LEERACTIVITEITEN CLASSIFICEREN

LEERACTIVITEITEN CLASSIFICEREN
In een les komen verschillende leeractiviteiten / leervormen / leergedragingen in
een bepaalde volgorde aan bod. Elke leeractiviteit ( = een werkwoord) die wordt
nagestreefd, heeft altijd betrekking op een bepaalde leerinhoud (= het object, de
specifieke leerstof, het lesonderwerp). Beide bestanddelen (gedrag en inhoud) zijn
aanwezig in een goed geformuleerde doelstelling. Het algemeen doel van de les
overkoepelt alle leerdoelen (= subdoelen) waarvan de realisatie gewaarborgd
wordt door de planning van opeenvolgende leeractiviteiten (=> leerdoelen per
lesfase). Het niveau van de concrete leeractiviteit wordt dus bepaald door de
doelen. Achter het leerdoel zetten we tussen haakjes: soort (C, A of M) en niveau
(bv. C 3, A 2.2). Taxonomisch classificeren wil zeggen dat een leeractiviteit van een
hoger niveau altijd de realisatie van onderliggende niveaus insluit of veronderstelt.
We streven ernaar om lessen te ontwerpen die niet fixeren op de onderste niveaus.
(zie classificatie op bladzijde 11)
Om de kwaliteit van een leeractiviteit te kunnen inschatten, moeten we in vele
gevallen ook de concrete inhoud en het lesverloop onder de loep nemen waaraan
de leeractiviteit gekoppeld wordt. Bepaalde werkwoorden in onderstaande lijst van
leeractiviteiten kan je vaak op verschillende niveaus thuiswijzen (classificeren),
afhankelijk van de lesfase, de aard van de inhoud, het gebruikte onderwijs- of
leermedium en de beginsituatie.
Een leeractiviteit noemen we cognitief als het aandeel van het affectieve en het
psychomotorische ondergeschikt is aan het cognitieve. Dezelfde redenering is van
toepassing wanneer we een leeractiviteit typeren als psychomotorisch of als
affectief. Dat is zowel voor vakspecifieke als voor vakoverschrijdende doelen het
geval. Onderstaande lijst is vanzelfsprekend niet volledig maar indicatief.
De leeractiviteiten en corresponderende didactische werkvormen (bv. hoekenwerk,
onderwijsleergesprek, groepswerk, begeleid zelfstandig werken enz.) worden
gekozen in functie van de beoogde leeractiviteiten (= de leerdoelen vervat in het
algemeen lesdoel) en in overeenstemming met de beginsituatie.
KHLeuven DLO
1
2009 © SA/SV/SA-LO
COGNITIEVE LEERACTIVITEITEN
C1 COGNITIEF WAARNEMEN
- gelijkenissen/verschillen/nieuwe elementen opmerken
- een bepaald schema/ een bepaalde tekst op bord/ in het handboek gericht volgen
- opdracht x lezen
- de gemarkeerde gegevens in de tekst / op de kaart herkennen
C2 REPRODUCEREN
- noemen
- benoemen
- een gegeven omschrijving weergeven (zoals gevraagd)
- definiëren
- de eigenschappen opsommen
- de opgelegde gegevens herhalen
- navertellen (zoals gevraagd)
C3 BEGRIJPEN
- vergelijken
- onderscheiden
- rangschikken
- verbanden leggen tussen
- in de context plaatsen
- gegevens selecteren / uitzoeken
- stap voor stap uitleggen
- vertellen
- onder woorden brengen
- in eigen woorden zeggen
- gegevens ontleden / analyseren
- samenvattend verwoorden
- omschrijven
- een plan lezen
KHLeuven DLO
2
2009 © SA/SV/SA-LO
- samenhorende gegevens onderstrepen / aanduiden
- verzamelen
- ordenen
- het probleem formuleren
- de kern / de hoofdzaak verwoorden
- vaststellen om welke theorie / vraag / probleem het gaat
- letterlijk vertalen
- in eigen woorden vertalen
- een mondelinge boodschap schriftelijk rapporteren
- een gedachte / een besluit formuleren
- een schets maken (schetsen) van een mondelinge of schriftelijke boodschap
- een berekeningswijze/ het algoritme verwoorden
- een grafiek / een bijsluiter toelichten
- een praktische proef uitleggen
- een eigen voorbeeld geven van
- motieven / oorzaken halen uit
- vinden welke van de gekende regels of principes van toepassing zijn
C 4 TOEPASSEN
- nieuwe (gelijkaardige) gegevens in verband brengen / combineren
- nieuwe (gelijkaardige) gegevens in kolommen onderbrengen / rubriceren /
classificeren
- ordening zoeken in nieuwe gelijkaardige gegevens
- een gelijkaardig gegeven situeren in de context
- een gelijkaardig probleem oplossen
- een eigen voorbeeld geven
- een nieuwe analoge zin/ tekst / plan / probleemstelling ontleden
- overeenkomstig de legende, de (gelijkaardige) kaart / het (gelijkaardig) beeld
uitleggen
- op basis van regels fouten verbeteren
- schrifteljk / mondeling omzetten in een andere taal
- vervoegen / verbuigen
- het vraagstuk oplossen
- een passende conclusie formuleren
- uit het hoofd rekenen
- een eigen bereiding maken volgens een opgegeven plan of schema
- constructies maken
- meetoefeningen maken volgens een opgegeven instructie of plan
KHLeuven DLO
3
2009 © SA/SV/SA-LO
- een berekening uitvoeren met betrekking tot gelijkaardige elementen
- iets in de context plaatsen
- iets uit de context lichten
- vertalen uit een vreemde taal
- vertalen naar een vreemde taal
- een passende titel formuleren
- het juiste algoritme vinden
- een nieuwe gelijkaardige proef uitvoeren (met nadruk op het cognitieve)
C 5 KRITISCH CREATIEF DENKEN
- een eigen beoordeling schriftelijk / mondeling formuleren
- een eigen verhandeling / gedicht / tekst / dialoog schrijven
- de denkfout opsporen
- een gefundeerd oordeel uitspreken
- een eigen oefening bedenken
- een eigen experiment bedenken
- een oplossing voor een nieuw probleem bedenken
- vrij vertalen uit een vreemde taal
- vrij vertalen naar een vreemde taal
- een nieuwe (visuele / auditieve / grafische) boodschap op een persoonlijke wijze
schriftelijk / mondeling / in gebarentaal uitdrukken
- een nieuwe ordening of classificatie bedenken
- een ander besluit formuleren
- een conclusie formuleren die afwijkt van
- een tegenvoorstel (mondeling/ schriftelijk / grafisch) ontwikkelen
- voorspellen
- andere / nieuwe oplossingen aanbrengen
- een eigen oordeel formuleren over
- een rol bedenken voor
- een spel(element) bedenken
- een initiatief (mondeling / schriftelijk) lanceren
KHLeuven DLO
4
2009 © SA/SV/SA-LO
PSYCHOMOTORISCHE LEERACTIVITEITEN
Activiteiten van psychomotorische aard hebben zowel een fysieke als een mentale
verankering. Het cognitieve of affectieve accent is aanwezig maar de nadruk valt
op het motorische. Daarom is deze leeractiviteit psycho-motorisch van aard.
M 1 PSYCHOMOTORISCH WAARNEMEN
- zich laten meedrijven op x (muziek, lichtimpulsen ...)
- x met alle zintuigen / organisch beleven / doorvoelen / ervaren
- de beweging met de ogen volgen
- x luisterend volgen
- bekijken wat er op het bord geschreven staat /
- kijken naar hetgeen vooraan in de klas / in de speelruimte gebeurt
- de x geur herkennen
- betastend herkennen
- x proevend benoemen
- zijn toegewezen plaats innemen
- het verschil tussen x en xx proefondervindelijk / experimenteel / concreet
vaststellen
M 2 DE MOTORISCHE DEELHANDELING VERWERVEN
M 2 a. Strikt nabootsen van een voorgedane handeling
- iemands articulatie / beweging precies nadoen / nabootsen
- natekenen (zonder eigen inbreng of aanpassing)
M 2 b. Uitvoeren met hulp
- een voorgedane handeling met behulp van x correct uitvoeren
- iets opzeggen met hulp
- de oefening / deelhandeling x juist uitvoeren onder het waakzaam oog van
KHLeuven DLO
5
2009 © SA/SV/SA-LO
M 2 c. Zelfstandig uitvoeren
- op eigen kracht / zelfstandig de handeling (handelingssequens) uitvoeren
- op eigen kracht opzeggen
- op eigen kracht tot de juiste uitvoering overgaan
- x op de gepaste / gevraagde plaats tonen
- de (lichamelijke) houding op eigen initiatief uitvoeren
- expressief spreken
- expressief bewegen
- de rol x spelen
- het spel spelen volgens de regels
- de milieuregels naleven
- tekenen naar de werkelijkheid (zonder hulp)
- op eigen kracht het materiaal wegbergen
M 2 d. Probleemoplossend uitvoeren
- stappen ondernemen (doen) om het probleem op te lossen
- een oplossing actief / handelend zoeken
- zonder anderen van de groep / medeleerlingen te hinderen, een eigen positie /
plaats innemen
- zelf zoeken naar een gepaste beweging die aansluit bij de aanzet / vraag
- proefondervindelijk zoeken naar een doelmatig gekozen handelingsplan /
bewegingspatroon / procedure
- aan de hand van een plan / legende / schema de juiste weg vinden
M3. EEN MOTORISCH GEDRAGSPATROON VERWERVEN
M2 a. Een bepaalde handeling automatiseren
- een bepaald(e) bewegingspatroon / uitspraak / articulatie/ handeling precies
herhalen (incorporeren)
- het apparaat vlot opstellen
- het toestel bedienen
- precies uitvoeren van
- vlot uitvoeren van
- expressief uitvoeren van
KHLeuven DLO
6
2009 © SA/SV/SA-LO
M3 b. De geautomatiseerde handeling aanwenden
- x toepassen in een gelijkaardige situatie
- x toepassen in een andere situatie
- x toepassen in een complexe situatie
- handeling x gebruiken in een totaal nieuwe situatie
-
M 4 EEN NIEUWE MOTORISCHE HANDELING STELLEN
- een aangeleerde motorische handeling origineel aanwenden / benutten
- een nieuw(e) handeling / combinatie / bewegingspatroon / procedure (of een
onderdeel daarvan) proefondervindelijk uitvinden
- zoeken naar een nieuwe / betere manier om x (bv. het gereedschap / de
materiaalset / de verschillende voorwerpen) efficiënt(er) vast te houden
- op een originele manier de tafel dekken (met nadruk op het doen)
- creatief tekenen
- creatief uitbeelden
- creatief spelen
-
KHLeuven DLO
7
2009 © SA/SV/SA-LO
DYNAMISCH-AFFECTIEVE LEERACTIVITEITEN /
ATTITUDES
De attitudes van niveau 1 en 2 zijn haalbaar en controleerbaar binnen één lestijd.
Vanaf niveau A 2.2 komen leerlingen terecht in een dynamisch-affectieve
leerproces dat wij als leerkracht tijdens opeenvolgende lessen kunnen stimuleren
maar niet zelf in handen hebben.
A 1. AANDACHT OPBRENGEN VOOR
- ontvankelijkheid tonen voor
- willen luisteren naar een toelichting/ suggestief advies /opmerking
- verwondering tonen voor
A 2. REAGEREN
A 2.1. Zich schikken in
- als het gevraagd wordt, antwoord willen geven
- als het gevraagd wordt, in actie schieten
- als het gevraagd wordt, het bevel opvolgen
- als het gevraagd wordt, willen meewerken
- een opgelegde opdracht willen uitvoeren (nadruk op willen)
- het gebruikte materiaal wegbergen als het gevraagd wordt
- zich verstaanbaar maken als het gevraagd wordt
A 2.2. Bereid zijn om te reageren
- uit eigen beweging een vraag stellen/ een antwoord geven/ tot uitvoering
overgaan
- regels opvolgen
- graag medewerking verlenen tot
- met plezier meedoen aan
- het gebruikte materiaal ordelijk wegbergen als het nodig is (met nadruk op de
bereidheid tot reageren)
- het voorstel in overweging nemen
KHLeuven DLO
8
2009 © SA/SV/SA-LO
A 3. CONCREET WAARDEREN
- zich engageren in de groep
- zich engageren voor de taak / opdracht
- geloven in het belang van x
- inzicht willen hebben in (met nadruk op het willen)
- opkomen voor x
- willen spreken met x
- toenadering zoeken tot x
- een goede uitspraak nastreven
- zich verstaanbaar willen maken
- keurig willen spreken
- foutloos willen schrijven (met nadruk niet op de fouten maar op het willen)
- belangstelling / bewondering tonen voor x
- onbevooroordeeld staan tegenover x
- rekening houden met x
- waarde hechten aan x
- de originele stijl van de auteur appreciëren
- de originele aanpak waarderen in x
- zorgzaam omspringen met het materiaal / de opdracht
- een oefening correct willen uitvoeren (met nadruk op het willen)
- zijn taak / zijn specifieke verantwoordelijkheid ter harte nemen
- zijn les grondig willen leren
- de opdracht diepgaand / grondig willen aanpakken
- waardering uitspreken voor vak x
- graag in de les zitten / graag naar de les komen
- met plezier aan de taak werken (met nadruk op het geheel en niet alleen op het
begin)
- durven spreken voor de groep
- een persoonlijke keuze maken tussen x en xx
- een persoonlijke mening uitspreken over x
- x kritisch bespreken
- taken / problemen op een andere wijze willen aanpakken
- graag naar school gaan
- graag omgaan met x
- overtuigd zijn van x
- regels (bv.in het spel / van de groep) respecteren
- creatief zijn in x
KHLeuven DLO
9
2009 © SA/SV/SA-LO
A 4. ALGEMEEN WAARDEREN
- zich niet vlug gewonnen geven
- iets durven ondernemen
- uit overtuiging meedoen
- een brede belangstelling ontwikkelen
- openheid voor cultuur tonen
- multiculturele belangstelling tonen
- respect voor andere culturen tonen
- efficiënt willen handelen
- leergierig zijn
- opkomen voor zichzelf
- volledigheid nastreven
- respect voor anderen hebben
- ordelijk willen zijn
- willen luisteren naar anderen
- willen samenwerken
- willen omgaan met het ongewone/ het andere/ het onbekende
- communicatiebereidheid tonen
- volhouden
- een mening / een opvatting kritisch beluisteren
- diepgang nastreven
- fouten bij zichzelf willen inzien
- een eigen keuze maken (met nadruk op de keuzebekwaamheid)
- evenwichtig kiezen
- verwonderd in het leven staan
- een uitdaging aannemen
- creatief zijn
-
KHLeuven DLO
10
2009 © SA/SV/SA-LO
CLASSIFICATIE VAN LEERACTIVITEITEN / DOELEN
COGNITIEVE
AFFECTIEVE
TAXONOMIE
TAXONOMIE
PSYCHOMOTORISCHE
TAXONOMIE
C
A
M
C5
A4
M4
KRITISCHCREATIEF DENKEN
ALGEMEEN
WAARDEREN
NIEUWE MOTORISCHE
HANDELING STELLEN
C4
A3
M3
cognitief
TOEPASSEN
CONCREET
WAARDEREN
MOTORISCH
GEDRAGSPATROON
VERWERVEN
M3b
de geautomatiseerde handeling
aanwenden
M3a
de handeling automatiseren
C3
BEGRIJPEN
C2
REPRODUCEREN
A2
REAGEREN
M2
MOTORISCHE
DEELHANDELING
VERWERVEN
A 2.2
bereid zijn om te reageren
(uit vrije wil)
M 2.4
probleemoplossend uitvoeren
M 2.3
zelfstandig uitvoeren
M 2.2
uitvoeren met hulp
M 2.1
strikt nabootsen
A 2.1
zich schikken in
C1
A1
M1
cognitief
WAARNEMEN
AANDACHT
OPBRENGEN VOOR
psychomotorisch
WAARNEMEN
KHLeuven DLO
11
2009 © SA/SV/SA-LO
KHLeuven DLO
12
2009 © SA/SV/SA-LO