elektronisch stageformulier

CENTRUM VOOR
ACADEMISCHE LERARENOPLEIDING
Katholieke
Universiteit
Leuven
Faculteit der Godgeleerdheid
St.-Michielsstraat 4
3000 Leuven
Tel. : 016/32.38.82
Fax : 016/32.37.98
E-mail : [email protected]
Lesvoorbereiding Nr. :
1
DATUM :
15-01-‘11
STAGIAIR(E) : ELIE CATTEEUW
: 1e lic.
MENTOR :
SCHOOL :
: 2e lic.
: aanv. opl.
Hilde D’Heere
Immaculata-Instituut De Panne
ONDERWIJSVORM :
STUDIERICHTING :
: ASO
: TSO/KSO
TE :
De Panne
: BSO
5 Latijn - Moderne Talen
AANTAL LEERLINGEN :
GRAAD :
: 1e graad
: 2e graad
: 3e graad
LEERJAAR:
: 1e leerjaar
: 2e leerjaar
: 3e leerjaar
20
: 4e graad
LESONDERWERP IN CONTEXT
Duid door middel van pijlen op het schema aan hoe je tot het lesonderwerp bent gekomen.
LESONDERWERP: Lijden als grenservaring.
Zien van zin.
NB. Dit is de eerste les uit een lessenreeks van drie
over grenservaringen.
Les 1: Lijden als grenservaring. Zien van zin.
Les 2: Lijdensverwerking.
Les 3: Lijden en hoop. Het verrijzenisverhaal.
BEGINSITUATIE
Leerling
Leergroep
School
Actualiteit / Samenleving
Kerk / Godsdienst
1
1
1
1
3
1,2
1,3
2
3
2
Cognitief
Affectief
Communicatief
1
Narratief
Arceer in bovenstaande tabel de cellen die je bespreekt met betrekking tot de beginsituatie. Zet in elke gearceerde cel een nummer en voeg de daarbij
horende tekst onder de tabel toe. Geef daarbij duidelijk de sterke en zwakke punten aan. Je kan eventueel drie vakken hetzelfde nummer geven om de samenhang aan te tonen (bv. leerling
– kerk/godsdienst – cognitief om aan te tonen wat leerlingen weten over kerk en godsdienst).
In de laatste kolom kan je eventueel zelf iets aanvullen.
1. Op hun levensweg worden leerlingen geconfronteerd met allerlei negatieve ervaringen (overlijden, ziekte, ongeval, relatiebreuk, ruzie, …) die zowel
psychologische als lichamelijke pijn kunnen veroorzaken. Pijnervaringen brengen veel vragen met zich mee. Waarom overkomt ons het lijden? Wat is de
zin van ons leven? Waarom zijn we niet altijd gelukkig? Het is niet gemakkelijk om dergelijke ingrijpende ervaringen een plaats te geven in een leven die
nog heel zoekend van aard is. Uiteindelijk blijkt pijn een essentieel onderdeel te zijn van het menselijk leven. Het ligt op het levenspad van elke leerling
(van elke mens).
2. Het lijdensverhaal is voor christenen heel essentieel, want het staat in verbinding met de dood en de opstanding van Jezus Christus. Pasen is het
belangrijkste feest in het liturgisch jaar dat christenen vieren. Het Paasfeest staat voor hoop, want na de dood van Jezus is de relatie met Hem niet verloren
gegaan. Hij is voor ons gestorven en geeft ons telkens nieuwe hoop in periodes van angst en lijden. Het lijdensverhaal is een verhaal van alle tijden, net
daarom is het herkenbaar voor veel mensen. De boodschap van hoop die erin ligt verborgen, geeft veel christenen nieuwe kracht om verder te gaan in een
moeilijke periode. Het evangelie fungeert op die manier soms als een touw die in een diepe put hangt. Leerlingen kunnen de metafoor van de touw als een
krachtig medium beschouwen om erbovenop te komen.
3. In de actualiteit zijn we onlangs geconfronteerd geweest met heel veel lijden. De zaak Vangheluwe heeft ons diep in het hart geraakt. Ook binnen de Kerk
is dus leed en verscheurdheid te merken. Daarnaast worden dagelijks mensen mishandeld en zijn er duizenden mensen die sterven van de honger. In de
strenge winter die we nu doormaken, zijn ondertussen al – volgens verschillende krantartikels – 26 doden in Polen (en buurlanden) en 2 doden in Frankrijk
gevallen. Lijden is iets typisch menselijk. We worden er in de media constant mee geconfronteerd. Jongeren kunnen hierin hun klankbord vinden.
WELKE INTERPRETATIEPROBLEMEN VORMEN DE ACHTERGROND VAN DEZE LES?
1. Iedereen ervaart bepaalde gebeurtenissen (zoals een overlijden van een familielid, ziekte, …) helemaal anders. We zijn tenslotte ook allemaal uniek in
ons mens-zijn. In de klas zullen we aandacht hebben voor verschillende soorten lijden: lichamelijk lijden, emotioneel, sociaal, materieel en spiritueel lijden.
Verschillende vormen van lijden kunnen samen voorkomen.
2. Op welke manier gaan we met vormen van lijden om? Hoe verwerken mensen lijden? Sommige problemen zitten zo diep dat mensen het pijngevoel niet
alleen kunnen wegwerken. Daarom hebben sommigen hulp nodig. Heeft christelijk geloof daarin een plaats?
3. Op welke manier geeft het lijdensverhaal nog hoop in het leven van een postmodern gelovige? Trekken jongeren nog parallellen met het verhaal van
Jezus Christus wanneer ze lijden ervaren?
TERREINEN
Geef aan welke terreinen het lesonderwerp bestrijkt en concretiseer:
Onder: 3.4.1 OMGAAN MET GRENZEN
Terreinomschrijving (p. 115):
- Er zijn grenzen in het leven die ons vragen doen stellen.
- Deze vele grenzen (het lijden, het kwaad en de dood) zien en niet zien.
- Christenen en niet-christenen worden opgevorderd door grenservaringen
o Verschillenden manieren om er mee om te gaan
o Verschillende duidingen
o Verschillende ervaringen/rituelen van gedragen en omringd zijn.
*Doelen
(p. 116):
- Terreindoel 1: “De vraagstelling bespreken die groeit in en uit grenservaring”. Ingrediënten: grens als vindplaats voor transcendentie. Openheid en taboe.
Verzet en overgave.
- Terreindoel 2: “Opsporen in de evangeliën hoe en van waaruit Jezus omgaat met mensen die lijden”. Ingrediënten: ‘genezingsverhalen’,
‘dodenopwekkingen’ en ‘duiveluitdrijvingen’.
- Terreindoel 3: “Jezus’ staan in zijn grenservaring bespreken”. Ingrediënten: Het lijdenverhaal. Het lijden omwille van de waarheid.
- Terreindoel 7: “Omschrijven hoe opkomen voor waarheid eigen vormen van lijden kan meebrengen”. Ingrediënten: enkele verhalen van verzet en
overgave.
* Wenken: p. 8
- Binnenkijken in gedichten, liederen, dagboeken, e.a. uitdrukkingen van jongeren, kan een klas brengen bij de grenservaringen van jongeren
- Verhalen van trouw aan de waarheid
DOELSTELLINGEN
Herdefinieer en concretiseer (met aandacht voor de vaardigheden) de basis-, kern- of terreindoelen van het leerplan vanuit de
beginsituatie, de omschreven terreinen en interpretatieverschillen voor deze leergroep.
1. Gevoelig worden voor de kwetsbaarheid van het menselijke leven
2. Proberen aan te tonen dat mensen die in een lijdenssituatie verkeren veel veerkracht hebben om er bovenop te komen.
3. In staat zijn om verschillende vormen van lijden te herkennen, te beschrijven en kritisch te beoordelen. Het is belangrijk te leren
zien op welke subtiele wijze psychisch en fysisch lijden met elkaar verbonden zijn, maar in vele gevallen komt één van de
vormen voor.
4. Herkennen van lijden in het eigen leven.
PERSPECTIEVEN
Specificeer vanuit en met het oog op de perspectieven van waaruit er gedacht wordt en concretiseer. Voorzie zo mogelijk verschillende
denksporen.
1. Christelijk - levensbeschouwelijk: Jezus heeft zelf een hele lijdensweg ondergaan om ons de waarheid van God te laten zien
en om ons van onze zonden te verlossen. Tijdens zijn leven heeft Jezus ook veel mensen van het lijden verlost door
bijvoorbeeld mensen van zware ziektes te genezen. Jezus Christus is uiteindelijk gestorven aan het kruis, omdat Hij een
onwaarschijnlijk sterk vertrouwen had in God, zijn Vader. Het verhaal van Jezus Christus opent perspectieven voor mensen
die op zoek zijn naar waarheid, hoop en kracht in moeilijke momenten.
2. Biografisch: individueel (leerling) en collectief (klasgroep): De leerlingen worden uitgedaagd om na te denken over eigen pijnlijke ervaringen. Dit perspectief ligt
heel gevoelig, want het gaat om heel persoonlijke ervaringen die in bepaalde gevallen heel kwetsend geweest zijn. Kwetsbaarheid ontmoeten we in het gelaat van de
ander. Open je ogen en zie het appel dat van de ander uitgaat. Ook de gehele klasgroep kan met een lijdenservaring geconfronteerd worden. In dat geval is het belangrijk
om samen het leed te verwerken. Tijd maken voor een verwerkingsproces is van hoog belang.
3. Maatschappelijk: In onze maatschappij worden we constant geconfronteerd met ziekte en lijden, maar merken we het alledaagse lijden wel nog op? Zien
we wanneer vrienden of kennissen het moeilijk hebben wanneer bepaalde onderwerpen ter sprake komen? Zijn we er ook voor mensen in hun lijden die we
niet kennen? In onze vooruitstrevende maatschappij hebben we voor niks nog tijd. Onze gevoelens worden dan ook heel snel aan de kant geschoven omdat
we nog zoveel werk hebben. Op een dergelijke manier gaan we heel snel voorbij aan lijdende mensen en aan ons eigen lijden. We kunnen hierbij de vraag
stellen of er nog een voldoende draagvlak is in de maatschappij om het lijden te dragen. Bij dit standpunt komen heel wat vragen naar boven die in de klas
tot een discussie kunnen leiden. Over deze treffende vragen hebben de leerlingen dan ook dikwijls een uitgesproken mening.
Geraadpleegde theologische, godsdienstwetenschappelijke, levensbeschouwelijke en menswetenschappelijke
bronnen (volgens de Richtlijnen scripties, verhandelingen en proefschriften Faculteit Godgeleerdheid met
bibliografisch richtsnoer):
 BOSCH, V., et al, Respons 5, Kapellen, Pelckmans, 2002.
 CORNU, I. & VAN DER VLOET, J., Waarom toch? Omgaan met kwetsbaarheid en lijden, Antwerpen, Halewijn,
2009.
 DE BRUYNE, E., et al., Caleidoscoop 5, Mechelen, Wolters Plantyn, 2007.
 DE JONG, M., De genezing van Bartimeüs (Marcus 10, 46-52) (25 oktober 2009);
http://www.bijbelgenootschap.nl/fileadmin/content/bijbel10daagse2009/bijbelzondag/De_Genezing_van_Barti
meues_website___2_.pdf (toegang 09.01.2011).
 PATTYN, A., Lijden…?! Vragen en visies;
http://www.kuleuven.be/thomas/images/cms/Elisabeth/cursustekst_lijden(1).pdf (toegang 10.01.2011).
 ‘Ik heb lang tegen mezelf gevochten’ (8 april 2009),
http://www.kerknet.be/admin/files/assets/subsites/2323/documenten/De_Standaard.pdf (toegang 10.01.2011).
Gebruikt (multi-media)materiaal ten behoeve van de leerlingen:
(duid aan door het bolletje zwart te maken en geef een nadere omschrijving)
Teksten:
Muziekfragmenten:
Videoclip / videofragment: http://www.youtube.com/watch?v=VNyq9bsLIrI (toegang 07.01.2011).
Film:
Ander beeldmateriaal (dia’s, foto’s reproducties, kunstwerken):
Encyclopedie:
CD-Rom:
Website:
Andere: Willibrordbijbel 1995
LESSCHEMA
Leerinhouden en lesingrediënten
bijlage
nr.
uitingsvorm **
doel
nr.
knooppunt
nr.
timing
Didactische aanpak (uitwerking werkvormen, leerstof in
vragen, concrete voorbeelden, e.a.)
Interactievorm**
Introductie van de stageles
1D
Inleiding van het lesonderwerp.
Overlopen van de lesstructuur.
Impuls 1: We bekijken een kort beeldfragment over
Lance Armstrong: zijn leven als kankerpatiënt en
als renner.
W
W, B
2 min
1,2,3
3
Korte inleiding van het beeldfragment. Wie is Lance 1D
8 min Armstrong? Wat heeft hij verwezenlijkt?
De beroepswielrenner Lance Armstrong kreeg teelbalkanker op
zijn vijfentwintigste; er waren uitzaaiingen naar de longen. Hij
genas en won nadien nog zeven keren de Ronde van Frankrijk.
Impuls 2: “De waarheid is dat kanker het beste is
De klasgroep bekijkt aandachtig het beeldfragment. Daarna
leest de leerkracht de twee citaten voor van Lance Armstrong.
dat me ooit is overkomen. Mijn moeder voedde me
op vanuit een onbuigzame levenshouding:
beschouw ieder obstakel als een uitdaging.”
Terugblikkend op die periode kwam Lance
Armstrong tot het besluit dat ieder mens gelovig is,
ook al denkt hij niet meeteen in termen als ‘God’.
“Ik geloofde dat ik ergens in moest geloven, alleen
om het geloven. Geloven ondanks de hopeloosheid
van de situatie. Het is iets wat we elke dag doen.
We zijn veel sterker dan we denken, en geloof is
een onuitroeibare en heroïsche eigenschap van de
mens.” (Bron: Respons 5, p. 24)
Koppeling aan perikoop:
Mc 10, 46-52:
Een
blinde
ziet
en
volgt
Hem
[46] Ze kwamen in Jericho*. Toen Hij uit
Jericho wegging met zijn leerlingen en heel wat
mensen, zat de zoon van Timeüs, Bartimeüs, een
blinde bedelaar, langs de weg. [47] Toen hij hoorde
dat het Jezus van Nazaret was, begon hij te
Mondelinge toelichting van de leerkracht.
1M,D
2O
W
2,4
1,2
Rechtstreeks na het voorlezen van de citaten over Lance 1D
20 min Armstrong neemt de leerkracht de Bijbel bij de hand en leest de
perikoop Mc 10, 46-52 voor.
schreeuwen en te roepen: ‘Zoon van David*, Jezus,
heb medelijden met mij.’ [48] Velen snauwden hem
toe dat hij zijn mond moest houden. Maar hij
schreeuwde nog harder: ‘Zoon van David, heb
medelijden met mij.’ [49] Jezus bleef staan en zei:
‘Roep hem.’ Ze riepen de blinde : ‘Houd moed, sta
op, Hij roept u.’ [50] Hij wierp zijn jas weg, sprong
overeind en ging naar Jezus. [51] Daarop zei Jezus
tegen hem: ‘Wat wilt u dat Ik voor u doe?’ De
blinde zei Hem: ‘Rabboeni*, dat ik weer kan zien.’
[52] ‘Ga,’ zei Jezus, ‘uw vertrouwen is uw
redding.’ Meteen kon hij weer zien, en hij volgde
Hem op zijn weg.
Bespreking van het beeldfragment en de citaten aan de hand
vragen of reacties van de leerlingen.
- Wat spreekt jullie aan in het verhaal van
Armstrong?
- Is het hoopgevend voor mensen met kanker?
- Welke vorm van lijden komt voor in het
beeldfragment? Welke vorm van lijden komt voor
in de perikoop?
- Uit de citaten blijkt dat Armstrong sterk gelooft in
de mogelijkheden van het geloven en in het zelf. Is
dit echt een vorm van geloven? Of is het geloof
van Bartimeüs eerder een authentieke vorm van
geloof?
- Ben je zelf al geconfronteerd met lijden? Hoe
voelde je je dan?
Toelichting: in dit concreet genezingsverhaal zijn een aantal
heel herkenbare elementen. Vooreerst is er de gebruikelijke
aansporing van Jezus aan de genezen persoon: ‘ga heen’.
Daarnaast komt Jezus de blinde Bartimeüs tegen op zijn reis van
Galilea naar Jeruzalem, waarbij hij door Jericho komt.
Opmerkelijk: Jezus zegt: “Ga, uw vertrouwen is uw redding”.
Na de genezing gaat Bartimeüs niet zomaar zijn eigen weg, hij
volgt Jezus en zijn leerlingen. Het genezingsverhaal van
Bartimeüs is dan ook in zekere zin een verhaal van navolging.
De bedelaar gooit zijn mantel af en gaat naar Jezus toe. De
mantel was waarschijnlijk een van zijn kostbaarste bezittingen.
Daarna spreekt hij Jezus aan als Rabboeni, wat ‘leraar’
betekent. Zo stelt de bedelaar zich op als een leerling van Jezus.
De wonderen die Jezus verricht, maken de kracht van God
openbaar. Ze onderstrepen dat de boodschap die Jezus brengt
van God komt. In de voorgelezen perikoop komt Jezus ware
aard als Zoon van God heel sterk naar voor.
De leerkracht toont aan dat het genezingsverhaal eigenlijk heel
actueel is. Door het genezingsverhaal na het verhaal van Lance
Armstrong te vertellen, luisteren te leerlingen heel goed.
Durf je lijden kenbaar maken. Niet iedereen ziet je gelaat in
deze vooruitstrevende en gestresseerde maatschappij. Je moet in
jezelf geloven om de wereld te kunnen zien. Als blinde man kan
je de waarheid en de open mogelijkheden die voor je liggen niet
opmerken. Maar als iemand met zicht kan dat wel. Bartimeüs
ziet na zijn genezing de waarheid en de weg van Jezus.
Ook Lance Armstrong heeft zijn lijden openbaar gemaakt in de
media. Hij was zich bewust van de minieme kans op overleven.
Na het goede nieuws over de bloedwaarden ging Lance opnieuw
de mogelijkheden zien en ging hij er voluit voor.
Bespreking verschillende vormen van lijden
W
3
2
15 à 20 Mensen lijden in heel hun wezen. Er zijn dus heel wat
1D
min gemengde vormen van lijden. Toch zijn er heel wat
verschillende aspecten te onderscheiden in het lijden die niet
altijd samen voorkomen.
- Pijn, lijden en betekenis (Caleidoscoop 5)
Pijn en lijden moeten we zien als aparte begrippen. Algemeen
gezien, kunnen we zeggen dat ‘pijn’ ons treft in het vleselijke
lichaam; en dat ‘lijden’ ons raakt in onze psyche. Dit
onderscheid is op het eerste heel gemakkelijk te maken, maar
als mens zijn we niet zomaar in te delen in lichaam en geest. Bij
een autoaccident wordt het hele lichaam verpletterd. Dit is de
holistische benadering van het lichaam. Pijn zit dus ingebed in
het grotere geheel van lijden.
De leerkracht legt de verschillende vormen van lijden voor.
 Fysiek lijden
 Psychologisch lijden
 Sociaal lijden
 Moreel lijden
 Spiritueel lijden
W
10 min
De leerlingen zoeken in groepjes van vier een definitie voor 2G
elke vorm van lijden en daarbij zoeken ze ook enkele
voorbeelden die actueel zijn. Daarna laat de leerkracht elk
groepje aan het woord en noteert de definities beknopt op het
middenbord en de voorbeelden op het rechterbord.
Ten slotte geeft de leerkracht een cursusblaadje met gebalde 1D
definities. Hij maakt een evaluatie van de definities van de
leerlingen en hun voorbeelden.
Afsluiting van de les + aankondiging volgende les
W
* a) (ordening van de leeringrediënten die het onderwerp inhoudelijk afgrenzen
en de noodzakelijke informatie waarbinnen inzicht kan groeien mede vanuit
christelijk en levensbeschouwelijk perspectief
b) aanvulling vanuit de communicatie
c) geoefende vaardigheid
** Gebruik hiervoor onderstaande vetgedrukte letters:
Woord – Beeld – Geluid – Lichaamstaal
2 min
Volgende les zullen we het hebben over de verwerking van het
lijden. Daarbij zal het model van Kubler-Ross ons tonen hoe het
verwerken in verschillende stappen uiteenvalt.
* 1. Specifieke werkvormen omschrijven
2. Klassikale communicatie en interactievormen aanduiden
3. Te gebruiken medium aangeven
** Gebruik hiervoor onderstaande vetgedrukte letters en cijfers (bv.1D)
1. Extern gestuurd: Doceren, Tekst, Multi-mediamateriaal
2. Gedeelde sturing: Onderwijsleergesprek, Groepswerk
3. Zelfgestuurd: Zelfstandige oefening, Persoonlijk informatie verwerken
OVERZICHT
A. Op het niveau van de leergroep *
Bijlage
nr.
1.
Leerlingenbladen
B. Elementen aangebracht vanuit de communicatie **
* De samenvatting zal enkel rekening houden met de preactieve doelstellingen en houdt geen rekening met wat
mogelijks doorheen de communicatie door de leerlingen aan bod wordt gebracht.
** Elementen die in de communicatie aan bod zijn gekomen en waar men te weinig is kunnen op ingaan.
BORDSCHEMA / TRANSPARANT
Zijbord
Hoofdbord
Zijbord
(1. Schematische voorstelling van de inhoud en structurerende symbolen, bv. =>,… 2. Op zijborden : moeilijke woorden, losse gegevens, te onthouden
punten waarop later teruggekomen wordt, inbreng van de leerlingen 3. Visueel illustratie- of documentatiemateriaal, bv. foto’s, schetsen,…
4. Voorkeurspelling, geen afkortingen,…)