Onderzoekend en Ontwerpend Leren (OOL)

Onderzoeken vanuit je hoofd
Het belang van hersenkennis voor
attitude ten opzichte van W&T onderwijs
Sandra van Aalderen
Vrije Universiteit Amsterdam/ Universiteit Twente
Wetenschap en Techniek
• Beeldvorming en Attitude
Attitude ten opzichte van Wetenschap
& Techniek
Attitude
• Attitude is het geheel van subjectieve
gedachten, gevoelens en overtuigingen
ten opzichte van een object (hier: W&T)
• Hangt samen met beeldvorming over het
object:
– wat is ‘wetenschap en techniek’?
– Of, wat is een typische wetenschapper?
Beeldvorming: “Wat is W&T?”
Is niet alleen proefjes doen en dingen bouwen,
maar is
Onderzoekend en Ontwerpend Leren (OOL)
Nieuwsgierigheid en de drang
om te leren aanwakkeren
Onderzoeks- en ontwerpvaardigheden
Het stimuleren van het
probleemoplossend, creatief
denkvermogen
Stimuleren
onderzoekende
houding
Het stimuleren om verder, dieper en
meer kritisch na te denken
Kinderen op actieve manier
te laten leren
Activiteiten die uitgaan van:
•
•
•
•
•
•
•
•
open-einde opdrachten
creativiteit
abstractieniveau
complexiteit
stimuleren onderzoekende houding
uitlokken reflectieve houding
beroep doen op metacognitieve vaardigheden
Onderzoeks en ontwerpcylus, bijv.:…
Bron: SLO
Bouw een knikkerbaan
Rol van de leerkracht
– Van antwoorden geven naar vragen stellen
“Geen techniektorens, we vinden ze te star, te
sturend en vinden dat deze niet passen bij
onderzoekend en ontwerpend leren. We gebruiken
de methode van vragen stellen.”
Rol van de leerkracht
– Van antwoorden geven naar vragen stellen
– Van onderwijzen naar meer coachende rol
– Van leerkracht en methode gericht onderwijs
naar meer kind gericht onderwijs
– Van traditionele kennisoverdracht naar actieve
kennisconstructie door leerling
Hoger-orde denken
Creëren: nieuwe ideeën en
oplossingen bedenken
Evalueren: waarde van informatie en
kennis kunnen beoordelen
Analyseren: structuren en patronen
herkennen en hier betekenis aan
geven
Toepassen: kennis en begrip
toepassen in nieuwe situaties
Begrijpen: betekenis geven aan
informatie en kennis
Onthouden van kennis: Onthouden en
herkennen van informatie en kennis
Lagere-orde denken
Figuur 1. Bloom’s taxonomie
Leerkracht attitude
• Attitude leerkrachten is vaak niet heel
positief
– Belang van OOL; belang van zelf actief leren
– Gevoel bij onderwijzen van OOL; vind je het
leuk, ben je nerveus?
“Bang dat leerlingen te weinig leren”
“Bang dat ik het antwoord niet weet”
“Angst dat je het niet kunt”
Leerkracht attitude
• Attitude leerkrachten is vaak niet heel
positief
– Gevoel van controle over OOL onderwijs;
LEUK EN BELANGRIJK, MAAR,…
•
•
•
•
Geen tijd
Geen methode
Geen kennis van onderwerp of van OOL
….
“Zodra je als directeur zegt dat iets moet,
gaat diegene allerlei redenen verzinnen
om te niet te hoeven doen”
Hoe kun je de houding van
leerkrachten ten opzichte van een
meer onderzoekende en
ontwerpende manier van leren
structureel verbeteren?
1. Professionalisering op gebied van OOL
2. Zelf door onderzoekscyclus heen laten
gaan
“Meer zelfvertrouwen om de methode los te
laten”
“Ik besef nu dat je met huis-tuin en keuken
spullen je O&O les kunt maken”
“Je kunt met kleine veranderingen in je les al meer
onderzoekend bezig zijn”
1. Professionalisering op gebied van O&O
2. Zelf door onderzoekscyclus heen laten
gaan
3. Maar ook,…
• Meer kennis van de basis van leren,
‘Hersenkennis’ als onderbouwing voor
Onderzoekend & Ontwerpend Leren
Exploratief onderzoek naar effecten
van Hersenkennis op houding van
leerkrachten tov onderzoekend en
ontwerpend leren
Wat is het effect van hersenkennis;
opzet onderzoek
Voormeting
1. Hoe relevant is
hersenkennis?
Workshop Hersenen en
Leren
Scholen in regio NoordHolland en in Regio
Twente
Voorbeeldstelling: Kennis over de werking van de hersenen is zo
belangrijk op de basisschool dat elke leerkracht en pabostudent
training op dit gebied zouden moeten krijgen.
Eens of oneens?
Nameting
1. Hoe relevant is
hersenkennis?
2. Open vragen
Open vragen
1. Heeft de workshop effect gehad op uw ontwikkeling als
leerkracht of als persoon?
Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op:
2. Uw visie op en mening over goed onderwijs en leren
3. Uw handelen in de klas op het gebied van didactiek, gebruik
methodes en/of informatieoverdracht
4. Uw omgang met leerlingen en/of hoe u leerlingen benadert
5. Hoe u aankijkt tegen talentontwikkeling en intelligentie?
6. Welke aspecten uit de workshop heeft u onthouden, met welke
nieuwe kennis wilt u aan de slag gaan?
Interventie
Workshop Hersenen en Leren
• Anatomie en fysiologie
• Hoe leren de hersenen
• Koppeling naar didactiek
• Koppeling naar OOL
Interventie
Wat is leren?
Wat gebeurt er fysiek in je hoofd
Leren is het veranderen van de organisatie
(netwerken) van je hersenen
Interventie
24
Interventie
Leren en ontwikkeling
1. Pre- en postnataal worden, willekeurig, veel
cellen en verbindingen aangemaakt
2. Leren is vooral het wegsnoeien van niet
gebruikte en overbodige verbindingen
3. Overgebleven verbindingen worden sterker
door gelijktijdig activeren van cellen/neurale
netwerken en sneller door myelinisatie
4. Verbindingen verdwijnen als ze niet gebruikt
worden (‘use it or lose it’)
Interventie
Interventie
Onderwijzen betekent nog niet dat er
geleerd wordt
Leren vindt plaats in het hoofd van de
leerling (actieve kennisconstructie)
Leerkracht heeft geen controle over wat de
leerling leert
Maar je kunt dit zo goed mogelijk proberen
te sturen door:
27
Interventie
28
Actief leren
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Emotionele betrokkenheid en motivatie (OOL: verwondering,
nieuwsgierigheid en motivatie)
Activeren voorkennis
Aansluiten bij bestaande kennis (OOL: formuleren doelen,
vragen en verwachtingen)
Herhaling (analyseren data, evalueren en conclusies trekken,
presenteren bevindingen)
Rijke leeromgeving (minds-on En hands-on, open-opdrachten,
reflectie en evaluatie)
Actieve kennisconstructie: Gebruik van instructie en methoden
waarbij leerling iets doet met de informatie (toepassen,
creëren, uitleggen)
“Tell me and I forget. Teach me and I remember. Involve me
and I learn” (B. Franklin)
Resultaten onderzoek
• Significante toename van Relevantie:
• Leerkrachten geven aan hersenkennis in
combinatie met koppeling naar de praktijk
significant belangrijker te vinden na de
workshop vergeleken met voor de workshop.
Ze vinden de kennis over leren nuttig voor hun
dagelijkse praktijk.
Open vragen
Heeft de workshop effect gehad op uw ontwikkeling als
leerkracht of als persoon? (n= 58)
Positief effect
Bevestiging of
aanscherping
Geen of nog geen
effect
70.7%
6.9%
22.4%
• Toegenomen interesse in leren, bewustwording en
verrijking
• Toename in eigen nieuwsgierigheid en eigen
verwondering
• Bewuster van eigen handelen en eigen aanpak in de
klas
• Toegenomen kennis van de hersenen heeft positief
effect op andere gebieden
Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad
op uw visie op en mening over goed onderwijs en leren (n = 57)
Positief effect
Bevestiging of
aanscherping
Geen of nog geen
effect
52.6%
15.8%
31.6%
• Ik ben me meer bewust van en heb inzicht in de
complexiteit van leren (en lesgeven) en zie dat de
rol van leerkracht dus erg belangrijk is
• Ik zie nu meer het belang in van de 6 OOL
principes*
• Meer bewust van het belang van metacognitie en
reflectie in de les
*Didactische OOL principes
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Stimuleren nieuwsgierigheid
Activeren voorkennis
Aansluiten bij bestaande kennis
Herhaling
Rijke leeromgeving
Actief leren en actief (hoger-order) denken
Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad
op uw handelen in de klas op het gebied van didactiek, gebruik
methodes en/of informatieoverdracht (n = 53)
Positief effect
Bevestiging of
aanscherping
Geen of nog geen
effect
50.9%
15.1%
34%
• Ik wil meer daadwerkelijk gebruik gaan maken van de
OOL principes* en heb meer inzicht gekregen in het
belang hiervan
• Ik kom meer los van de methodes, geef meer
kindgericht les
• Ik maak meer gebruik van onderzoekende en
ontwerpende aanpak
Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad
op Uw omgang met leerlingen en/of hoe u leerlingen benadert
(n = 55)
Positief effect
Bevestiging of
aanscherping
Geen of nog geen
effect
49.1%
9.1%
41.8%
• Ik probeer meer te differentiëren en aan te sluiten bij
behoefte van het kind
• Ik heb meer begrip en geduld voor leerlingen (zie vaker in dat
het geen onwil, maar onmacht is)
• Ik ben bewuster van mijn omgang met leerlingen en probeer
dit te verbeteren
• Ik ben nu meer procesgericht bezig ipv resultaat gericht
• Ik probeer kinderen meer uit te dagen
Op welke manier heeft de workshop Brein en Leren effect gehad op
hoe u aankijkt tegen talentontwikkeling en intelligentie? (n = 58)
Positief effect
Bevestiging of
aanscherping
Geen of nog geen
effect
56.9%
19%
24.1%
• Ik ben me meer bewust van de invloed van omgeving op de
ontwikkeling van intelligenties (theory of intelligence)
• Ik zie nu meer het belang in van een brede talentontwikkeling
• Ik ben me meer bewust van mijn eigen rol bij de
talentontwikkeling van een kind
• Ik heb een beter begrip van het concept Intelligentie en van
hersenontwikkeling
• Ik probeer meer te differentiëren
Welke aspecten uit de workshop heeft u onthouden, met
welke nieuwe kennis wilt u aan de slag gaan? (n = 46)
1. Hoe onze hersenen leren (dat deze plastisch zijn)
2. Meer bewust van het belang van de OOL principes*
3. De invloed van ontwikkelings mindset op
daadwerkelijke ontwikkeling kinderen
4. Ik heb meer feitenkennis over de hersenen
5. Ik ben me meer bewust van het belang van
verwondering en nieuwsgierigheid
6. Ik ben me meer bewust van de grote invloed van
omgeving op ontwikkeling van kind
7. Ik ben me meer bewust dat de hersenen nog in
ontwikkeling zijn en dat dit dus consequenties heeft
voor het gedrag in de klas
Conclusie
• Toegenomen besef van belang van actief leren en
OOL
• Intentie om OOL principes te gaan gebruiken
• Toegenomen bewustzijn dat leren plaatvindt door
plasticiteit van de hersenen en toegenomen
ontwikkelingsvisie ipv gefixeerde visie (growth en
fixed mindset)
• Toegenomen besef van de rol van de leerkracht
als coach bij ontwikkeling
Toekomst
• Meer kennis en inzicht in de basis van leren
kan positieve stimulans zijn voor W&T (OOL)
onderwijs in combinatie met
professionalisering op gebied van OOL
• Niet alleen hersenkennis, maar hersenkennis
als vehicel voor attitudeverbetering
Bedankt voor uw aandacht