Wie met zichzelf in de knoop zit gaat tegenwoordig naar een coach
advertisement
psyche psyche Wie biedt hulp? Van harte aanbevolen Probleem ‘ Ik zoekt coach Wie met zichzelf in de knoop zit gaat tegenwoordig naar een coach. Van problemen op je werk tot problemen in de liefde, hij kan je helpen. Hoe weet je of je een goede treft? tekst Dominique Haijtema 94 Quest Psychologie — leven garandeer je gelukkiger te maken.’ ‘We gaan spelen met delen van je persoonlijkheid.’ Of: ‘Vanuit de essentie ontstaat de energie om in beweging te komen.’ Tik op YouTube ‘coaching’ in en je wordt bedolven onder dit soort uitspraken. En ook als je online op zoek gaat naar een coach vind je vage omschrijvingen. Want wat bedoelt iemand met: het gaat er om je ‘passie te vinden’, ‘blokkades op te sporen’ of ‘weerstand te elimineren’? Kortom: hoe weet je of iemand een goede coach is en iets voor je kan betekenen? Er bestaat geen eenduidige beroepsopleiding en het is geen beschermde titel. Bovendien zijn het er ongelooflijk veel. Hoeveel coaches ons land inmiddels telt weet niemand precies, maar Stichting Registratie Nederland (ST!R), een onafhankelijk register voor professionele begeleiders, schat dat er zo’n 35.000 coaches zijn. Ter vergelijking: er zijn ruim duizend eerstelijnspsychologen. Die bieden hulp bij klachten, zoals stress, depressies en relatieproblematiek. Ook bestaat de Nederlandse Orde van Beroepscoaches (NOBCO) waarbij zo’n 2000 erkende coaches zijn aangesloten. In de gedragscode staat een definitie van een coach als iemand die coacht. Daar word je dus ook niet heel veel wijzer van. Coaching is een verzamelnaam, waarschuwt businesscoach Eelco Smit. Het kan van alles betekenen: van het begeleiden van topondernemers tot aromatherapie. Smit is aangesloten bij de Nederlandse Orde van Beroepscoaches (NOBCO). Behalve hun gedragscode onderschrijven heeft hij daar weinig voor hoeven doen. Hij is ook verbonden aan de International Coaching Federation (ICF) en daar zijn een flink aantal mentorgesprekken, een examen en een stevige opleiding verplicht. Maar, merkt Smit op, een diploma geeft geen garantie voor kwaliteit. ‘Je zult als klant zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor je keuzes. Een coach kan alleen maar iemand helpen zichzelf te helpen.’ Waar moet je tijdens je zoektocht dan wel op letten? ‘Ik ben een goede coach omdat mensen dat over mij zeggen. Bijna al mijn werk krijg ik via aanbevelingen van eerdere klanten. Zo simpel is het’, zegt Smit. ‘Je moet er talent voor hebben. En een aantal vaardigheden zoals je kunnen inleven en niet meteen oordelen. Maar het is en blijft een lastige kwestie. Er bestaat geen handleiding voor. Je vraagt ook niet aan een topvoetballer waarom hij zo goed kan voetballen.’ Ook psycholoog en coach Barbara Nanninga heeft al jaren een goedlopende praktijk in Amsterdam. Ze werkt voor televisieprogramma’s en ontvangt net als Smit veel cliënten via aanbevelingen van anderen. ‘Als je goed bent, heb je bijna altijd voldoende werk’, is ook haar overtuiging. Nanninga gelooft dat we vaak de antwoorden op onze vragen wel weten en dat het doel van coaching is om helder te krijgen wat je echt wenst of wat je tegenhoudt om je doelen te realiseren. ‘Ik geloof niet in elke week praten. Ik maak ook gebruik van hypnotherapie. Via hypnose kom je in contact met je onderbewuste of je intuïtie en snap je soms veel sneller waar je problemen vandaan komen.’ ‘Ik ben een goede coach omdat ze dat over mij zeggen. Zo simpel is het’ Bootjes turven Wie met een coach in zee gaat stelt zich kwetsbaar op. Het is geregeld confronterend en soms pijnlijk, maar vooral waardevol voor de eigen ontwikkeling, stelt Nanninga. Zij adviseert om niet op internet of in het telefoonboek te kijken als je een coach zoekt, maar het aan mensen te vragen die jou goed kennen en die jij vertrouwt. Toch pakt ook dat niet altijd goed uit, blijkt uit de ervaring van bedrijfs­ econoom en psychologe Anneke Bakker. Zij was overspannen geraakt en naar eigen zeggen de weg kwijt. Ze kreeg van haar werkgever en vrienden coaches aanbevolen die allesbehalve bij haar pasten. De eerste coach had geen eigen praktijk maar ontving cliënten thuis in de woonkamer aan een Amsterdamse kade. Gedurende het gesprek sprong de coach ineens op om pen en papier te pakken en de bootjes te turven die langs het huis voeren. ‘Ja, het is een beetje gek, maar dat is een tik van mij’, lichtte ze haar gedrag toe. Bij het derde gesprek zei Bakker dat ze het gevoel had dat de gesprekken nergens naartoe gingen en of ze zich niet aan het afgesproken behandeltraject wilde houden. De reactie? ‘Nou als jij dat wilt dan doen we dat toch?’, reageerde de vrouw pinnig. leven — Quest Psychologie 95 » psyche » ‘Hier staat dat we het dan over jouw schooltijd moeten hebben. Nou, vertel. Hoe was het op school?’ Na een paar sessies verzamelde Bakker voldoende moed om te zeggen dat ze met de coaching wilde stoppen. Dat leek de coach geen goed idee omdat Bakker volgens haar veel serieuze issues had. Maar ze moest het natuurlijk vooral zelf weten. De volgende coach was evenmin een succes. Die moest bij Bakker thuis komen omdat ze ook geen eigen werkruimte had. Toen Bakker haar huiswerk niet had gemaakt kwam de coach de daaropvolgende afspraak zonder af te zeggen niet opdagen. ‘Het was zo kinderachtig. Ook vond ze dat mijn studie psychologie niet veel voorstelde, terwijl ze zelf alleen Nederlands had gestudeerd’, vertelt Bakker. ‘Beide coaches waren vrouwen van middelbare leeftijd die zelf het een en ander hadden meegemaakt en daar uitgebreid over vertelden. Zo had de eerste coach een kind verloren en was de tweede na een reorganisatie simpelweg vergeten door haar baas. Terwijl ze er vijftien jaar had gewerkt. Een volgende coach was zelf overspannen geweest en wist na een half gesprek dat de depressie psyche door mijn dominante moeder kwam.’ Bakker was door haar ervaringen teleurgesteld en gefrustreerd. ‘Je bent kwetsbaar als het niet goed met je gaat en ik voelde me daarin misbruikt. Ik dacht eerst dat het aan mij lag. Ik wist echt niet wat er met mij aan de hand was en was in de war. Zo had ik toen echt geen idee dat ik depressief was.’ Zoek tot je vindt Of een coach goed voor iemand is, valt niet met zekerheid te zeggen, vinden zowel Smit als Nanninga. Het gaat erom dat er een klik is. Nanninga adviseert om net zo lang te zoeken tot je een coach hebt waarbij je je op je gemak voelt. ‘De cliënt is het aller­ belangrijkste. Je moet hier alles durven vertellen en vragen. Als het niet goed voelt ís het meestal ook niet goed voor die persoon. Toch kan de coach voor iemand anders wel goed voelen.’ Die ‘Sommige coaches overschatten zichzelf. Zelf iets hebben meegemaakt, maakt je nog geen deskundige’ 96 Quest Psychologie — leven klik ontbrak duidelijk bij Bakker. Zij is inmiddels naar grote tevredenheid in behandeling bij een psychotherapeut. Nu heeft ze eindelijk het gevoel dat de therapeut vanuit een gedegen opleiding en referentiekader weet wat zij doet. En dat voelt goed. Over coaching is ze nog steeds niet te spreken. ‘In mijn ervaring overschatten veel coaches zichzelf. Een ervarings­ deskundige is tenslotte nog lang geen deskundige’, zegt zij. ‘Wat ik ook zo aanmatigend vind is dat gesug­gereerd wordt dat het aan jou ligt als iets niet werkt.’ Zo was ze drie dagen op een cursus die haar nadrukkelijk door haar werkgever werd aanbevolen en werd betaald door de ziektekosten­verzekering. ‘Zat ik daar met secretaresses en buschauffeurs ademhalingsoefeningen te doen en me maar af te vragen wanneer de cursus zou beginnen. Aan het einde was ik boos omdat het voor mijn gevoel nooit was begonnen. En dan hoor je: ‘Ja, dat is toch jammer voor je dat je hier niets uit weet te halen.’ Onderhoud aan jezelf Businesscoach Smit ziet zichzelf als vertrouwenspersoon, strateeg en klankbord voor ondernemers. ‘Het gaat in mijn werk steeds om drie problemen. Of je hebt even geen doel in het leven, de verkeerde doelen of je hebt een doel en je weet het niet te bereiken. Daar help ik mee. Ik bied ondersteuning doordat ik iemand onvoorwaardelijk accepteer, maar ik vertel ook wat iemand niet wil horen. Ik ben als het ware een empathische klootzak. Veel toponder­ nemers zijn lonely at the top en krijgen nog zelden eerlijke feedback in een vertrouwelijke discrete omgeving.’ Bij mannelijke ondernemers ziet hij dat de druk om steeds maar te moeten presteren best pittig is. Als ze dan horen dat veel ondernemers daar last van hebben en ze niet de enige zijn die ergens mee worstelt of af en toe twijfelt, valt er Hoe vind je de juiste coach? → Een goede klik is onmisbaar. → Registratie bij een beroeps­ vereniging zoals de NOBCO met een beroepscode is wellicht wenselijk. Dat is afhankelijk van je probleem en je doelstelling. → Hoe professioneel en verzorgd zien de website, het kantoor, etcetera eruit? → Informeer bij kennissen en vrienden wie goede ervaring heeft met een coach bij een vergelijkbaar probleem. → Wat wil je bereiken? Zorg dat je dat zelf dat je helder hebt. → Stop ermee als je binnen een aantal gesprekken het gevoel hebt dat het niets oplevert. → Informeer naar opleiding, ervaring en visie op het vak van de coach. → Bespreek de wederzijdse verwachtingen en doel­ stellingen tijdens het intake­gesprek. → Onduidelijke tarieven of wollig taalgebruik? Een goede coach stelt een diagnose, maakt een behandelplan, vertelt precies wat je kunt verwachten en wat het gaat kosten. → Bij zware psychische problemen is het beter een eerstelijnspsycholoog in te schakelen. vaak al een grote last van hun schouders. Soms gaat het simpelweg om erken­ning en herkenning, is zijn ervaring. Jeroen Beishuizen was account­manager bij onder andere Douwe Egberts en werkt nu als trainer, nadat hij er tijdens een training achter kwam dat hij leidinggeven eigenlijk niet leuk vindt. Hij vindt coaching een geschikt middel om jezelf te ontwikkelen. Volgens hem zouden meer mensen dat moeten doen. ‘Zie het als onderhoud van jezelf. Sommige mensen besteden meer aandacht aan hun auto dan aan zichzelf.’ Beishuizen had binnen een aantal gesprekken en huiswerkopdrachten helder waarom hij vastliep in zijn baan. ‘Ik moest mijn loopbaan opschrijven en aangeven wat ik per baan wel en niet leuk vond en waarom ik ergens was begonnen of opgehouden. Terwijl ik dat deed viel me op dat de banen waar ik geen leiding gaf mij het meeste plezier bezorgden. Dat was wel even slikken omdat ik vrij statusgevoelig ben en je als leidinggevende toch een dik salaris en een grote auto hebt. Ik heb toen een aantal zekerheden laten vallen en ben als commercieel trainer gaan werken.’ Beishuizen constateert ook dat een coaching een grote vlucht neemt. ‘Zeker nu er veel ontslagen vallen zie ik steeds vaker op LinkedIn dat mensen zich opeens coach noemen. Coaching lijkt wel het afvoerputje onder de ontslagen werknemers te worden.’ Het is volgens hem duidelijk een vak waar je verstand van moet hebben. ‘Je zit toch een beetje in iemands hoofd te wroeten. Mijn coach maakte mij vrij snel duidelijk dat ik zelf het beste weet wat ik wil en zorgde ervoor dat ik tot eigen inzichten kwam. Ik vond het prettig en inspirerend.’ Psycholoog-light Wat is de verklaring voor het groeiende aantal coaches? Volgens Nanninga klinkt een coach minder heftig dan een therapeut. Smit beaamt dat. ‘Als je in therapie gaat, word je sneller als zwak of een loser gezien. Een coach inhuren is juist een teken van kracht. Je vraagt om externe hulp om jouw doelen beter te kunnen bereiken.’ Nanninga ziet ook een duidelijke verschuiving in de samenleving. ‘Een paar jaar geleden werden zaken als hypnotherapie als zweverig getypeerd en was het meer voor alternatieve vrouwen. Nu is er meer belangstelling voor alle soorten hulpverlening. Ik zie ook steeds meer mannen uit het bedrijfsleven in mijn praktijk.’ De toegenomen belangstelling voor coaching verklaart zij door de maatschappelijke ontwikkelingen waarbij er steeds meer keuzes zijn en de druk toeneemt. ‘Het leven is onrustig. De meeste van mijn cliënten kampen met een gebrek aan zelfvertrouwen en hebben moeite hun grenzen aan te geven. Het komt erop neer dat ze zichzelf niet durven te zijn. En dat uit zich weer in vluchtgedrag waaronder een toename van verslavingen als aan drugs, internet of sigaretten.’ Toch vindt Nanninga dat coaching eigenlijk vooral geschikt is voor psychisch gezonde mensen, bij zware psychische problemen is meestal een therapie aan te raden. Dan kan de coach het beste doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater. De wildgroei aan coaches vindt ze niet zorgwekkend. ‘Het is dapper dat steeds meer mensen zichzelf onder de loep willen nemen. Je gaat jaarlijks naar de tandarts, waarom zou je dan niet regelmatig tijd aan jezelf besteden? Een coach is toch objectiever dan een goede vriendin.’ Q leven — Quest Psychologie 97
