Invloed van de zuurtegraad van de bodem op de plantengroei

Experimenteel onderzoek in de klas
KU Leuven
Faculteit Wetenschappen
Invloed van de zuurtegraad van de bodem op de
plantengroei
ALO Wetenschap en Technologie
SLO Natuurwetenschappen: biologie
Bron: Leen Cools (master biologie, student lerarenopleiding)
Naam:
Nr.:
Vak:
Datum:
Vakleerkracht:
School:
Klas:
ORIËNTATIE
Onderzoeksvraag
Heeft de zuurtegraad (pH) van de bodem een invloed op het kiemen en groeien van tuinkers?
Deelvragen
1. Wat ga je in je onderzoek wijzigen of variëren (voorspellende variabele)?
De zuurtegraad van de bodem.
2. Wat ga je meten (uitkomstvariabele)?
Het kiemen en de groei van de tuinkers.
3. Welke factoren kunnen de groei van planten ook beïnvloeden en wil je dus constant houden
(gecontroleerde variabelen)?
Lichtintensiteit, soort grond, warmte, hoeveelheid vocht
Formuleer een hypothese
Als… voorspellende variabele … dan … uitkomstvariabele.
Als de pH te zuur is dan gaat de tuinkers minder goed of helemaal niet kiemen/groeien.
Als de pH te basisch is dan gaat de tuinkers minder goed of helemaal niet kiemen/groeien.
VOORBEREIDING
Methode voorstellen
1. Welke testsituaties ga je gebruiken?
Zuur, basisch en neutraal.
2. Hoe ga je deze condities creëren met veilige en alledaagse producten?
Meerdere antwoorden mogelijk:
Zuur: citroensap toevoegen
Basisch: kalkwater toevoegen
Neutraal: niets toevoegen
3. Stel een onderzoeksplan op. Welk materiaal heb je nodig? Wat is je experimentele opzet? Hoe en
hoeveel keer ga je meten? … Laat nakijken door de leerkracht. Bespreek waarom de leerkracht
(eventueel) aanpassingen voorstelt en vul aan waar nodig.
Meerdere antwoorden mogelijk.
Materiaal (per groepje)
-3 kleine bakjes
-1 onuitwisbare stift
-300 g potgrond
-200 ml citroensap
-200 ml kalkwater
-200 ml regenwater
-60 zaadjes tuinkers
-pH-meter
De leerkracht maakt kalkwater: vul een voorraadfles van 5 liter met leidingwater en voeg ongeveer 5
eetlepels Ca(OH)2 toe. Sluit de fles en schud. Laat gedurende 24 uur het witte poeder in de gesloten fles
bezinken. Giet voorzichtig de bovenstaande, heldere vloeistof over in de gebruiksfles kalkwater (0,5 of
1 liter). Eventueel filtreren. Deze fles moet goed gesloten blijven. Vul de voorraadfles opnieuw aan met
water en sluit ze zoals de gebruiksfles. Als er in de gebruiksfles toch wat Ca(OH) 2 bezinkt is dat niet zo
erg.
Methode
-Maak 3 bakjes met elk 100 g potgrond klaar voor het zaaien van de tuinkers.
-Schrijf op elk bakje duidelijk de aanwezige testconditie (basisch, controle, zuur).
-Zaai in elk bakje 20 tuinkerszaadjes (verdeel ze over de oppervlakte van het bakje).
-Bepaal de pH van het citroensap, het regenwater en het kalkwater en noteer dit in de tabel.
-Overgiet de potgrond met de vloeistoffen (zie tabel).
zuurtegraad
Bakje 1
basisch
Bakje 2
controle
Bakje 3
zuur
pH
toe te voegen
200 ml kalkwater
200 ml regenwater
200 ml citroensap
UITVOEREN
-Zaai de tuinkers zoals beschreven in de methode.
-Bestudeer de groei van de zaadjes op elke dag (aantal zaadjes die aan het ontkiemen zijn, de lengte
van de stengel) en noteer je waarnemingen.
AANTAL GEKIEMDE ZAADJES
Tijd (dagen)
bakje 1 (basisch)
Dag 1
bakje 2 (controle)
bakje 3 (zuur)
STENGELLENGTE VAN DE GEKIEMDE ZAADJES (in mm)
Tijd (dagen)
bakje 1 (basisch)
bakje 2 (controle)
Dag 1
bakje 3 (zuur)
Dag 2
Dag 3
Dag 4
Dag 5
Dag 6
Dag 7
Dag 2
Dag 3
Dag 4
Dag 5
Dag 6
Dag 7
GEMIDDELDE STENGELLENGTE VAN DE GEKIEMDE ZAADJES (in mm)
Tijd (dagen)
bakje 1 (basisch)
bakje 2 (controle)
Dag 1
bakje 3 (zuur)
Dag 2
Dag 3
Dag 4
Dag 5
Dag 6
Dag 7
Analyseren en interpreteren
1. Verwerk je resultaten in een grafiek. Maak een aparte grafiek voor de kieming en een voor de
stengellengte. In elke grafiek geef je de gegevens van de drie testcondities weer. Op de x-as geef je de
tijd in dagen weer. Op de y-as ofwel het aantal gekiemde zaadjes ofwel de gemiddelde stengellengte in
mm.
2. Wat neem je waar bij de tuinkers in het zure milieu in vergelijking met de controle conditie. Hoe zou
je dit kunnen verklaren?
Zure pH zorgt voor een tragere groei van de tuinkers.
Als er geen effect waarneembaar is kan het zijn doordat er te weinig zuur is toegevoegd zodat de
buffercapaciteit van de bodem het zuur heeft kunnen neutraliseren. Een andere mogelijkheid is om dit
experiment op keukenpapier uit te voeren in plaats van in potgrond.
3. Wat neem je waar bij de tuinkers in het basische milieu in vergelijking met de controle conditie?
Het basische milieu heeft minder effect op de groei van tuinkers.
Besluit
1. Kan je jouw hypothese bevestigen of moet je ze bijsturen of verwerpen? Verklaar? (Zie je wat je
verwacht had te zien of niet? Hoe zou dit komen?)
Meerdere antwoorden mogelijk afhankelijk van de hypothese die door de leerling geformuleerd werd.
2. Formuleer een besluit. Heeft de pH van de bodem een invloed op het ontkiemen en de groei van
tuinkers?
Bij een te zure pH groeit tuinkers slechter dan bij de controle of basische conditie. Er is geen effect op
de kieming.
3. Kan je dit veralgemenen naar alle planten?
Elke plant heeft een bepaald pH-optimum. Als de zuurtegraad van de bodem te ver afwijkt van dit
optimum (voornamelijk als de bodem te zuur wordt) kan de plant hier niet of minder goed groeien. De
bodem dient ook deels als buffer om de pH zo goed mogelijk constant te houden.
REFLECTIE
Doordenkers
1. Waarom wordt er kalk gestrooid op gras dat niet goed groeit of niet meer fris groen is?
Als de bodem te zuur wordt kan dit effecten hebben op de groei van het gras. Om dit terug gezond te
krijgen helpt het vaak om de grond meer basisch te maken door het toevoegen van kalk.
2. Waarom vormt zure neerslag een bedreiging voor onze bossen?
De zure regen maakt de bodem zuurder waardoor bepaalde planten minder goed kunnen groeien
waardoor de samenstelling van de begroeiing verandert naar meer zuurresistente planten. De diversiteit
verlaagt.
Reflectie over de onderzoeksattitude
1. Liep alles zoals gepland of liep er iets mis? Wat kan je hieruit leren voor een volgend onderzoek?
2. Hoe verliep de samenwerking in de groep? Waren de taken eerlijk verdeeld?
3. Heb je nog opmerkingen?