weten wat er speelt en leeft in hun dorp.
Zij hebben vaak ideeën hoe dingen anders kunnen. Deze ideeën moeten de ruimte krijgen, zodat
inwoners zichzelf verantwoordelijk voelen voor het reilen en zeilen binnen hun dorp.

Inwoners nemen al veel initiatieven,
Bijvoorbeeld door een sportvereniging te runnen of een handwerkclub op te zetten. Deze
activiteiten zijn zo georganiseerd dat ze voor iedereen toegankelijk zijn.

Mensen zijn zelf aan zet, voeren zelf de regie over hun leven.
Nog niet iedereen denkt zo en handelt daarnaar. Inwoners, vrijwilligers en professionals zullen
ondersteunt moeten worden in de omslag in denken èn doen.

We zijn allemaal inwoner en dragen van daaruit allemaal een verantwoordelijkheid voor onze
medemensen en onze leefomgeving.
Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid ideeën te stimuleren, te laten leven vanuit de
samenleving en deze te benutten.

Naast waardering van de meer traditionele vrijwilliger wordt geïnvesteerd in goed inwonersschap.
Waardoor ‘nieuwe’ vrijwilligers iets voor de gemeenschap willen betekenen en zo bijdragen aan
de zelfredzaamheid van de inwoners. Gedacht wordt aan het specifiek werven van deze
vrijwilligers en het bouwen van een netwerkstructuur,

De maatschappelijke ondersteuning staat of valt met het optimaal gebruik maken van
inwonerskracht of de kracht van de gemeenschap.
Door hieraan te voldoen, zijn we met zijn allen in staat bovengenoemde uitgangspunten te
realiseren.

De gemeente zal regisserend en op basis van vraag en behoefte faciliterend optreden. Daarbij
wordt vertrouwd op de eigen kracht van de inwoners en de kracht van diens sociale netwerken.
Het is belangrijk dat er wordt ingezet om initiatieven in de dorpen te verbinden en daar waar
schakels ontbreken, deze te organiseren. De gemeente zal hier regisserend en faciliterend
optreden.

De gemeente zorgt voor een vangnet, wanneer het niet lukt om op eigen kracht mee te doen.
Degene die echt hulp nodig heeft, zal deze ook krijgen.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
10
HOOFDSTUK 2
2.1.
INRICHTING VAN DE NULDE LIJN
Inleiding
De basis, dat zijn dus de inwoners zelf. In eerste instantie zorgen zij voor zichzelf en voor elkaar. Van
inwoners wordt verwacht dat zij bereid zijn zich in te zetten voor anderen in hun omgeving. Daarvoor
ben je elkaars familie, buren en vrienden. De gemeente vertrouwt op de eigen kracht van de inwoner
en de kracht van diens sociale netwerken en faciliteert indien nodig.
Daarnaast zorgt de gemeente voor een vangnet wanneer het niet lukt om op eigen kracht mee te
doen. Indien men hulp nodig heeft die niet geboden kan worden in de nulde lijn, dan kan men altijd
terecht bij Vraagwijzer. Het uitgangspunt van de gemeente West Maas en Waal is tenslotte dat
degene die echt hulp nodig heeft, deze ook krijgt.
In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan op de daadwerkelijke inrichting van de nulde lijn en
wordt de verbinding gemaakt tussen de nulde-, eerste- en tweede lijn.
2.2.
De inrichting van de nulde lijn
Het daadwerkelijk kunnen inzetten van de eigen kracht en inwonerskracht en het werken naar de
ideale situatie, vraagt inzet van verschillende disciplines. Het vraagt dat we de inwonerskracht
ondersteuning kunnen bieden. Het vraagt afstemming, een goede communicatie en werken aan
verbindingen op verschillende niveaus.
De gemeente West Maas en Waal wil gebruik maken van de inwonerskracht die al aanwezig is en
deze versterken. Lokale initiatieven kunnen worden versterkt, ondersteunt waar nodig en er wordt
zoveel als mogelijk gebruikt gemaakt van (bestaande) lokale organisaties/voorzieningen.
De wijze waarop de nulde lijn concreet wordt ingericht, wordt hierna beschreven.
Steunpunten
Uitgaan van de eigen kracht en de inwonerskracht vraagt om een basisondersteuning voor inwoners.
Daarom zijn in onze gemeente een Steunpunt Mantelzorg en een Steunpunt Vrijwilligerswerk
georganiseerd. Het is namelijk belangrijk dat inwoners van onze gemeente, bij het verrichten van
mantelzorg en vrijwilligerswerk, een goede balans ervaren tussen draaglast en draagkracht waardoor
overbelasting wordt voorkomen. Daardoor worden zij in staat gesteld zo optimaal mogelijk mantelzorg
en vrijwilligerswerk te verrichten
Het Steunpunt Mantelzorg is, bij voorkeur, georganiseerd in alle dorpen. Het Steunpunt
Vrijwilligerswerk is centraal georganiseerd in Beneden-Leeuwen. Beide steunpunten dragen bij aan de
versterking van inwonerskracht.
Het is belangrijk dat binnen de diverse netwerken op dorps- en gemeenteniveau de mantelzorgers en
vrijwilligers goed in beeld zijn. Informatie waar mantelzorgers en vrijwilligers behoefte aan hebben,
wordt aangereikt op basis van vraag en behoefte.
Vraag en aanbod van (initiatieven van) inwoners, vrijwilligers en mantelzorgers is aan elkaar
verbonden. Ook kunnen mantelzorgers en vrijwilligers bij het lokale steunpunt terecht voor informatie
en advies (individueel of groepsgewijs), educatie, praktische hulp en respijt zorg.
Indien nodig worden mantelzorgers desgewenst begeleid in het vinden van professionele
ondersteuning bij lotgenoten, vrijwilligers en zo nodig professionals.
Respijtzorg
Respijtzorg biedt mantelzorgers de mogelijkheid hun zorgtaken even helemaal aan een ander over te
laten. De bedoeling is dat de mantelzorger de mogelijkheid heeft even vrijaf van de zorg te hebben,
indien daar behoefte aan is. Deze zorg kan worden overgenomen door een beroepskracht of
vrijwilliger. Dit is afhankelijk van de zorg die overgenomen moet worden en de mogelijkheden die
voorhanden zijn. Respijtzorg door beroepskrachten kan zowel in een instelling als bij mensen thuis
plaatsvinden.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
11
Het inzetten van respijtzorg wordt door het steunpunt Mantelzorg, in overleg met de mantelzorger en
de zorgbehoevende, georganiseerd. Omdat uitgegaan wordt van de vraag en de behoefte, kan
daardoor maatwerk geleverd worden en sluit dit altijd aan bij de situatie en behoefte van de
mantelzorger.
Netwerkstructuur per dorp
Een sterk georganiseerd netwerk draagt bij aan de versterking van de eigen kracht. In een
samenwerkingsrelatie dragen de inwoners in een georganiseerd verband, bij tot het realiseren van
een collectief goed: de potentiële opbrengsten door samenwerking zijn namelijk hoger dan wat de
individuele partijen zonder samenwerking zouden kunnen realiseren.
De sociale kaart is een hulpmiddel voor een versterking van het netwerk per dorp. Om inwonerkracht
extra impuls te geven, wordt een sociale kaart per dorp ontwikkeld.
De wijze waarop de netwerkstructuur per dorp wordt vormgegeven, kan van elkaar verschillen. Dit is
sterk afhankelijk van de mogelijkheden en de behoefte van het dorp.
Het komend jaar zal ingezet worden om de netwerkstructuur per dorp te organiseren. Samen met de
coördinator Samenlevingsopbouw worden verbindingen, die nu nog niet tot stand zijn gekomen maar
wel van belang zijn in de nulde lijn, gerealiseerd.
Hieronder volgen een aantal mogelijke personen/organisaties die binnen een netwerkstructuur van
een dorp passen.
Verenigingen en vrijwilligersorganisaties
Verenigingen en vrijwilligersorganisatie in de dorpen vormen een natuurlijke plek waar inwoners
terecht kunnen wanneer zij een (ondersteunings)vraag hebben. Zij vormen de basis van de
leefbaarheid van de dorpen en zij fungeren als ontmoetingsplaats.
Verenigingen en vrijwilligersorganisatie hebben een belangrijke signaalfunctie. Wanneer zij zich
zorgen maken om een inwoner, zonder dat deze persoon zelf een (ondersteunings)vraag stelt, dan
kunnen zij diegene in contact brengen met een consulent van Vraagwijzer die de situatie van de
inwoner verder in kaart brengt.
Anderzijds kunnen inwoners, door aanwezigheid van dergelijke organisaties, hun
ondersteuningsvraag op verschillende plekken in hun directe omgeving stellen. In de ideale situatie
zijn alle organisaties in staat om een eerste gevoel te krijgen of er bij een inwoner meer aan de hand
is.
Daarnaast is het van belang dat deze organisaties ook in staat zijn om de sociale omgeving te
ontlasten. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer mensen met een beperking meer gebruik kunnen
maken van reguliere activiteiten. Dit betekent dat deze organisaties goed moeten worden toegerust op
hoe zij en de andere leden om gaan met mensen met een beperking.
Vrijwillige ondersteuners
Onder de vrijwillige ondersteuners vallen o.a. de vrijwillige cliëntenondersteuners, de ouderenadviseur
en de woonconsulenten.
De cliëntondersteuner is er voor iedereen en fungeert voor als wegwijzer naar algemene en
voorliggende voorzieningen, zoals thuisadministratie, belastingservice, maaltijdservice, burenhulp
enzovoorts. Deze ondersteuning van informatie, advies en algemene ondersteuning draagt bij aan het
versterken van de zelfredzaamheid en participatie.
Onze gemeente kent een aantal vrijwillige cliëntenondersteuners. Deze vrijwilligers vormen een
belangrijke schakel in de nulde lijn.
In navolging van de transitie in het sociale domein, zullen de vrijwillige cliëntenondersteuners worden
ondergebracht bij de organisatie die het meest aansluit bij de doelgroep waarvoor de ondersteuning
wordt geboden. Zo zullen cliëntenondersteuners die zich inzetten voor de senioren, zich aansluiten bij
de lokale seniorenvereniging en cliëntenondersteuners die zich inzetten voor inwoners met een
beperking aansluiten bij het platform gehandicapten. Vanuit deze positie vormen zij een laagdrempelig
voorziening voor de inwoners en kunnen zij in de expertise worden voorzien die zij nodig hebben voor
de uitvoering van hun vrijwilligerstaken.
Wanneer behoefte is aan professionele ondersteuning dan wel aan deskundigheidsbevordering kan
de coördinator Samenlevingsopbouw hierin ondersteunend optreden. Hij is voor deze organisaties
het eerste aanspreekpunt.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
12
De gemeente heeft het project Thuis met het Grootste Gemak geïntroduceerd. Het project is erop
gericht om inwoners van West Maas en Waal te informeren over de mogelijkheden om zo lang
mogelijk in de eigen woning te blijven wonen en men daarbij zo goed mogelijk te ondersteunen.
Deze vrijwillige woonconsulent hebben een speciale training gevolgd. Daardoor zijn zij goed in staat
zijn om te kunnen informeren over de mogelijkheden in een woning, die bijdragen aan het langer thuis
kunnen blijven wonen. Dit wordt helemaal afgestemd op de behoeften en wensen van de inwoner.
De vrijwillige woonconsulent richt zich echter niet alleen op de doelgroep senioren. Het doel van de
vrijwillige woonconsulent is dat zij iedereen de behoefte heeft aan advies over mogelijke
aanpassingen in een woning en daardoor langer thuis kunnen blijven wonen, daarvoor bij hen terecht
kunnen.
De woonconsulenten vanuit het project Thuis met het Grootste Gemak kunnen door de coördinator
Samenlevingsopbouw worden ondersteunt. Deze ondersteuning kan op basis van vraag en behoefte
worden geboden.
De volgende initiatieven zijn in ontwikkeling, passen in de nulde lijn en dragen bij aan de versterking
van de eigen kracht en inwonerskracht.
Dorpscontactpersoon/personen en Dorpsondersteuner(s)
Een van de spelers in het netwerk per dorp zijn, de vrijwillige dorpscontactpersonen en de
dorpsondersteuners. Dit zijn de “sleutelfiguren” in een dorp. De dorpsondersteuner is een
aanspreekpunt voor (hulp)vragen en kan doorverwijzen. De dorpscontactpersoon zal vanuit het
dorpsplatform een aanspreekpunt zijn.
Het dorp kan beschikken over één dorpscontactpersoon/dorpsondersteuner of meerdere. Dit is sterk
afhankelijk van de behoefte en de mogelijkheden van het dorp. Afhankelijk van het dorp en naar
behoefte, kunnen dorpscontactpersonen/dorpsondersteuners(s) worden ingezet. De
dorpscontactpersoon/dorpsondersteuner zet in op de versterking van de eigen kracht van inwoners,
met het oog op zelfredzaamheid en participatie. Daarbij gaat aandacht uit naar het vergroten van de
leefbaarheid in het dorp, door het bereiken van een maximale participatie van inwoners en meer
specifiek van inwoners die niet vanzelfsprekend mee doen. De
dorpscontactpersoon/dorpsondersteuner vormt de ogen en oren in het dorp. Zij vormen de lokale
verbindende schakel en zijn in staat lokale behoeften te verbinden aan voorzieningen. Ze zijn
aanspreekpunt voor inwoners en bieden een helpende hand wanneer daar vraag naar is.
Dorpsplatform
In het kader van inwonerskracht, is het belangrijk dat inwoners met initiatieven ondersteunt worden,
waardoor inwoners zelf aan de slag gaan om hun dorp leefbaar te houden. Een dorpsplatform kan een
georganiseerd aanspreekpunt zijn.
Daarnaast behartigt het dorpsplatform de belangen van het dorp, kan het inwoners stimuleren met
initiatieven te komen en deze mogelijk te faciliteren en kan het als intermediair optreden naar de
gemeente.In ontwikkeling, en als gevolg van de uitvoeringsnotitie Visie Leefbaarheid Kernen 2030, is
inmiddels een start gemaakt met de oprichting van het dorpsplatform in Appeltern.
Deze pilot kan een basis vormen voor het verder door ontwikkelen van de dorpsplatforms over de
gehele gemeente. Het belangrijkste uitgangspunt is dat het dorpsplatform altijd gedragen moet
worden door de inwoners uit het dorp.
Coördinator Samenlevingsopbouw
De coördinator Samenlevingsopbouw vormt de spil in de nulde lijn. Hij signaleert, verbindt en biedt
ondersteuning wanneer daar behoefte aan is. De coördinator Samenlevingsopbouw zet zich vooral in
voor de versterking van de nulde lijn. Daar vallen alle (basis)voorzieningen onder, zoals o.a. hierboven
beschreven. De belangrijkste bijdrage van de coördinator Samenlevingsopbouw is dat hij bijdraagt
aan het organiseren van de juiste tools voor de lokale spelers in het veld. Daardoor worden onze
inwoners in staat gesteld om op eigen kracht en vanuit inwonerskracht te participeren en te
organiseren.
In de bijlage is een tekening toegevoegd dat bovenstaande samenvat.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
13
2.3.
Verbinding met de eerste en tweede lijn
De nulde lijn is de basis van het sociale domein. We gaan er vanuit dat het merendeel van onze
inwoners zich prima kan redden en op het eigen sociale netwerk kan terugvallen wanneer dat nodig is.
Voor degene die dat niet kunnen of waarbij de ondersteuningsvraag professionele ondersteuning
behoeft, kan men zich wenden tot Vraagwijzer.
Vervolgens zal door hen, samen met de inwoner met de ondersteuningsvraag, eerst worden gekeken
naar de mogelijkheden in de nulde lijn. Zijn alle mogelijkheden onderzocht en is niets over het hoofd
gezien. Wanneer blijkt dat er in de nulde lijn nog mogelijkheden bestaan, zal in eerste instantie daar
naar toe worden verwezen, al dan wel of niet met professionele ondersteuning.
Heeft de inwoners met de ondersteuningsvraag alle mogelijkheden onderzocht en leiden deze niet tot
het gewenste resultaat, dan zal worden gekeken welke professionele ondersteuning in de eerste lijn of
in de tweede lijn ingezet moet worden.
Wanneer professionele ondersteuning/hulp/zorg wordt geboden in de eerste of tweede lijn, zal deze
altijd gericht zijn op het kunnen functioneren op eigen kracht, met eventuele ondersteuning door
inwonerskracht, in de nulde lijn.
Daarom is het van groot belang dat er een verbinding is georganiseerd tussen de nulde, eerste en
tweede lijn.
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
14
Bijlage
Overzicht inrichting
nulde lijn
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
15
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
16
Uitwerkingsnotitie Eigen Kracht en Inwonerskracht
in de basis “de Nulde lijn”
December 2014
17