ICT en mensen

Hoofdstuk 4
ICT en mensen
Omgeving
Organisatie
ICT
Mensen
h4
1
ICT en mensen
Wat zijn menskanten van ICT?
Hoe beïnvloedt ICT werk?
Bepaalt ICT werk of heeft de gebruiker invloed?
Positieve of negatieve ervaring met ICT op werk?
Oorzaken van steun of weerstand bij ICT systemen?
Uitingen van steun of weerstand?
Hoe acceptatie bevorderen?
h4
2
Werkzame beroepsbevolking achter de
computer
Nederland als geheel
Landbouw en visserij
Industrie
Bouwnijverheid
Handel
Horeca
Vervoer en communicatie
Financiële en zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur en onderwijs
Gezondheids- en welzijnszorg
Cultuur en overige dienstverlening
h4
1996
1997
1998
1999
2000
37
8
37
16
31
10
39
68
50
23
36
41
10
39
18
36
11
40
74
56
27
39
43
12
40
20
38
12
42
75
57
28
40
44
14
41
20
38
16
44
77
56
29
41
43
9
38
20
37
17
40
76
55
27
43
3
Veranderende context van werk en ICT
flexibiliteit, multi inzetbaar
resultaatafhankelijkheid
beoordeling op resultaten, niet door direct toezicht
of aanwezigheid
teamwerk
• upgrading
meer vraag naar hoogopgeleiden
• downgrading
meer vraag naar laagopgeleiden
• dualisering
minder vraag naar middenkader
h4
4
ICT ontwerpen vanuit taken van
mensen?
Taakverrijkingsmodel
• variëteit
• identificatie
• significantie
• autonomie
• feedback
ICT en human resource management
eHRM, big brother management?
ETHICS-methode van systeemontwikkeling
h4
5
Weerstand tegen nieuwe
informatiesystemen
veel voorkomende redenen:
• verandering van de inhoud van werk
• onzekerheid over werk en inkomen
• verlies van macht en status
• onzekerheid, onbekendheid en gebrek aan
informatie
Algemene verklaringsgronden:
mens
‘mensen willen niet’
systeem
‘systeem deugt niet’
interactie
‘systeem past niet bij organisatie’
h4
6
Weerstandoorzaken en aanbevelingen
'mens' oorzaak
'systeem' oorzaak
'interactie' oorzaak
Feit/
Gebeurtenis
Systeem roept
weerstand op;
Systeem roept
weerstand op;
Systeem roept
weerstand op;
verzetters verschillen
van niet-verzetters in
persoons-kenmerken
het systeem heeft bijv.
technische problemen
weerstand moet worden
gezien in context van
politieke problemen
Advies
Scholing
Los de technische
problemen.
Mensen of techniek
veranderen lost weinig
op.
Betere ondersteuning,
bijv. met help desks
Creëer een
experimenteer/oefen
omgeving
Bevorder open
communicatie tussen
management, ICT
experts en gebruikers
Gebruikersparticipatie
tijdens ontwerp en
implementatie
Verbeter de systeem
efficiëncy; verbeter
data-entry e.d.
Onderhandel over
systeemspecificaties.
Verhoog de gebruikersVriendelijkheid
Los organisatorische
problemen eerst op.
Verbeter de
ergonomische
omgeving
Herstructureer
eventueel de organisatie
School
systeemontwerpers
Verbeter documentatie
Job-rotatie tussen
verzetters en nietverzetters
h4
Denk aan financiële of
andere incentives
Pas taken en functies
aan
7
Acceptatie en weerstand
weerstand
indifferentie
acceptatie
Technology Acceptance Model
Nuttigheid
volgens
gebruiker
Kenmerken
van het
systeem
externe stimulus
Houding naar
gebruik
Feitelijk gebruik
Gebruiksgemak
volgens
gebruiker
cognitieve respons
h4
affectieve respons
gedragsrespons
8
Acceptatie van innovaties volgens
Rogers afhankelijk van
1
relatief voordeel in perceptie van gebruiker
2
begrijpelijkheid en toepasbaarheid
3
uitprobeerbaarheid voor gebruiker
4
passendheid bij huidig gedrag van gebruiker
5
waarneembaarheid voor anderen
6
passend bij waarden en normen gebruiker
Hoe kan dit op ICT worden toegepast?
h4
9
Cultuur en ICT
Kan ICT cultuurversterkend werken?
Voorbeelden
Kan ICT cultuurverarmend/verzwakkend
werken?
Wat kan de rol van ICT zijn bij cultuurhanhaving
in nieuwe organisaties?
virtualisering, verspreiding, vervaging grenzen
enz.
h4
10
Informatiesystemen
versterken/verzwakken cultuurtypes
FLEXIBILITEIT
Human Relations
Overleving
Computer ondersteund leren
Groupware
Interpersoonlijke
communcatiesystemen
Omgevingsverkenningssystemen
Interorganisatorische systemen,
E-commerce
EXTERN
INTERN
Monitoring systemen
Controle systemen
Transactieverwerkende systemen
Optimaliseersystemen
Planningssystemen
Modelleer systemen, simulatiesystemen
Voorspelsystemen
Gevoeligheidsanalyses
Productiviteitsbevorderende systemen
BPR
Productiviteit
Stabiliteit
ORDE
h4
11