Chronische Nierinsufficiëntie (kort + tips) Verminderde nierfunctie

Chronische Nierinsufficiëntie (kort + tips)
Verminderde nierfunctie
Afvalstoffen (bv ureum) worden onvoldoende uit lichaam verwijderd
o Nausea
o Braken
o Jeuk
o Verminderde eetlust
o …
Start van het dieet
bij MDRD < 60 ml/min
Voedingsstoffen waarop gelet moet worden bij een dieet voor chronische
nierinsufficiëntie
 Eiwitten
 Calorieën
 Natrium
 Vetten
 Kalium
 Fosfor
Eiwitten
 Eiwitbeperking van 0.8-1 g/kg ideaal lichaamsgewicht/dag
 Zowel kwantiteit als kwaliteit is belangrijk:
o Eiwitten zijn nodig voor spieren en herstel van weefsels, daarom mag er
geen tekort zijn
o Nood aan hoogwaardige eiwitten, dit zijn eiwitten die essentiële
voedingsstoffen aanbrengen (vlees, vis, gevogelte, alle zuivelproducten,
soja)
Calorieën
 Aanbevolen dagelijkse energie-inname: 30-35 kcal/kg lichaamsgewicht
 Nood aan voldoende inname want nodig voor opbouw van lichaamsweefsels
 Tips
o Vetten zijn goede bron van calorieën. Liefst oliën en bepaalde margarines
o Suiker, honing en confituur geven veel calorieën
o Dranken rijk aan calorieën: Fanta, Sprite, …
o Evt extra energiebron: dextrinemaltose
Natrium
 Lichte natriumbeperking bij chronische nierinsufficiëntie
 Bij nierinsufficiëntie blijft te veel natrium in het lichaam achter, hierdoor houdt het
lichaam meer vocht op, met als gevolg dat de bloeddruk stijgt
 Natrium is bestanddeel van zout
 Van nature in veel voedingsmiddelen aanwezig
 Industrieel aan vele voedingsmiddelen toegevoegd (kaas, conserven, vleeswaren,
brood, kant- en klare gerechten
 Natriumbeperking = beperkt gebruik van keukenzout + vermijden van
natriumrijke voedingsmiddelen



o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Tips
o
o
o
Gerookte vleeswaren (filet de sax, paardenrookvlees, …)
Gerookte vis en visconserven
Schaal- en schelpdieren
Smelt- en smeerkazen
Roquefort
Groenteconserven
Kant- en klare gerechten
Bouillon en bouillonblokjes
Speciaal zout (zeezout en jodiumzout)
Gezouten waters zoals Vichy, Appolinaris, Schweppes Soda
Chips, gezouten nootjes, zoute stokjes
Gebruik zo veel mogelijk verse gerechten
Kijk de etiketten op zout
Gebruik af en toe een beetje mosterd of pickels om eten op smaak te
brengen (bevatten ook zout, dus niet te veel!)
o Vermijd gemengde kruiden zoals kippenkruiden, spaghettikruiden,.. Deze
bevatten ook zout
o Gebruik andere kruiden:
Peper, look, muskaatnoot, tijm, laurier, dille, rozemarijn, peterselie,
kervel, oregano, dragon
GEEN “DIEETZOUT” EN “NATRIUMARME” DIEETPRODUCTEN WANT DEZE
ZIJN ZEER KALIUMRIJK !!
Uit gaan eten = meestal heel gezouten eten
Vetten
 Nierpatiënten hebben een verhoogde kans op hart- en vaatziekten
 Voorkeur voor “onverzadigde” (goede) vetten ipv “verzadigde” (slechte) vetten
 Verzadigde vetten zijn vnl in “dierlijke” voedingsmiddelen:
Vet vlees, volle melk, vette kaas, …
 Vette vis = goede vetten
 Belangrijk om voldoende calorieën op te nemen
(nood aan een goed evenwicht tussen voldoende calorie-inname en “goede”
vetten)
o Halfvolle melk(producten): meer calorieën en minder verzadigde vetten
o Sojamelk en sojaroom
o Regelmatig vette vis eten
o Vetstof arm aan verzadigde vetten (lees etiketten!)
o Olie of margarine (Becel, Vitelma, Alpro Soja, …) met laag gehalte aan
verzadigde vetten
Kalium
 = mineraal dat vnl in groenten en fruit aanwezig is
 Kaliumgehalte in het bloed bepaalt of kaliumbeperking in voeding nodig is
 Normaal kaliumgehalte is nodig voor een goede werking van spieren en hartspier
 Gezonde nieren scheiden het te veel aan kalium uit. Indien functie van de nieren
verminderd is, dan stapelt dit op in het lichaam. Dit is gevaarlijk, want dit kan
leiden tot hartritmestoornissen (zelfs tot hartstilstand).
 Kaliumrijke voedingsmiddelen mijden bij te hoog kaliumgehalte in het bloed
o Bananen, kiwi’s, abrikozen, gedroogd fruit (rozijnen, pruimen, …)



o Fruitsappen en groentesappen
o Peulvruchten (witte bonen, bruine bonen, …)
o Cacao, chocolade, chocopasta
o Volkorenproducten (-brood, zilvervliesrijst, -deegwaren, …)
o Noten en notenbereidingen (pindakaas, marsepein, frangipane, …)
o Appel- en perensiroop
o Chips
o Tomatenpuree, tomatenketchup, sojasaus
o Sterke koffie, oploskoffie
o Aromat, dieetzout (bv. Losalt)
o Natriumarme dieetproducten zoals natriumarme vleeswaren, kaas, …
Beperkt toegelaten zijn aardappelen, groenten en (ander) fruit (ook kaliumrijk
maar noodzakelijk in ons voedingspatroon)
Tips
o Aardappelen beperken tot 150g/d
o Groenten beperken tot 150-200g/d
o Fruit beperken tot 1 stuk of blikfruit tot 200g/d
o Kaliumgehalte in aardappelen verminderen door ze na het schillen in
stukken te snijden en te laten weken in ruim water. Daarna ze in ruim vers
water koken.
o Kaliumgehalte in groeten verminderen door ze eerst te koken in ruim
water. (Met dit vocht geen sausen bereiden!) Nadien de groenten stoven
met vetstof. Bij stomen of in de microgolfoven blijven meer vitaminen
bewaard, maar het kalium ook.
o Witte rijst en witte deegwaren bevatten zeer weinig kalium. Daarom kan je
ze regelmatig inschakelen ter vervanging van aardappelen.
o “Goede” vetten, suikers, confituur en honing zijn ook arm aan kalium en
zijn daarom praktisch vrij in gebruik.
o Blikfruit bevat minder kalium dan vers fruit. Maar je mag het sap van het
blikfruit niet gebruiken!
o Vervang volkoren producten door hun ‘witte’ varianten.
o Drink thee ipv koffie
Te weinig kalium (hypokaliëmie) kan ook ernstige gevolgen hebben voor de
hartwerking. Dit is zeldzaam voor nierpatiënten. Als je te weinig kalium in het
bloed hebt, moet je extra kaliumrijke voedingsmiddelen gebruiken.
Fosfor
 Mineraal dat in vele voedingsmiddelen aanwezig is, vnl in eiwitrijke
voedingsmiddelen
o Vlees
o Vis
o Zuivelproducten
 Een eiwitbeperking heeft dus ook een verminderde fosforaanbreng tot gevolg
 Te veel fosfor:
o Jeuk
o Versnelde aderverkalking doordat fosfor samen met calcium neerslaat in de
bloedvatwand
o Sneller ontkalken van de botten doordat fosfor PTH (parathormoon)
stimuleert en hierdoor calcium meer onttrokken wordt uit de beenderen




Bij te hoog fosforgehalte in het bloed wordt aangeraden zeer fosforrijke
voedingsmiddelen te mijden
o Smelt- en smeerkazen
o Orgaanvlees zoals lever, nieren, zwezerik, …
o Wild zoals hert, ree, haas, …
o Peulvruchten zoals witte bonen, bruine bonen, sojabonen, …
o Cacao, chocolade en chocopasta
o Muesli
o Havermout
o Melkpoeder en eiwitrijke poeders
o Noten en notenbereidingen bv. frangipane, marsepein, pindakaas, …
o Volkoren producten bv. volkoren brood, zilverrijst, volkoren deegwaren, …
o Cola, Tonic, Bitter Lemon en hun light varianten (deze bevatten fosforzuur)
Met mate te gebruiken, want zeer veel fosfor maar onmisbaar in onze voeding
o Melk
o Yoghurt
o Kaas
o Roomijs
Fosforbinders
o Houden het fosforgehalte onder controle door te binden met het fosfor uit
de voeding in de maag. Zodat het fosfor niet in het bloed terecht komt.
o Deze fosfaatbinders moeten genomen worden iets vóór of tijdens de
fosforrijke maaltijd of snack (na de maaltijd heeft het immers geen zin)
o Calciumcarbonaat, Calciumacetaat, Renagel of Fosrenol
Tips
o Maximum 1 melk of melkproduct per dag (karnemelk, yoghurt, pudding, …)
o Kaassoorten gebruiken met een lager fossorgehalte (Philadelphia, Boursin,
Tartare, Kiri en platte kaas)
o Volkoren producten vervangen door hun “witte” varianten
o Mijden van champignons, maïs en spruiten (hoger fosforgehalte)
o Vervangen van roomijs door sorbet of waterijs
o Sausen op basis van sojaroom ipv melk
o Drink Fanta, Sprite, Ice Tea, limonade, … ipv Cola, Tonic, Bitter Lemmon
(dit geldt ook voor de ‘light’ versies)