5 Een voorbeeld uit de praktijk 6

Kennisnetwerk
hbo-docenten
Bijeenkomst op 1 april 2016
Jolanda Spoelstra (NJi)
Met bijdragen van:
•
Mariska de Baat
•
Mariska van der Steege
Welkom
Vandaag:
• Aandacht voor trauma na
kindermishandeling
• Het opbouwen van een reflectieve praktijk
2
Waarderend reflecteren
• Kort een rondje: wie ben je en op welk moment van
afgelopen week ben je trots?
• Kijk voor de hele werkvorm op
www.talententoolbox.nl
3
Kinderen met complex trauma in een
pleeggezin, gezinshuis of leefgroep
Over trauma-georiënteerd werken in de jeugdzorg
Mariska de Baat
1 april 2016
Programma
• Aan de slag met een casus…
• Presentatie over complex trauma en
trauma-georiënteerd werken in de
jeugdzorg
• Met elkaar in gesprek over complex
trauma in de opleidingen
5
Een voorbeeld uit de praktijk
Verplaats je in één van de
professionals die bij dit
gezin betrokken zijn. Stel je
voor dat diegene zijn/haar
opleiding bij jullie heeft
gevolgd.
1) Wat kan hij/zij toepassen uit de opleiding in de
hulp aan dit gezin?
2) Wat zou zijn/haar eerstvolgende stap zijn?
6
Hoe vaak komt het voor?
• In 2010 is 3% van alle kinderen blootgesteld aan een
vorm van kindermishandeling (1 per schoolklas!) (NPM,
2011)
• Bij kindermishandeling: 20 – 60% PTSS (Gezondheidsraad, 2011)
7
Herstel
Niet alle kinderen die een ingrijpende
gebeurtenis meemaken, ontwikkelen PTSS
(Bron: Kessler e.a., 1995 via Bascule, centrum voor trauma en gezin)
8
Impact van complex trauma:
meerkoppig monster
Fysiek letsel
Negatieve invloed op ontwikkeling brein
Ontwikkelingsstoornissen
Verstoord sociaal functioneren
Problematische gehechtheid
Psychosomatische klachten
Posttraumatische stressstoornis: herbeleving,
vermijding en hyperarousal
• Dissociatieve stoornis
• Allerlei andere psychische problemen en stoornissen
•
•
•
•
•
•
•
9
Kinderen met complex trauma in
een pleeggezin, gezinshuis of
leefgroep
Hoe kan de
jeugdzorgprofessional
hen helpen
bij herstel?
Door het
opzetten van
een
‘traumabril’
10
De jeugdzorg professional…
…weet hoe vaak
traumatische stress in de
praktijk voorkomt en wat
de gevolgen daarvan
kunnen zijn.
…weet hoe hij of zij een
leefklimaat kan scheppen
ter ondersteuning van de
verwerking van het trauma
(trauma-sensitief
opvoeden).
…kan tekenen van
traumatische stress
bij kinderen
herkennen.
…weet welke begeleiding hij
of zij zelf kan uitvoeren om
het kind voor te bereiden
op of te ondersteunen bij
verwerken van het trauma.
11
… én weet welke
specialistische
behandelingen er
zijn en hoe
opvoeding en
behandeling
elkaar kunnen
versterken!
12
Specialistische behandeling
In praktijk vaak fasegerichte behandeling:
• Veiligheid
• Stabilisatie en Motivatie
• Verwerking van herinneringen
• Herstel van verbondenheid
Evidence based behandelingen:
EMDR en TF-CBT
13
Trauma-sensitief opvoeden
Een veilige omgeving creëren
Positieve relaties met anderen stimuleren
Emotie- en impulsregulatie stimuleren
Ouders betrekken
Psycho-educatie
14
Vragen?
15
Complex trauma in de
opleidingen?
• Wat zit al in jullie opleidingen?
• Zijn er onderwerpen waar je graag meer
aandacht aan zou willen besteden?
16
Meer lezen of vragen?
www.nji.nl/nl/Trauma-georienteerde-hulpvoor-kinderen-met-complex-trauma-ingezinsvervangende-woonsituaties
[email protected] / 030-230 6556
17
Het opbouwen van een
Reflectieve Praktijk
HBO Kennisnetwerk NJi, 1 april 2016
Mariska van der Steege
vanmontfoort.nl
T: 0348 48 12 00
Polanerbaan 11b
info@vanmontfoort
3447 GN Woerden
.nl
Programma
Korte verkenning rond competentie
‘reflectie’ in HBO-opleidingen;
Introductie Reflectieve Praktijk;
Oefening met een casus: welke
reflectieve vragen/thema’s bevat
deze?
vanmontfoort.nl
Korte verkenning
Hoe en met welke onderdelen wordt in
HBO-opleidingen gewerkt aan
vergroten competentie
‘reflectie’?
vanmontfoort.nl
Actieplan
professionalisering
Competentieprofielen jeugdzorgwerker en
gedragswetenschapper in de jeugdzorg;
Registratiegraad 90-95%, Stichting
Kwaliteitsregister Jeugd, www.skjeugd.nl;
Ingericht tuchtrecht, zie filmpje site SKJ;
Databank na- en bijscholing NJi;
Kwaliteitskader Jeugd (verantwoorde
werktoedeling) en model Professioneel
Statuut.
vanmontfoort.nl
Professionele houding en
bijbehorend gedrag
vanmontfoort.nl
Kenmerken professional
Voortdurend gericht op verbeteren eigen
handelen, nieuwsgierig, betere
toepassingen;
Verzamelen feedback (cliënten,
onderzoek);
Toetsing eigen kennis aan beschikbare
kennis, bijv. vervat in te hanteren methode
of richtlijnen;
Willen leren en reflecteren op eigen
functioneren en handelen.
vanmontfoort.nl
Definitie reflectie
‘Terugblikken op een ervaring
(handelen, denken, voelen, willen),
evenals op de context waarin deze
plaatsvindt, en deze ervaring in het
bewustzijn brengen, er betekenis aan
verlenen en van daaruit keuzes maken
voor nieuwe perspectieven.’
(Geenen, 2010, p. 41)
vanmontfoort.nl
Reflectie (2)
Reflecteren = terugkijken, bespiegelend
overdenken, zoeken naar betekenis
handelen in situatie, lering uit trekken;
Reflecteren = leren, expliciteren en
opbouwen praktijk-/ ervaringskennis;
Handelen, denken, voelen en willen;
Raakt aan persoonlijk functioneren
professional: Wie ben jij als mens? Wat doet
deze cliënt met jou?
Vraagt om stilstand, analyseren situaties.
vanmontfoort.nl
vanmontfoort.nl
Uimodel Korthagen
vanmontfoort.nl
Uitmodel Korthagen (2)
Omgeving: Wat kom je tegen?
Gedrag: Wat doe je?
Competenties: Wat kun je?
Overtuigingen: Waar geloof je in?
Identiteit: Hoe zie je jezelf?
Betrokkenheid: Waar doe je het
allemaal voor?
vanmontfoort.nl
Voorwaarden voor reflectie
Tijd: Reflecteren kost tijd, neem die tijd,
creëer afstand tot de ervaring;
Inspanning: Reflecteren is een
vaardigheid, kort moeite, oefening;
Moed: Bereid buiten je comfortzone te
treden, doorzettingsvermogen;
Humor: Zelfrelativering is gepast,
bruikbaar;
Stilstand: rust, ruimte, vertragen.
(Geenen, 2014, nr. 56)
vanmontfoort.nl
Methodische
leerbijeenkomsten
Bijeenkomsten met vaste frequentie en
ruime duur om te reflecteren;
Combinatie verdieping bespreken casuïstiek
en intervisie, vaste agenda;
Leervraag inbrenger centraal, casusgeleid;
Rolverdeling: inbrenger, gespreksleider,
deelnemers;
Focus op stellen van (oplossingsgerichte)
vragen, uitstellen eerste reacties.
vanmontfoort.nl
vanmontfoort.nl
Venster 3: reflectie op drie
aspecten
1) Methode (kennis): toepassing
methode/werkwijze, ervaringen met wat wel
en niet werkt, beschikbare kennis;
2) Mens (persoonlijk niveau): reflectie op
persoonlijk functioneren, wat doet cliënt met
mij en andersom?
3) Maatschappij (ethiek): onderliggende
waarden en normen, invloed context,
ethische reflectie.
(Bennamer, 2005).
vanmontfoort.nl
Richtlijnen en venster 3
Welke aanbeveling of onderdeel uit de
richtlijn is relevant voor mijn vraag?
Welke tips/aanbevelingen/do’s geeft de
richtlijn? Welke don’ts? Blijf bij de tekst!
Hoe pas ik deze toe in deze casus/
situatie/ vraag?
Welk (begin van) een antwoord geeft dit
op mijn vraag? Wat ga ik hiermee doen?
Wat is mijn volgende stap?
vanmontfoort.nl
Oefening casus
Lees in subgroepen de casus
door;
Welke thema’s/vragen kunnen
jullie onderscheiden op de drie
genoemde niveaus:
methode/kennis,
mens/persoonlijk functioneren en
maatschappij/ethiek.
vanmontfoort.nl
Contact
Mariska van der Steege
Senior Adviseur
VanMontfoort
(06) 35 11 54 29
[email protected]
Zie verder: www.vanmontfoort.nl >
Thema’s > Reflectieve Praktijk en
www.deviervensters.com.
vanmontfoort.nl
2 x 2 vragen
• Focus: wat vind jij echt belangrijk?
• Resultaat: wat is het resultaat dat je wilt
bereiken?
• Condities: wie en wat is ervoor nodig om
dat te realiseren?
• Actie: wat ga je dan nu als eerste doen?
36
Bedankt voor jullie aandacht
• Volgende bijeenkomst op 17 juni
37