Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig

Handels- en klimaatbeleid van
de Europese Unie weinig coherent
Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig coherent
1
Deze paper is opgesteld door Alexia Fouarge voor Geneeskunde voor de Derde Wereld, met financiële steun
van de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD).
December 2015
1. Inleiding
In zijn laatste verslag laat de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC)1 er weinig
twijfel over bestaan: “De opwarming van het klimaatsysteem is onmiskenbaar [...]. De atmosfeer en de oceaan
zijn opgewarmd, de hoeveelheid sneeuw en ijs zijn afgenomen, de zeespiegel is gestegen en de concentratie van
broeikasgassen is toegenomen.”
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie2 maakt de klimaatverandering wereldwijd jaarlijks zo’n 150 000 slachtoffers. Niet alle populaties zijn evenwel in dezelfde mate blootgesteld aan de klimaatverandering. De landen uit
het Zuiden krijgen vaker af te rekenen met klimaatgebeurtenissen dan die uit het Noorden. 95% van de overlijdens als gevolg van natuurrampen doet zich in arme landen voor.
Deze situatie zal er in de toekomst niet beter op worden. De IPCC3 waarschuwt dat wanneer de CO2-uitstoot niet
drastisch gaat dalen, de landen op een lage breedtegraad harder zullen worden getroffen door extreme klimaatgebeurtenissen, die in omvang en frequentie alleen maar erger zullen worden. Nog steeds volgens de IPCC4 betekent dit dat de recente vooruitgang die in de strijd tegen de hongersnood is geboekt, wordt tenietgedaan: uit
studies blijkt dat de bevolking die aan ondervoeding zal lijden tegen 2050 met 49 miljoen (11%) zal toenemen.
Tussen 2030 en 2050 gaat men ervan uit dat de klimaatverandering jaarlijks tot zo’n 250 000 extra overlijdens
zal leiden als gevolg van ondervoeding, malaria, diarree en hittegerelateerde stress.5 Volgens schattingen zijn er
tegen 2050, 200 miljoen klimaatvluchtelingen.6
Belangrijk is dat onze regeringen acties ondernemen om de CO2-uitstoot te beperken en dat zij een einde maken
aan de vernietiging van ons milieu, om zo de overstap te maken naar een maatschappij die zowel sociaal als economisch duurzamer is. De Europese Unie probeert zich daarom op de internationale scène op te werpen als een
voortrekker in de strijd tegen de klimaatverandering.7 Na ondertekening in december 2015 van het internationaal klimaatakkoord te Parijs, verklaarde Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker het volgende: “De
wereld bundelt vandaag de krachten in de strijd tegen de klimaatverandering. Dit akkoord geeft ons wat zuurstof, een laatste kans om komende generaties een stabielere wereld, een gezondere planeet, meer rechtvaardige
samenlevingen en meer welvarende economieën na te laten. Het zal de wereld helpen de overstap te maken
naar schone energie. Dit akkoord is ook een succes voor de Europese Unie. Wereldwijd spelen we al lang een
leidende rol in de strijd tegen de klimaatverandering en het in Parijs gesloten akkoord weerspiegelt voortaan
onze ambitie op wereldvlak.8 En toch is het door de Europese Unie gevoerde beleid niet altijd even coherent.
Onder druk van de industriële lobby’s ijvert ze voor een vrijhandelsbeleid dat gericht is op het veroveren van
nieuwe markten, vooral in de landen in het Zuiden, om er de activiteiten van haar multinationals te ondersteunen. Die laatsten houden vaak weinig rekening met het milieu en hun activiteiten werken de klimaatverandering
in de hand. Bovendien versterkt dit vrijhandelsbeleid de internationale verdeling van de productiesystemen en
de internationale handel. Op die manier worden onze maatschappijen nog meer afhankelijk van fossiele brandstoffen, wat op zijn beurt een negatieve impact heeft op de klimaatverandering. Het is hoog tijd dat de Europese
Unie haar verklaringen en haar beleid beter op elkaar afstemt en dat ze de belangen van bevolkingsgroepen en
van de planeet laat primeren op die van de multinationals en hun winst.
1. IPCC, Klimaatverandering 2013, [Online],
http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_brochure_fr.pdf, Geraadpleegd op 29 juni 2015
2. W
HO, Climate change and its potential impact on health, [Online], http://www.who.int/bulletin/volumes/88/3/10-076034/fr/,
Geraadpleegd op 10 februari 2016
3. IPCC, Climate Change 2014, [Online], http://www.climat.be/fr-be/changements-climatiques/les-rapports-du-giec/
2014-impacts-adaptation-et-vulnerabilite/, Geraadpleegd op 29 juni 2015
4. Oxfam, Risk of reversal in progress on world hunger as climate change threatens food security, [Online],
http://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/mb-ipcc-oxfam-analysis-climate-change-food-security-310314-en.pdf,
Geraadpleegd op 29 juni 2015
5. WHO, Climate change and human health, [Online], http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs266/fr/, Geraadpleegd op 29 juni 2015
6. http://www.hm-treasury.gov.uk/d/Part_II_Introduction_group.pdf, [Online], Geraadpleegd op 29 juni 2015
7. EUROPA, Strijd tegen klimaatverandering, [Online], http://europa.eu/legislation_summaries/environment/tackling_climate_change/index_fr.htm,
Geraadpleegd op 29 juni 2015
8. E
UROPESE COMMISSIE, Historic climate deal: EU leads global efforts, [Online],
http://ec.europa.eu/news/2015/12/20151212_fr.htm, Geraadpleegd op 8 januari 2016
Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig coherent
3
2.Wat
doet
Europa
nu de situatie hoogdringend is?
2.1 De klimaat- en milieu-ambities van de EU ...
Een vermindering van de broeikasgassen is cruciaal, als we de grens van een wereldwijde klimaatopwarming van
2° C of zelf 1,5°C niet willen overschrijden. De maatregelen ter bestrijding van de klimaatverandering en beperking van de broeikasgassen zijn voor de landen van de Europese Unie een prioriteit, zo beweren ze althans. Om
dat te bereiken hebben de Europese beleidsverantwoordelijken zich ertoe verbonden Europa om te vormen tot
een in hoge mate energiezuinige en weinig broeikasgassen uitstotende economie.9
Op 24 oktober 2014 hebben de Europese beleidsmakers een akkoord gesloten over het toekomstige klimaat- en
energiepakket 2030. Dat streeft ernaar de broeikasgassen tegen 2030 met minstens 40 % te verminderen in vergelijking met 1990, het aandeel van de hernieuwbare energie binnen de energiemix tegen 2030 met minstens 27%
te verhogen en een indicatieve energie-efficiëntie10 van minstens 27% te bereiken.11 Het akkoord bepaalt ook om
tegen 2050, de CO2-uitstoot met 80% te verminderen.
Ook de Europese Unie heeft in december 2015 in Parijs het eerste universele en juridisch bindende klimaatakkoord ondertekend. Dit akkoord voorziet in een actieplan om de klimaatopwarming ver onder de 2°C te houden.
Miguel Arias Cañete, EU-commissaris voor Klimaatactie en Energie, verwoordt het als volgt: “Dit akkoord is niet
alleen een groot succes voor Europa maar vooral voor de internationale gemeenschap. Europa heeft de in Parijs
geleverde inspanningen gericht op het afsluiten van een wereldwijd ambitieus en juridisch bindend akkoord.
[...] Het akkoord bevestigt ook de wereldwijde verplichting om de landen die hulp nodig hebben te blijven
steunen. We zijn daarin geslaagd. Nu moeten we onze beloftes waarmaken. Europa zal blijven ijveren voor de
wereldwijde overgang naar een koolstofarme maatschappij die we overeengekomen zijn.”12
Ook in haar handelsbeleid is de Europese Unie van plan de economische groei, de sociale ontwikkeling en de
milieubescherming te ondersteunen. Volgens de Commissie zijn de samenhang en de onderlinge steun tussen die
drie elementen de basis voor de realisatie van duurzame ontwikkeling.13 De Commissie merkt verder op dat, “de
eerbiediging van de grondrechten van de werknemers en van de verplichtingen op vlak van milieubescherming,
binnen een context van handel en economische expansie moeten gebeuren: […] het intensievere handelsverkeer
moet helpen bij de snelle en wereldwijde verspreiding van ecologische producten, diensten en technologieën en
bij de overstap naar een koolstofarme economie”.14
Zo bevatten de onlangs door de Europese Unie gesloten bilaterale akkoorden bepalingen op vlak van handel en
duurzame ontwikkeling, met o.a. de naleving van internationale milieunormen en het voorzichtig omspringen met
natuurlijke hulpbronnen zoals hout en vis en het promoten van praktijken ter bevordering van duurzame ontwikkeling, zoals de maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven.
9. EUROPESE RAAD, Aanpak van de klimaatverandering in de EU, [Online], http://www.consilium.europa.eu/nl/policies/climate-change/,
Geraadpleegd op 8 januari 2016
10. Dit betekent dat minstens 27 % van de energiebesparingen moet zijn gerealiseerd.
11. CNCD, C-LIMA-T: Trois dossiers pour la Belgique!, [Online], http://www.cncd.be/C-LIMA-T-Trois-dossiers-pour-la, Geraadpleegd op 29 juni 2015
12. E
UROPESE COMMISSIE, Historic climate deal: EU leads global efforts, [Online],
http://ec.europa.eu/news/2015/12/20151212_fr.htm, Geraadpleegd op 8 januari 2016
13. E
UROPEAN COMMISSION TRADE, Sustainable Development, [Online],
http://ec.europa.eu/trade/policy/policy-making/sustainable-development/, Geraadpleegd op 8 januari 2016
14. V
ertaald vanuit het Engels: EUROPEAN COMMISSION TRADE, Sustainable Development, [Online],
http://ec.europa.eu/trade/policy/policy-making/sustainable-development/, Geraadpleegd op 8 januari 2016
4
Geneeskunde voor de Derde Wereld vzw (G3W) | T. 02/209 23 65 | [email protected] | www.g3w.be
2.2 ... En de tegenstrijdigheden die erin vervat zitten
Bij nadere beschouwing blijkt dat ondanks de uitgesproken ambities het akkoord van Parijs, er niet zal in slagen
de klimaatverandering efficiënt aan te pakken. Door de nationale streefcijfers (INDCs) goed te keuren hebben
de regeringen de facto met een klimaatopwarming van boven de 3°C ingestemd. Daarmee zitten we dus ver van
de in het akkoord bepaalde 1,5°C. En bovendien zijn de middelen om de CO2-uitstoot te verminderen niet in het
akkoord vastgelegd. Dit zet de deur open voor nepoplossingen zoals opslag en vastlegging van koolstof, koolstofcompensatiemechanismen en geo-engineering. Nergens staan duidelijk mechanismen bepaald die de technologietransfer naar de ontwikkelingslanden moeten regelen, zoals de opheffing van barrières die te maken hebben
met het intellectuele eigendomsrecht. Volgens Claudia Salerno, hoofd van de Venezolaanse delegatie op de
COP21:”zijn de bedrijven die het klimaatprobleem hebben veroorzaakt ook die bedrijven die over de oplossingen
beschikken en die daar winst willen uit slaan. Het kapitalisme heeft oplossingen voor het kapitalisme.” 15 Tenslotte nemen de ontwikkelde landen hun deel van de verantwoordelijkheid t.o.v. de ontwikkelingslanden niet op.
In het akkoord staat geen enkele verwijzing naar de historische verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering.
Bovendien blijkt uit een gelekt document, dat door het Directoraat-generaal Klimaat aan het Comité handelspolitiek van de Europese Raad op 20 november 2015 is voorgelegd, dat de EU gekant is tegen “elke expliciete vermelding van handelszaken” in het akkoord over de klimaatverandering, tegen elke vermelding van intellectueleeigendomsrechten en dat ze zweert “elke mogelijke verwijzing naar handelszaken te minimaliseren”.16 Milieu- en
klimaatmaatregelen moeten het dus afleggen tegen commerciële overwegingen. Het is m.a.w. verboden te raken
aan de vrijhandelsprincipes, terwijl de hele klimaatcrisis net daarrond draait.
3. Vrijhandel
versterkt de klimaatverandering
Om de strijd tegen de klimaatverandering aan te binden en werk te maken van een rechtvaardige en duurzame
samenleving, hebben we nood aan een economisch model waarin respect primeert voor de grote ecologische
evenwichten, verplaatsing van de productie- en consumptiesystemen, ontwikkeling van hernieuwbare energie en
samenwerking tussen burgers om de bestaande hulpmiddelen eerlijk te verdelen. Maar laat de door de Europese
Unie verdedigde vrijhandelsmechanismen nu net het tegenovergestelde doen.
3.1. Vernietiging van het milieu
Door de vrijhandelsakkoorden die de Europese Unie afsluit zien de multinationals niet enkel hun exportmogelijkheden toenemen door op nieuwe markten voet aan de grond te krijgen, ze kunnen bovendien ook delokaliseren
naar de landen in het Zuiden waar de arbeidskrachten goedkoper en de grondstoffen (hout, mineralen, grond,
water, enz.) toegankelijker zijn.
Op vlak van ontbossing, intensieve landbouw, uitputting van de grondwatervoorraad of mijnbouw zijn er heel
weinig bindende regels die multinationals beletten om die middelen massaal te gaan vernietigen. Toen Coca-Cola
zich bijvoorbeeld in het Indische dorp Plachimada heeft gevestigd, heeft de multinational dagelijks 1,5 miljoen
liter water uit de lokale watervoorraden opgepompt, waardoor de volledige grondwaterspiegel droog is komen te
staan.17 Jaarlijks verdwijnen miljoenen hectaren bos voor de productie van palmolie. Op de Filipijnen wordt de
inheemse bevolking verdreven van het land dat ze al generaties lang bewonen, om plaats te maken voor grote
multinationale mijnbouwbedrijven die er profiteren van de natuurlijke hulpbronnen en er de grond, lucht en
waterlopen vervuilen. Deze plundering van de natuur en de daarmee gepaard gaande vervuiling zorgen voor een
hogere CO2-uitstoot en hebben dus een negatieve impact de klimaatverandering.
15. GENEESKUNDE
VOOR DE DERDE WERELD - www.m3m.be Verandering gebeurt van onderop, niet tijdens klimaattops, [Online],
http://g3w.be/news/cop21-verandering-gebeurt-van-onderop-niet-tijdens-klimaattops
16. CORPORATE
EUROPE OBSERVATORY, Trade trumps climate, [Online], Geraadpleegd op 8 januari 2016
http://corporateeurope.org/climate-and-energy/2015/12/trade-trumps-climate, Geraadpleegd op 8 januari 2016
17. Rohan
D. Mathews, La lutte de Plachimada contre Coca-Cola, [Online],
http://base.d-p-h.info/fr/fiches/dph/fiche-dph-8911.html, Geraadpleegd op 29 juni 2015
Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig coherent
5
3.2. Een economie gericht op landen buiten de EU
Het vrijhandelsbeleid versterkt de internationale verdeling van de productiesystemen en bevordert de internationale handel, waardoor onze maatschappijen nog meer afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Door die
internationale handel zou de uitstoot, die het gevolg is van de productie van goederen en diensten die tussen
landen worden verhandeld en het intermediaire verbruik dat ze impliceren, volgens verschillende studies goed
zijn voor zo’n 28 % van de wereldwijde CO2-uitstoot. In 1990 was dit slechts 18%.18 Deze CO2-uitstoot werkt de
klimaatverandering uiteraard in de hand.
Steenkoolmijn
© Stephen Codrington CC BY 2.5
Door een economie te ondersteunen die volledig op de landen buiten de EU is gericht blijft de Europese Unie
bovendien afhankelijk van de economische en klimaatverwikkelingen in andere landen. Onderstaande kaart19
toont in welke mate de EU afhankelijk is van de invoer van voedsel en energie, gekoppeld aan de risico’s die deze
regio’s zullen lopen door de klimaatverandering.
Meer dan 50% van de energie van de Europese Unie wordt ingevoerd, wat haar, gelet op de regionale conflicten
en de toekomstige druk op de energiebevoorrading door de klimaatverandering, heel kwetsbaar maakt. In 2011
heeft ze 26 miljard euro20 aan subsidies uitgegeven voor fossiele brandstoffen. Het gaat hierbij om subsidies aan
producenten en subsidies om de eindprijs voor de consumenten te beperken. Bovendien dient ook rekening te
worden gehouden met de externe effecten van de verbranding van fossiele brandstoffen, zoals de kosten voor
de gezondheidszorg om ziekten als gevolg van luchtvervuiling te behandelen. In Europa bedragen die kosten zo’n
40 miljard euro.21 Middelen die ze net zo goed zou kunnen investeren in de ontwikkeling van een duurzame lokale
energie.
De Europese Unie is wereldwijd ook de grootste invoerder van voedsel, terwijl de regio’s waar het voedsel vandaan komt uiterst kwetsbaar zijn voor de klimaatverandering. Droogte, stormen, moessons en zware regenval zullen de komende jaren enkel maar in hevigheid toenemen, waardoor oogsten verloren zullen gaan en de
wereldvoedselprijzen zullen stijgen. Meer dan 72% van de import van de Europese Unie is afkomstig uit ontwikkelingslanden en regio’s die zijn blootgesteld aan de klimaatverandering.
18. ATTAC FRANCE, Climat ou TAFTA,[Online], https://france.attac.org/nos-publications/notes-et-rapports/article/climat-ou-tafta-il-faut-choisir,
Geraadpleegd op 8 januari 2016
19. OXFAM, THE EU’S 2030 ENERGY AND CLIMATE CHANGE PACKAGE, [Online],
http://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/ib-eu-2030-energy-climate-change-food-security-030614-en.pdf, Geraadpleegd op 29 juni 2015
20. EURACTIV, Why is Oettinger scared of fossil fuel subsidy figures?, [Online],
http://www.euractiv.com/energy/oettinger-scared-fossil-fuel-sub-analysis-531291, Geraadpleegd op 29 juni 2015
21. OXFAM,
The EU’s 2030 Energy and Climate Change Package, [Online],
http://issuu.com/0xfam/docs/eu-2030-energy-food-security-030614, Geraadpleegd op 29 juni 2015
6
Geneeskunde voor de Derde Wereld vzw (G3W) | T. 02/209 23 65 | [email protected] | www.g3w.be
Noorwegen
Rusland
Verenigde
Staten
nafta
asean
12 %
Algerije
11 %
SaudiArabië
Colombië
Mercosur 22 %
Klimaatkwetsbaarheid
zware regenval
droogte
extreme temperaturen
stijgende zeespiegel
ACS-Staten (Landen in
Afrika, het Caribisch gebied
en de Stille Oceaan) 13 %
De drie voornaamste
energietoeleveraars
van Europa
aardolie
De meest geïmporteerde
landbouwproducten zijn: fruit
en noten, soja, veevoeder, koffie
en thee, vet en olie.
steenkool
aardgas
storm
In plaats van de lokale economie te ontwikkelen en daarbij gebruik te maken van milieuvriendelijke methodes
(hernieuwbare energie, agro-ecologie, enz.), kiest Europa ervoor te investeren in nepoplossingen zoals fracking22
en een economie te ondersteunen die gericht is op landen buiten de EU. Deze op winstbejag gerichte economie
verhoogt de CO2-uitstoot en heeft een negatieve impact op de klimaatverandering.
3.3. Beslechting van geschillen tussen investeerders en staten
De mechanismen in de vrijhandelsverdragen proberen de macht van overheden zoveel mogelijk uit te hollen, om
de multinationals een bijna absolute vrijheid te garanderen. Overheden kunnen zelf niet langer beslissen wat
al dan niet goed is voor hun eigen land. Dankzij die systemen voor de beslechting van geschillen tussen investeerders en staten (ISDS – Investor-State Dispute Settlement), die vaak in dat soort vrijhandelsakkoorden vervat
zitten, kunnen de investeerders klacht tegen landen indienen wanneer die landen maatregelen treffen die hun
huidige en toekomstige winsten bedreigen.
22. Fracking
of hydrofracturering is het massaal kraken van gesteente door er onder hoge druk een vloeistof in te persen.
Via deze techniek kan olie of gas worden gewonnen in dicht gesteente, waar een klassieke put weinig of niets zou opleveren.
Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig coherent
7
Door deze ISDS kunnen deze staten niet langer een beleid voeren, dat de belangen van de planeet en van hun
bevolking dient. Zo is Argentinië veroordeeld tot betaling van een boete van zo’n 400 miljoen euro aan de multinational Suez, omdat het land een overeenkomst had opgezegd en de waterverdeling in Buenos Aires opnieuw
had genationaliseerd, ondanks het feit dat het openbaar beheer ervoor had gezorgd dat 3 miljoen extra inwoners
op het waternet werden aangesloten.23
In El Salvador hebben de gemeenschappen de regering zo ver gekregen een exploitatievergunning voor een goudmijn in te trekken, die het milieu ernstige schade had kunnen toebrengen. Het Canadese bedrijf dat de mijn had
moeten exploiteren heeft een rechtszaak tegen de regering aangespannen en een compensatie van 315 miljoen
dollar geëist voor het verlies van de verwachte winst.
Ook de Zweedse energiereus Vattenfall eist meer dan 4,7 miljard euro van Duitsland, ter compensatie van de
Duitse kernuitstap.24
De belangen van de investeerders primeren dus op die van het milieu en de democratie.
4. Wat
vragen wij?
Een efficiënt beleid voeren en dito wetten toepassen om de klimaatontregeling duurzaam aan te pakken. We
doen daarom een oproep om minstens een bepaalde hiërarchie van urgenties en legitimiteiten te erkennen, en
de belangen van de handel en investeerders ondergeschikt te maken aan die van de mensen en het milieu.
4.1. Democratische handelsakkoorden
We eisen transparante Europese handelsakkoorden, waarop de bevolking op een dwingende manier toezicht kan
uitoefenen. We willen dat Europa niet langer door een politieke en economische elite en vanachter gesloten deuren wordt geleid.
De Europese Commissie moet de onderhandelingen over de afsluiting van handelsakkoorden op een volledig transparante manier voeren. Belangrijk is dat het middenveld inzage krijgt in de inhoud van de onderhandelingen en
inspraak krijgt bij beslissingen rond cruciale thema’s die een impact kunnen hebben op de openbare belangen.
Daarom vragen we de bevolking nauwer bij de onderhandelingen te betrekken en haar controle te versterken.
Dit is een essentiële stap in de democratisering van het bestuur van een Europa, dat onder invloed van de lobbygroepen staat. Europa moet dan ook over structuren beschikken die op nationaal en Europees vlak, een hoge
mate van burgerparticipatie mogelijk maken. Om te beginnen moet de bevolking het recht hebben het Europees
Parlement, en dus niet enkel meer de Commissie, initiatieven voor te leggen.25 Ten tweede moet in de betrokken landen, vóór het afsluiten van eender welk handelsakkoord, een publiek debat worden gevoerd. We denken
hier bijvoorbeeld aan de organisatie van bindende volksraadplegingen over grote verdragen en handelsakkoorden zoals TTIP, CETA of TISA. Via zo’n publiek debat zouden de sociale bewegingen en de bevolking uiting kunnen
geven aan hun bezorgdheden en zouden ze met kennis van zaken, hun mening over het onderhandelde akkoord
kunnen ventileren.
23. RTBF, Suez contre l’Argentine : la bataille de l’eau, [Online],
https://www.rtbf.be/info/emissions/article_suez-contre-l-argentine-la-bataille-de-l-eau-l-edito-de-robin-cornet?id=8955618,
Geraadpleegd op 29 juni 2015
24. LE
FIGARO, Vattenfall réclame 4,7 mds EUR à l’Allemagne, [Online],
http://www.lefigaro.fr/flash-eco/2014/10/15/97002-20141015FILWWW00280-vattenfall-reclame-47-mds-eur-a-l-allemagne.php,
Geraadpleegd op 3 december 2015
25. E
TUDES EUROPEENNES, Pascal Durand: “L’initiative législative ne doit plus relever du libre choix de la seule Commission”, [Online],
http://www.etudes-europeennes.eu/actualite-europeenne/pascal-durand-llinitiative-legislative-ne-doit-plus-relever-du-libre-choix-de-la-seulecommissionr.html, Geraadpleegd op 29 juni 2015
8
Geneeskunde voor de Derde Wereld vzw (G3W) | T. 02/209 23 65 | [email protected] | www.g3w.be
Betoging tegen TTIP te Brussel, georganiseerd door het platform D19-20
© Alliance D19-20
4.2. Rechtvaardige, eerlijke en duurzame handelsakkoorden
We verwachten van de Europese Commissie dat ze een handelsbeleid voert dat resulteert in handelsrelaties waar
beide partijen beter van worden (“win-win relaties”) en die uitgaan van een wederzijds voordeel. De handelsakkoorden die de Europese Unie heeft afgesloten of waarover de onderhandelingen momenteel lopen met ontwikkelingslanden, blijken ongelijke en oneerlijke akkoorden te zijn, die de ontwikkelingslanden geen voordelen
opleveren. De Europese Unie moet ingaan op de eisen van de sociale bewegingen die de belangen van bevolkingsgroepen en het milieu laten primeren op die van de markteconomie.
Daarom is het belangrijk dat de Europese Unie de soevereiniteit van elke lidstaat en van zijn democratisch aangewezen instanties respecteert. De Europese Unie mag daarom haar handelspartners niet langer haar eigen liberale normen en standaards opleggen, onder het voorwendsel dat een aanzienlijke en duurzame vooruitgang enkel
mogelijk is via een volledige liberalisering van de handel. De handelsakkoorden tussen de EU en deze landen
mogen geen enkele ISDS bepaling bevatten. Belangrijk is dat de Unie die landen zelf laat bepalen wat voor hen
de beste weg is, in functie van hun eigen economische en sociale situatie, en die weg zal a priori niet die zijn
van de vrije handel.
We vragen dat ze de principes volgt die tegemoet komen aan de uitdagingen op vlak van voedselsoevereiniteit,
bescherming van de werknemers, mensenrechten, natuurlijke hulpbronnen, strijd tegen de klimaatverandering,
openbare dienstverlening, enz.
Handels- en klimaatbeleid van de Europese Unie weinig coherent
9
4. 3.Bindende regels voor Europese multinationals
Het opheffen van mechanismen die gericht zijn op vrije handel en een winstlogica zal niet van vandaag op morgen
gebeuren. In een eerste fase is het echter wel mogelijk om multinationals bij de uitoefening van hun activiteit
bepaalde regels op te leggen, zodat ze meer rekening gaan houden met het milieu en met de cycli van de natuur.
Daarom vragen we de Europese Unie bindende wetten goed te keuren die de activiteiten van de multinationals
moeten regelen en sancties op te leggen, indien deze laatsten de wetten niet naleven.
4. 4.Nationalisering van sleutelsectoren en duurzame lokale investering
Om de controle te behouden over de sleutelsectoren die een aanzienlijke impact hebben op milieu en klimaat,
vragen we de Europese Unie haar lidstaten niets in de weg te leggen om sectoren zoals die van de waterdistributie, de energie en het openbaar vervoer te nationaliseren. We willen dat die sectoren ten dienste staan van de
bevolking en niet dat ze bepaalde multinationals winst opleveren.
De door de Europese Unie afgesloten handelsakkoorden mogen geen betrekking hebben op die sectoren. Meer
algemeen moet de overheid de controle behouden over publieke en sociale sectoren (gezondheid, onderwijs, toegang tot water en energie, enz.), die essentieel zijn voor de bevolking, zodat eenieder er zo goedkoop mogelijk
toegang toe heeft. De Europese Unie mag de liberalisering ervan niet langer opleggen.
Om efficiënt de strijd aan te binden tegen de klimaatverandering en de CO2-uitstoot te beperken vragen we de
Europese Unie ook te investeren in de ontwikkeling van haar lokale economie, en daarvoor voluit de kaart te
trekken van de ontwikkeling van hernieuwbare energie, lokale landbouw, lokale burgerinitiatieven en lokale jobs.
Essentieel is dat ze investeert in duurzame alternatieven om de klimaatverandering efficiënt aan te pakken.
We willen dat de Europese Unie de fossiele brandstoffen in de grond laat zitten. We zijn tegen een Europa dat
investeert in nepoplossingen (in termen van gezondheids- en milieurisico’s, energieverbruik, kosten, enz.) zoals
de opslag en vastlegging van koolstof, koolstofcompensatiemechanismen, geo-engineering of de exploitatie van
schaliegas en teerzand, waarover in de TTIP- en CETA-akkoorden wordt onderhandeld.
5. Conclusie
We hebben aangetoond dat er weinig samenhang is tussen wat de Europese Unie zegt en wat ze doet. Ze moet
ambitieuze maatregelen nemen om de CO2-uitstoot te beperken en de klimaatverandering aan te pakken. Dit
is echter niet alles. Het hele economische systeem op zich is aan hervorming toe. Daarom is het belangrijk een
einde te maken aan de vrijhandelsakkoorden zoals die nu voor liggen. Ze dienen immers niet de belangen van de
populaties en van de planeet, maar wel die van een economische elite die enkel uit is op winst.
Het is hoog tijd dat de sociale bewegingen die de strijd aanbinden tegen klimaatverandering en vrijhandel hun
acties bundelen, om zo druk uit te oefenen op onze regeringen, zodat die een beleid voeren dat de bevolkingen
en de planeet ten goede komt, en niet langer de multinationals en hun winstmarges. Op die manier zullen ze echt
werk kunnen maken van de transitie die zo noodzakelijk is om de klimaatverandering efficiënt aan te pakken.
10
Geneeskunde voor de Derde Wereld vzw (G3W) | T. 02/209 23 65 | [email protected] | www.g3w.be