Voeding en geneesmiddelen
advertisement
Voeding en geneesmiddelen Slikken of stikken ? 21 maart 2017 Nina Janssen | Apotheker Pharmbition Agenda v Korte introductie v Interactie voeding en geneesmiddelen Interac(ef v Allergieën en medicatiegebruik v Slikproblemen v Take home messages 1uur Autonoom Introductie Slikken of stikken ? • Patiënten met benauwdheidsklachten? • Patiënten met slikproblemen? • Verslikken? • Zwelling van keel door allergische reactie? • Stikken door medicatie? • … Goed gebruik van geneesmiddelen Geneesmiddelen werken het best als ze juist worden ingenomen: • Juiste patiënt • Juiste dosering • Juiste tijdstip • Juiste manier Dit lukt niet altijd door: • Bijwerkingen • Interacties met andere geneesmiddelen • Lastig overzicht te bewaren • Interacties tussen voeding en geneesmiddelen Interactie voeding en geneesmiddelen Interactie voeding en geneesmiddelen • Voeding à geneesmiddel: • Geneesmiddel sterker werkt • Geneesmiddel minder sterk werkt • Farmacokinetische interactie: • • • • Absorptie Distributie Metabolisme Eliminatie • Geneesmiddel à voeding: • Spijsvertering • Eetlust • Nutriëntenstatus Interactie voeding en geneesmiddelen • Vóór, tijdens of na de maaltijd innemen? • Vóór: doorgaans snellere opname • Tijdens/na: minder last van maagklachten • Geen eenvoudige richtlijn • (Vetrijke) voeding • Isotretinoïne (tijdens de maaltijd) • Levothyroxine (lege maag) • Zuivelproducten • IJzertabletten • Sommige antibiotica (tetracycline, doxycycline) Interactie voeding en geneesmiddelen “Consumptie van grapefruit(sap) kan levensgevaarlijk zijn” Waar of niet waar? Interactie voeding en geneesmiddelen • Waarom grapefruit(sap)? • Furanocoumarines • 250 ml (één glas) remt metabolisme voor 24 – 48 uur • Pas op met … • Gebruik GEEN … • Alleen grapefruit(sap)? Interactie voeding en geneesmiddelen Geneesmiddel Heeft grapefruitsap effect? Klinisch relevant Motivatie Sildenafil Ja (CYP3A4) Soms AUC stijgt ± 23%; let op bij pulmonaire hypertensie Simvastatine Ja (CYP3A4) Ja AUC stijgt 200-700% Rosuvastatine Nee Nee Via CYP2C9 Amiodaron Ja (CYP3A4) Ja AUC stijgt > 50% Dodelijke hartritmestoornis Amlodipine Ja (CYP3A4) Nee AUC stijgt ± 14% Midazolam Ja (CYP3A4) Soms AUC stijgt > 50 % Bij ouderen, langdurig gebruik Interactie voeding en geneesmiddelen • Sint Janskruid (thee!) • Induceert CYP3A4 (ciclosporine) • Induceert CYP2C9 (coumarines) • Crucifere groenten • Koolsoorten, spruiten, broccoli • Induceren CYP1A2 (clozapine) • Roken • Inductie CYP1A2 Interactie voeding en geneesmiddelen • Coumarines • Vitamine K-antagonisten • Fytomenadion 1 en 10 mg • Vitamine K in voeding • • • • Mango, avocado Boerenkool, spinazie, broccoli Natto vermijden! Voedingssupplementen! • 250 µg vitamine K • > 100g broccoli • 50g spinazie • 200g sla of kool Interactie voeding en geneesmiddelen • Levodopa • Ziekte van Parkinson • Opname via transporter • Competitie ongeladen aminozuren • Eiwitrijke voeding • Aminozuren • Cave (barbecue) • Daling levodopa-spiegel • 1,6 g/kg per dag eiwit • 28 g eiwit ineens • 0,8 g/kg/dag (aanbevolen hoeveelheid) Interactie voeding en geneesmiddelen • RAAS-remmers • Perindopril • Spironolacton • Kaliumrijke voeding • • • • • Bananen Gedroogde (zuid)vruchten Groen bladgroente (sterke) Koffie Natriumarm keukenzout • Hyperkaliëmie • Spierzwakte • Hartkloppingen • Hartritmestoornis (dodelijk) Interactie voeding en geneesmiddelen • MAO-remmers • Irreversibel (Tracydal®) • Reversibel (Moclobemide) • Tyramine (aminozuur) • Bepaalde kazen • Gezouten, gerookte vis • Bier, zuurkool • Hypertensieve crisis • Tyramine i.p.v. adrenaline • Stijging adrenaline • Dodelijk Interactie voeding en geneesmiddelen • Alcohol • Versuffend • Duizeligheid • Maagirritatie • Interactie met: • Slaap- en kalmeringsmiddelen • Middelen bij depressie • Middelen tegen allergie en braken • NSAID’s • Coumarines Interactie voeding en geneesmiddelen Invloed geneesmiddelen op voedselinname: • Spijsvertering: • Maagdarmklachten • Vertraging van de maaglediging (morfine) • Eetlust: • Smaakverandering (metformine) • Droge mond en keel (solifenacine) • Opwekking van eetlust (mirtazapine, antihistaminica) Interactie voeding en geneesmiddelen Invloed geneesmiddelen op nutriëntenstatus: • Risico neemt toe bij: • Langdurig gebruik • Hogere doseringen • Risicogroepen (o.a. ouderen) • Voorbeelden: • Maagbeschermers (PPI’s: omeprazol) • êVitamine B12, êMg, êIJzer • Metformine • êVitamine B12 Interactie voeding en geneesmiddelen • Voorbeelden (2): • Bloeddrukverlagers (ACE-remmers & diuretica) • Verstoorde elektrolytenbalans (natrium, kalium, magnesium en zink) • Lisdiuretica: tekort aan vitamine B1 • Geneesmiddel geïnduceerde voedingsdeficiëntie: • Negatieve invloed op: • Kwaliteit van leven • Ziekteverloop • Diagnose d.m.v. bloedonderzoek ‘Is het medicament nog wel nodig?’ Interactie voeding en geneesmiddelen Samenvattend: • Interactie voeding & geneesmiddelen • Twee kanten op • Veel rapportages • Wat is klinisch relevant? • Meeste geneesmiddelen: • Medicatie-inname tijdens de maaltijd • Altijd voorschrift van arts volgen Allergieën en medicatiegebruik Allergieën en medicatiegebruik • Allergieofintoleran(e? • Allergie • • • • • Notenenpinda’s Ei Soja Schaal-enschelpdieren Koemelk • Intoleran(e • • • • Gluten(coeliakie) Lactose Fructose(vruchtensuiker) Religie(capsules) Allergieën en medicatiegebruik • Notenenpinda’s • Arachide-olie • Derma(caenhuidproducten • Ei,sojaenpinda’s • Propofol • Koemelkallergie Allergieën en medicatiegebruik • Gluten • Tarwezetmeel • Nagenoeginiederetablet • Lactose • Melksuiker • Nagenoeginiederetabletofcapsule • Religie • Gela(ne(allecapsules) Slikproblemen Slikproblemen • Waaromkaniemandnietslikken? • Depa(ënt • Tejong(<4jaar) • Teoud • Psychischebarrière • Ontwikkelingsstoornis • Lichamelijkofverstandelijkebeperking • Tracheostoma • Hetgeneesmiddel Slikproblemen • Hoelosjehetop? • Maniervanslikken • Andereoraletoediening • Drankje • Sonde(inextremis) • Anderetoedieningsweg • Rectaalofvaginaal • Parenteraal • Aanpassingmedica(e • Kleiner • Vermalen • “Verstoppen” Slikproblemen • Kanallesineendrankje? • Pantoprazolinjec(e40mg? • Kaneenanderetoedieningswegal(jd? • Temazepamcapsule10mgrectaal? • Cytotec200μg(4stuks)vaginaal? Slikproblemen • Kleiner • Tweetable_enparacetamol500mg inplaatsvan1tablet1000mg • Vermalen • Kannietal(jd • Blootstelling • Overlegapotheek • “Verstoppen” • Appelmoes,yoghurt • Watkanwelenwatkanniet? • Overlegapotheek Take home messages Take home messages • Voedingkanvaninvloedzijnopdewerkingvan medicijnen,maarookandersom. • Adviezenpergeneesmiddelstaanindebijsluiter enophete(ket(oftoedienlijst)! • Vraagvoedselallergieënal(jdnaengeefditdoor aandeapotheek! • Invloedvanintoleran(esopmedica(ezijn beperktonderbouwd,behalvede glutenintoleran(e! • Letal(jdopslikproblema(ek! • Goedewebsite:www.apotheek.nl #durftevragen #discussie Vragen uit het publiek • WaarwordtdeCYP1A2induc(edoorveroorzaaktbijroken? • Sigare_enrookbevatmeerdan3.000chemischestoffen,enkelevandezestoffenzijn slechtsonderzochtopinterac(esmetgeneesmiddelen.Debelangrijkste farmacologischac(evecomponentenintabaksrookzijndePolycyclische Aroma(scheKoolwaterstoffen(PAK)ennico(ne.Overigecomponentenzijn koolmonoxide,sporenelementen,pes(cidenencyanide.Erisechterweinigbekend overdeafzonderlijkebijdragevandeverschillendecomponenteninrook.Demeeste bevindingenhebbendanookbetrekkingophetrokenvantabakinzijn algemeenheid. • DePAKuitsigare_enrookzijndemeeststerkestoffendiezorgenvoorinduc(evanCYP1A2; tabaksrookbevatminstens35verschillendesoortenPAK. • Ooknico(neveroorzaaktenigeenzyminduc(e,echterwordtditalsonbelangrijkbeschouwd invergelijkingmetheteffectvandePAK. Vragen uit het publiek • Magdetemazepamcapsulewordenbewerkt? • Detemazepamcapsulemagnietwordenbewerkt: • Decapsulebevatvloeistof,datachterblijibijbewerken. • Demethodeomuitdecapsuleseenoplossingtemakendoorzeeventeverwarmenmet 10mlwaterineenmagnetronisnietonderzochtenwordtdaaromnietaanbevolen. • Hetisbijvoorbeeldnietbekendofdetemazepambijajoelenuitdeoplossingneerslaat. • Daarnaastblijktdesmaakvanhetmengselslechttezijn. • Mogelijkeoplossing:temazepamtable_enuiteenlatenvalleninwaterofin eenspuit(zijnnuweervoldoendebeschikbaar)
