Ruimtelijke Kwaliteit - KOBO-HO

Kennis- en Onderwijscentrum
Bodem en Ondergrond
Leergang Oriëntatie
Bodem en Ondergrond
Oriëntatie Bodem en Ondergrond
Overzicht modulen:
1.
Integrale (duurzame) gebiedsontwikkeling
Excursie
2.1 Bodem en ondergrond
2.2 Watermanagement
3.1 Draagfunctie
3.2 Ondergronds bouwen
4.1 Archeologie
4.2 Landschap en bewoning (geologie en geomorfologie)
5.1 Leefomgevingvraagstukken
5.2 Integrale gebiedsontwikkeling
Module 5.2
Integrale gebiedsontwikkeling
Wie gericht om zich heen kijkt!
• Ziet een zekere ruimtelijke
ordening
• Ontstaan door keuzes uit het
verleden
Vanuit diverse sectoren komen
ruimteclaims
Die kun je ruimtelijk vertalen in
(sectorale) kaartbeelden
Ruimtelijke Ordening is goede keuzes
maken met oog op de toekomst!
• Waar wil jij jouw huis bouwen?
Legenda
= Bouwvlak
= Water
= Rails
= historie
= Woning
= Veen
= Zand
Ruimte is in Nederland een schaars goed!
Bovengronds en… ondergronds!
• Er moeten keuzes worden gemaakt
• De Nederlandse overheid voelt zich
verantwoordelijk
• Doel is ruimtelijke kwaliteiten behouden of
verbeteren
• Om dit proces in goede banen te leiden zijn
regels ingesteld
De lagenbenadering verbindt bodem en
ondergrond met ROP
5e nota Ruimte
SVIR
Ruimtelijke ordening
Het bewust interveniëren in de ruimtelijke
orde via fysieke maatregelen en
regelgeving
Ruimtelijke planning
• Systematische voorbereiding van
beleidsvormende en uitvoerende handelingen.
• Gericht op het bewust interveniëren in de
ruimtelijke orde, en op de organisatie van deze
interventies.
Facet- en sectorbeleid
(inhoudelijke afstemming regelen en
afwegen!)
Economisch beleid
onderwijs
defensie
Sociaal- cultureel beleid
Ruimtelijk beleid
natuur
Spin in web
landbouw
Verkeer & vervoer
bodem
energievoorziening
Facetbeleid op hoofdlijnen
RO
Rijk
Provincie
Gemeente
Locaal
water
milieu
natuur bodem
Ruimtelijk Ordenaar als spin in web
Staat voor de
uitdaging!
Bovengrondse en Ondergrondse belangen beter op elkaar af te
stemmen. Zie module 2.1
Ruimtelijke kwaliteit als
verbindend concept!
“Ruimtelijke kwaliteit is datgene wat
ruimte geschikt maakt en houdt voor
wat voor mens, plant en dier
belangrijk is”
Ruimtelijke kwaliteit
Gebruikswaarde,
Belevingswaarde
Toekomstwaarde
Bodemthema’s
en ruimtelijke kwaliteit
Ruimtelijke Kwaliteit
1. Leverancier van grondstoffen
2. Productiefactor voor landbouw
en natuurfuncties
3. Draag kwaliteit o.a. infrastructuur
4. Archief: Archeologie, aardkundig
ROBO “Uitgaan van 3 Dimensies”
y as
RO, horizontale afweging
x as
+ Diepte
Relatie Bodem & Ondergrond?
z as
Fasering van het proces van
geïntegreerde gebiedsontwikkeling
•
•
•
•
•
Voorverkenning
Verkenning
Planstudie
Realisatie
Beheer en onderhoud
Planvormingfase
}
Welke informatie is nodig!
Gericht op de bodemsector
• Vaststellen visie en ambities voor de bodem in
generieke zin
• Gevolgd door een gebiedsspecifiek uitwerking
Daarna is overdracht nodig naar de ruimtelijke ordenaars!
• Eenvoudig
• Globaal
• Geïntegreerd met andere beleidsvelden
• Rechtstreeks bruikbaar in het planproces
Belangen Bodem & Ondergrond voor RO
op 3 niveaus (niet uitputtend!)
Rijk
5e nota ruimtelijke ordening (lagen)
Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte
- Efficiënt gebruik ondergrond (4e van 13)
- Hoofdnetwerk vervoer gevaarlijke stoffen via
buisleidingen.
Provincie
Bodemagenda, informatie, procesmanagement
Bescherming, Benutting, Beleving,
waterwingebieden, ruimte voor water
Gemeente Archeologie, (buis)leidingen, grondwater,
grondstoffen, opslag, bodemenergie,
bodemvervuiling, ecologie
Rol RO bij afstemming bovengrond en
ondergrond
• Wat is nou precies bodem en ondergrond?
• Van wie is de bodem en ondergrond?
• Wie heeft overzicht van al die mogelijke functies,
belangen en tegenstellingen?
• Hoe krijgen we overzicht met oog op het kunnen
maken van verantwoorde keuzes?
• Wie mogen die maken?
Wet op de ruimtelijke ordening
Beleid
Structuurvisie Rijk
Structuurvisie Provincie
Uitvoering
Rijksbestemmingsplan
Inpassingsplan = +/bestemmingsplan
Inpassingsplan =+/bestemmingsplan
Structuurvisie Gemeente Bestemmingsplan
- Gedetailleerd
- Globaal
Voorbeelden van ontwikkelingen
waar Nederland mee te maken
heeft of gaat krijgen en waar we
als maatschappij goede keuzes
moeten maken!
Bescherming tegen het water
Water vormt een bedreiging
voor ons land! (1 m. stijging!)
Nederland zonder dijken!
9 miljoen NL inwoners
leven in de kustzone
Risicobeheersing als oplossingsrichting!
De meeste kustzone
verdedigingsplannen
komen uit de jaren zestig
en zijn verouderd
Tussen 24-56% van de
dijken voldeed rond 2006
niet meer aan de norm
Risico beheersing is geen garantie!
Overstroming Den Bosch 1995
Overstroming Den Bosch 2005 A2
ANP Koen Suyk
Beeldbank rws
Gas als bron van tijdelijke
welvaart?
Wat te doen aan verzakkingen, aardschokken?
Wat doen we met lege gasvelden?
- Inzetten voor europees distributiesysteem
- Opslag van Co2?
C02 opslag Barendrecht
Wie is eigenaar van het lege
gasveld?
Wie gaan er voor betalen?
Over welke bedragen gaat het?
Wat kan er mis gaan?
Wat als het mis gaat?
Houdt het ontwikkelingen tegen
die wenselijker zijn?
Hoe weeg je die belangen af?
Opslag van CO2 eenvoudig
weergegeven!
Groningen gebruikt het veen uit
Ommerlanden voor eigen ambities
De ontvening
Emmer Compascum!
Als voorbeeld van
Historisch Energie Landschap
Waterrijk Weeribben Wieden
Visie
Informatievoorziening
Communicatie en
proces
Onderstaand schema als hulpmiddel voor het
zoeken naar het juiste beheer!
Doelen provincie Drenthe 2020
Bodemgezondheid
Bodemarchief
Bodemvoorraad
Bodemkennis (informatievoorziening!)
Van bodemagenda naar
bodemvisie
• Integrale agenda
die generieke provinciale bodem ambities weergeeft
• Samenhang concretiseren met RO
Om aan te sluiten op ruimtelijke planvorming
• Basis voor gebied specifieke keuzes en prioriteiten
vertalen naar gebiedsambities
Visie op hoofdlijnen
RO functies
Aspecten ondergrond
Beschermen
Wonen
Werken
Recreatie
Infrastructuur
Landbouw
Natuur
Delfstoffen & drinkwater
-
Benutten
+
Beleven
-
Communicatie en
Procesmanagement
• Formuleren beleidsdoelstellingen
• Pro- actieve houding naar planners
• Structureel netwerken
Lokaal: Kijken vanuit Ruimtelijke Ordening
met aandacht voor ondergrond!
• Waar wil jij jouw huis bouwen?
Legenda
= Bouwvlak
= Water
= Rails
= historie
= Woning
= Veen
= Zand
Ondergronds bestemmen
via bestemmingplan?
a
Indien ondergrondse functies een relatie
hebben met bovengrond dan is er sprake van
“ruimtelijke relevantie”
b
Als er sprake is van belangentegenstellingen
is het wenselijk om wat te regelen!
c
Er geen sectorale regelgeving is die hier al in
voorziet
Voorbeelden stad
Herstel van de
Roombeek
herstel
van de
Roombeek
U.T.
Hengelo
Enschede
Archeologie en ruimtelijke kwaliteit
Leidsche Rijn
Toelichting:
rode stippellijn is
grens wettelijk
beschermd
archeologisch
monument Vechten
Archeologie en ruimtelijke kwaliteit
Hoge Woerd Leidsche Rijn
Gemodelleerde ruimtelijke structuur van het castellum. Ideaaltypische structuur!
Archeologie en ruimtelijke kwaliteit
Leidsche Rijn
Recreëren in Maxima Park
Kennis vergaren voor verhaal
Een gebiedsgerichte benadering!
Gebouw
Complex
Straat
Buurt
Wijk
Stad
Gemeente
Regio
Provincie
Nationaal
Aan het ruimtelijke schaalniveau verbonden
verantwoordelijke actoren
Maken vanuit hun perceptie op een goede gebiedsontwikkeling
Inhoud
keuzes t.a.v.
&
Proces
ruimte, milieu,
Betrokkenen, belangen,
sociaal, economisch,
organisatie, overleg,
bodem & ondergrond
Maatschappelijke
Inrichting!
afspraken
Gebiedsgerichte opdracht
• Enkele kaders
• Kaartmateriaal
• Bodemkundige gegevens
• En een vanuit de maatschappij gestelde vraag
naar een bepaalde functie!
Stel jezelf de juiste vragen
• Wat zijn gebiedsspecifieke ambities t.a.v. bodem en
ruimtelijke kwaliteit?
• Welke kennis is wanneer nodig?
• Hoe organiseer je communicatie en
procesmanagement?
• Denk langs de lijn van vijf fasen!
Fasering proces
gebiedsgerichte benadering
Voorverkenning
Maatschappelijke opgave
• Moeten (urgenties)
• Kunnen (kansen en dilemma’s)
• Willen (commitment van bestuur)
• Condities (volksvertegenwoordigers)
6 – 12 maanden Startverklaring
Verkenning
Wie?
Betrekken
•
•
•
•
Wat bespreken?
Publiek-Privaat
Strategie?
Politiek
Haalbaar (beleid, effecten, acceptatie)
Betaalbaar (kosten incidenteel en structureel)
Duurzaam (ruimte eco. econ. soc cultureel)
Voorkeursstrategie (volksvertegenwoordigers)
12 - 24 maanden Intentieovereenkomst
Plan(studie) fase
Hoe komen tot gezamenlijk uitvoering en beheer.
•
•
•
•
Procedures
(wet- en regelgeving)
Financieringsarrangementen (publiek/privaat)
Uitvoeringsorganisatie
(incl voor beheer)
Politieke besluitvorming
(plan fin uitv.org.)
24 - 36 maanden
Samenwerkingsovereenkomst.
Realisatie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Grondverwerving
Financiering
Vergunningverlening
Aanbesteden en contracteren
Voorontwerp en Ontwerp
Bouwrijp maken
Woonrijp maken
Bouw
Verkoop
Oplevering
Beheer en Onderhoud
• Beheersorganisatie
• Financiële arrangementen
• Beheersafspraken
Gebiedsgerichte benadering!
Tussenstappen!
Duurzame ontwikkeling:
Een ontwikkeling die kan
voorzien in de behoeften van de
huidige generaties zonder die
van de toekomstige generaties
in gevaar te brengen.
(Brundtland 1987)
People:
rekening houden en zorgzaam
omgaan met mensen en hun ambities,
hier en daar, nu en later.
Het gaat om het
zoeken naar een
“goede” balans tussen
de drie P’s.
Prosperity:
rekening houden met economische
haalbaarheid en rechtvaardigheid.
Planet:
rekening houden met de natuurlijke
productie en zelfherstellend vermogen
van de aarde. (Bodem en ondergrond)
Duurzame inrichtingsprincipes
Omgaan met dilemma’s als
Wij (Ik)
Anderen
Nu
Later
Hier
Daar
Sectoraal
Integraal
Basis
Luxe
In een dynamische samenleving waarin
mensen onderling en door de tijd heen
anders tegen zaken aankijken!
Ruimtelijke ontwikkeling vraagt om
keuzes!
Schaalniveau
Gebouw, buurt, wijk, gemeente, provincie, regio, nationaal, Europees….
Inhoud
3 D Fysiek – ruimtelijk, Sociaal – Cultureel, Economisch
Proces
Betrokkenen, belangen, middelen (inclusief B&O)
Ruimtelijke Visie
Wensen t.a.v. toekomstige maatschappij (inclusief gebruik B&O)