Inhoudsopgave - Scholieren.com

Inhoudsopgave:
Inleiding
Kerntekst:
 Informatie over Octavianus
 Het Tweede Triumviraat
 De burgeroorlogen
 Pax Romana
 Augustus’ macht
 Augustus einde
 Augustus’ bouwwerken
Noten
Slotwoord
Bronnen
Inleiding:
Ik ga het hebben over de eerst echte keizer van het Romeinse Rijk: keizer Augustus. Eigenlijk
wou ik het eerst over keizer Nero hebben, aangezien hij zgn. een ‘gemene en slechte’ keizer
was. Maar omdat er al zóveel mensen het over Nero gingen houden, dacht ik dat dat niet
origineel genoeg zou zijn, en bovendien zou het de waardering kunnen beïnvloeden als er
eentje echt véél beter was dan de andere. En samenwerken werd ons afgeschrikt doordat dhr.
Meijer zei dat je er dan héél diep op in moest gaan. Dus heb ik ervoor gekozen om het over
deze man te houden:
<<< Octavianus/keizer Augustus
Hoewel het al vaak is gedaan, heb ik ervoor gekozen om een beetje zijn levensloop te
beschrijven, te vertellen over ál die burgeroorlogen waar hij mee te kampen had en tenslotte
wil ik nog wat informatie verstrekken over zijn bouwweken, sommige daarvan zeer beroemd
toch wel. Hoewel ik die bouwwerken heb beschreven (sommige van hen van buiten én van
binnen), heb ik ze natuurlijk niet zelf in het echt gezien. Dus heb ik andermans beschrijvingen
gebruikt. In de noten staan de sites per bouwwerk waarvandaan ik mijn beschrijvingen (+info)
heb.
Hij was een eervol en slim keizer, één van de weinige. Wat jammer was, want anders hadden
we misschien nu nog steeds wel een ‘Romeinse Rijk’ gehad….
Ik wil weten waaróm Augustus dan wel niet zo’n geweldige keizer was (de Gouden Eeuw van
Augustus etc.), en wát Antonius dan tegen zo’n geweldige man kon hebben.
Ik hoop dat u ervan geniet en het niet al te ingewikkeld wordt; Augustus was toch wel de man
waarmee het allemaal begon…
Veel leesplezier
Hoe verliep het leven van de eerste keizer Augustus?
Zijn oorspronkelijke naam was: Gaius Octavius Thurinus, hij
was geboren in Rome op 23 september 63 v.Chr. 2 en gestorven
in Nola, op 19 augustus 14 n.Chr.
Hij werd via het testament van de ‘oom van zijn moeder’
geadopteerd: de eerste Romeinse bevelhebber die het recht had
verkregen zich ‘keizer’ te noemen: Gaius Julius Caesar. Na
Caesar’s dood in 44 n.Chr. veranderde Octavius’ naam in: Gaius
Julius Caesar Octavianus.
Zijn vader was Gaius Octavius (bankier). Hun stand was de
ridderstand (Equites, best rijk) zijn vader werd een senator in 61
v.Chr., en was heerser van Macedonië. Zijn moeder heette Atia
Balba Caesonia en kwam uit de senatorenstand
^ Octavianus
(ze was de nicht van Caesar).
Toen Octavianus 12 jaar oud was, hield hij een gedenkwaardige grafrede voor verschillende
belangrijke senatoren, voor zijn dode oma Julia, waar Caesar hem opmerkte.
{1}
Octavianus ging naar de retorenschool, waar hij zijn twee goede vrienden:
Quintus Salvidienus Rufus en Marcus Vipsanius Agrippa {2} ontmoette.
En toen ze 17 jaar waren, gingen Octavianus en Agrippa mee met Caesar op
zijn veldtocht naar Spanje, toen deze vermoord werd in 44 BC. Hij werd
vergoddelijkt, en diens geadopteerde zoon noemde zichzelf: ‘Caesar filius
Divi’ (Caesar, zoon van de Vergoddelijkte) {3}.
Octavianus was knap en welgebouwd - maar niet zo lang,
^ Agrippa had een slecht gebit en een zwakke gezondheid, een huid vol pukkels en zijn
gehele borst en buik waren bedekt met moedervlekken. {4} Hij pleegde zeer
vaak overspel, naar eigen zeggen ‘omdat hij via hun vrouwen achter de plannen van zijn
tegenstanders wilde komen’ {5}
Wat zijn karakter betreft; hij kon tegen kritiek, had wel gevoel voor humor, hield wel van
dobbelen en gokken, en kon meedogenloos zijn als het moest (zijn dochters overspel).
Octavianus’ eerste vrouw in 41 v.Chr. was de 12-jarige Clodia Pulchra, de dochter van een
van Caesar’s generaals: Publius Clodius Pulcher {6}, en Fulvia,
de latere vrouw van zijn rivaal Marcus Antonius. Maar
ongeschonden stuurde hij haar na 2 jaar weer terug naar haar
ouderlijk huis, dus dat huwelijk was kinderloos. Van zijn tweede
vrouw Scribonia kreeg hij zijn dochter Julia. Op dezelfde dag dat
zij geboren werd, scheidde hij van Scribonia. Tenslotte trouwde
hij op 24-jarige leeftijd met, na diens man gedwongen te hebben
tot een scheiding, zijn grote liefde (19jarige) Livia Drusilla, die al een zoon had
met Tiberius Claudius Nero: Tiberius, en
er nog één verwachtte (waarvan gezegd
werd dat het van Augustus was). Hij
stuurde beide terug naar Nero, maar omdat ^ Livia Drusilla
deze een paar jaar later stierf, nam hij ze
beide bij hemzelf thuis.
<<< Tiberius (keizer na Augustus en zoon van Livia)
Augustus heeft ook, net als zijn adoptievader, een aantal zonen geadopteerd, nl:
 Marcus Claudius Marcellus (zoon van Augustus’ zuster Octavia)
 Zijn kleinzoon Lucius Vipsanius Agrippa (later: Lucius Julius Caesar)
 Zijn andere kleinzoon Gaius Vipsanius Agrippa (later:Gaius Julius Caesar)
 Zijn andere kleinzoon Agrippa Postumus {7}
 Zijn stiefzoon Tiberius Claudius Nero (later: Tiberius Caesar Augustus)
 Diens zoon met Vipsania Agrippina: Nero Claudius Drusus (later: Drusus Julius
Caesar)
Hij had een zus: Octavia minor en een halfzus: Octavia maior, een
dochter uit het eerste huwelijk van Gaius Octavianus met Ancharia.
Octavia minor trouwde later met Octavianus’ rivaal Marcus
Antonius, Julius Caesar’s rechterhand en bevelhebber van de
cavalerie, voor diens moord.
De leden van de Senaat, die het niet echt leuk vonden dat Caesar al
hún macht had ingepikt (en nu Marcus Antonius hetzelfde wilde
gaan doen), wilden weer een Republiek. En vonden het goed dat
Antonius een tegenstander kreeg. Die ‘Caesar filius Divi’ konden ze
zelf wel aan, dachten ze. Maar later, nadat deze Antonius tweemaal
had verslagen in verschillende veldslagen, dwong híj met zijn
troepen de Senaat om hem en zijn neef Quintus Pedius tot consul te
^ Octavia minor
verkiezen op 19 augustus 43, waarna hij ook de moordenaars van
Caesar vogelvrij verklaarde (Brutus en Cassius).
Een andere reden waarom deze twee mannen botsten, was omdat Caesar dus Antonius als
erfgenaam (en dus opvolger) had opgenomen in zijn testament, maar ook Marcus Antonius
aanspraak daarop maakte. En aangezien hij wel wat schulden af te betalen had, zorgde hij
ervoor dat, toen Caesar’s weduwe hem zijn testament gaf (eer iemand anders erover wist), dat
werd veranderd, en hij nu dus alle erfenissen kreeg. Maar Caesar was ook nog wat schuldig
aan patriciërs, en nu betaalde Octavianus dat terug met hulp van vrienden en familie en met
het geld dat zijn bezittingen hem opbrachten. Wat hem meer aanzien gaf.
Marcus Antonius was dus zijn rivaal, en om het een beetje rustig te houden, besloten
Octavianus met zijn vrienden, Gaius Maecenas en Agrippa dat Octavianus’ enige echte kind
uit zijn tweede huwelijk met Scribonia, 2-jaar oude Julia, zou trouwen met Antonius’ 10-jaar
oude zoon, Marcus Antonius Antyllus. Echter, toen de burgeroorlogen uitbraken, werd hun
verloving afgezegd. {8}
Het Tweede Triumviraat:
Op 27 november 43 werd in een Romeinse wet: de Lex Titia een Tweede Triumviraat
(Driemanschap) voor 5 jaar gesloten tussen Octavianus, Marcus Antonius zelf en diens
aanhanger, Marcus Aemilius Lepidus. Het ‘Tweede’ vanwege het feit dat er al eerder (60
v.Chr.) een Triumviraat was gesloten (hoewel niet wettelijk erkend), tussen de consuls Julius
Caesar, Pompeius en Crassus, waarna de eerste dus de macht had gegrepen! {9} Net als
Crassus in het Eerste Triumviraat speelde Lepidus nauwelijks een rol in dit Triumviraat, wat
was opgericht om 1: zodat één van de drie de absolute macht kon krijgen (net als in het Eerste
Triumviraat) en 2: om zowel het volk als Marcus Antonius gerust te stellen. Maar eigenlijk
wou Octavianus dit, omdat hij door zowel Lepidus en Antonius (met 17 legioenen) uit het
Westen, als de moordenaars van Caesar uit het Oosten werd bedreigd. En samen stonden ze
sterk(er)!
^ Marcus Antonius
^ Octavianus
^ Lepidus
De mannen van het ‘Driemandictatuur’ ontdeden zich via die wet van vele -politiekevijanden (waaronder Sextus Pompeius en de grote redenaar Cicero), wat zorgde voor een heus
schrikbewind; twee- tot drieduizend Romeinen werden gedood of vluchtten. En ze sloten zich
aan bij de vijanden van het Triumviraat, zoals de ‘zeepiraat’ Sextus Pompeius in Sicilië en
Brutus en Cassius (elk met een eigen, groot leger) in het Oosten.
De burgeroorlogen:
Hoewel het met ‘goede’ bedoelingen was opgericht, had dit Triumviraat toch te maken met
verschillende burgeroorlogen, namelijk: {10}
 de slag om Phillipi en Mutina (42 v.Chr.)
 de slag om Perusia (40 v.Chr.)
 de slag om Sicilië (39/36 v.Chr.)
 de slag om Actium (41/31 v.Chr.)
{11} De slag om Phillipi en Mutina:
De eerste daad van dit Driemanschap was het doden van Caesar’s
moordenaars: Decimus Junius Brutus Albinus en
diens zwager: Gaius Cassius Longinus. Antonius
gingen naar Griekenland, Lepidus achterlatend in
Rome. Octavianus ging naar Sicilië, om af te
rekenen met Sextus Pompeius, wat hem niet lukte,
waarna hij zich in augustus van datzelfde jaar bij
Antonius in Phillipi voegde om diens legers te
versterken. Hij was echter erg ziek, en Antonius
moest het zelf allemaal afhandelen. Brutus en
Cassius vielen aan. Cassius wierp zich op de
mannen van Antonius, en Brutus zich op die van
Octavianus. Cassius’ mannen vluchtten, dus hij was
^ Decimus Brutus
verslagen, maar Brutus had de zieke Octavianus
^ Cassius
bijna gevangen genomen, als ze hem niet eventjes eerder uit zijn tent
hadden gedragen. Hij was dus overwonnen door Brutus, terwijl Marcus Antonius had
gewónnen van Cassius. Deze, echter, omdat hij dácht dat ook Brutus was verslagen,pleegde
zelfmoord. Dus toen waren ze van Cassius af (slag om Mutina).
20 dagen later versloeg Antonius ook Brutus, aan wie ze de kans gaven om zelfmoord te
plegen. (Dit allemaal achter Lepidus’ rug om.) Brutus benutte deze kans echter niet, en zijn
hoofd werd afgehakt en in Rome bij het standbeeld van Julius Caesar gelegd.
Hierna werd het gezag in het Romeinse Rijk verdeeld onder deze 3 mannen - met Antonius
als sterkste schakel (aangezien hij Brutus had verslagen etc.). Deze kreeg dan ook het gezag
over de oorlog tegen de Parthen in Gallia en het Oosten, Octavianus kreeg verder al het gezag
in het Westen en Lepidus in Noord-Afrika, over Italië zouden Antonius en Octavianus samen
regeren.
{12} De slag om Perusia:
Deze slag was tegen Marcus Antonius’ zaakwaarnemer en broer: Lucius Antonius. Diens
broer verbleef ondertussen in Egypte, bij
Cleopatra, die hij in 41 v.Chr. had ontmoet
in Cilicië, nadat Octavianus haar had
ontboden om uitleg te vragen over waarom
zij Cassius troepen had gestuurd.
Vanwege het feit dat Octavianus er niet in
slaagde land eerlijk (volgens de adel) te
verdelen, was er ontevredenheid ontstaan in
Rome. Waarvan de tegenstanders van
Octavianus gebruik maakten, m.b.v.
^ Marcus en Lucius Antonius
Marcus Antonius zelf doordat hij twee aan
Octavianus beloofde legioenen ‘vergat’ te sturen.
In het complot tegen Octavianus zaten o.m. ook Fulvia (Marcus Antonius’ vrouw) en
natuurlijk Lucius Antonius, die 8 legioenen bijeenbrachten en Rome belegerden. Het lukte
hun bijna, want Octavianus vluchtte voor een tijdje weg uit Rome. Maar uiteindelijk werd
Lucius door Octavianus (Agrippa’s troepen) belegerd in eerst Praeneste, waarna hij hen later
terugdwong tot Perusia (nu Perugia). Hem uithongerde, maar toch nog liet leven, aangezien
hij ‘zaakwaarnemer’{8} was van Marcus Antonius, die overigens in de herfst van 40 v.Chr.
eindelijk terugkwam uit Egypte. In 40 v.Chr. viel Perusia, waar Otavianus, onder het nom van
een offer aan Julius Caesar maar liefst 300 senatóren ‘offerde’.
Toen stuurde Octavianus zijn eerste vrouw Clodia onaangeraakt terug naar haar moeder
(Fulvia), wat best wel een vernedering was. Fulvia stierf door een ziekte, waarna de
spanningen tussen Marcus Antonius en Octavianus iets afnamen.
En ook dankzij het Verdrag van Brusindium {13} gesloten in 40 v.Chr. in Brindisi. Doordat
de Parthen door alle chaos tussen deze twee mannen hun kans schoon zagen en o.l.v. Orodes
II er in slaagden Syria en Asia Minor in te nemen, moesten Octavianus en vooral Antonius
hun eigen ruzies wel bijleggen, om tegen hén te strijden. Waardoor nu het Rijk weer werd
verdeeld; het Westen van Octavianus, het Oosten van Antonius en Afrika van Lepidus werd,
terwijl Italië zelf neutraal bleef. Octavianus’ zus, Octavia trouwde met Antonius, om dit
verdrag te bezegelen.
{14} De slag om Sicilië:
Tegen Sextus Pompeius {15}: een vijandige consul, die al langer
voor problemen zorgde, stiekem gesteund door Marcus Antonius.
Hij hield Julius Caesar verantwoordelijk voor de dood van zijn
vader. Hij beheerste de Middellandse Zee vanuit Sicilië etc.,
waardoor de graantoevoer van Italië in zijn handen lag. In het
verdrag van Misenum in 39 v.Chr. werd besloten dat hij, in ruil
voor het stoppen van het uithongeren van Italië, de eilanden
Corsica, Sardinië, Sicilië en Griekenland mocht houden.
Octavianus was trouwens getrouwd met Scribonia, een zus van de
^ Sextus Pompeius
schoonvader van Sextus, die hij dus verliet op de dag dat ze hem Livia
schonk.
De eilanden Corsica en Sardinië waren echter door bedrog toch nog in handen van Octavianus,
waardoor de strijd tussen deze twee consuls in winter 38/39 weer uitbrak.
In 37 v.Chr. werd het Triumviraat met nog 5 jaar verlengd met het verdrag van Tarente {16},
waarin ook werd besloten dat Antonius op moest houden met Pompeius te helpen, en dat
Lepidus zich ook in het gevecht tegen Pompeius zou mengen.
Octavianus wou in 38 v.Chr. Sicilië aanvallen, maar werd door Sextus verslagen. Sextus viel
Italië weer aan met zijn schepen, om het weer te blokkeren. Hij versloeg Octavianus in
augustus 36 v.Chr., maar in september van datzelfde jaar wérd hij verslagen door Agrippa’s
enorme vloot, bij Mylae (Milazzo) en Naulochus, vluchtte naar het Oosten, waar hij door
Antonius zelf werd vermoord.
Lepidus, die sowieso al niet zoveel te vertellen had, werd door
Octavianus in 36 v.Chr. uit het Driemanschap gezet. Hij probeerde
namelijk Sicilië te overwinnen, maar aangezien zijn vermoeide troepen
overlopen naar Octavianus, lukt dat niet echt. Octavianus greep ook
Afrika, maar liet Lepidus zelf leven en liet hem ook Pontifex Maximus
blijven tot diens dood in 12 v.Chr. {17}
Lepidus >>>
{18} De slag om Actium:
Tegen Antonius
Marcus Antonius >>>
en
Cleopatra.
<<<Cleopatra VII
Het ging best goed met onze keizer Augustus: hij had alle macht over het Westen, de zee én
Afrika, niemand die de graanaanvoer vanuit Sicilië tegenhield, en het ging alsmaar beter met
de handel en de welvaart.
Antonius echter, stond niet echt hoog aangeschreven bij het Romeinse volk.
De oorlog tegen de Parthen, o.l.v. Antonius, verliep niet goed, want zijn veldtocht in 36 v.Chr.
liep slecht af en ze vielen Syrië binnen.
En het was onterend voor Octavianus en vooral zijn zuster Octavia (minor) dat haar man
Antonius ‘openlijk’ een verhouding had met Cleopatra uit het Oosten, en ook het volk vond
dat niet goed. Hij had haar nl na twee jaar teruggestuurd naar ’r broer, voor ‘haar eigen
veiligheid’, maar daarna ging hij gewoon naar Alexandrië! Hij gaf aan Cleopatra delen van
Syrië en Fenicië, na met haar getrouwd te hebben, en bij wie hij 3 kinderen kreeg. Ze
vormden samen een complot tegen Octavianus. Ze besloten Craesarion, de zoon van Caesar
en Cleopatra, i.p.v. Octavianus dus, als echte zoon van Caesar te benoemen, waar zelfs de
Romeinse adel niet blij mee was. En hij liet weten dat hij niet door wilde gaan met het
Triumviraat na 33 v.Chr. Zelfs Antonius’ eigen mannen liepen over naar Octavianus.
Octavianus was ondertussen (35 v.Chr.) in Dalmatië en Illyrië, waar wat onrust heerste.
De publieke opinie was al tégen Antonius (zij wilden geen Oosters regime), en Octavianus
strooide nog heel wat zout in de toch al pijnlijk brandende wonden.
Octavianus gebruikte namelijk Antonius’ scheidingsbrief aan zijn vrouw, en slaagde erin uit
de tempel van de Vestaalse Maagden Antonius’ testament in handen te krijgen, die hij
(hoewel het verboden was dit vóór iemands dood te doen) voorlas aan de Senaat. Daarin stond
dat Antonius al zijn bezittingen aan Cleopatra afstond, en dus zijn eigen vrouw onterfde.
Hierdoor werd hij in 32 v.Chr. met een meerderheid in de Senaat tot staatsvijand
‘uitgeroepen’, en werd aan Cleopatra de oorlog verklaard.
In 31 v.Chr. slaagde Octavianus erin Antonius te dwingen tot een zeeslag bij Actium (een
plaatsje aan de Griekse westkust), door het innemen van het plaatsje Methone en diens haven.
Antonius’ leger werd versterkt door 60 schepen van Cleopatra. Maar hij was hier niet zo
ervaren in, en door een malaria-epidemie had hij een deel van zijn bemanning verloren.
Bovendein waren Octavianus’ schepen klein en makelijker wend- en hanteerbaar dan die
grote, logge dingen van Antonius.
En Octavianus had nóg een voorsprong; hij had een paar dagen eerder een generaal van
Antonius gevangen genomen en hoorde van hem dat ze Agrippa’s schepen (in het noorden)
zouden aanvallen, zodat ze op zee terecht kwamen (en dus eventueel konden vluchten).
Na de eerste ontmoeting tussen de twee enorme vloten werd duidelijk dat Octavianus de
boventoon voerde, en Cleopatra wou weer terug gaan naar Alexandrië. Maar omdat het 4
dagen lang heel hard stormde, lukte dat niet. Maar op 2 september 31 v.Chr. was het
opgeklaard, en na een mislukte poging tot vluchten, viel Octavianus hen beiden aan.
Cleopatra echter, vluchtte, gevolgd door Antonius. Zijn soldaten geloofden niet dat hij ze in
de steek had gelaten, en vochten stellig door; ze wilden zich zelfs niet overgeven aan
Octavianus omdat ze wilden wachten op hun aanvoerder. Uiteindelijk gaven ze zich wel over.
Octavianus ging na de winter naar Alexandrië, waar Antonius’ mannen zich bij hem aansloten.
Deze, door zoveel schaamt overweldigd, stak zichzelf dood. Ook Cleopatra pleegde
zelfmoord.
Een ander verhaal {19} over hun dood vertelt dat Cleopatra, nadat Antonius haar woedend
van verraad beschuldigd had, aan hem liet berichten dat ze dood was. Hij, diep bedroefd,
probeerde zichzelf met zijn zwaard te doden, maar slaagde niet. Cleopatra zag hem, trachtte
hem te helpen, maar hij stierf alsnog. Toen Octavianus dit had vernomen, stuurde hij diep
bedroefd een bode om te kijken of Cleopatra nog leefde om haar in zijn triomftocht mee te
laten lopen. Ze leefde nog, maar ondanks al Otavianus’ voorzorgsmaatregelen slaagde er
uiteindelijk toch nog in zichzelf met een adderbeet in haar arm te doden.
Caesarion werd vermoord. Maar de kinderen van Antonius en Cleopatra liepen wel mee in
Octavianus’ triomftocht, en werden later ondergebracht bij diens zuster: Octavia.
Hij lijfde Egypte in bij het Romeinse Rijk.
Daarmee waren alle rivalen van Octavianus en ook alle burgeroorlogen eindelijk afgelopen,
én was Otavianus nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome.
{20} Pax Romana:
Ook wel Pax Augustua (de Verheven Vrede) genoemd of De Gouden Eeuw van Rome, onder
Augustus’ bewind. Het duidt de periode van 200 jaar vrede na al die burgeroorlogen aan,
waarvan Otavianus de bakermat had vorm gegeven.
In 29 v.Chr. teruggekeerd in Rome, noemde hij zichzelf Imperator; dus opperbevelhebber van
het leger. En hij was nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome. Hij echter, had
geleerd van zijn adoptiefvader’s fouten en beloofde in 27 v.Chr. nederig al zijn bevoegdheden
af te staan aan de Senaat, deze echter, was wel zo slim om te zien dat het allemaal maar schijn
was (Octavianus was stinkend rijk en alle legioenen steunden hem). En de Senaat ‘smeekte’
hem om gewoon zijn eigen verantwoordelijkheden en macht te behouden, en herkozen hem
tot consul. Ze gaven hem zelfs de eretitel: Augustus (de Verhevene, met een goddelijk
nasmaakje), in 27 v.Chr. en vanaf die tijd is het tijdperk van het Principaat (keizertijd)
begonnen in de Oudheid.
Hij herstelde de oude Romeinse normen en waarden en de gewoonten van de Republiek in ere,
hoewel al die rangen en standen toch nep waren, hoewel dat voor zowel de Senaat als
Augustus goed uitpakte: de Senaat had nog vele hoge ambten, en de lagere ambten waren
voor de Equites, maar híj had bij alles het laatste woord! Dus een dictatuur met een
Republiekeins chocoladelaagje aan de oppervlakte.
{21} Augustus’ macht:
Augustus had enórm veel macht. Wat hij langzaamaan opbouwde, hoewel hij zgn. elke
aangeboden ambt die ook maar een beetje naar dictatuur stonk, weigerde.
Hij was al een princeps (de eerste van de burgers), de Verhevene en Imperator. Hoewel hij
later, pas in 19 v.Chr. imperium proconsulare werd; wat als een soort was aanvulling was op
zijn consulaat. Want nu had hij zowel de rechterlijke als de burgerlijke áls de militaire macht
in handen voor tien jaar, wat telkens verlengd werd. Wat inhield dat hij tegelijkertijd
bestuurder, opperbevelhebber en opperrechter was. Hoewel ook Agrippa soms dit voorrecht
kreeg voor 5 jaartjes (in 23 v.Chr.). Verder kreeg hij de tribunicia potestas (macht van de
volkstribuun), nadat hij zijn consulaat terug had ingeleverd (na veldtochten in Gallia en
Spanje). Dit tribunicia potestas gold voor zijn gehele leven en in het gehele Romeinse Rijk.
Dit hield in dat hij het vetorecht (ius intercessionis) had, onschendbaar was, de wetgevende
macht had, en het recht had om de senaat bijeen te roepen en te leiden. Tenslotte werd hij ook
nog Pontifex Maximus (Opperpriester) in 12 v.Chr. (in datzelfde jaar stierf zijn goede vriend
Agrippa, en Lepidus een jaar eerder).
Na een hongersnood in Rome in 2 v.Chr. kwam ook de voedselvoorziening (cura annonae) in
handen van Augustus’ ambtenaren.
Door alle burgeroorlog waren velen gesneuveld of van honger gestorven. En omdat Augustus
wilde dat het aantal Romeinen weer vergoot werd én dat de oude Romeinse normen en
waarden weer zouden gelden, voerde hij de leges Juliae in (17/18 v.Chr.). Waarin wettelijk
werd geregeld dat mannen vóór een bepaalde leeftijd getrouwd moesten zijn, en jonge
weduwes weer moesten hertrouwen. Overspel zou beboet worden. En getrouwde paren zonder
kinderen zouden worden gestraft. Maar als je 3 of meerdere kinderen had, kon vader juist
sneller carrière maken. Ten gevolge van deze wet moest hijzelf zijn eigen en enige dochter
Julia verbannen uit Rome. Het was namelijk zo dat zij, na de dood
van haar man Agrippa, onder dwang getrouwd was met Tiberius (12
v.Chr.), Augustus’ stiefzoon. Hoewel Julia en Livia het toch al niet
goed met elkaar konden vinden (Julia verdacht Livia ervan haar
kinderen te willen vergiftigen om haar eigen zoon Tiberius op de
troon te krijgen), hoewel Augustus haar toch wel door dik en dun
vertrouwde. Hun kind samen, Suetonius, stierf jong.
Tiberius moest voor dit gearrangeerde huwelijk scheiden met zijn
eigen vrouw (Vipsania Agrippina, een dochter van Agrippa), van
wie hij deerlijk hield.
Maar ook Julia, moeder van de Augustus’ opvolgers Lucius and
^ Julia
Gaius, had haar eigen liefje, Iullus Antonius (Marcus Antonius en
Fluvia’s zoon, en Clodia’s halfbroer). Die haar alleen maar minde
omdat hij wraak wou nemen op de moord op zijn vader, zegt men. Verder wórdt er gezegd dat
ze daarnáást nog meer minnaars had, telkens wanneer Tiberius naar het Oosten vertrok. En
gezien Augustus’ nieuwe wetten, werd zij dus in 2 v.Chr. verbannen naar een eilandje voor de
kust van Campania en later naar Rhegium (Zuid-Italië).
{22} Augustus’ einde:
Augustus wilde het Romeinse Rijk niet expanderen, maar wilde de grensgebieden juist meer
versterken, wat hij ook deed; de Donau, Galatië en Judea vormden zijn natuurgrenzen, die hij
versterkte met beter legioenen etc. Verder legde hij wegen aan zodat de legioenen zich snel
konden verplaatsen.
Hij zorgde verder voor het consilium principis, wat de persoonlijke raad van d keizer was,
bestaande uit diens trouwe vrienden, en ook zorgde hij voor gespecialiseerde bureaus die de
details van de openbare aangelegenheden moesten regelen. Hij reorganiseerde de financiën:
de senaatskas (het aerarium) werd gescheiden van de keizerlijke kas (de fiscus). En juridisch
kreeg hij ook het laatste woord (in het hoger beroep), maar onder hem herstelde hij de
permanente rechtbanken (quaestiones perpetuae).
Maar het bleef niet Augustus’ gehele leven zo goed gaan met de veroveringen, want er
kwamen ook samenzweringen tegen hem en zo, en na vele sterfgevallen in zijn familie, en
opstanden (o.m. ook in Nederland) moesten ze ook nog eens in 9 n.Chr. Germania opgeven
(hoewel dit wel weer recht werd getrokken na Augustus’ dood door Tiberius in 16 n.Chr.).
In 14 n.Chr. schreef hij zijn Res Gestae Divi Augusti ( ‘Regeringsdaden van de vergoddelijkte
Augustus’), ook wel Monumentum Ancyranum genoemd, omdat de eerste
kopie ervan (Latijnse tekst met officiële Griekse vertaling) in 1555 in
Ankara is gevonden. Hieruit zijn vele citaten gebruikt als inscripties in bijv.
zijn Mausoleum, en zijn ook later opgehangen in het Romeinse Rijk.
Omdat zijn kleinzonen beiden al waren gestorven, benoemde hij Tiberius
tot zijn erfgenaam en opvolger. Augustus stierf tijdens een reis naar
Campanië te Nola op 19 augustus 14 n.Chr. Hij was toen 76 jaar oud en
had 45 jaar geregeerd. Zijn laatste woorden waren: ‘Zeg me, heb ik mijn
rol als acteur in deze komiek geheten het leven goed gespeeld?’
Zijn as werd bijgezet in zijn Mausoleum en Tiberius sprak de lijkrede uit.
Één maand na zijn dood werd hij vergoddelijkte (apotheose, net als Julius
Caesar).
^Caesar Augustus
Augustus’ bouwwerken:
Augustus had de ‘gewoonte’ na elk van zijn overwinningen, een bouwwerk te laten bouwen.
Enkele van zijn beroemdste zijn:
 Forum Augusti
 Mausoleum (28 v.Chr.)
 Ara Pacis (13 v.Chr. – 9 v.Chr.)
 Solarium Horologium Augusti (9 n.Chr.)
{23} Forum Augusti:
Augustus wilde van Rome de mooiste en grootste stad van het geheel Romeinse Rijk maken,
en samen met Agrippa maakte hij een bouwplan om die droom te kunnen verwezenlijken. Hij
had voldoende, goed, wit marmer uit Carrara, en daarmee herstelde hij talloze tempels en
beroemde gebouwen die door de oorlogen waren beschadigd. Én hij liet nog meer nieuwe
bouwen. Voor Caesar liet hij naast het senaatsgebouw het Forum Caesaris aanleggen, met
daarop de tempel van Venus, van wie zij afstamden, zei men. En hij liet ook de tempel van
Divus Julius (de vergoddelijkte Caesar) bouwen op de plek van het Forum Romanum, waar
hij was gecremeerd. Hij liet ook een eigen forum Augusti bouwen, klaar in 2 v.Chr. Er werd
gezegd dat Augustus te weinig land had om zijn oorspronkelijke beeld van zijn forum
helemaal uit te voeren. Hoe dan ook, Augustus’ eigen
forum (haaks op dat van Caesar) werd gemaakt voor
rechtszittingen etc. en daarin stonden ook enkele
beroemde bouwwerken van hem, bijv. de tempel van
Mars Ultor/Mars de Wreker (aan wie hij deze al bij de
slag om Phillipi had beloofd). Deze tempel was te
vergelijken met de tempel van Venus in het forum
<<< de huidige tempel van Mars Ultor
Caesaris. Daarom werd het forum soms ook wel Forum Martis genoemd.
Er werden dan ook vele plechtigheden uitgevoerd daar, zoals de toga virilis, en verschillende
vota werden er gesloten, bovendein was het een ‘veilige haven’, totdat de helm van Mars
gestolen werd, en men zegt ook dat de vaandels van de Parthen hier bewaard werden (hoewel
later verplaatst naar het Capitool).
Verder stond er nog een paleis op Augustus’ forum en daarnaast een tempel van Apollo, die
Augustus speciaal vereerde, blijkt. Voor de tempel van Mars stond een standbeeld van
augustus in een strijdwagen. Verder stonden er nog vele bronzen standbeelden van belangrijke
mensen met hun belangrijkste daden (Aeneas, Romulus etc.). En natuurlijk waren er nog meer
kunstwerken in dit forum, zoals de quadriga die de Senaat aan Augustus had gegeven.
Het forum zelf was 125 bij 90 m. en stond loodrecht
op het forum van Caesar in het noordoosten, het
hoorde rechthoekig te zijn, maar omdat Augustus
dus niet genoeg ruimte had, kreeg het een beetje een
andere vorm. Verder is er van de 36 m. hoge muur
van het forum nog de zgn. ‘achtermuur’ (van het
noordoosten) opgegraven, die ervoor had moeten
zorgen dat de zaken op het Forum Augusti niet
verstoord zouden worden, en het tegelijkertijd moest
beschermen. Drie zuilen van 15.30 m. hoog en met
^ het huidige ‘Forum Augusti’
een diameter van 1.76 uit het forum waren nog
bewaard gebleven, hoewel men er eerst nog niet zeker van was of deze nou werkelijk de
oorspronkelijke zuilen uit Augustus’ forum waren, of van een restauratie (door Hadrianus),
maar aangezien er geen spoor van restauratie te bekennen was, klopt dat niet. {24}
Zijn forum was dus toch wel spectaculair, niet voor niets zegt hij zelf: ‘Een stad van baksteen
trof ik aan, een stad van marmer laat ik achter’.
{25} Het Mausoleum van Augustus:
Toen Augustus terugkwam uit het Oosten
(Moesië - tegenwoordig Servië + Bulgarije),
liet hij het Mausoleum bouwen, om zijn
overwinning in de slag bij Actium te vieren.
Het werd gebouwd in 28 v.Chr. (42 jaar
voor zijn dood) aan de oever van de Tiber,
aan de noordelijke kant van het Marsveld
(Campus Martius), om te dienen als de
laatste rustplaats voor hem en zijn familie.
Het woord Mausoleum is afkomstig van
^ Mausoleum van Augustus
koning Mausolos van Carië die in de 4e
eeuw v.Chr. een enorm grafmonument had laten bouwen
(het Mausoleion in Halikarnassos), wat ook Augustus op dat idee bracht.
Het gebouw was een mengeling van Oosterse en Etruskische invloeden. Men zegt dat hij door
de grafheuvel van Alexander de Grote in Alexandrië beïnvloed was, maar ook dat hij door de
Etrúskische grafheuvels (tumulus) in het noorden van Rome beïnvloed werd. Wat maar goed
was, want de Romeinen vonden dat er genoeg Oosterse invloeden waren geweest met
Cleopatra en zo. Dit grafmonument was dan ook een soort teken van Augustus tégen het
Grafmonument van Antonius en Cleopatra in het Oosten, om aan te geven dat híj wel tot na
zijn dood in Rome zou blijven, en het altijd trouw zou blijven. En natuurlijk om zichzelf weer
te propaganderen. Bovendein had Augustus een slechte gezondheid, op 31-jarige leeftijd.
Het Mausoleum zélf heeft later nog velen geïnspireerd (de Engelenburcht en het
grafmonument van Caecilia Metella aan de Via Appia).
De buitenkant:
Het Mausoleum van Augustus heeft een diameter van 87 meter en is ±44 meter hoog, en
bestond uit meerdere verdiepingen. En er stonden vroeger twee obelisken bij de voorkant. Het
had een dak, dat steunde op houten pinnen vanuit de grond, die in een punt bijeen kwamen en
op een grote ronde pijler in het midden van het Mausoleum rustten.
Bovenop de punt van dat dak stond een enorm bronzen standbeeld van de keizer.
De grafheuvel was bedekt met cipressen (de bomen van de dood) en oleanders, waardoor de
grafheuvel altijd groen was. En de buitenste muren van het Mausoleum waren bekleed met
marmer.
Aan beide kanten van de ingang stonden obelisken van roze graniet, met betrekking tot de
inname van Egypte in 31 v.Chr. die waren beide 14.80 m. hoog. Hoewel ze nu op de Piazza
dell? Esquilino en op de Piazza del Quirinale staan: eentje aan de achterzijde van de S. Maria
Maggiore, aan de kant van de Via Cavour. En de ander maakt deel uit van de fontein van de
Dioscuren op het plein voor het presidentieel paleis.
Na Augustus’ dood waren bij de ingang van het grafmonument bronzen platen neergezet (die
er nu niet meer zijn), waarop inscripties stonden van citaten uit zijn Res Gestae Divi.
De binnenkant:
In het binnenste gedeelte van het monument kom je door ringvormige gangen,
afgedekt door gewelven, bij de
centrale grafkamer, die zich rond
de ronde pijler bevond.
Hierin stonden de gouden
asurnen van Augustus zelf, Livia
(vrouw), Lucius en Gaius Caesar
(kleinzonen), Octavia (zus) en
Marcellus (een geadopteerde
neef).
<<< Hier stonden de urnen >>>
In de overige nissen stonden: Agrippa, Agrippina (Agrippa’s dochter), Drusus (Livia’s zoon),
Claudius (Drusus’ zoon en keizer na Augustus), Britannicus (Claudius’ zoon), Germanicus
(Claudius’ broer), Tiberius (stiefzoon) en Caligula (achterkleinzoon en keizer na Tiberius).
Andere ‘speciale’ asurnen die er zijn neergezet zijn: Julia Domna, de vrouw van keizer
Septimus Severus (pas veel later na haar dood) en Nerva (opvolger van de vermoorde keizer
Dominitianus) liet zich hier om staatsbelangen neerzetten, niet omdat hij familie was; als
symbool voor de voortzetting van het goede bewind onder Augustus.
Maar de asurnen zijn er nu niet meer.
<<< (Hier hoorde een urn in te zitten)
Na de Oudheid:
In de vroege Middeleeuwen raakte het in verval, maar vanaf de twaalfde eeuw gebruikte de
familie Colonna het als burcht. In 1241 werd het bouwwerk door paus Gregorius IX veroverd
en gedeeltelijk afgebroken. Dankzij latere verbouwingen, en het gebruiken ervan als wijnberg,
tuin en theater raakte het Mausoleum niet verder in verval. Mussolini liet het theater in 1930
afbreken, en in 1936 wetenschappers begonnen met het opgraven.
Op dit moment mogen er geen bezoekers komen.
<<< Mausoleum van Augustus
{26} Ara Pacis Augustae (vredesaltaar van keizer Augustus):
<<< Ara Pacis, ín het museum
In 13 v.Chr. had Augustus na 3 jaar, overwinningen behaald in Gallia en Spanje. Daarom, en
om het feit dat hij véílig was teruggekeerd naar Rome, lieten de Senaat en het Romeinse volk
op 4 juli 13 v.Chr. dit vredesaltaar bouwen op het Marsveld. In 9 v.Chr. was het klaar, op 30
januari van dat jaar werd het ingewijd (op de verjaardag van zijn geliefde vrouw Livia).
Er is nog een groot vredesaltaar uit de Oudheid: het Zeusaltaar in Pergemon, maar dat
bouwwerk is echt enórm!
Buitenkant: {11}
Het eigenlijke altaar bestaat uit 4 muren van Carrara-marmer (het beste witte marmer), van
binnen en van buiten met classicistische reliëfs versierd. Daarbinnen was het rijk versierde
altaar. De Carrara-muren hebben relatief eenvoudige versieringen aan de binnenkant. In het
onderste deel van de wand zijn diepe cannelures aangebracht en in het bovenste deel zijn er
bloemen- en vruchtenguirlandes en ossenkoppen aangebracht
De muren aan de buitenkant zijn ook veel versierd: op de onderste strook, om het gehele
altaar heen, is een patroon gemaakt van acanthusbladeren met zwanen en andere diersoorten.
En op de bovenste strook zijn vier mythologische taferelen afgebeeld.
Op de linkerzijde zijn priesters, magistraten, de Pontifex Maximus (Augustus), Agrippa en
wat senatoren afgebeeld in een 'eeuwigdurende offerhandeling' die de vrede en het welzijn
van het Rijk garanderen. En op de rechterzijde staat hoe het altaar ingewijd zou worden. Als
eerste komen de twaalf lictoren, gevolgd door Augustus (langer afgebeeld dan de rest) en de
vier flamines (de priesters die de ceremoniële vuren moeten ontsteken). Daarachter lopen
Agrippa, Livia, Antonia (Augustus’ nicht), Julia en Tiberius. Daarnaast lopen de broers
Germanicus en Claudius (latere keizers). En tenslotte komen er nog een aantal vrienden.
Één van de mythologische taferelen afgebeeld is Tellus (óf
Roma), die vrouwelijke figuur staat voor de aarde en is ook
het symbool van Italië. Aan haar voeten zitten een os en een
schaap en ze wordt omgeven door twee nimfen die de lucht
(zittend op een zwaan) en het water (zittend op een
zeemonster) symboliseren. Op haar schoot zitten twee
jongetjes, vermoedelijk Romulus en Remus. Ze grijpen naar
de borst van de godin en de vruchten op haar schoot. {27}
Er zijn nog andere mythische afbeeldingen die de
geschiedenis van het ontstaan van Rome aangeven, bijv. de
afbeeldingen van Romulus en Remus met hun vader Mars:▼
^ Roma/Tellus
, het feest van de muziekgod Pan
en Aeneas (de voorvader van de Romeinen) die aan de huisgoden (de penaten) offert. En ook
op dit gebouw (aan de buitenkant, op de basis van het altaar) weer zijn er citaten uit de Res
Gestae Divi Augusti.
Op het huidige Palazzo Fiano aan de Via del Corso werden in 1568 de eerste delen van het
Ara Pacis opgegraven. Die werden naar Florence gebracht, of naar het Thermenmuseum óf de
Paus kreeg ze. In 1903 begonnen de opgravingen officieel, en deze werden voltooid in
1937/1938. De delen die nu nog in Florence liggen zijn vervangen door afgietsels. En zo is
het Vredesaltaar weer opgebouwd, hoewel het nu naar noordzuiden is gericht, i.p.v. naar het
oostwesten). Én tegenwoordig wordt het beschermd door een grote glazen hal (door de
Amerikaanse architect Richard Meier) tegen de uitlaatgassen van het Romeinse verkeer.
<<< Museum waarin de Ara Pacis staat
{28} Het Horologium Augusti
^ Reconstructie van het Horologium Augusti
Ook wel Horologium Augusti of Solarium Augusti genoemd. Augustus liet zijn zonnewijzer
vanwege zijn Pax Romana bouwen, rechts naast zijn Ara Pacis op het Marsveld waar ook
zijn Mausoleum stond. Het werd ingewijd in 9 n.Chr., en dan ook de grootste zonnewijzer
ooit gebouwd, want de afmetingen van de plek waarop de schaduw zich wierp om de tijd aan
te geven waren 160 bij 75 meter! Op 23 september, de verjaardag van Augustus, kwam de
schaduw tot in het midden van de Ara Pacis, en voor de goedgelovige Romeinen was dit een
teken dat Augustus een groot man en vredesbrenger was.
De gnomon (de ‘nááld’ van de zonnewijzer) was een 21.79 meter hoge obelisk afkomstig uit
het door Augustus veroverde Egypte, gemaakt door een farao, genaamd Psammetichus II.
Na de Klassieke Oudheid is het Hprplogium verloren gegaan: door het slib van de
overstromingen van de Tiber en doordat het Marsveld inde Middeleeuwen zeer drukbevolkt
werd. Maar het is wel gedeeltelijk opgegraven in 1748.
Verder werden de data van elkaar gescheiden met bronzen stangen. En in 1976 berekende de
Duitse archeoloog Edmund Buchner waar die dingen gestaan moeten hebben, omdat hij de
oorspronkelijke plek van de obelisk al wist. En hij vond het bewijs 3 jaar later, in de kelder
van een cafetaria in de Via di Campo Marzio.
Nadat het in 1792 gerestaureerd was met delen van de zuil van Antoninus Pius, staat de
zonnewijzer nu in het Museo Nazionale della Civiltà Romana, in Rome, Italië dus.
De wijdingsinscriptie:
IMP CAESAR DIVI F
AUGUSTUS
PONTIFEX MAXIMUS
IMP XII COS XI TRIB POT XIV
AEGUPTO IN POTESTATEM
POPULI ROMANI REDACTA
SOLI DONUM DEDIT
{29}
Imperator Caesar zoon van de Vergoddelijkte
Augustus
Pontifex Maximus
12 keer imperator, 11 keer consul, 14 keer
(bekleed met) tribunicia potestas
Egypte onder het gezag
Van het Romeinse volk gebracht
Heeft hij (deze obelisk) aan de zon
geschonken
Noten:
{1} zijn oma Julia was Caesar’s zuster en stierf in 51 v.Chr.
{2} Agrippa werd later Augustus’ veldheer, schoonzoon en zou diens beste vriend blijven
{3} Caesar, zoon van de Vergoddelijkte; Caesar had de eer van apotheose ontvangen van de
Senaat, waardoor hij vergoddelijkt werd na zijn dood in 44 n.Chr., net zoals Augustus zelf, in
14 n.Chr.
{4} Bron: http://home.tiscali.nl/~mgelten/Staatshoofden/Romeinen/Augustus.htm en
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html
{5} Synopsis tekstboek, blz. 88, onder het kopje: ‘En Augustus zelf?’
{6} Deze man had waarschijnlijk een verhouding met Caesar’s vrouw Pompeia (in zijn
Pontifex Maximus-tijd)
{7} Deze werd geboren ná zijn vaders (Agrippa’s) dood, maar werd, net zolas zin zusje Julia,
verbannen uit het Romeinse Rijk.
http://benbijnsdorp.info/annot01.html
{8} haar eerste echte huwelijk was veel later met Agrippa (Augustus’ goede vriend)
{9} Bron: Via Nova 1+2
{10} http://www.scholieren.com/werkstukken/4632
{11} Imperium Augustus,
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/ijzertijd/eeuw1bc/augustus.html en
http://members.fortunecity.co.uk/simonteeninga/augus.htm
{12} Imperium Augustus, http://www.godenkinderen.com/augustus.htm en
http://www.arikah.net/encyclopedie/Gaius_Julius_Caesar_Octavianus
{13} http://www.worldwidebase.com/science/keizer_augustus.shtml
{14} Imperium Augustus,
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/ijzertijd/eeuw1bc/augustus.html en
http://www.ethesis.net/courtenay/courtenay_inleiding.htm
{15} http://en.wikipedia.org/wiki/Sextus_Pompeius
{16} http://netscype.com/articles/view.php?id=304
{17} http://www.willebroek.info/HISTORY/HIST_aC/Ha0021.htm
{18} Augustus, de eerste keizer, Imperium Augustus,
http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=594&Itemid=67,
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html en
http://www.oudheid.be/geschiedenis/augustus.htm
{19} http://members.fortunecity.co.uk/simonteeninga/augus.htm
{20} http://www.worldwidebase.com/science/keizer_augustus.shtml en
http://www.arikah.net/encyclopedie/Gaius_Julius_Caesar_Octavianus en Synopsis
{21} en {22} http://www.oudheid.be/geschiedenis/augustus.htm en
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html
{23}http://www.scholieren.com/werkstukken/5336 en
http://www.koxkollum.nl/video/beelden.htm
{24}
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Te
xts/PLATOP*/Forum_Augustum.html
{25} http://www.rome.nl/id/257 en http://nl.wikipedia.org/wiki/Forum_van_Augustus
{26} en {27} http://www.rome.nl/id/229 en http://nl.wikipedia.org/wiki/Ara_Pacis
{28} http://bijbelaantekeningen.blogspot.com/2007/04/horologium-augusti.html,
http://www.livius.org/a/italy/rome/horologium/horologium_augusti.html en
http://maps.google.com/?ie=UTF8&om=1&z=18&ll=41.900808,12.478527&spn=0.002272,0
.004334&t=k
{29} http://nl.wikipedia.org/wiki/Horologium_van_Augustus
Slotwoord:
Het was een leuk en leerzaam project, en het was interessant om te doen, want na die film die
we in de tweede hadden gezien, was ik toch wel benieuwd geworden naar die ‘keizer
Augustus’, ook omdat die man die keizer Augustus speelt in die film, ook in de beroemde
film Troy (met Brad Pitt) speelt.
De film zelf vond ik erg leuk en ook erg waarheidsgetrouw. Of dat leuk is, verschilt natuurlijk
per mens maar ik vond het wel handig (nou ja, ik moest dan ook een werkstuk maken erover)
Én het is natuurlijk de eerst echte keizer van het geweldige Romeinse Rijk, ná Caesar, die
meestal wordt genoemd, en die ook alle leken kennen.
Ik vond het wel sneu voor hem dat hij al op 19-jarige een heel volk moest gaan leiden, en dat
niet alleen, eerst een hoogstaande vijand van hem verslaan, terwíjl hij te kampen had met een
afschuwelijk slechte gezondheid. Best wel goed van hem. Hoewel hij natuurlijk enórm werd
geholpen door zin twee vrienden, en dan vooral de voortreffelijke legeraanvoerder Agrippa.
Zijn liefdesleven vond ik wel interessant: uiteindelijk trouwde hij toch nog met de vrouw van
wie hij hield, hoewel zij later een onaardig persoon bleek te zijn (volgens Julia dan).
Hij had het wel verdiend om propaganda te mogen maken over zichzelf, met alle welvaart én
rust die hij bracht in het Romeinse Rijk.
Zijn bouwwerken waren immens en geweldig. Echt jammer dat er best wel weinig van
overgebleven is.
Het was in ieder geval een erg interessant project, en ik hoop dat het niet al te ingewikkeld is
geworden.
Bronnen:
Plaatjes:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/eb/Statue-Augustus.jpg (voorblad)
http://www.wiebekoo.nl/kt/kcv/lessen/2vwo/plaatjes/augustus01.jpg (Inleiding)
http://www.izb.nl/images/fck/Image/geschiedenis%20izb%20en%20zending/augustus.jpg
(buste Augustus, pag. 1)
http://cache.eb.com/eb/image?id=5412&rendTypeId=4 (buste Agrippa, pag. 1)
http://www.info-antike.de/livia.jpg (Livia Drusilla, pag. 1)
http://kassevans.com/Alexander/AlexImages/Octavia_550pix.jpg (Octavia minor, pag. 1)
http://carlos.emory.edu/COLLECTION/CLASSIC/IMAGES-CLASSIC/classic09L.jpg
(Tiberius, pag. 1)
http://www.xtec.cat/~sgiralt/labyrinthus/roma/imagines_roma/antonius.jpg
(Marcus Antonius, pag. 3/4)
http://www.wc.pdx.edu/cleopatra/cleopatra_vii.jpg (Cleopatra VII, pag. 3/4)
http://www.digitalefotosite-corenjoke.com/rome_italie.htm (de meeste plaatjes van gebouwen)
http://www.livius.org/a/italy/rome/horologium/horologium_augusti.html (de andere plaatjes)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/da/Marcus_Aemilius_Lepidus.jpg
(Lepidus, pag. 2)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/RSC_0017.jpg
(Sextus Pompeius, pag.3)
http://www.romancoins.info/Imperatorial-caesars-party.HTML
(alle munten die er in voorkomen)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Portrait_Brutus_Massimo.jpg/20
0px-Portrait_Brutus_Massimo.jpg (Decimus Brutus, pag. 3)
http://images.encarta.msn.com/xrefmedia/sharemed/targets/images/pho/t044/T044895A.jsm
(Gaius Cassus, pag. 3)
http://www.biocrawler.com/encyclopedia/Image:Julia.JPG (Julia, pag. 6)
http://www.italiaclassica.nl/foto's/thumbnails/44-klein.jpg (forum Augusti, pag. 9)
http://www.dragonhaven.plus.com/archaeology/Rome/Forum%20of%20Augustus%20%20Temple%20of%20Mars%20Ultor%202.jpg (tempel van Mars, pag. 9)
Film:
Imperium Augustus
Geregisseerd door: Roger Young
Script door: Eric Lerner
Augustus gespeeld door: Peter O’Toole
Boeken:
Synopsis, tekstboek en werkboek
Door: Charles Hupperts en Elly Jans
Jaar: 2005
ISBN Tekstboek: 90-76589-74-7
ISBN Werkboek A: 90-76589-76-3
ISBN Werkboek B: 90-76589-77-1
Augustus, de eerste keizer
Door: Anthony Everitt
Jaar: 2007
Vert. uit: The first emperor : Caesar Augustus and the triumph of Rome
ISBN: 978-90-263-2064-4
Julius Caesar : het leven van een Romeinse generaal
Door: Sam Hadley
Jaar: 2005
Vert. uit: Julius Caesar : the life of a Roman general
ISBN: 9054836199
Via Nova 1 en 2
Door: Van Assendelft, Van Gessel, Molenaar, Schaafsma en Smarius
Jaar: 1998
ISBN Via Nova 1 Urbs: 90 280 1898 0
ISBN Via Nova 2 Imperium: 90 280 4400 0
Sites:
http://www.rome.nl/id/257
http://www.rome.nl/id/229
http://www.livius.org/a/italy/rome/mausoleum/mausoleum_augusti.html
http://www.koxkollum.nl/video/beelden.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Magistratus
http://bijbelaantekeningen.blogspot.com/2007/04/horologium-augusti.html
http://www.livius.org/a/italy/rome/horologium/horologium_augusti.html
http://www.digitcalefotosite-corenjoke.com/rome_italie.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Tribune
http://benbijnsdorp.info/annot01.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Publius_Clodius_Pulcher
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/ijzertijd/eeuw1bc/augustus.html
http://www.worldwidebase.com/science/keizer_augustus.shtml
http://nl.wikipedia.org/wiki/Scribonia
http://www.oudheid.be/geschiedenis/augustus.htm
http://members.fortunecity.co.uk/simonteeninga/augus.htm
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Lex_Titia
http://www.scholieren.com/werkstukken/5336
http://en.wikipedia.org/wiki/Augustus_%28honorific%29
http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=594&Itemid=67
http://home.tiscali.nl/~mgelten/Staatshoofden/Romeinen/Augustus.htm
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Te
xts/PLATOP*/Forum_Augustum.html
http://benbijnsdorp.info/annot04.html
http://www.godenkinderen.com/augustus.htm
http://www.arikah.net/encyclopedie/Gaius_Julius_Caesar_Octavianus
http://netscype.com/articles/view.php?id=304
http://www.willebroek.info/HISTORY/HIST_aC/Ha0021.htm