Tieners met ADD

ADD
Psycho-educatie
In eerste instantie is het belangrijk dat het kind, maar vooral ook de ouders weten wat ADD precies
inhoudt. Je moet begrijpen dat de hersenen van het kind anders werken en dat het niks met de manier
van opvoeden te maken heeft. Vaak verwijten ouders zichzelf dat ze het niet eerder gezien hebben of
hebben ouders moeite om precies te begrijpen wat ADD inhoudt. Via internet is inmiddels gelukkig
heel veel informatie te vinden. Het is belangrijk om ook je kind hierbij te betrekken en zoveel mogelijk
uitleg te proberen te geven.
Begeleiding
Kinderen met ADD kunnen begeleid worden om met hun beperkingen om te leren gaan. Ook kunnen
ze begeleid worden in die dingen die ze niet aan kunnen leren. Zo kan er structuur aangebracht
worden in hun leven, zodat ze minder chaos hoeven te ervaren. Ook het gezin kan problemen ervaren
door het kind met ADD. Soms kan er ook begeleiding in huis plaatsvinden, zodat iedereen zijn plekje
kan vinden in deze situatie.
Medicatie
Er bestaan medicijnen die de chaos in het hoofd van het kind met ADD minder kunnen maken. Voor
elk kind is de uitwerking anders. Samen met een arts/psychiater kun je onderzoeken welk soort
medicijn het beste aanslaat bij je kind.
Contact met andere kinderen met ADD
Kinderen met ADD kunnen zich anders voelen dan andere kinderen. Ze worden soms ook niet
begrepen en kunnen een buitenbeentje worden. Soms is het goed voor zo’n kind om in contact te
komen met andere kinderen die hetzelfde probleem hebben. Ze kunnen hun ervaringen delen en
voelen zich begrepen. Dat is goed voor hun zelfvertrouwen.
Psychotherapie
Kinderen met ADD hebben vaak weinig zelfvertrouwen. Dat komt doordat ze vaak worden veroordeeld
om wie ze zijn, terwijl ze daar niks aan kunnen doen. Met behulp van psychotherapie kan er gewerkt
worden aan het zelfbeeld van het kind. Samen met een hulpverlener wordt er dan gekeken naar de
voordelen van het hebben van ADD en van daaruit wordt de persoonlijkheid van het kind verder
ontwikkeld. Het kind leert dat het zich niet altijd hoeft aan te passen aan de anderen, maar dat
anderen ook rekening kunnen houden met hem.
Tips voor het omgaan met een kind met ADD
Zorg dat er duidelijke (huis)regels voor het kind zijn.




Geef korte en duidelijke opdrachten, zodat het voor het kind te overzien is. Help je kind het
overzicht te bewaren.
Maak leerstof en opdrachten duidelijk door het visueel te maken, bijvoorbeeld door middel van
tekeningen en kleuren.
Geef het kind zelfvertrouwen.
Zorg voor structuur en regelmaat in het leven van je kind. En bereid je kind voor op nieuwe
omgevingen. Ook als het kind zelf mag bepalen wat het doet, moet je zorgen dat het
overzichtelijk blijft voor je kind.




Geef je kind de ruimte om zelf creatief bezig te zijn en zich terug te trekken op zijn eigen
plekje als het daar behoefte aan heeft.
Spreek rustig en met zachte stem tegen je kind.
Geef het kind op school extra tijd als het dat nodig heeft. Doordat de concentratie minder is,
zal het meer tijd nodig hebben om een taak af te maken.
Train je kind om te leren concentreren op de momenten dat het echt nodig is. Dit kun je doen
door bij belangrijke dingen vooraf aan te geven dat het belangrijk is. Zo kan je kind prima leren
opletten op de juiste momenten. Geef je kind na afloop de ruimte om dingen rustig te
verwerken en verwacht niet direct een reactie.
De meest voorkomende kenmerken van ADD op een rijtje:











Gevoelig en emotioneel. Veel kinderen met ADD hebben ook last van stemmingswisselingen.
Chaotisch, ongestructeerd en vaak slordig. Opruimklusjes worden niet of slecht uitgevoerd,
maar niet uit onwil.
Kinderen met ADD ontwijken vaak grote groepen en trekt zich graag terug. Het kind is liever
wat op de achtergrond.
Het kind kan ergens helemaal in opgaan, bijvoorbeeld in een bepaalde interesse. Daar heeft
hij dan ook grote passie voor.
Iemand met ADD kan zich moeilijk concentreren op een opdracht en is ook snel afgeleid.
Daardoor kan het kind slecht aanwijzingen opvolgen. Ook heeft het kind moeite met luisteren
en stilzitten.
Kinderen met ADD kunnen zichzelf vaak moeilijk motiveren. Ook anderen hebben vaak
moeite om ze te motiveren om een opdracht goed uit te voeren.
Het kind is creatief en probleemoplossend ingesteld.
Het kind is erg onzeker over zichzelf en is daarnaast erg perfectionistisch.
Het kind is veel in gedachten, staart veel of is veel aan het dagdromen. Daardoor lijkt het alsof
het kind veel afwezig is.
Het kind probeert altijd ver vooruit te denken.
Situaties ‘overkomen’ iemand met ADD; het wordt overspoelt met informatie. Dingen die
moeten gebeuren, worden uitgesteld tot het laatste moment.
Kinderen met ADD vinden het moeilijk om hun gedachten op orde te houden. Ze vinden het daarom
prettig om zich terug te trekken op een rustig plekje. Verder zijn ze overgevoelig voor dingen uit de
omgeving, zoals bijvoorbeeld licht en geluid, en worden daardoor afgeleid. Kinderen met ADD worden
daardoor vaak als dromerige types gezien. Kinderen met ADD kunnen wel tijdelijk hun concentratie
verscherpen. Dit wordt hyperfocussen genoemd en kost ze heel veel energie. Wel kunnen ze hierdoor
op bepaalde gebieden hele goede resultaten behalen. Kinderen met ADD hebben vooral moeite met
het plannen en organiseren van taken. Het kind komt moeilijk op gang met het uitvoeren van de taak.
Kinderen met ADHD hebben last van hyperactiviteit. Kinderen met ADD hebben dat eigenlijk ook,
alleen zie je dat niet in het gedrag terug. Die hyperactiviteit hebben de kinderen in hun hoofd.
Omdat alles zoveel energie kost zijn kinderen met ADD snel moe en kunnen moeilijk in slaap komen.
De Voordelen van ADD
Het hebben van ADD heeft ook een aantal voordelen. Zo kunnen deze kinderen zich goed inleven in
anderen, hebben ze vaak een goede intuïtie en kunnen ze situaties vanuit verschillende perspectieven
bekijken. Het kind kan erg creatief zijn en is kan zich goed inzetten bij dingen waarin hij echt
geïnteresseerd is. Doordat het kind perfectionistisch is, is het uiteindelijke resultaat van een taak
maximaal. Ook kan het kind met creatieve oplossingen aan komen zetten.
Tieners met ADD
Tieners met ADD verliezen vaak het overzicht bij het leren van toetsen. Omdat ze zoveel uitstellen,
leren ze toetsen pas op het allerlaatste moment. Het leren gaat niet makkelijk, omdat ze slecht kunnen
onthouden wat ze net gelezen hebben. Alleen voor vakken waarin ze geïnteresseerd zijn kunnen ze
goede cijfers halen. Deze tieners hebben een hekel aan gym en balspelletjes. Als ze thuiskomen zijn
ze moe.
Tieners met ADD gaan te laat slapen, omdat ze niet in slaap komen. Om hun heen is het over het
algemeen een rommel en ze veranderen vaak hun kamer, vaak zijn ze hun spullen kwijt. Ook zitten ze
daar graag in hun eentje.
Tieners met ADD hebben het gevoel dat ze anders zijn dan de rest en verwachten veel van
vriendschappen. Deze tieners zijn regelmatig wat chagrijnig.
Verschillen met ADHD
ADD is anders dan ADHD. Maar het verschil is niet alleen dat deze kinderen niet hyperactief zijn. Er
zijn meer verschillen. De problemen zijn net iets anders, waardoor ook de aanpak van de problemen
anders moet zijn.
ADD is niet ADHD zonder de hyperactiviteit, maar verschilt op een aantal belangrijke punten met
ADHD. Dat zijn:
ADD
Het kind kan moeilijk op gang komen bij een
opdracht
Het kind slechts kan één ding tegelijk doen.
ADHD
Het kind kan moeilijk rustig aan doen wanneer het
ergens mee bezig is.
Het kind doet meerdere dingen tegelijk, waardoor
veel ‘half’.
Het kind heeft vrij veel wisselende en verschillende Het kind doet dingen zonder daarbij over de
activiteiten.
gevolgen na te denken
Hypo-actief (geconcentreerd op één onderwerp of Hyperactief.
interesse).
Het kind dagdroomt veel. Zit veel in zijn eigen
Het kind is juist snel afgeleid door prikkels van
gedachten en fantasie.
buitenaf.
Het kind werkt en denkt langzaam.
Het kind gaat met een rap tempo door
verschillende werkzaamheden heen.
Kenmerken van ADD
De Kenmerken van ADD - Emotionele wisselingen - Chaotisch / Vergeetachtig - Trekt zich
graag terug - Kan ergens volledig in opgaan - Grote passie bij interesse - Een groot
voostellingsvermogen - Gevoelig / Emotioneel / Betrokken - Een groot creatief talent Assertief maar onzeker over zich zelf - Heeft Humor - Blijft op de achtergrond - Laat alles
wachten tot het laatste moment - Altijd ver vooruit aan het denken - Staren / Kijkt voor zich
uit / Lijkt Afwezig - Probleem oplossend - Snel afgeleid / TV of radio staat altijd aan Concentratieproblemen - Heeft moeite met het opbrengen van motivatie - Te veel gedachten Perfectionistisch - Zit vaak te dagdromen - Slecht in staat aanwijzingen op te volgen - Voelt
zich regelmatig overspoelt - Moeilijkheden bij het afwerken van details - Problemen bij het
luisteren / stilzitten - Gaat opruim klusjes uit de weg
Wat is Attention Deficit Disorder (ADD) ADD staat voor Attention Deficit Disorder, of
aandacht-tekort-stoornis (lees als aandacht overschot) en is een genetisch bepaalde
aandoening Veel van de symptomen komen overheen met die van ADHD (ADD met
hyperactief gedrag) Dit is ook de bekendste vorm van ADD. De termen ADHD en ADD
worden in medialand regelmatig door elkaar gehaald ter verwijzing naar ADHD. (ADD met
hyperactiviteit) Ook wel Alle Dagen Heel Druk genoemd. Dit is niet helemaal correct omdat
niet iedereen met ADHD hyperactief of druk is. In alle volledigheid spreken we ook wel over
AD/HD. Er zijn 3 verschillende (sub)typen bekend: Alleen aandachtsproblemen, zonder
hyperactiviteit en impulsiviteit (ADD) Alleen impulsiviteit en hyperactiviteit, zonder
aandachtsproblemen (ADHD) De combinatie van aandachtsproblemen, impulsiviteit en
hyperactiviteit (AD/HD)
Waar komt ADD vandaan: ADD is (voor 80%) genetisch overgedragen door ouders of
grootouders en veroorzaakt door biologie, de manier waarop de hersens met elkaar in
verbinding staan. Ook wel omschreven als andere bedrading of extra bedrading en/of circuits.
Het is geen "ziekte" van de wil, geen moraal falen en is niet veroorzaakt door een verkeerde
opvoeding, een zwakte in karakter of door onvolwassenheid. De oplossing ligt niet in
wilskracht, straf, opoffering of pijn. Alleen bij enkele ADDers kan alcohol misbruik bij de
zwangerschap, een zwaar ongeluk of een te vroege geboorte hebben bijgedragen aan de
ontwikkeling van ADD. Een teveel aan suiker veroorzaakt geen ADD. ADD heeft te maken
met kleine verschillen in de hersenen (anders dan bij het grootste deel van de bevolking) Het
lijkt er op dat het te maken heeft met 2 stofjes die meewerken bij het versturen van informatie
tussen verschillende cellen in de hersenen, specifiek in het gebied dat verantwoordelijk is
voor aandacht / concentratie en het aanzetten tot activiteit. Er moeten nog steeds veel
onderzoeken worden gedaan naar de absolute oorzaak van ADD. Door moderne studies met
3D afbeeldingen van de hersenen is het nu mogelijk om de werking van de hersenen bij een
AD/HDer dieper te doorgronden. Er is gebleken dat bij een scan de hersenen van een
volwassen ADDer en een niet ADDer zichtbaar van elkaar verschillen. We komen steeds
meer te weten over de ADD hersenen en het lijkt er steeds meer op dat de ADD hersenen niet
defectief zijn maar simpelweg anders werken. Het "Oplichten" van de hersenen, vereist een
injectie met een middel dat in veel landen niet is toegestaan. Een dergelijke scan is om die
reden in Nederland nog niet mogelijk. De verschillende hersen functies/deeltjes/stofjes
worden ook wel omschreven als de bekende kenmerken van ADD. Het hoe, wat en waar in de
hersenen moet nog verder onderzocht worden. Daarnaast is duidelijk geworden dat met name
mensen met ADD (zonder hyperactiviteit) meer problemen hebben met het aanzetten tot
alertheid/motivatie. Iedereen heeft wel eens problemen met het activeren van deze functies
maar bij ADDers is dit een chronisch probleem. Medicatie kan eventueel helpen dit te
verbeteren. ADDers nemen informatie wel op en begrijpen dit vaak prima maar het verwerken
ervan duurt langer. De informatie blijft hangen in een tijdelijke opslag ruimte zoals bij
computers. De inhoud van dit werk-geheugen helpt je (slecht?) om te gaan met
emoties/situaties in het hier en nu. De ruimte is beperkt en kan overladen worden. (Gevolg
overspannen of burnout) De meeste AD/HDers lijken ook "last" te hebben van Hyper
Sensitivity (Hooggevoeligheid) Hier is nog geen onderzoek naar gedaan. ADDers verplaatsen
zich graag naar de achtergrond om daar in alle rust hun gedachten op orde te houden. Zij zijn
zich voortdurend bewust van ieder detail in hun omgeving (licht, geur, kleur en geluid) en
hebben grote moeite de aandacht vast te houden bij 1 onderwerp. De ADDer lijkt hierdoor een
wat dromerig, afwezig type. Bij ADD is de hyperactiviteit niet zichtbaar in het gedrag zoals
bij ADHD. Deze hyperactiviteit is wel aanwezig maar deze manifesteert zich als ware in het
hoofd / in de gedachten van de ADDer. ADD manifesteert zich voornamelijk bij vrouwen op
een heel andere manier dan bij mannen. Veelal onopgemerkt waardoor deze vrouwen een
lange lijdensweg ondergaan en de symptomen van ADD aan hun eigen
karakter/persoonlijkheid wijten tot op late leeftijd. Een traditionele loopbaan en
gezinsomstandigheden is voor veel ADD vrouwen niet haalbaar. Over het algemeen zijn
ADDers erg onzeker, perfectionistisch en uiterst kritisch over zich zelf. ADD wil zeggen dat
je inconsistent bent, niet dom. ADDers hebben over het algemeen een boven gemiddeld IQ
waardoor zij zeer goed in staat zijn hun ADD uitdagingen voor lange tijd te verbergen. (Deze
mensen weten niet beter dan dat zij een beetje anders zijn) Dr. Paul Elliot uit Dallas heeft
meer dan 20 jaar met mensen met AD/HD gewerkt en is er inmiddels van overtuigd dat er een
groot verband bestaat tussen ADD en de intelligentie. Vrijwel alle mensen met een IQ boven
de 160 (Bij 140 bent u een genie) blijken ADD te hebben. ADDers zijn zich pijnlijk bewust
van hun beperkingen, de verwachtingen van hun omgeving en leren zich het gedrag aan dat
van hen verwacht wordt. Daarnaast zijn ADDers in staat hun concentratie vermogen tijdelijk
naar bewonderenswaardige hoogte te verscherpen (bewust aan te zetten / verhogen) hetgeen
grote hoeveelheden energie kost maar tot uitstekende resultaten kan leiden. Dit vermogen
wordt Hyper Focus genoemd. Het is voor een ADDer echter een dagelijkse strijd om niet zijn
of haar andere verantwoordelijkheden te verwaarlozen. Natuurlijk valt de last minder op als u
niets anders gewend bent dan dagelijks strijd voeren met een last op uw rug waar u mee
geboren bent. De zwaarte van de last valt dan niet meer zo op. Maar stelt u zich eens voor dat
dit gewicht na 30 jaar weg valt, ineens kunt u veel harder lopen. Dat is wat de meeste mensen
ervaren wanneer op volwassen leeftijd duidelijk wordt dan men ADD heeft. What is ADD?
"The mind of a Pentium 4 with the memory of a 286." Leren begrijpen dat uw hersenen
anders werken is na een diagnose de eerste stap. Als u ADD heeft dan weet u dat het u extra
moeite kost om zich te kunnen concentreren op één specifieke taak. Het kan zijn dat werk of
studie u dwingen om al uw aanwezige energie te benutten, waardoor uw persoonlijk leven
en/of partner onvoldoende aandacht krijgen. Het aantal scheidingen onder mensen met
AD/HD is veel hoger dan normaal. Meer ADDers zijn over het algemeen vermoeid /
energieloos tegen een uur of 3 in de middag en hebben problemen om in slaap te komen. Ook
tijdens de slaap heeft een ADDer last van zijn of haar ADD symptomen, hierdoor heeft de
ADDer vaak slaap problemen en grote moeite bij het wakker worden.
De Voordelen van ADD: U bent uitgerust met een extra vermogen dat we Hyper Focus
noemen U kunt zich zeer goed inleven in andere mensen U toont veel empathie. Breekt hierbij
vaak muren door U bekijkt zaken vlot vanuit alle perspectieven U bent zeer creatief. U bent
erg gedreven in zaken die u interesseren. U gaat graag een uitdaging aan. U wilt graag
maximale resultaten geven U heeft er plezier in om puzzels / problemen op te lossen U heeft
geen rust tot "het moment" daar is. U heeft een goed gevoel voor humor. U beschikt over een
enorm doorzettingsvermogen U zet zich relatief snel over tegenslagen en kritiek heen. U geeft
niet op als iets uw interesse heeft gewekt U heeft een zeer scherpe intuïtie U heeft een boven
ontwikkeld perceptie vermogen U heeft een groot inzicht in het menselijk brein U bent
bliksemsnel in het aandragen van oplossingen U heeft een unieke kijk op de wereld, daar
waar anderen vaak tekort schieten.
De Nadelen van ADD: U kunt zich niet langdurig op één ding concentreren U toont weinig
interesse bij het uitvoeren van opgedragen taken U bent zichtbaar hyperactief of onzichtbaar.
U heeft last van veel gedachten tegelijk U lijkt slordig of bent dit ook / U heeft dit leren te
verbergen U wilt liever geen tijd besteden aan details U kunt bij iets leuks overmatig veel tijd
aan details besteden. U bent vaak teleurgesteld in mensen. U heeft moeite met luisteren. Uw
gedachten dwalen af. U bent slecht in staat directe opdrachten volledig uit te voeren. U bent
vergeetachtig en/of laat veelvuldig uw spullen liggen. U heeft moeite met stilzitten. U bent
altijd iets aan het doen met uw handen. U praat vaak door anderen heen. U heeft de neiging
zinnen voor een ander af te maken. U heeft moeite om iets af te wachten. U bent altijd met 2
dingen tegelijk bezig. U vergeet verjaardagen etc. Men denkt dat u egoistisch bent. U zit vaak
te dagdromen. (Batterijen opladen) U bent soms enkele momenten depressief U zoekt graag
een adrenaline rush op. (Hard rijden etc.) U kunt geïrriteerd overkomen. Verstoord in
gedachten. U heeft regelmatig het gevoel op het uiterste van uw tenen te lopen. U moet
oppassen dat u niet meer taken op zich neemt dan u aan kunt. U bent onzeker over uw
uitspraken omdat u anderen niet wilt kwetsen U bent gevoelig voor drank / drugs
verslavingen. U trekt zich graag terug U kunt slecht tegen kritiek U heeft altijd het gevoel
gehad dat u anders bent. U voelt zich regelmatig misplaatst. U voelt zich regelmatig eenzaam
en / of onbegrepen U bent soms chaotisch en soms overmatig perfectionistisch.
Tieners met ADD: Je verliest vaak het overzicht (Niet goed voorbereid bij een toets of
examen) Je gaat altijd veel te laat slapen, je kunt niet eerder in slaap komen Je slaapkamer is
altijd een rommel Je haalt alleen goede cijfers bij dingen die je aanspreken Je bent
(geestelijk) moe nadat je uit school komt Je moet leerstof bij een toets vaak vlak voor school
snel nog even leren Je kunt slecht onthouden wat je net gelezen hebt Je bent snel afgeleid
door geluiden of andere dingetjes Je hebt vaak het gevoel dat je anders bent dan de rest Je eet
graag snacks tussendoor om wat rust te krijgen Je hebt een hekel aan gym en bal-spelletjes Je
zit graag in afzondering op je kamer te rommelen. Je bent regelmatig down / beetje sjaggie...
Je bent vaak dingen kwijt / je laat dingen slingeren Je vergeet veel Je kunt slecht iets
afwachten Je hebt het gevoel dat je de dingen beter kan dan je in de regel doet Je maakt veel
beloften maar je hebt moeite om ze waar te maken Je hebt moeite met het bijhouden van een
agenda. Je bent over andere dingen erg perfectionistisch Je legt de lat hoog wanneer het
vriendschappen betreft Je verandert graag je kamer (combineert dat met opruimen) Je bent
koopziek / geeft graag geld uit Je kunt slecht plannen of vooruit denken en kiezen
Kinderen met ADD: ADD-kinderen worden niet snel opgemerkt omdat ze geen druk (hyper
actief) gedrag vertonen. ADD kinderen vertonen in tegenstelling tot ADHD kinderen juist
eerder passief gedrag. (Zijn rustig en dromerig) De struikelblokken bij kinderen met ADD
wijken zichtbaar af van kinderen met ADHD. Een veel gehoorde opmerking van leerkrachten
die een kind met ADD in de klas hebben is "Het zit er wel in maar het komt er niet uit". Dit is
in de meeste gevallen ook waar. Veel ADDers kunnen zich zonder enige vorm van afleiding
niet concentreren op één onderwerp. Dit is onmacht. Het is geen kwestie van wel of niet
willen, ADD-kinderen zijn eenvoudigweg minder in staat de vereiste motivatie op te brengen
wanneer ze iets doen waar hun interesse niet naar uit gaat. Verveling slaat snel toe, net als
interesse in het werk. De hersenen gaan bewust op zoek gaan naar iets dat leuker, spannender
of interessanter is. Tip: Spreek met het kind een signaal af. Een stil gebaar of geluidje dat de
aandacht terug kan brengen wanneer hij/zij lijkt af te dwalen. Doe dit op een onopvallende
manier om schaamte gevoelens te voorkomen. Een juf of meester kan bijvoorbeeld even met
de hand op de tafel van het kind leunen. Met name ADD meisjes lijken meer naar de
achtergrond te verdwijnen. Ze zijn verlegen en afwezig. ADD kinderen hebben vaak weinig
vrienden, zijn erg gevoellig, trekken zich vaak terug op hun slaapkamer en zijn bijzonder
chaotisch. Zij kunnen er slecht tegen wanneer hen een of ander onrecht wordt aangedaan.
Vaak voelen deze kinderen zich regelmatig eenzaam en onbegrepen. Het bijzondere
doorzettingsvermogen van ADD kinderen is opvallend, evenals de intelligentie en het gevoel
voor humor. (Een lach is de beste manier om onzekerheid te verbergen) Tip: Geef het kind
vaker een korte adempauze of laat het even iets anders doen. ADDers leren zich door de jaren
heen zelf methoden aan om de eigen concentratie te verhogen of compenseren. Hiervoor gaan
zij tot het uiterste. Een kleine groep leert gebruik te maken van zijn/of haar ontwikkelde
"Hyper Focus" capaciteiten door deze tijdelijk in te schakelen. Tip: Kijk het kind in één op
één gesprekken in de ogen en maak het er bewust van dat je zo om feedback gaat vragen. Een
ADDer is in staat om je recht aan te kijken tijdens een gesprek, terwijl de gedachten af dwalen
naar heel andere dingen. De hersenen filteren als ware uw stem weg terwijl het kind aan het
bedenken is hoe laat het naar huis mag. Volwassenen zijn zich vaak niet bewust van de
innerlijke onrust, zelfkritiek en de enorme hoeveelheden energie die het dit kind kost om voor
zijn/haar "onoplettendheid" te compenseren. Hierdoor ontsnapt deze groep ADDers vaak aan
een diagnose tot ze puber zijn, volwassen of zelf (AD(H)D) kinderen krijgen.
Er zijn 4 primaire beperkingen: - Problemen met het vasthouden van de aandacht Impulsbeheersing - impulsremming - Overbeweeglijkheid Niet ieder ADD of ADHD kind heeft
alle beperkingen. De klassieke symptomen van AD/HD bestaan uit onoplettendheid en slecht
een taak tot een goed einde kunnen brengen, impulsiviteit, eerst doen dan pas denken en
overbeweeglijk of vaak rusteloos zijn. De kenmerken zijn bij ADD kinderen overeenkomstig
maar liggen toch net iets anders. ADD kinderen vallen over het algemeen zelfs in het geheel
niet op omdat niemand last van hen heeft. Er is geen sprake van hyperactief gedrag. Het kind
zal hooguit in het haar of gezicht zitten friemelen, nagelbijten, dromen, staren of contact
zoeken met andere kinderen om geen dingen te hoeven doen die concentratie vergen.
Kinderen met ADD vinden het heel moeilijk om te moeten wachten. Hierdoor lijken ze soms
veeleisend en egocentrisch. De hersenen gaan sneller dan het moment. Het kind denkt vooruit
of alweer aan andere dingen, in een poging zijn of haar gedachten te overzien (zodat het de
belangrijkste dingen uit kan filteren) Hierdoor hebben ze moeite met het beantwoorden van
een onverwachte vraag. ADDers doen op zo'n moment voordat ze denken en hebben daarna
pas de tijd om te bedenken of ze dat nu wel hadden moeten doen. Hierdoor kan het kind soms
overvallen en emotioneel reageren. Kinderen met de combinatie AD/HD af en toe boos en
ongeduldig. Het kind heeft meer tijd nodig om nieuwe input te verwerken en overziet het hier
en nu pas enkele seconden later. (Altijd maar die sorry's achteraf... hoor ik mijn moeder nog
zeggen) De hersenen nemen meer prikkels op uit de omgeving en hebben dus meer tijd nodig
om de informatie te verwerken. Tip: Het niet erg om te zeggen: "Daar moet ik even over
nadenken." Omdat een vraag een directe reactie vereist, zegt of doet een ADDer vaak maar
wat in de hoop op goede afloop. Dit kan als impulsief worden gezien. Een direct gevolg is
vaak een afstraffing voor een domme opmerking. Het kind trekt zich steeds meer terug in een
eigen wereldje en verliest de spontaniteit. Een ADD kind zal om die reden niet zo snel meer
de vinger opsteken in een kringgesprek of zijn/haar mening uiten. De motivatie om
concentratie op te brengen neemt af. Tip: Het is belangrijk dat een ADD kind kan opgroeien
tot een zelfverzekerde jonge vrouw/man die zich niet steeds afvraagt of hij/zij wel aan de
verwachtingen van de omgeving voldoet. Beperk kritiek en maak moeilijke dingen leuk en
uitdagend. ADD kinderen zijn uiterst creatief (fantasierijk) en hebben een bijzonder
inlevingsvermogen. Door de uiterlijke schijn op te houden om ADD beperkingen te verhullen,
overleven kinderen en volwassen ADDers in een steeds harder wordende, indivdualistische
samenleving. Achter zo'n "masker" schuilt echter een erg onzeker kind, vaak met een negatief
zelfbeeld. Tip: Help hem/haar ontplooien in die dingen waar het kind goed/sterk in is. Uit
onderzoeken is gebleken dat ADD kinderen in tegenstelling tot ADHD kinderen minder
motorische problemen hebben. Als laatste lijken ADHD kinderen minder leerproblemen te
hebben dan ADD kinderen en hebben ADD kinderen meer moeite bij planmatige taken zoals
bij het rekenen dan ADHD kinderen.
Attention Deficit Disorder (ADD) is een aangeboren aandoening. Ze wordt veroorzaakt door
een afwijking in de werking van de neurotransmitters. Dit leidt tot een veranderde activiteit in
bepaalde gebieden van de hersenen. Volgens een algemeen gebruikt handboek voor de
indeling van psychische aandoeningen, het DSM-IV, is ADD een subtype van ADHD, en wel
het zogenoemde overwegend onoplettende type, gekenmerkt door een aandachtstekortstoornis
en concentratieproblemen. ADD wordt meer dan ADHD in verband gebracht met depressie,
angststoornissen en slechte schoolprestaties. Gedragsproblemen staan minder op de
voorgrond. Onderzoek toont aan dat ADHD of ADD voorkomt bij 1 tot 4% van alle kinderen
en dat zeker een derde deel er ook als volwassene nog last van ondervindt. ADD en ADHD
komen voor bij mensen van alle opleidingsniveaus.
Inhoud
Kenmerken
Verondersteld wordt dat de hersenen van ADD'ers anders functioneren dan die van nietADD'ers. Mensen met ADD hebben een enorme gedachtenstroom waardoor ze vaak dromerig
of ongeïnteresseerd overkomen op andere mensen. Door deze gedachtenstroom kunnen ze
zich moeilijk concentreren op de voor het specifieke moment relevante zaken. Het “filter” dat
relevante van irrelevante zaken scheidt, werkt minder goed. Mensen met ADD zijn snel
afgeleid, rusteloos en vaak impulsief in hun gedrag. Kenmerkend voor ADD is het hebben
van meerdere intense stemmingsschommelingen op een dag. Ook slaapproblemen,
vergeetachtigheid, ongeorganiseerdheid, een ander tijdsbesef en moeite met het onderhouden
van sociale contacten horen er bijna altijd bij. Ook zijn ze vaak overgevoelig voor geluids- en
beeldimpulsen. ADD'ers hebben er dikwijls moeite mee een gesprek te volgen in een grotere
groep mensen. Men heeft in die situatie moeite zich te concentreren op één gesprek omdat
men zich ongewild blijft focussen op alle gesprekken die gaande zijn. Mensen met ADD
beschrijven dit probleem soms als "het luisteren naar een gesprek op de radio, terwijl de
uitzending gepaard gaat met heel veel ruis".
Soms bezitten AD(H)D'ers bijzondere vaardigheden met betrekking tot het snel combineren
van informatie en indrukken, probleemoplossend denken, inlevingsvermogen, creativiteit, en
ruimtelijk inzicht. Mensen met ADD kunnen in bepaalde situaties hyperfocussen; men is dan
extreem geconcentreerd en zich niet bewust van wat er om zich heen gebeurt. Dit hoge
concentratieniveau kan leiden tot het ontwikkelen van uitzonderlijke talenten. Omdat veel
AD(H)D'ers een hogere prikkeldrempel hebben, zullen ze in bepaalde risicovolle en
crisissituaties alerter en beter functioneren, terwijl bij andere mensen de kans op
disfunctioneren juist toeneemt.
[bewerken] Oorzaak
ADD is een set specifieke persoonlijkheidskenmerken met een grotendeels erfelijke oorzaak.
Het is geen karaktertrek of opvoedingsfout. ADD wordt door wetenschappers als een
neurobiologische stoornis beschouwd: er zijn steeds sterkere aanwijzingen dat genetischbiologische factoren een sleutelrol spelen. Met name een tekort aan, en/of onevenwicht in de
aanwezigheid van, twee neurotransmitters in de premotorische cortex en in de prefrontale
cortex van de hersenen is kenmerkend. Bij ADHD'ers leidt deze afwijking in de
neurotransmitters dopamine en noradrenaline tot aandachtsproblemen, hyperactiviteit en
impulsief gedrag. Bij ADD'ers zijn hyperactief en impulsief gedrag in mindere mate
aanwezig, of geheel afwezig. Het komt vaak voor dat kinderen met ADHD, naarmate ze ouder
worden, minder hyperactief en impulsief gedrag vertonen en in hun volwassen leven
getypeerd kunnen worden als iemand met ADD. ADHD, inclusief het subtype ADD, komt bij
mannen vaker voor dan bij vrouwen.[1]
[bewerken] Diagnose
Er is geen eenduidige test voor ADD. De diagnose ADD wordt gesteld op basis van een
gestructureerde vragenlijst en worden er, indien wenselijk, ook familieleden of andere direct
betrokkenen uitgenodigd voor een interview. De uitkomst van de vragenlijst en de gesprekken
moeten helderheid geven over ADD. Het onderzoek en diagnostiek wordt over het algemeen
uitgevoerd door een psychiater of een psycholoog.
Voor het stellen van de diagnose ADD worden de specifieke DSM-IV criteria van ADHD
gebruikt, maar zonder de hyperactiviteit. Volgens het DSM-IV handboek zijn kenmerken van
ADD:






Snel afgeleid door dingen en geluiden die niet belangrijk zijn voor de zaak waar men mee
bezig is, bijvoorbeeld mensen die elders aan het werk zijn
Moeite met plannen en organiseren van activiteiten, bijvoorbeeld werk of taken
Problemen met het voltooien van taken en tijdig klaar zijn
Niet goed concentreren op details en hierdoor slordigheidsfouten maken
Zeer vaak moeite met het volgen van uitleg en daardoor dingen missen
Vaak zaken vergeten en verliezen, bijvoorbeeld sleutels, geld, of materiaal dat nodig is om
een opdracht uit te voeren.
Een volwassene met ADD zal de onderstaande vragen allemaal met "ja" kunnen
beantwoorden.






Zijn de gedragingen buitensporig?
Was het probleemgedrag al aanwezig in de kindertijd?
Komen de gedragingen bij de persoon meer voor dan bij andere mensen van dezelfde
leeftijd?
Veroorzaakte het gedrag een serieuze handicap in ten minste twee levensfasen?
Vormen de gedragingen een continu probleem, zijn ze dus niet te wijten aan een tijdelijke
situatie?
Komen de gedragingen bij het uitvoeren van meerdere sociale rollen voor?
Wanneer deze vragen positief worden beantwoord, zal er een vervolgonderzoek aangeboden
worden waarin wordt onderzocht of de klachten niet toch van tijdelijke aard zijn, of
gerelateerd aan een ander psychiatrische stoornis (comorbiditeit). Vervolgens zal de
onderzoeker met behulp van de vragenlijst met specifieke criteria informatie verzamelen om
een diagnose te kunnen stellen.
Een probleem met deze criteria is dat men er van uitgaat dat deze klachten aanwezig dienen te
zijn in alle leefgebieden zoals wonen, werken of in andere situaties waarbij de omgeving
bepaalde eisen stelt. Een ander punt is dat men veronderstelt dat de symptomen al in de eerste
zeven levensjaren aanwezig zijn. Ze zijn echter bij mensen met ADD in de kleutertijd lang
niet altijd goed onderkend. Vooral bij volwassenen die in de jaren zeventig in een tolerante
omgeving zijn opgegroeid, zorgden aandachtstekort- en concentratiestoornissen niet altijd
voor grote problemen. Daarom worden ze bij een standaard onderzoek soms moeilijk
herkend. Bovendien zijn de ouders die betrokken worden bij zo'n onderzoek vaak al op een
respectabele leeftijd en is hun informatie niet altijd eenduidig en nauwkeurig. Aangezien
ADD in ongeveer 75% van de gevallen een gevolg is van erfelijke belasting, is de kans groot
dat één van de ouders zelf ADD heeft. Dit betekent dat in het gezin van herkomst afwijken
van de algemene norm niet altijd als een probleem werd ervaren.
ADD in combinatie met dyspraxie wordt ook wel DAMP-syndroom genoemd.
[bewerken] Behandeling
De Nederlandse Gezondheidsraad schatte in het jaar 2000 dat ongeveer 2% van de kinderen
tussen de vijf en veertien jaar zulke ernstige symptomen van ADHD of ADD heeft dat
specifieke behandeling nodig is. Behalve psycho-educatie om de kennis van alle betrokkenen
over ADD te vergroten is een intensieve vorm van indirecte gedragstherapie aangewezen. Dit
gebeurt vaak in de vorm van 'parent management training' (PMT) en 'mediatraining' van
ouders en leerkrachten. Directe gedragstherapie is voor de lange termijn veel minder effectief
gebleken. Bij onvoldoende resultaat kan hieraan een medicamenteuze behandeling worden
toegevoegd.
[bewerken] Medicatie
Zie Medicatie bij ADHD voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Hoewel Ritalin (in België meestal verkocht onder de merknaam Rilatine) het meest gangbare
middel is, zijn er ook andere middelen die ingezet kunnen worden, zoals Strattera en bepaalde
antidepressiva. In sommige gevallen kan het aan Ritalin verwante dextro-amfetamine worden
voorgeschreven. Ritalin kan volgens een voorgestelde richtlijn van de EMEA (de Europese
medicijnen autoriteit) uit begin 2009 beter niet langer dan een jaar onafgebroken worden
gebruikt omdat er nog te weinig onderzoek is gedaan naar de langetermijneffecten. De EMEA
stelt ook dat meer controle nodig is gedurende het gebruik in verband met de kans op
bloeddrukproblemen en het verergeren van sommige psychische aandoeningen. Ook dient de
groei van lengte en gewicht in de gaten gehouden te worden.[2] Therapeutische effecten en
bijwerkingen van medicijnen kunnen per individu verschillen, dit betekent dat een
medicatieadvies altijd maatwerk is. Alleen artsen met een specifieke deskundigheid in ADD
mogen een medicamenteuze behandeling starten.
Deskundigen menen dat drugsgebruik door mensen met ADD en ADHD in sommige gevallen
een vorm van zelfmedicatie is, waaraan bij een adequate medicamenteuze behandeling niet
langer behoefte bestaat.
[bewerken] Alternatieve vormen van behandeling
Sommige artsen gebruiken neurofeedback (hersengolftraining) omdat het veronderstelt de
oorzaak aan te pakken. Met neurofeedback zouden nieuwe neuronen aangelegd worden met
gegevensbanen die een impact hebben op de neurotransmitter- en hormonenhuishouding. Een
wetenschappelijke studie van Lubar in 1995 toonde aan dat bij 51 behandelde ADHDgevallen er na 10 jaar blijvende positieve resultaten waren. [3] [4]
Voeding zou volgens sommige behandelaars een grote invloed hebben op de symptomen.
Onder andere een glutenvrij, zuivelvrij en suikervrij dieet wordt gebruikt. Gluten-, zuivel- en
suikergevoelige mensen maken natuurlijke endorfines (opoïde peptiden) aan die vergelijkbaar
zijn met morfine. [5] [6]
[bewerken] De geschiedenis van ADD
De gedragsproblemen die we nu ADHD/ADD noemen werden in 1902 voor het eerst
beschreven door de Britse kinderarts George Still.
In 1937 werkte de arts Charles Bradley in een inrichting voor moeilijk hanteerbare jongens. In
plaats van deze jongeren door middel van harde tucht te leren hun gedrag aan te passen,
besloot hij het gedrag te beïnvloeden door hen stimulerende medicijnen toe te dienen. Hij had
al eerder bij toeval ontdekt dat stimulerende medicatie, die onder andere werd toegepast als
middel om af te vallen, een kalmerend effect had op mensen met bepaalde klachten.
In 1947 werd beschreven dat de gedragsproblemen werden veroorzaakt door kleine
beschadigingen in de hersenen; minimal brain damage (MBD) genoemd. Vanaf 1967 was
men toch minder overtuigd van beschadiging en werd de term minimal brain disfunction
ingevoerd. Men is sindsdien onderzoek blijven doen naar wat we nu ADHD noemen. Zo werd
ontdekt dat er niet altijd sprake was van hyperactiviteit, maar dat er ook een vorm was met
alleen aandachtstekort– en concentratiestoornissen; de Attention Deficit Disorder, oftewel
ADD. In de jaren 1970 kwam ook aan het licht dat ADHD geen typische kinderziekte was die
rond de puberteit verdween, maar dat zo’n 60% ook als volwassene last bleef houden van de
symptomen. Ondanks deze wetenschappelijke feiten bleef de algemene maatschappelijke
mening nog lange tijd dat AD(H)D een opvoedingsprobleem was dat geen biologische
oorzaak had. Ook al omdat men er in de psychoanalyse lang vanuit ging dat AD(H)D een
neurotische afwijking was en veroorzaakt werd doordat de ouders steeds minder tijd en
aandacht voor hun kinderen hadden.
Een grote doorbraak kwam in 1990 toen men bij het vergelijken van PET-scans verschillen in
hersenactiviteit ontdekte tussen volwassenen met AD(H)D en volwassenen zonder AD(H)D.
Door middel van MRI-scans werden bij later onderzoek nog grotere verschillen ontdekt.
Bovendien bleek uit nieuw genetisch onderzoek dat AD(H)D een familiekwaal was die voor
ongeveer 75% erfelijk bepaald wordt.
Men was vroeger in de veronderstelling dat AD(H)D een typische kinderziekte was die rond
de puberteit zou verdwijnen. Inmiddels is duidelijk dat tenminste een derde van de kinderen
met deze aandoening op volwassen leeftijd nog steeds klachten ondervinden, meestal in de
vorm van ADD.
De terminologie ADD (attention deficit disorder) is in 1994 in de vierde editie van Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV) formeel gewijzigd in ADHD
predominantly inattentive (ADHD-PI), maar wordt in volksmond nog ADD genoemd. Het is
een van drie subtypes van aandachtstekort/hyperactiviteitstoornis (ADHD).
Wat zijn de kenmerken van ADD?
Kenmerken
Erfelijkheid:
Kenmerken van ADD, het gecombineerde type AD/HD of het hyperactieve -impulsieve type ADHD
komen ook voor bij familieleden.
Andere mogelijke oorzaken van concentratieproblemen:
Hersenbeschadiging door een ernstig ongeluk, een sport ongeval, zuurstof gebrek bij de
geboorte.
- De kenmerken van ADD speelde ook een belangrijke rol in de vroege jeugd.
- Er moet rekening worden gehouden met andere oorzaken van de concentratieproblemen als
bijvoorbeeld depressie, een zware studie periode, een prestatiemoment, tijdelijke
overbelasting, onderbelasting etc.
- Bij diepe interesse bestaan er geen grote concentratieproblemen.
- Grote problemen om tot activiteit te komen bij terugkerende taken.
Kenmerken ADD

























Chaotisch / vergeetachtig
Trekt zich graag terug
Kan ergens volledig in opgaan
Grote passie bij interesse
Een groot voorstellingsvermogen
Gevoelig / betrokken
Assertief maar onzeker over zich zelf
Heeft humor / vaak creatief
Blijft op de achtergrond
Laat alles wachten tot het laatste moment
Altijd ver vooruit aan het denken
Staren / kijkt voor zich uit / lijkt afwezig
Probleem oplossend
Snel afgeleid / TV of radio staat altijd aan
Concentratieproblemen
Heeft moeite met het opbrengen van motivatie
Te veel gedachten
Perfectionistisch
Veel dagdromen
Kan moeilijk aanwijzingen opvolgen
Voelt zich regelmatig overspoelt
Moeilijkheden bij het afwerken van details
Gaat opruim klusjes uit de weg
Emotionele wisselingen
Gevoelig voor verslaving