Gezelschapsdieren: vrijdag 23 april

B e e l d v o r m i n g va n d e t r au m a pat i ë n t
Dr.Susanne Boroffka, dipl.ECVDI , Afdeling Diagnostische
Beeldvorming, Faculteit Diergeneeskunde,
Universiteit Utrecht
Inleiding
Een eigenaar komt met een traumapatiënt naar de praktijk. Wat nu?
Trauma kent vele gezichten, dus het
is in eerste instantie belangrijk naar
de toestand van de patiënt te kijken.
Pas nadat de patiënt is gestabiliseerd mag uitgebreide diagnos
tische beeldvorming worden overwogen. Voor de keuze van de juiste methode voor
diagnostische beeldvorming is het belangrijk om te
weten wat voor trauma de patiënt heeft ondergaan en
welk orgaansysteem eventueel beschadigd is. Zo is het
ook van belang om zich van tevoren af te vragen:
“Wat wil ik leren van dit onderzoek?” Afhankelijk daarvan wordt de juiste techniek bepaald.
In de meeste praktijken staan radiologie en echografie
ter beschikking en in sommige grotere klinieken ook
computertomografie (CT) en/of Magnetische Resonantie Imaging (MRI). Daarom zijn het röntgen- en
echografisch onderzoek de meest belangrijke technieken voor de medische beeldvorming in de dier­
geneeskunde.
Röntgenologie
Door middel van röntgenstralen worden foto’s
gemaakt om veranderingen in het lichaam op te sporen. Een röntgenfoto is een plat, tweedimensionaal
beeld van een driedimensionale structuur. Dat betekent dat weefsels die over elkaar heen liggen dus ook
over elkaar heen worden geprojecteerd. Om een
totaalbeeld te krijgen, is het dan ook noodzakelijk
minstens 2 loodrecht op elkaar geprojecteerde
opnamen (2 richtingen) te maken. Bij het interpreteren
van een röntgenfoto moet daarmee rekening
gehouden worden. Een verandering kan op de ene
opname wel en op de andere richting niet zichtbaar
zijn. De röntgenfoto geeft een indruk over grootte,
vorm, structuur en onderlinge verhoudingen van verschillende structuren.
Röntgenopnamen zijn zinvol bij de volgende traumatische veranderingen:
• schedel: schedel fracturen, kaakgewrichtsluxaties.
• rug: wervel fracturen, wervel luxaties;
• borstholte: klaplong (door bijv. een aanrijding of
bijtwonden), bloeding, ribfracturen, hernia
diafragmatica;
Abstracts European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2010
• buikholte: perforerend trauma (bijtwond, steekwond, aanrijding), stomp trauma met verdenking
van maag-darmwand-, galblaas- of urineweg
ruptuur, aanrijding, bijtwonden, val van hoge ver­
dieping;
• ledematen: fracturen, luxaties;
Bij het maken van een röntgenfoto is het ook belangrijk naar de patiënt te kijken: als een hond bijvoorbeeld verdacht wordt van een gebroken rug moet het
dier op een plank worden getransporteerd en ook op
deze blijven liggen voor het röntgenonderzoek (dus
een plank die de röntgenstralen doorheen laat is
noodzakelijk). In een dergelijk geval kan worden overwogen ook in eerste instantie met 1 zijdelingse opname
te volstaan. In het geval van een heel benauwde
patiënt met de verdenking van een klaplong, bijvoorbeeld door aanrijding, is het verstandig eerst de lucht
uit de borstholte te halen en daarna de röntgenopname te maken.
Echografie
Bij de echografie worden via een transducer (sonde)
geluidsgolven in weefsels gezonden. De geluidsgolven gaan met verschillende snelheden door de diverse
weefsels en worden door de weefsels in verschillende
mate weerkaatst en teruggezonden naar de transducer
waar deze omgezet worden in een elektrisch
signaal. Deze signalen worden via een computer omgezet
in beelden op een beeldscherm (monitor). Afhankelijk
van de penetratiesnelheid zijn weefsels meer of minder
goed in beeld te brengen. Lucht of bot (mineralisaties)
weerkaatsen bijna volledig de geluidsgolven, zodat er
alleen een witte (echorijke) lijn
zichtbaar is met
daarachter zwart (slagschaduw). Vloeistof daarentegen weerkaatst heel weinig geluidsgolven zodat er
een zwart (echoloos) of donkergrijs (echoarm) beeld
ontstaat. Echografie geeft voornamelijk gedetailleerde
informatie over de structuur van een weefsel, waarbij
ook een indruk over grootte en vorm van organen
wordt verkregen. Er is veel ervaring nodig om
echografische beelden goed te kunnen interpreteren
en de beoordeling van een echografisch onderzoek
wordt gedurende het onderzoek gemaakt, waardoor
het moeilijk is om een “second opinion” bij een collega
of specialist te vragen.
Echografische indicaties voor trauma patiënten:
• borstholte: bij verdenking van vloeistof in de
borstholte (bloeding bijv.),
• buikholte: perforerend trauma (bijtwond, steekwond, aanrijding, val van hoge verdieping), stomp
trauma met de verdenking van maag-darmwand-,
galblaas- of urinewegruptuur.
1
CHAPTER 2
Gezelschapsdieren: vrijdag 23 april
CT
Bij de CT wordt ook röntgenstraling gebruikt om de
beelden te verkrijgen. De doorlaatbaarheid van het
onderzochte lichaamsdeel voor de gebruikte straling
wordt vanuit een groot aantal hoeken rondom in
dunne „plakjes” gemeten, waarna een computer uit de
resultaten een driedimensionale weergave van het
onderzochte lichaamsdeel opbouwt. Er worden dunne
“plakjes” door het lichaam gemaakt zodat er geen
superpositie van structuren meer aanwezig is. Er is een
uitstekende visualisering van verschillende benige en
weke delen structuren, met een oplossend vermogen
van één of enkele millimeters. Nadelen zijn de anesthesie, die bij het onderzoeken van dieren noodzakelijk
is, de sterkere stralingsbelasting ten opzichte van conventionele röntgenfoto’s (één CT-scan is ca. het equivalent van 200 röntgenfoto’s) en de kostbare apparatuur
die de prijs van het onderzoek ook hoog maakt.
CT indicaties voor trauma patiënten:
• schedel: bij schedel trauma geeft een CT onderzoek
het meeste detail over welke structuren beschadigt
zijn,
• rug: CT geeft beter inzicht over de uitbreiding van
wervelfracturen en -luxaties dan conventionele
röntgenopnamen,
• borstholte: CT geeft een goede overzicht over
schade aan de weke delen en benige structuren.
• buikholte: CT kan in sommige patiënten een beter
overzicht over veranderingen in de buikholte geven,
zoals bijvoorbeeld bij een ruptuur van de
urinewegen.
2
MRI
Het principe van de MRI berust op het feit dat het
lichaam uit atomen is opgebouwd die zich gedragen
als kleine magneetjes met een positieve en negatieve
lading. Door middel van een externe magneet en
radiogolven kan een signaal van de magneetjes
worden opgevangen met antennes, waarmee de computer een beeld kan vormen. Bij een MR onderzoek
worden geen gevaarlijke stralen gebruikt en het
lichaam kan in iedere vlak in beeld worden gebracht.
Weke delen worden tijdens een MR onderzoek gedetailleerd in beeld gebracht. Door de verschillende
sequenties kan het weefsel karakter van veranderingen worden gedefinieerd, waardoor soms een nauwkeurigere diagnose gesteld kan worden. Nadelen zijn
de noodzakelijkheid voor algehele anesthesie, de
lange duur van het onderzoek en de kostbare
apparatuur.
MRI indicaties voor trauma patiënten:
Dit betreft voornamelijk patiënten met schedeltrauma
of trauma aan de wervelkolom.
Samenvattend kan worden gezegd, dat ook bij traumapatiënten goed naar de individuele patiënt moet
worden gekeken om de beste beeldvormingtechniek
te kiezen voor die patiënt.
Abstracts European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2010