Add Title Here
advertisement
INLEIDING TOT HET RECHT PRIVAATRECHT Prof. dr. Rogier de Corte Thema 4a Vorderingsrechten uit overeenkomst 1ste Bac PSW – academiejaar 2003-04 Inleiding Thema 4a 24 november 2005 vorderingsrechten uit overeenkomst situering bronnen uit overeenkomst einde reeks basisbegrippen I - Situering situering binnen het geheel van het privaatrecht situering binnen het begrippenkader A. Situering de mens samenleving privaat recht de zaak vermogen-goed-eigendom vorderingen uit onrechtmatige daad uit overeenkomst B. Basisbegrippen verbintenis man-vrouw bediende-fiscus aannemer automolist overeenkomst contract schuldenaar - schuldeiser middelen- resultaatsverbintenis strafrecht – gesloten systeem II - Bronnen door de wet uit onrechtmatige daad uit overeenkomst enkele bijzondere gevallen: afzonderlijke bronnen eenzijdige wilsuiting zaakwaarneming onverschuldigde betaling vermogensverschuiving A. eenzijdige wilsuiting gevallen in de wet bepaald erkenning van een kind aanvaarding/verwerping van een nalatenschap aangifte van inkomstenbelasting ….. buiten die gevallen? ja eenzijdige wil een persoon is gebonden door zowel een openbaar als een individueel aanbod hij moet zijn aanbod gedurende redelijke termijn gestand doen voorbeelden openbaar aanbod voorbeelden individueel aanbod B. zaakwaarneming spontaan de zaak waarnemen van iemand anders die er zelf niet toe in staat is de meester moet de zaakwaarnemer schadeloos stellen voor de nuttige en noodzakelijke uitgaven C. onverschuldigde betaling bij vergissing iets ontvangen voor iemand anders geld een goed ….. hij die bij vergissing heeft ontvangen moet terugbetalen onverschuldigde betaling - 2 Wet Handelspraktijken afgedwongen aankoop Art. 76. Het is verboden iemand, zonder dat hij hierom eerst heeft verzocht, enig product toe te zenden met het verzoek dit tegen betaling van zijn prijs te verwerven of het anders, zelfs kosteloos, aan de afzender terug te zenden. In geen geval is de geadresseerde verplicht het toegezonden product te betalen noch het product terug te zenden, ... D. vermogensverschuiving er is een ongerechtvaardigde vermogensverschuiving wanneer een persoon zich verrijkt ingevolge de verarming van een ander, zonder dat hiertoe een rechtsgrond bestaat vb. 1 brandstof geleverd bij verkeerd persoon en brandstof verbruikt vb. 2 werken uitgevoerd en contract nadien vernietigd het verrijkte vermogen moet het verarmde compenseren tot beloop van de verrijking III - Verbintenissen uit overeenkomst totstandkoming geldigheid basispijlers gevolgen A. Totstandkoming - soorten verbintenis uit overeenkomst - hoe komt een verbintenis tot stand - welke zijn de voornaamste soorten van verbintenissen § 1 - totstandkoming er bestaat een grote variëteit aan verbintenissen, feitelijke overeenkomsten toetredingscontract standaardcontract onderhandelde overeenkomsten totstandkoming ze hebben dezelfde grondslag aanbod wat een wilsuiting die een afgewerkt voorstelcontract omvat aanvaarding wat wilsuiting met aanvaarding van aanbod wanneer kennisname van aanvaarding totstandkoming onderhandelingen wat? aansprakelijkheid informatie niet steeds duidelijk geruisloos ontstaan van verbintenis § 2 - soorten # wederkerige # onder bezwarende titel # vergeldende # benoemde # intuïtu personae # aflopende eenzijdige om niet kanscontracten onbenoemde intuïtu pecuniae langdurige B. Geldigheid onder welke voorwaarden brengen rechtshandelingen rechtsgevolgen teweeg tussen de betrokkenen? toestemming vertrouwen handelingsbekwaamheid een voorwerp een geoorloofde oorzaak a - toestemming «een wil» bewust rechtsgevolgen beogen geen toestemming er zijn gevallen waar er GEEN toestemming is en dan is er ook geen rechtshandeling (de rechter zal zo nodig de nietigheid uitspreken) bij een misverstand in geval van krankzinnigheid In geval van discrepantie tussen reële en uitgedrukte wil vertrouwensleer wilsgebreken er is een wil, maar aan de wilsuiting kleven gebreken in de gevallen waarin de wet de wilsgebreken aanvaardt, kan de rechter de rechtshandeling nietig verklaren wegens wilsgebrek de persoon in wiens hoofde een wilsgebrek bestaat, wordt door de rechter beschermd dwaling bedrog geweld (1) dwaling wat voorwaarden voorbeeld de vergissing bij één of meerdere partijen over een essentieel onderdeel van de rechtshandeling 1. over een essentieel element 2. verschoonbare vergissing 1. bij aankoop van schilderij 2. bij aankoop keukengerei art. 1114 BW (2) bedrog wat voorwaarden voorbeeld de vergissing over een essentieel onderdeel van de rechtshandeling uitgelokt door wederparij 1.vergissing over een essentieel element 2. uitgelokt door list of kunstgreep van tegenpartij bij aankoop van schilderij (3) geweld wat voorwaarden het toestemmen na geweld of bedreiging 1. redelijk persoon doen vrezen 2. voor aanzienlijk kwaad voorbeeld niet vrees voor vader of moeder: art. 1114 BW b - vertrouwen geen toestemming geen rechtshandeling vertrouwensleer c - handelingsbekwaam het recht om zelf de eigen rechten te mogen uitoefenen rechtspersonen ja de mens ja 1. minderjarigen 2. na vonnis - krankzinnige - verlengde minderjarige … d - voorwerp elke rechtshandeling heeft tot doel rechtsgevolgen teweeg te brengen voor «iets», d.i. het voorwerp van de rechtshandeling 1. moet mogelijk zijn 2. moet bepaald of bepaalbaar zijn 3. moet geoorloofd zijn e - oorzaak determinerend motief of doorslaggevende beweegreden geoorloofd zijn aanwezig zijn een materieel abstracte verbintenis is niet geldig C. Pijlers de 5 grondslagen van het verbintenissenrecht uit overeenkomst zijn: wilsautonomie consensualisme bindende kracht goede trouw geldigheid elektronische contracten § 1 - wilsautonomie vrijheid om al dan niet te contracteren vrijheid om contractpartij te kiezen monopolies discriminatie vrijheid om de inhoud te bepalen openbare orde en goede zeden onevenwichtige contracten contractinstelling consumentenbescherming standaardcontracten toetredingscontracten § 2 - consensualisme contracten zijn consensueel d.w.z. ze bestaan rechtsgeldig enkel door het akkoord van de partijen (consensus), d.w.z. zonder bijkomende vormvereisten (zoals tussenkomst van een openbaar ambtenaar, het opmaken van een geschrift, ….) uitzonderingen vormelijke contracten reële contracten consumentenwaarborgen bewijsrecht § 3 - bindende kracht art. 1134 B.W. een tussen partijen geldig gesloten contract geldt voor hen als wet uitzondering verzakingsrecht opzegging imprevisieleer art. 80 WHP verkoop op afstand verzakingsrecht Art. 80. WHP § 1 Bij elke overeenkomst op afstand beschikt de consument over een termijn van ten minste zeven werkdagen waarbinnen hij de overeenkomst kan verzaken. Hij kan dit recht uitoefenen zonder betaling van een boete en zonder opgave van motief. § 4 - goede trouw de inhoud, de interpretatie en de uitvoering van een contract wordt niet bepaald door de letter van het contract maar door de goede trouw § 5 - elektronische contracten wet 11 maart 2003 de geldigheid is erkend door: - enerzijds de erkenning van de elektronsiche handtekening - anderszijds door het opheffen van discriminerende vormvereisten D. Gevolgen tussen partijen verbintenissen moeten worden uitgevoerd bij niet-uitvoering # moet de niet-uitvoering worden vastgesteld # moeten de verplichtingen van de SA worden omschreven # moeten de rechten van de SE worden vastgelegd ook hierover kunnen de partijen overeenkomen …. § 1 - uitvoeren en niet-uitvoeren 1. wanneer is er niet-uitvoering - verschil bij resultaatsverbintenis en middelenverbintenis 2. in mora-stelling in gebrekestelling aanmaning wat hoe wanneer gevolgen uitzonderingen vanaf nu bevindt de SA zich in gebreke § 2 - wettelijk stelsel wat is de situatie van de SA? wat is de situatie van de SE? a - rechtspositie schuldenaar na de ingebrekestelling moet de schuldenaar presteren, behalve in geval van overmacht b - rechtspositie schuldeiser • t.a.v. de persoon van de SA • t.a.v. zijn eigen prestaties: ENAC • naar de rechter stappen 1 - niet uitvoeren op persoon de schuldeiser heeft alleen het vermogen van zijn schuldenaar tot onderpand en niet diens persoon art. 7 Hyp. W. 2 - ENAC Exceptio Non Adimpleti Contractus de exceptie van 'het niet gelijk oversteken' - helpt slechts tijdelijk - kan soms zeer efficiënt zijn - voorkomt grotere schade 3- naar rechter stappen indien de SA na een aanmaning niet wil uitvoeren en de partijen hun meningsverschil niet zelf kunnen oplossen dan rest er nog één oplossing: de rechter de SE dagvaardt zijn SA voor de rechter hij moet kiezen, hij vraagt - ofwel de gedwongen uitvoering - ofwel de ontbinding van de overeenkomst - heeft steeds recht op schadevergoeding rechter-a gedwongen uitvoering in natura bij equivalent rechter-b gedwongen uitvoering in natura de eerste mogelijkheid bestaat erin dat de SE de gedwongen uitvoering van de verbintenis vordert in natura, voor zover het zinvol is: - bijv. afbraak, …. - bijv. door een derde laten uitvoeren op kosten SA - dwangsom rechter-c gedwongen uitvoering bij equivalent betaling van een geldsom i.p.v. de prestatie rechter-d ontbinding de tweede mogelijkheid bestaat erin dat de SE de ontbinding van de overeenkomst vraagt wegens wanprestatie van de SA en dan wordt het voorwerp van de verbintenis vervangen door een schadevergoeding rechter-e schadevergoeding de SE heeft in alle gevallen recht op vergoeding van de schade ingevolge niet uitvoering; indien de SA te kwader trouw is moet ook de niet voorzienbare schade worden vergoed, anders enkel de voorzienbare rechter-f termijn van respijt de rechter heeft een ruime bevoegdheid om aan een ongelukkige SA termijnen van respijt toe te kennen; bijv. een som afbetalen in maandelijkse afbetalingen i.v.p. in eenmaal art. 1244 B.W. § 3 - contractuele regeling partijen kunnen steeds door een onderling akkoord a. een einde stellen aan een overeenkomst op de wijze die zij meest geschikt achten b. de schade zelf regelen dit kan zowel in de basisovereenkomst, als in een afzonderlijke overeenkomst exoneratie uitdrukkelijk ontbindende voorwaarde vergoedingsbedingen private strafbedingen a - exoneratie wat geldigheidsvoorwaarden gevolgen b - uitdrukkelijke ontbinding wat geldigheidsvoorwaarden gevolgen c - vergoedingsbedingen wat geldigheidsvoorwaarden gevolgen d - private strafbedingen wat geldigheidsvoorwaarden gevolgen IV - Einde het einde van een overeenkomst betekent dat de rechtsband tussen SE en SA wordt doorgeknipt § 1 - nietigheid wanneer de verbintenis uit overeenkomst niet rechtsgeldig is tot stand gekomen, spreekt de rechter de nietigheid uit er wordt geacht nooit een verbintenis te hebben bestaan (ex tunc) § 2 - opzegging voor bepaalde langdurende overeenkomsten heeft de wetgever de partijen de mogelijkheid geboden om op eenzijdige wijze de overeenkomst te beëindigen door opzegging - arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde duur - huurcontracten …. § 3 - verzaking wat in welke gevallen gevolgen § 4 - dood het overlijden van een partij beëindigt de verbintenis enkel indien het een contract is intuïtu personae § 5 - ontbinding een verbintenis wordt door de rechter ontbonden - in geval van overmacht - in geval van contractbreuk V – de markt probleem de verhouding van de partijen in verband met de door hen aangegane verbintenissen werden enkel op individueel vlak onderzocht (wat mag A ten aanzien van B doen?) de werkelijkheid is echter dat deze verhoudingen zich afspelen op een markt en dat de overheid die markt op zich reglementeert markt marktspelers toegang tot de markt werking van de markt sanering van de markt betaling consument handelaar vennootschappen WHP financiering faillissementswet VI – Contracten wat soorten contracten voordeel van een wettelijke regeling benoemde en onbenoemde gebruikelijke en niet-gebruikelijke § 1 – koop verkoop wat? regeling soorten gewone koop koop op afbetaling onlichamelijke goederen onroerende goedern verkoop met voorschot verkoop op afstand veiling § 2 – huur - verhuur huur van roerende goederen huur van onroerende goederen bepalingen voor alle huur huishuur handelshuur landpacht § 3 - aanneming aannemingscontract architectencontract § 4 - lening lening van geld kredietverlening § 5 – bewaargeving en sekwester § 6 – kanscontracten lijfrente verzekering § 7 – zekerheidscontracten borgtocht pand bankwaarborg § 8 – dading
