Talmalectoraat `Wonen, Welzijn en Zorg op hoge leeftijd`

Moderne dementiezorg
Dementie heb je niet alleen
Dr. Evelyn Finnema
November 2015
Talmalectoraat Wonen, Welzijn en Zorg op hoge leeftijd
Even voorstellen: Talmalectoraat
Wonen, Welzijn en Zorg op hoge leeftijd
Projecten gericht op kennisvermeerdering, -toepassing
en –verspreiding met werkveld en studenten, een paar voorbeelden:
• Kleinschalig wonen voor mensen met dementie
• Dementia Care Mapping in de zorg voor mensen
met een verstandelijke beperking en dementie
• HBO’ers in de ouderenzorg
• Eigen Regie
• Ehealth koffer in de zorg
• Ontwikkeling regionale leerteams thuiszorg
• Evaluatiestudie ‘Eenzaamheid’
• Ontwikkeling nieuwe vormen van praktijkleren
Inhoud
• Dementie http://www.youtube.com/watch?v=vQEwF6IfNKc
• Verschillende perspectieven in de zorg
• Psychosociale hulpverlening in de 21e eeuw
• Moderne dementiezorg
Toename dementie
World Alzheimer 2010 beschrijft
dementie als de meest ingrijpende
sociale- en gezondheidscrisis van
de 21e eeuw.
Dementie wordt daarom wel ‘de
epidemie van de 21e eeuw’
genoemd gezien het explosief
groeiende aantal patiënten.
Dementie
(D = P + C + L + M + O)
Bepalende factoren
• Persoonlijke ervaringen en het levensverhaal van de persoon
met dementie (karakter, manier van omgaan met tegenslag)
• Cognitieve beperkingen (welke vorm en mate van dementie?)
• Lichamelijke toestand (pijn)
• Mentale (psychische) toestand (depressie, apathie)
• Omgevingskenmerken (reactie van de omgeving)
Gevolgen van dementie
Belangrijkste kenmerken Alzheimer dementie
• geheugen- en oriëntatiestoornissen
• stoornissen in abstract denken
• oordeels- en kritiekstoornissen
• stoornissen in taal, handelen en/of herkennen
• problemen in het dagelijks functioneren
Ontregelingen in stemming en gedrag
achterdocht
angst
depressie
agitatie
onrust
apathie
wanen
Oorzaak biologische, psychologische en sociale factoren
en moeite met omgaan met gevolgen van dementie
Friesland vergrijst
2010-2040  bevolking  zorggebruik
• Friese bevolking  van 646.000 naar 641.000
• Het aantal 65-plussers  van 106.792 naar 181.189 (+70%)
• De groep 75+ verdubbelt  zorggebruik van 17.000 (2010) naar
33.000 zorgvragers (2040)
• Ook  ouderen met goede gezondheid, echter om vitaal te blijven
doen ook zij beroep op zorgstelsel (Partoer, 2013)
Verandering in chronische aandoeningen in Friesland (20122030)
Bron: TNO-rapport Indicatie van de zorgvraag in 2030: prognoses van functioneren en chronische aandoeningen Friesland
(TNO, 2014)
Opvatting over dementie is tijd- en
cultuurgebonden
• Beeld van ouderen die dagen slijten achter de geraniums is
vervangen door beeld van vitale oudere die nog midden in de
maatschappij staat, volop van zijn vrije tijd geniet, reist en andere
leuke dingen doet
• Vitale ouderen zijn de maat waarmee men alle ouderen meet
• Cognitie, rationaliteit en autonomie staan tegenwoordig in hoger
aanzien dan gevoel, emotionaliteit en afhankelijkheid.
• Daarom negatieve beeldvorming over Alzheimer en is de kloof
tussen zorgbehoeftige ouderen en de maatschappij vergroot
(Gezondheidsraad, 2002)
Vooroordelen over dementie
•
•
•
•
•
Ze beseffen niets meer
Je kunt niet met ze communiceren
Ze zijn per definitie wilsonbekwaam
Dementie is ontluisterend
Aan dementie valt niets te doen (Gezondheidsraad, 2002)
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandelperspectief
ziekte
genezing
Perspectieven in zorg en behandeling
Medisch behandelperspectief
Gevolgen
perspectief
ziekte
stoornissen
beperkingen
handicaps
genezing
rehabilitatie/
compensatie
Psychosociale perspectief bij dementiezorg
Medisch behandelperspectief
Gevolgen
perspectief
Psychosociale
perspectief
ziekte
stoornissen
beperkingen
handicaps
aanpassing aan/
omgaan met de
gevolgen van dementie
genezing
rehabilitatie/
compensatie
begeleiding/
ondersteuning
Kwaliteit van leven
Meest onvervulde behoeften bij dementie
Van der Roest et al, 2009
informatie en
geheugensteun
dagactiviteiten
angst / veiligheid
gezelschap
Psychosociale hulp in de 21 eeuw
Hulp bij omgaan met de gevolgen van dementie
Aandacht voor individuele
aanpassingsproblemen
Oplossingen voor
onvervulde behoeften
- Informatie bieden
Aandacht voor individuele
levenskwaliteit
- Geheugenondersteuning
Maar ook ….
- Dagactiviteiten
effectief en efficiënt !
- Veiligheidsgevoel
- Gezelschap
Geïntegreerde belevingsgerichte zorg
Zorg die zoveel mogelijk probeert aan te sluiten
bij de belevingswereld en functionele
mogelijkheden van de oudere met dementie
Een paar belevingsgerichte
benaderingswijzen
•
•
•
•
•
•
Realiteitsoriëntatie
Validation (empathische communicatie)
Snoezelen/zintuigactivering, muziektherapie
Reminiscentie
Simulated Presence Therapy
Persoonsgerichte Zorg (Kitwood) - DCM
Ondersteunende technologie
https://www.youtube.com/watch?v=YWANBRMBjMk
Moderne dementiezorg; ontwikkelingen
• Dementie heb je niet alleen (Ieder jaar krijgen > 13.000
mensen te horen dat ze een vorm van dementie hebben)
• Scholing voor mantelzorgers (http://courses.startraining.eu)
• Dementievriendelijke omgeving /maatschappij
• Zorgstandaard dementie, Deltaplan dementie, programma
Dementievrienden en recent Sociale Benadering Dementie
Beleid overheid
Uitgangspunt: voldoende en kwalitatief
goede zorg: mensen met dementie moeten
gezien, gekend en gesteund worden
• Dementievriendelijke samenleving
• Een netwerk rondom de cliënt en
mantelzorger
• Structureel verbeteren
• Ruimte voor dementiezorg
(kamerbrief Samen leven met dementie juli 2015)
Programma Dementievrienden: één miljoen Nederlanders binnen vijf
jaar meer over dementie laten weten en leren hoe ze kunnen helpen.
Startraining
Online leeromgeving gericht op verbeteren
vaardigheden van verzorgers van mensen met dementie
•
•
•
•
•
Gebaseerd op de laatste inzichten
Extra aandacht voor op technologie tbv veiligheid en ondersteuning
Gemakkelijk toegankelijk: via internet, mobiele telefoon
Brede doelgroep (mantelzorgers, vrijwilligers, professionals)
Eenvoudig bekwamen en bijscholen in passende, professionele zorg
voor mensen met dementie, ook in thuissituatie
(http://courses.startraining.eu)
Informele zorg 2,4 miljoen mantelzorgers!
•
•
•
•
•
> 3 maanden > 8 uur per week
49% leeftijd tussen 35 en 65
14% is partner
44% kind dat zorgt voor ouder(s)
Mantelzorg bespaart 3 miljard Euro op
de zorg voor mensen met dementie
• Connected care.nl https://vimeo.com/98750975
bloomily.comhttps://www.youtube.com/watch?v=4UR
0PpE39bs
• Mantellink.nl de zorg what’s app
• Verbinding formele en informele zorg
Dementievriendelijke samenleving
Dementievriendelijke gemeente?
“Een dementievriendelijke gemeente zorgt er voor dat
mensen met dementie zo lang mogelijk kunnen participeren
in de samenleving”
•  aandacht voor het omgaan met dementie
• bevorderen levenskwaliteit van mensen met dementie en
hun naasten
https://www.youtube.com/watch?v=LfrnWrpPq54
Dementievriendelijke samenleving
Voorbeelden
• Overheid zet in op een dementievriendelijke
gemeenschap
•  aandacht voor dementievriendelijke
maatschappij, voorbeelden:
• Rondleidingen voor mensen met dementie en hun
naasten in het Belvedere (Oranjewoud) Stedelijk
Museum Amsterdam en Van Abbe museum
Eindhoven
• Activiteiten in gemeenten
Dementievriendelijke gemeenten
1. Naar betere contacten tussen generaties
Project “Vertel ’s even”. Dementerende ouderen vertellen
levensverhaal en leerlingen schrijven dit in levensboek
2. Naar meer ontmoetingen
Inloopochtenden voor mensen met dementie en hun
familie; informatie, lotgenotencontact en activiteiten
3. Naar andere beeldvorming
• Dementieproof maken verenigingen door ambassadeurs
• Doorbreken taboe in horeca en bij winkeliers
(dementievriendelijke supermarkten o.a. AH en Jumbo)
Dementievriendelijke gemeenten
4. Naar een betere integratie
Werken aan het dementievriendelijk maken van sport – en
beweegactiviteiten, voorlichting aan verenigingen en
ouderenbonden over omgaan met mensen met dementie
5. Naar meer kennis
Bijeenkomst voor mensen met dementie en hun mantelzorgers,
vrijwilligers en professionals; ontmoeting en kennis delen
Dementievriendelijke ondersteuning
Voor mensen met dementie en hun naasten: ontmoeting,
informatie, steun https://www.youtube.com/watch?v=vpIc6FbEkqo
• Ontmoetingscentra https://www.youtube.com/watch?v=Q30FA5rJRpg
http://www.vumc.nl/afdelingen/ontmoetingcentradementie/
• Odensehuis (inloophuis voor en door mensen met dementie,
naasten, vrijwilligers)
http://www.odensehuis.nl/
• Alzheimercafe’s (maandelijkse bijeenkomsten, lezingen,
ervaringen uitwisselen en ontmoetingen)
http://www.alzheimer-nederland.nl/over-alzheimer-nederland/wie-zijnwij/alzheimer-cafes.aspx
Meer informatie
•
•
www.alzheimer-nederland.nl
www.moderne-dementiezorg.nl
•
•
•
•
o.a. 333 films over dementie
informatie over laatste ontwikkelingen
> 1000 verschillende webpagina’s
Nieuwsbrief
Moderne dementiezorg;
dementie heb je niet alleen!
[email protected]