In dit eerste jaar van het derde gezondheidsprogramma werden een
advertisement
EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 3.4.2017
COM(2017) 149 final
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE
RAAD
Uitvoering van het derde actieprogramma voor de Unie op het gebied van gezondheid in
2014
{SWD(2017) 119 final}
NL
NL
Inhoudsopgave
Inleiding ..................................................................................................................................... 3
Actie van het jaar — thematische focus van 2014: chronische ziekten ..................................... 5
1.1 Project PATHWAYS — Participatie op gezonde werkplekken en inclusieve
strategieën op de arbeidsmarkt ............................................................................................... 5
Initiatieven die rechtstreeks bijdragen aan de tenuitvoerlegging van EU-recht......................... 6
1.2 Dienstverleningsverzoek — tenuitvoerlegging van Richtlijn 2011/24/EU betreffende
grensoverschrijdende gezondheidszorg .................................................................................. 6
Uitvoering van de begroting ....................................................................................................... 7
1.3
Begrotingsmiddelen ..................................................................................................... 7
1.4
Prioriteiten voor 2014 en financieringsmechanismen ................................................. 8
1.5
Uitvoering van de operationele begroting per financieringsmechanisme ................... 9
1.6
Directe subsidieovereenkomsten met internationale organisaties ............................. 13
1.7
Aanbestedingen (dienstencontracten) ........................................................................ 14
1.8
Andere acties ............................................................................................................. 15
1.9
Gebruik van begrotingsmiddelen in 2014 ................................................................. 15
1.10 Soort begunstigden .................................................................................................... 16
Conclusie .................................................................................................................................. 17
2
INLEIDING
Dit verslag betreft de uitvoering van het derde gezondheidsprogramma in 2014. Dit was het eerste jaar
van het derde gezondheidsprogramma, dat werd vastgesteld bij Verordening (EU) nr. 282/2014 van
het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 20141. Deze verordening is van toepassing vanaf
1 januari 2014 en betreft een programma dat zeven jaar duurt en op 31 december 2020 afloopt. Op
grond van artikel 13 van de verordening moet de Commissie aan het comité van het
gezondheidsprogramma verslag uitbrengen over de uitvoering van alle met het programma
gefinancierde acties en het Europees Parlement en de Raad op de hoogte houden. Met dit verslag
wordt aan die verplichting voldaan. Het verslag bevat gedetailleerde informatie over de
begrotingsmiddelen van 2014 en hoe deze zijn uitgegeven.
Het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie (zie bijlage 1) bevat een reeks
voorbeelden van de belangrijke meerjarige acties die onder het tweede gezondheidsprogramma zijn
medegefinancierd2 en waarvoor de definitieve resultaten in 2014 beschikbaar kwamen. Ook worden
voorbeelden beschreven van acties die zijn gefinancierd onder het werkprogramma 2014 op
ondersteunende gebieden als evaluatie en verspreiding van de resultaten. In de bijlagen 2 tot en met 10
zijn tabellen opgenomen met nadere informatie over alle contracten en medegefinancierde activiteiten.
Het totale budget van het derde gezondheidsprogramma bedroeg 449 400 000 EUR. Het programma
had vier specifieke doelstellingen:
1. een goede gezondheid helpen bevorderen, ziekten helpen voorkomen en een klimaat
helpen creëren dat een gezonde levensstijl stimuleert, met inachtneming van het
beginsel "gezondheid in alle beleidsvormen";
2. burgers van de Unie tegen ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen
beschermen;
3. bijdragen aan innoverende, efficiënte en duurzame gezondheidszorgstelsels;
4. de toegang tot een betere en veiligere gezondheidszorg voor burgers van de Unie
stimuleren.
In het kader van het programma zijn indicatoren vastgesteld om de vorderingen met betrekking tot
elke doelstelling te meten. Om deze doelstellingen te realiseren, kan het programma worden
uitgevoerd door middel van een breed scala aan financieringsinstrumenten, te weten:
door de autoriteiten van de lidstaten medegefinancierde acties ("gezamenlijke acties");
projecten en exploitatiesubsidies om niet-gouvernementele organisaties en netwerken
specifiek te ondersteunen;
directe overeenkomsten met internationale organisaties, openbare aanbestedingen; en
andere acties.
In overeenstemming met het meerjarenplan dat in 2013 werd opgesteld, richtte het jaarlijkse
werkprogramma voor 2014 zich op chronische ziekten. Daarom werden in 2014 meerdere acties om
chronische ziekten aan te pakken medegefinancierd; één ervan wordt in dit verslag verder toegelicht.
Het programma draagt ook bij aan initiatieven die helpen met de tenuitvoerlegging van het EU-recht.
1
PB L 86 van 21.3.2014, blz. 1.
2
PB L 301 van 20.11.2007, blz. 3.
3
In dit verslag worden twee voorbeelden gegeven van de successen die het programma op dit gebied
heeft behaald in 2014.
De vooruitzichten…
In dit eerste jaar van het derde gezondheidsprogramma werden een aantal belangrijke initiatieven, met
inbegrip van acht gezamenlijke acties, ondersteund en gestart dankzij medefinanciering via het
programma. In overeenstemming met de conclusies van de ex-postevaluatie van het tweede
gezondheidsprogramma zorgt de Commissie ervoor dat de uitvoering van het derde
gezondheidsprogramma nauwlettend wordt gevolgd en dat er meer ruchtbaarheid wordt gegeven aan
de resultaten. De Commissie blijft bovendien de participatie van alle lidstaten en derde landen die aan
het programma deelnemen, aanmoedigen en stimuleren en synergieën nastreven met andere
financieringsprogramma's van de EU.
4
ACTIE VAN HET JAAR — THEMATISCHE FOCUS VAN 2014: CHRONISCHE ZIEKTEN
Het gezondheidsthema waaraan in het jaarlijkse werkprogramma voor 2014 prioriteit werd
toegekend, was chronische ziekten. Er werden in totaal drie oproepen tot het indienen van
projectvoorstellen over verschillende aspecten van de preventie en beheersing van chronische
ziekten gelanceerd, wat heeft geleid tot vijf medegefinancierde projecten. Er werd een
gezamenlijke actie op het gebied van voeding en lichaamsbeweging georganiseerd, en een
andere op het gebied van dementie. Ook werden er zes projecten uitgevoerd op het gebied van
actief en gezond ouder worden. Het project PATHWAYS, dat hieronder wordt beschreven, is
hiervan een goed voorbeeld. Dit project richt zich op de arbeidsparticipatie van chronisch
zieke patiënten, een belangrijke kwestie. Dit sluit volledig aan op de agenda voor
werkgelegenheid en groei van de Commissie.
1.1
Project PATHWAYS — Participatie op gezonde werkplekken en inclusieve
strategieën op de arbeidsmarkt
1.1.1
Achtergrond
"PATHWAYS — Participatie op gezonde werkplekken en inclusieve strategieën op de
arbeidsmarkt" was één van de projecten die in 2014 werd medegefinancierd als onderdeel van
de extra aandacht die dat jaar werd besteed aan chronische ziekten. PATHWAYS ging in de
zomer van 2015 van start, zal 36 maanden duren en tot 969 379,00 EUR aan medefinanciering
ontvangen. Er zijn 12 partners uit 10 verschillende Europese landen bij betrokken (België,
Duitsland, Griekenland, Italië, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Slovenië, Spanje en Tsjechië),
die allemaal veel ervaring hebben op het gebied van chronische en psychische aandoeningen
en de arbeidsmarkt.
1.1.2
Korte beschrijving
Mensen met chronische ziekten en psychische stoornissen krijgen vaak te maken met
werkgerelateerde problemen, zoals werkloosheid, verzuim, verminderde productiviteit en
stigmatisering op de werkplek. Vanwege de toenemende prevalentie van chronische ziekten
en psychische stoornissen in tijden van bezuinigingen zijn er innovatieve strategieën nodig
om de arbeidsparticipatie van deze groep mensen te vergroten.
We bezitten echter onvoldoende kennis over beschikbare strategieën en weten niet of deze
effectief zijn. We moeten ook beter begrijpen welke behoeften mensen met chronische ziekten
en psychische stoornissen op werkgebied hebben. Daarom zullen in het kader van
PATHWAYS strategieën voor integratie en re-integratie worden geïdentificeerd die binnen en
buiten Europa worden toegepast en zal hun effectiviteit worden bepaald. Daarnaast zullen de
specifieke behoeften op werkgebied van mensen met chronische ziekten en psychische
stoornissen worden geëvalueerd. Ten slotte zullen er richtsnoeren worden ontwikkeld ter
ondersteuning van de uitvoering van effectieve strategieën voor arbeidsmarktintegratie en -reintegratie. Er zullen onder andere belanghebbenden worden geraadpleegd.
5
1.1.3
Verwachte resultaten
In het kader van PATHWAYS zal een reeks rapporten worden opgesteld, waaronder:
een rapport waarin de beschikbare strategieën worden vergeleken op basis van de vijf
categorieën modellen van maatschappelijk welzijn en gezondheidszorg in Europa; en
een rapport over de onvervulde werkgerelateerde behoeften van mensen met
chronische ziekten, met inbegrip van aanbevelingen om aan deze behoeften tegemoet
te komen.
In een databank zal de beschikbare feitelijke informatie worden verzameld over de
effectiviteit van bestaande strategieën voor arbeidsmarktintegratie en -re-integratie voor
mensen met chronische aandoeningen, en de bevindingen zullen worden beschreven in een
verkennend document.
Ten slotte zal PATHWAYS in de laatste fase beleidsaanbevelingen doen voor de uitvoering
van inclusieve strategieën voor een meer inclusieve arbeidsmarkt, waaraan mensen met
chronische ziekten en psychische stoornissen op zinvolle wijzen kunnen deelnemen.
INITIATIEVEN DIE RECHTSTREEKS BIJDRAGEN AAN DE TENUITVOERLEGGING VAN
EU-RECHT
Het gezondheidsprogramma financiert diensten die worden geleverd door externe
contractanten die de Commissie ondersteunen bij de tenuitvoerlegging van besluiten en
richtlijnen op het gebied van gezondheid. Hieronder volgt een voorbeeld van dergelijke
diensten die in 2014 werden uitgevoerd.
1.2
Dienstverleningsverzoek — tenuitvoerlegging van
betreffende grensoverschrijdende gezondheidszorg
1.2.1
Achtergrond
Richtlijn 2011/24/EU
In deze studie werden de effecten van Richtlijn 2011/24/EU betreffende grensoverschrijdende
gezondheidszorg3 onderzocht. De algehele doelstelling was om verslag uit te brengen door de
tenuitvoerlegging van de richtlijn door de lidstaten, zoals wordt vereist in artikel 20, lid 1, en
tekortkomingen en potentieel voor verbetering te identificeren. De studie baseerde zich op de
praktijksituatie en andere waardevolle externe bronnen. Deze diensten werden verleend via een
dienstencontract met KPMG Advisory N.V., Technopolis Group en Empirica GmbH, uit hoofde van
het raamcontract SANCO/2012/02/011 — perceel 1. De looptijd van het contract was van 21 juli 2014
tot 21 maart 2015 en er was een bedrag van 179 026 EUR mee gemoeid.
1.2.2
Korte beschrijving
Naast een analyse van bestaande onderzoeken en literatuur, is er ook een uitgebreide evaluatie van
websites uitgevoerd en werd gebruikgemaakt van veelgebruikte participatieve onderzoeksmethoden.
3
PB L 88 van 4.4.2011, blz. 45.
6
Voortbouwend op eerdere onderzoeksinspanningen, werden alle websites van de 32 nationale
contactpunten voor grensoverschrijdende gezondheidszorg geanalyseerd (32 landen en gebieden,
aangezien Schotland, Wales, Engeland, Noord-Ierland en Gibraltar voor het Verenigd Koninkrijk
afzonderlijk werden opgenomen).
De "pseudo-patiënt"-onderzoeksmethode werd gebruikt om het perspectief van de eindgebruiker te
onderzoeken. De beoordelaars benaderden nationale contactpunten in 12 lidstaten (België, Duitsland,
Frankrijk, Hongarije, Italië, Litouwen, Malta, Nederland, Oostenrijk, Slovenië, Spanje en Zweden) per
e-mail en telefonisch, aan de hand van drie verschillende, vooraf ontworpen scenario's.
Ook werden er subjectieve, op meningen gebaseerde gegevens verzameld in de focuslanden en op
Europees niveau, door middel van 59 vraaggesprekken met belanghebbenden en een online-enquête
die naar de nationale contactpunten in de focuslanden werd gestuurd. Ongeveer 50 % van de
belanghebbenden waarmee contact werd opgenomen, gaf toestemming voor een vraaggesprek tijdens
de vier weken durende periode. Zij vertegenwoordigden verschillende ziektekostenverzekeraars,
zorgaanbieders, ombudsmannen voor patiënten, nationale en regionale autoriteiten, patiëntengroepen,
inspectie-organen, vakbonden en organisaties van artsen in de eerstelijnsgezondheidszorg. Alle
nationale contactpunten hebben ten minste een deel van de online-enquête ingevuld. Een SWOTanalyse (sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen), gericht op de aan de patiënten verleende
diensten, vult de conclusies van de studie aan.
1.2.3 Specifieke resultaten
Deze studie maakt deel uit van lopende werkzaamheden om een nulmeting te bepalen als uitgangspunt
voor het meten en beoordelen van grensoverschrijdende gezondheidszorg in de Unie. Een algemene
bevinding, die door alle betrokken belanghebbenden werd bevestigd, was dat het aantal patiënten dat
in het kader van de richtlijn gebruikmaakt van grensoverschrijdende gezondheidszorg laag is.
Deze studie levert een zinvolle, hoewel kwalitatieve, bijdrage aan de bepaling van de nulmeting en aan
toekomstige evaluatie-inspanningen, in overeenstemming met het beginsel "eerst evalueren". De
bevindingen van de studie werden in mei 2015 gepubliceerd op de website van de Europese
Commissie en werden door de Europese Commissie op 2 december 2015 gepresenteerd tijdens de
bijeenkomst van nationale contactpunten, waar zij op veel belangstelling konden rekenen. Gehoopt
wordt dat de methodologische mogelijkheden van de studie verder zullen worden verkend door
geïnteresseerde belanghebbenden en de academische gemeenschap in bredere zin.
De studie is echter geen formele evaluatie. Klachten, schendingen en omzettingsmaatregelen vielen
buiten het bereik van de studie. Gezien de recente goedkeuring van de richtlijn en de schaarste aan
gemakkelijk verkrijgbare gegevens over de mobiliteit van patiënten, zou het nog te vroeg zijn geweest
voor een formele evaluatie van de richtlijn.
UITVOERING VAN DE BEGROTING
1.3
Begrotingsmiddelen
Het budget van het derde gezondheidsprogramma 2014-2020 bedraagt 449,4 miljoen EUR.
Hieronder valt het bedrag van 33,48 miljoen EUR voor de werking van het Uitvoerend
Agentschap voor consumenten, gezondheid, landbouw en voeding (Chafea), dat door de
Commissie is belast met het beheer van het gezondheidsprogramma 2014-2020. Het Chafea
heeft de Commissie sinds 2005 technische, wetenschappelijke en administratieve bijstand
7
verleend bij de uitvoering van het gezondheidsprogramma4. Het agentschap organiseert
jaarlijkse oproepen tot het indienen van voorstellen, coördineert de beoordeling van de
voorstellen en onderhandelt over, ondertekent en beheert de bijbehorende
subsidieovereenkomsten.
Het
Chafea
is
ook
verantwoordelijk
voor
vele
aanbestedingsprocedures.
De begrotingsmiddelen van het werkprogramma voor 20145 bedroegen 58 579 000 EUR, die
als volgt waren uitgesplitst:
operationele uitgaven: 52 870 000 EUR, in het kader van begrotingsonderdeel
17 03 01 Innovatie in de gezondheidszorg stimuleren en de duurzaamheid van
gezondheidszorgstelsels verhogen, de gezondheid van de EU-burgers verbeteren en
hen tegen grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen beschermen;
administratieve uitgaven: 1 500 000 EUR — in het kader van begrotingsonderdeel
17 01 04 02 — ondersteunende uitgaven voor het programma "Gezondheid voor
groei"6.
De totale operationele begroting, inclusief EVA/EER-kredieten en teruggevorderde kredieten
van eerdere begrotingsjaren, bedroeg 54 856 308,05 EUR en de totale administratieve
begroting 1 547 747,69 EUR.
In 2014 beheerde het Chafea 44 541 244,83 EUR van deze begroting, terwijl de Commissie
9 409 832,88 EUR beheerde, onder andere voor aanbestedingen, directe subsidies en andere
maatregelen.
1.4
Prioriteiten voor 2014 en financieringsmechanismen
De prioriteiten voor 2014 zijn vastgesteld in Uitvoeringsbesluit C(2014) 3383 van de
Commissie van 26 mei 2014 tot goedkeuring van het werkprogramma 2014 en daarmee
samenhangende criteria7.
Er werden verschillende financieringsmechanismen gebruikt om het werkprogramma voor
2014 uit te voeren. Deze worden hieronder in detail beschreven.
Er werd gebruikgemaakt van vergelijkende selectie- en gunningsprocedures om de te
financieren initiatieven te selecteren. Vergelijkende selectie- en gunningsprocedures worden
niet toegepast voor gezamenlijke acties, directe subsidieovereenkomsten en voor door het
4
Besluit 2004/858/EG van 15 december 2004 (PB L 369 van 16.12.2004, blz. 73), gewijzigd bij Besluit
2008/544/EG van 20 juni 2008 (PB L 173 van 3.7.2008, blz. 27).
5
Besluit C(2014) 3383 van de Commissie van 26.5.2014,
http://ec.europa.eu/health/programme/events/adoption_workplan_2014_en.htm
6
De naam die in eerste instantie werd voorgesteld voor het derde gezondheidsprogramma was "Gezondheid voor
groei", vandaar de naam van het begrotingsonderdeel. Aangezien deze naam uiteindelijk niet is behouden, is het
begrotingsonderdeel voor het werkprogramma 2016 hernoemd.
7
http://ec.europa.eu/health/programme/events/adoption_workplan_2014_en.htm
8
voorzitterschap van de Raad georganiseerde conferenties, omdat in die gevallen vergelijkende
procedures krachtens specifieke voorschriften niet zijn toegestaan of in de praktijk niet
worden toegepast, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een monopolie.
De uitgaven voor bijvoorbeeld studies, vergaderingen van deskundigen, voorlichting en
publicaties, en technische en administratieve ondersteuning van IT-systemen, vielen onder de
administratieve kredieten dekten.
1.5
Uitvoering van de operationele begroting per financieringsmechanisme
Soort financieringsmechanisme
Operoepen tot het indienen
voorstellen
Projectsubsidies
Exploitatiesubsidies
Subsidies voor gezamenlijke acties
Uitvoering (EUR)
van
Aandeel van het
mechanisme in de
totale uitgevoerde
begroting
17 393 292,88
31,7 %
12 677 193,08
4 716 099,80
18 506 972,39
23,1 %
8,5 %
33,7 %
157 901,00
0,2 %
7%
Beheerd door het Chafea
3 849 825,96
2 700 000,00
Beheerd door DG SANTE
1 149 825,96
Conferentiesubsidies voor de lidstaten
die het voorzitterschap van de EU
bekleden
Directe subsidieovereenkomsten
Aanbestedingen (dienstencontracten)
Beheerd door het Chafea
Beheerd door DG SANTE
Andere acties
12 769 292,44
23,3 %
5 283 078,56
7 486 213,88
9,7 %
13,6 %
1 273 793,04
2,3 %
Beheerd door het Chafea
500 000,00
Beheerd door DG SANTE
773 793,04
In 2014 uitgegeven middelen
53 951 077,71
Totale beschikbare middelen
Niet gebruikte kredieten8
54 856 307,05
8
Nog niet gebruikte pretoetredingskredieten, verschillen tussen de bedragen in het gunningsbesluit en de
daadwerkelijke bestede bedragen.
9
door het Chafea
711 310,68
door DG SANTE
193 918,66
Uitgegeven middelen
98,3 %
Ter vergelijking worden in de tabel hieronder de percentages van de beschikbare middelen
weergegeven die gemiddeld zijn uitgegeven per financieel mechanisme in het tweede
gezondheidsprogramma en in 2014. In 2014 werd een lager percentage uitgegeven aan
projecten, maar meer aan gezamenlijke acties. Voor de andere financiële instrumenten zijn de
percentages vergelijkbaar.
Soort financieringsmechanisme
Aandeel van het
mechanisme in de
totale
uitgevoerde
begroting in 2014
Projectsubsidies
Exploitatiesubsidies
Subsidies voor gezamenlijke acties
Aandeel
van
het
mechanisme in de totale
uitgevoerde begroting
in
het
tweede
gezondheidsprogramma
23,1 %
36 %
8,5 %
7%
33,7 %
22 %
Directe subsidieovereenkomsten
Aanbestedingen (dienstencontracten)
4,9 %
23,0 %
7%
25 %
2,3 %
4%
Andere acties
Oproepen tot het indienen van voorstellen
Er werden op 6 juni 2014 oproepen tot het indienen van voorstellen voor project- en
exploitatiesubsidies gelanceerd op het deelnemersportaal van het Horizon 2020-programma9,
de volksgezondheidswebsite op EUROPA10 en op de website van het Chafea11. De meeste
aanvragen kwamen van belangrijke partners uit de EU-15-lidstaten (86 % van de aanvragen
voor projectsubsidies, 100 % van de aanvragen voor exploitatiesubsidies en 100 % van de
aanvragen voor gezamenlijke acties). 41 % van alle partners bij de gezamenlijke acties komt
uit EU-13-landen, evenals 16 % van de projectpartners.
9
http://ec.europa.eu/research/participants/portal/desktop/en/opportunities/3hp/index.html#c,calls=hasForthcoming
Topics/t/true/0/1/0&hasOpenTopics/t/true/0/1/0&allClosedTopics/t/true/1/1/0&+PublicationDate/desc
10
http://ec.europa.eu/health/programme/policy/index_en.html
11
http://ec.europa.eu/chafea/health/index.html
10
Het Chafea heeft respectievelijk in oktober 2014 en februari 2015 een workshop over
gezamenlijke acties en een workshop over kwaliteitsborging bij gezamenlijke acties
gehouden. De nationale knooppunten voor het gezondheidsprogramma hebben ook nationale
informatiedagen georganiseerd in BG, HR, CZ, EL, HU, IE, IT, LT, NL, NO, PL, PT, RO,
SK, ES en UK. Op het portaal voor deelnemers werden richtsnoeren voor aanvragers
gepubliceerd. Ook de helpdesk van het Chafea heeft praktische bijstand verleend.
In totaal werden 50 voorstellen voor projectsubsidies en 40 voor exploitatiesubsidies
ontvangen, voor een totaal bedrag van 42 887 771 EUR. De aanvragen zijn geëvalueerd op
basis van de voorschriften en criteria van Uitvoeringsbesluit C(2014) 3383 van de Commissie
en de oproepen tot het indienen van voorstellen. Aan de evaluatie van de aanvragen hebben
37 externe deskundigen uit 18 landen deelgenomen. De deskundigen werden gekozen uit een
lijst die werd opgesteld naar aanleiding van een oproep tot het indienen van blijken van
belangstelling getiteld "oproep tot het indienen van blijken van belangstelling op het gebied
van volksgezondheid"12.
De evaluatie vond plaats in twee fasen.
In de eerste fase werd elk voorstel door drie externe deskundigen geëvalueerd. Tijdens een
door het Chafea georganiseerde bijeenkomst werd voor elk voorstel een geconsolideerd
evaluatieverslag opgesteld.
In de tweede fase heeft het evaluatiecomité gecontroleerd of de deskundigen alle regels en
criteria hadden nageleefd. Daarna heeft het comité definitieve lijsten en reservelijsten van
voor financiering aanbevolen voorstellen opgesteld. Het evaluatiecomité bestond uit
vertegenwoordigers van het directoraat-generaal Gezondheid en Voedselveiligheid (DG
SANTE), het directoraat-generaal Onderzoek en Innovatie en het Chafea. De
gunningsbesluiten voor project-13 en exploitatiesubsidies14 werden door het Chafea genomen.
1.5.1
Projectsubsidies
Projectsubsidies werden toegekend aan acties waarbij verschillende partners betrokken waren
(gewoonlijk voor de volksgezondheid bevoegde instanties en niet-gouvernementele
organisaties). De maximumbijdrage van de EU bedraagt 60 % van de subsidiabele kosten. De
bijdrage van de EU kan echter tot 80 % oplopen als het voorstel voldoet aan de criteria van
uitzonderlijk nut. In 2014 voldeden twee projecten aan de criteria van uitzonderlijk nut.
In totaal werden 50 voorstellen ingediend naar aanleiding van de oproep tot het indienen van
voorstellen voor projecten. Zes voorstellen raakten niet door de screeningfase. Van de
resterende 44 aanvragen zijn er twaalf voor financiering aanbevolen en vier voorstellen
werden op een reservelijst geplaatst. Uiteindelijk werden 13 projecten gefinancierd voor een
12
PB S 040-065407, 26.2.2014 en http://ec.europa.eu/chafea/ami/
13
http://ec.europa.eu/chafea/documents/health/list-projects-2014_en.pdf
14
http://ec.europa.eu/chafea/documents/health/award-fpa-agreements-2014_en.pdf en
http://ec.europa.eu/chafea/documents/health/specific-grant-agreements-2014_en.pdf
11
totaalbedrag van 11 567 617 EUR. De subsidies waren als volgt over de doelstellingen van
het programma verdeeld:
1. bevordering van de gezondheid: 3 535 947 EUR (vijf projecten);
2. gezondheidsbedreigingen: geen projecten gefinancierd;
3. gezondheidszorgstelsels: 8 031 670 EUR (zeven projecten);
4. betere en veiligere gezondheidszorg: geen projecten gefinancierd.
In de bijlage is een lijst te vinden met alle gefinancierde projecten.
1.5.2
Exploitatiesubsidies
Exploitatiesubsidies werden toegekend aan non-profitorganisaties of -netwerken die:
niet-gouvernementeel zijn;
geen winstoogmerk hebben en onafhankelijk van het bedrijfsleven, de handel en het
zakenleven zijn en ook geen andere strijdige belangen hebben;
actief zijn op het gebied van volksgezondheid;
een effectieve rol spelen in de processen van maatschappelijke dialoog op Unieniveau;
ten minste één van de specifieke doelstellingen van het programma nastreven;
actief zijn op Unie-niveau en in ten minste de helft van de lidstaten; en
een evenwichtige geografische dekking van de Unie bieden.
De maximumbijdrage van de EU bedraagt 60 % van hun jaarlijkse werkingskosten. De
bijdrage van de EU kan echter tot 80 % oplopen als het voorstel voldoet aan de criteria van
uitzonderlijk nut. In 2014 voldeden slechts vier exploitatiesubsidies aan de criteria voor
uitzonderlijk nut.
Bij de start van het derde gezondheidsprogramma heeft het Chafea een oproep voor het
meerjarige "kaderpartnerschap"-instrument ingevoerd. De houders van driejarige
kaderpartnerschapsovereenkomsten kunnen zo jaarlijkse medefinanciering aanvragen. In
totaal werden 40 voorstellen ingediend naar aanleiding van de oproep tot het indienen van
voorstellen voor exploitatiesubsidies. Aan 14 van deze voorstellen (35 % van de ontvangen
voorstellen) werd een kaderpartnerschapsovereenkomst toegekend. Zij ontvingen allemaal een
jaarlijkse exploitatiesubsidie voor 2015. De totale medefinanciering bedroeg
4 716 099,80 EUR.
In de bijlage is een lijst te vinden met alle gefinancierde exploitatiesubsidies.
1.5.3
Gezamenlijke acties
Subsidies voor gezamenlijke acties werden gegund aan bevoegde autoriteiten of
overheidsinstanties en niet-gouvernementele organen die van deze bevoegde autoriteiten een
mandaat hebben gekregen. De maximumbijdrage van de EU bedraagt 60 %. De bijdrage van
12
de EU kan echter tot 80 % oplopen als het voorstel voldoet aan de criteria van uitzonderlijk
nut. In 2014 voldeden slechts twee gezamenlijke acties aan de criteria voor uitzonderlijk nut.
De procedure voor gezamenlijke acties is in het kader van het derde gezondheidsprogramma
gewijzigd. Om meer transparantie en inclusiviteit te garanderen, nomineren de lidstaten en
landen die deelnemen aan het derde gezondheidsprogramma nu de bevoegde autoriteiten of
andere organen als eerste stap. Vervolgens worden de genomineerde instanties uitgenodigd
om een voorstel in te dienen via de procedure voor directe subsidies.
Uiteindelijk werden acht gezamenlijke acties medegefinancierd voor een totaalbedrag van
18 506 972,39 EUR. De acties waren als volgt over de doelstellingen van het programma
verdeeld:
1. bevordering van de gezondheid: 5 698 457,39 EUR (drie gezamenlijke acties);
2. gezondheidsbedreigingen: 3 499 873,00 EUR (één gezamenlijke actie);
3. gezondheidszorgstelsels: 2 599 999,00 EUR (twee gezamenlijke acties);
4. betere en veiligere gezondheidszorg: 6 708 643,00 EUR (twee gezamenlijke acties).
Bij elk van deze gezamenlijke acties waren tussen de 10 en 24 lidstaten en andere landen die
deelnemen aan het programma betrokken; gemiddeld waren het er 19 per gezamenlijke actie.
De gezamenlijke acties richtten zich op de volgende gezondheidsthema's:
onevenwichtige eetgewoonten en onvoldoende lichaamsbeweging;
verbetering van de preventie en behandeling van hiv- en co-infectie in prioritaire
regio's en bij prioritaire groepen in de Europese Unie;
gecoördineerde actie om de situatie en loopbaanperspectieven van mensen met
dementie te verbeteren;
uitermate gevaarlijke en opkomende pathogenen;
technische en wetenschappelijke samenwerking op het gebied van medische
hulpmiddelen en medische hulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek;
ondersteuning van het e-gezondheidsnetwerk;
tenuitvoerlegging van de aanbeveling van de Raad en de mededeling van de
Commissie over zeldzame ziekten15; en
monitoring en controle op het gebied van bloedtransfusie en transplantaties van
weefsel en cellen.
In de bijlage is een lijst te vinden met alle gefinancierde gezamenlijke acties.
1.6
Directe subsidieovereenkomsten met internationale organisaties
Directe subsidieovereenkomsten met internationale organisaties werden toegekend aan
internationale organisaties die actief zijn op het gebied van de volksgezondheid. De directe
15
http://ec.europa.eu/health/ph_threats/non_com/docs/rare_com_nl.pdf
13
subsidies omvatten ook dienstenniveauovereenkomsten. De maximumbijdrage van de EU
bedraagt 60 %.
Er werden in totaal zeven directe subsidieovereenkomsten ondertekend voor een totaalbedrag
van 3 849 825,96 EUR.
Vier werden er door het Chafea ondertekend, namelijk:
1) de bijdrage-overeenkomst met de Raad van Europa voor de integratie van EUwetgeving inzake stoffen van menselijke oorsprong (500 000 EUR);
2) de jaarlijkse directe subsidieovereenkomst met de Europese Farmacopee
(1 100 000 EUR);
3) twee directe subsidieovereenkomsten met de Wereldgezondheidsorganisatie:
monitoring van nationaal beleid op het gebied van voeding, onvoldoende
lichaamsbeweging, overgewicht en zwaarlijvigheid (600 000 EUR); en
monitoring van nationaal beleid op het gebied van alcoholgebruik en
schadebeperking (500 000 EUR).
Drie werden er door DG SANTE ondertekend, te weten:
1) twee directe subsidies (kruiselingse subdelegatie/dienstenniveauovereenkomst) aan
Eurostat met betrekking tot morbiditeitsstatistieken voor een totaal van
1 099 825,96 EUR; en
2) één directe subsidie van 50 000 EUR aan de samenwerkingsregeling inzake
farmaceutische inspectie voor opleidingen op het gebied van werkzame stoffen van
geneesmiddelen.
In de bijlage is een lijst te vinden van alle directe subsidieovereenkomsten die werden
gefinancierd.
1.7
Aanbestedingen (dienstencontracten)
Aanbestedingen (dienstencontracten) werden gebruikt om diensten aan te kopen. Het
programma dekt de kosten van de aanbestedingen volledig.
Deze dienstencontracten dekken de in het werkprogramma 2014 gespecificeerde behoeften:
evaluatie en monitoring van acties en beleid;
studies;
advies;
gegevens en informatie over gezondheid;
wetenschappelijke en technische bijstand;
communicatie;
verspreiding;
bewustmakingsactiviteiten; en
IT-toepassingen ter ondersteuning van beleid.
In 2014 heeft DG SANTE verschillende dienstencontracten en specifieke verzoeken
ondertekend door gebruik te maken van bestaande raamcontracten. De meeste van deze
14
contracten en verzoeken waren voor horizontale acties zoals communicatie- en IT-diensten
voor het onderhoud en de werking van bestaande IT-hulpmiddelen (de EMP-databank,
Eudamed, het platform voor volksgezondheid enz.). Er werden ook aanbestedingscontracten
gesloten met deskundigen die werken voor de wetenschappelijke comités en evaluatie- en
monitoringonderzoeken. Het totale door DG SANTE beheerde budget voor aanbestedingen
bedroeg 7 486 213,88 EUR.
In 2014 beheerde het Chafea 22 nieuwe marktprocedures voor de aankoop van diensten (vier
contracten
voor
bevordering
van
de
gezondheid,
vier
contracten
voor
gezondheidsbedreigingen, zes contracten voor gezondheidszorgstelsels, vijf voor betere en
veiligere gezondheidszorg) en drie voor horizontale communicatie voor een totaal van
5 283 078,56 EUR.
De bedragen waren als volgt over de doelstellingen en organisaties verdeeld:
Doelstelling
gezondheidsprogramma
Bevordering
gezondheid
van
Aanbesteding beheerd door Aanbesteding beheerd door
DG SANTE (EUR)
het Chafea (EUR)
1
353
200,72
1 280 967,00
de
Gezondheidsbedreigingen
0
1 802 209,40
Gezondheidszorgstelsels
1 327 335,79
864 927,50
Betere
en
veiligere 733 684,35
1 213 163,00
gezondheidszorg
Horizontaal
4 071 993,02
121 811,66
TOTAAL
8 260 006,92
5 283 078,56
In de bijlage is een lijst te vinden met alle ondertekende dienstencontracten.
1.8
Andere acties
Er werd 2 184 000 EUR uitgetrokken voor andere activiteiten in 2014. Deze "andere
activiteiten" omvatten onder andere vergoedingen voor deskundigen, bijvoorbeeld voor:
de deskundigengroep inzake doeltreffende manieren om te investeren in gezondheid;
deskundigen die systeeminspecties uitvoeren op ingrediënten van geneesmiddelen;
deskundigen die deelnemen aan internationale conferenties over de harmonisering
van technische eisen voor de registratie van geneesmiddelen voor menselijk en
diergeneeskundig gebruik.
Dit is inclusief de kosten van de administratieve overeenkomsten met het Gemeenschappelijk
Centrum voor onderzoek en dekt ook de kosten van het lidmaatschap van de Commissie van
de Europese Waarnemingspost voor gezondheidszorgstelsels en -beleid. Raadpleeg de bijlage
voor meer informatie over de specifieke activiteiten die onder het onderdeel "andere acties"
vallen.
1.9
Gebruik van begrotingsmiddelen in 2014
Alles bij elkaar was de totale operationele begroting voor 2014 op de volgende wijze verdeeld
over de vier specifieke doelstellingen van het derde gezondheidsprogramma:
15
1. bevordering van de gezondheid: 16 113 811,99 EUR (30,6 % van de operationele
begroting in 2014);
2. gezondheidsbedreigingen: 5 302 082,40 EUR (10,1 % van de operationele begroting
in 2014);
3. gezondheidszorgstelsels: 16 537 850,33 EUR (31,4 % van de operationele begroting in
2014);
4. betere en veiligere gezondheidszorg: 10 653 702,35 EUR (20,2 % van de operationele
begroting in 2014);
5. horizontale activiteiten (IT, communicatie): 4 193 804,68 EUR (7,8 % van de
operationele begroting in 2014).
Grafiek 1 — Gebruik van operationele begroting in 2014 per doelstelling van het derde
gezondheidsprogramma
Bevordering van de gezondheid
Gezondheidsbedreigingen
Gezondheidszorgstelsels
Betere en veiligere
gezondheidszorg
Horizontaal
1.10
Soort begunstigden
In 2014 werden bijna 40016 verschillende subsidies toegekend en contracten ondertekend met
diverse begunstigden en dienstverleners, variërend van gouvernementele en nietgouvernementele organisaties tot academische instellingen en particuliere ondernemingen. In
de categorie "overige" vallen begunstigden als zorgaanbieders en internationale organisaties.
In grafiek 2 is een overzicht te zien van verschillende groepen begunstigden.
Grafiek 2 — Soorten begunstigden van het derde gezondheidsprogramma in 2014
16
Dit is exclusief contracten met individuele deskundigen, bv. deskundigen die deelnemen aan
wetenschappelijke comités.
16
CONCLUSIE
2014 was het eerste jaar van het derde gezondheidsprogramma, dat op 11 maart 2014 door het
Europees Parlement en de Raad werd goedgekeurd. Het jaarlijkse werkprogramma werd pas
twee maanden later, op 26 mei 2014, goedgekeurd, waardoor de uitvoeringscyclus ook werd
vertraagd. Daarom zijn de meeste subsidieovereenkomsten en meerdere dienstencontracten in
het eerste trimester van 2015 ondertekend. De verordening tot vaststelling van het derde
gezondheidsprogramma bevat een aantal aanzienlijke verbeteringen ten opzichte van het
tweede gezondheidsprogramma. Het gaat hierbij onder meer om:
specifieke doelstellingen met bijbehorende indicatoren;
een duidelijke definitie van "meerwaarde van de Unie"; en
de invoering van criteria om het begrip "uitzonderlijk nut" voor gezamenlijke acties te
definiëren.
Dit betekende bijvoorbeeld dat aanvragers en beoordelaars beter werd uitgelegd wat
"meerwaarde van de Unie" inhoudt en dat het gemakkelijker was voor consortia die
gezamenlijke acties wilden ondernemen om het voorstel zodanig te ontwikkelen dat het zou
voldoen aan de criteria voor uitzonderlijk nut, en dus voor medefinanciering van 80 %.
Ook vonden er meerdere positieve wijzigingen plaats met betrekking tot de uitvoering van het
derde gezondheidsprogramma. Zo kunnen aanvragen via het deelnemersportaal nu online
worden ingediend en kunnen subsidieovereenkomsten online worden geëvalueerd en
elektronisch worden ondertekend. De verordening heeft ook vereenvoudigde administratieve
procedures en directe subsidieovereenkomsten ingevoerd voor gezamenlijke acties en
kaderpartnerschapsovereenkomsten voor houders van exploitatiesubsidies, zodat de
ontvangers van deze subsidies verder vooruit kunnen plannen.
17
De nieuwe procedure voor gezamenlijke acties is ook transparanter, omdat het consortium in
de eerste fase moet worden vastgesteld aan de hand van nominaties van de lidstaten/landen
die aan het derde gezondheidsprogramma deelnemen. Dit betekent echter dat in het bijzonder
overkoepelende niet-gouvernementele organisaties in de EU moeite moeten doen om te
worden genomineerd, terwijl zij bij het tweede gezondheidsprogramma door de Commissie
werden genomineerd.
Het aantal deelnemers aan gezamenlijke acties blijft relatief hoog, zoals ook het geval was bij
het tweede gezondheidsprogramma: gemiddeld 25 deelnemers per gezamenlijke actie in 2014,
variërend van 12 tot 39. Dit vormt een uitdaging voor het algehele beheer en de coördinatie
van de gezamenlijke acties. Voor twee van de oproepen tot het indienen van voorstellen voor
projecten werd aan geen enkel project subsidie verstrekt. In één van de gevallen was dit
omdat er geen aanvragen werden ontvangen, mogelijk omdat het thema nogal beperkend was
geformuleerd en de voorgestelde medefinanciering relatief laag was. In het tweede geval
ontving men verschillende voorstellen, maar deze werden bij de evaluatie allemaal uitgesloten
omdat de kwaliteit ervan ontoereikend was.
Op basis van de aanbevelingen naar aanleiding van de evaluatie ex post, moeten er in de
komende jaren verdere verbeteringen worden ingevoerd, waaronder een verbeterd
elektronisch systeem voor monitoring en rapportage, betere en meer gerichte verspreiding van
de resultaten en verdere inspanningen om de deelname te bevorderen van organisaties en
instellingen uit landen die tot nu toe ondervertegenwoordigd zijn onder de begunstigden.
18
