Epigrafie van de oudheid

1. Epigrafie van de oudheid
Wie schrijft, die blijft
Epigrafie = bestudering van op - en inschriften
2.Toen er nog geen schrift bestond…
maar wel afbeeldingen, bijvoorbeeld in grotten
Herken je dit plaatje?
Uit: Ice age 1, familie van Manny afgebeeld in grot
3. Tijd waaruit geen geschreven bronnen
bekend zijn = Prehistorie
Ongeschreven bronnen
archeologische vondsten
4.
Pre-historie letterlijk ‘voor-geschiedenis’
Ongeschreven bronnen
uit de prehistorie: archeologische
vondsten, sporen in de grond,
wandschilderingen e.d.
Geschiedenis bestudeert geschreven bronnen
én ongeschreven bronnen uit het verleden
grotschildering van Lascaux
(ongeschreven bron)
kleitablet uit Mesopotamië
(geschreven bron)
5. Het schrift is NIET op één plaats & moment ontstaan
maar op verschillende plaatsen, verschillende schriften:
1. Mesopotamië
: spijkerschrift = lettergrepenschrift
(één spijker per lettergreep)
2. Egypte
: hiërogliefen = beeldschrift
(één beeld per woordbetekenis)
3. Phoenicië
: alfabet = fonetisch schrift
(één letter per klank)
Waarom hebben mensen een schrift ontwikkeld?
Zaken ‘vastleggen’, officiële documenten, administratie,
afspraken, verkoop, verdeling
6. Spijkerschrift,
Mesopotamië, ca. 3500 vóór Chr.
(tussen rivier de Eufraat en de Tigris)
7. Spijkerschrift
gebruikt voor meerdere talen die ooit in het
Midden Oosten gesproken werden:
Soemerisch, Akkadisch, Assyrisch, Babylonisch,
Elamitisch, Hittitisch, en Oud-Perzisch
Kleitabletten met administratie van
plaatselijke koningen:
•Iedere stad had eigen koning
•eigendom, belasting, opbrengsten, giften
•geschreven op verse rivierklei
•met in driehoek gesneden rietstengel, stuk
bot of metaal
Soemerisch contract betreffende de
• cuneus (latijn) = driehoek / spijkerkop,
verkoop van een veld en een huis.
daarom heet het wel ‘cuneiform schrift’
Gevonden in de stad Shuruppak.
•Kleitablet werd in zon gedroogd
Ca. 3200 v. Chr.
8. Spijkerschrift (cuneiform schrift):
cuneus (Latijn) betekent driehoek of spijkerkop
ca. 600 spijkerkop-streepjes, oftewel (kop)spijkers in allerlei combinaties
Per spijkertje één bepaalde lettergreep
Meerdere lettergrepen bij elkaar vormen een woord
9. Wist je dat … ?
na 90 jaar hard werken
9. in
2011 het 21 delen tellende
woordenboek van de taal
van het oude Mesopotamië
(spijkerschrift) is
verschenen
10. Tellen in Spijkerschrift
11. Hiërogliefen, Egypte, ca. 3200 vóór Chr.
• Meer dan 300 symbolen of
beelden (pictogrammen)
• Elk beeld (pictogram) heeft
een betekenis: beeldschrift
• ontcijferd ca. 1814 door de
Fransman Champollion
• Wil je weten hoe hij dat heeft
gedaan???
• Kun je je eigen naam in
hiërogliefen schrijven?
• Waarop en hoe werd
geschreven?
Maak na de presentatie de
opdracht over hiërogliefen!!!
12. Hiërogliefen ontcijferd, een tipje van de sluier
De steen van Rosetta:
3x zelfde tekst, 3 x andere taal
13. Alfabet van de Foeniciërs :
zeevaarders / ca. 1500 v. Chr.
Foenicisch schrift
14. Alfabet van de Foeniciërs,
ca. 1500 vóór Chr.
• per klank één schriftteken, d.w.z. een klankschrift = fonetisch schrift:
Foonè (grieks) betekent klank
• 22 verschillende klanken (medeklinkers b,g,d,f … ) een eigen letter
• Ca. 1000 – 500 v. Chr. in hele Middellandse Zee gebied overgenomen
• Griekse, Hebreeuwse en Arabische alfabet zijn rechtstreekse
‘afstammelingen’ van dit Foenicisch schrift
• Grieken voegen lettertekens voor klinkers (a,e,i,u,o en oo) toe
• Romeinen nemen het alfabet van Grieken over
met aanpassingen voor de taal van de Romeinen (= Latijn)
… dit is het alfabet dat wij nog steeds gebruiken!
Fenicisch alfabet in
verschillende talen
&
Romeins alfabet
15. Griekse geschreven bronnen: brons, steen, ijzer,
vaasschilderingen, papyrus, potscherven
16. Romeinse graffiti op muren in Pompeii:
(bedolven onder as bij uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Chr.)
Geschreven bronnen in steen:
goed houdbaar, ook nu nog
(Pantheon, Rome)
Ga nu naar de opdrachten op je stencil
Veel succes