Mise en page 1

CONNECT
Tijd Connect biedt bedrijven, organisaties en overheden toegang tot het netwerk van
De Tijd. Om hun visie, ideeën en oplossingen te delen met de De Tijd-community. De
betrokken partner is zelf verantwoordelijk voor de inhoud. www.tijdconnect.be
OVERNEMEN
& OVERLATEN
08
10-delige reeks - Deel 8 - woensdag 23 april
Het contract, resultaat van een juridisch proces
Op het traject naar de koop- en verkoopovereenkomst tussen overnemer en overlater moeten de partijen voldoende aandacht besteden
aan enkele juridische mijlpalen. Zoals – natuurlijk – de intentieverklaring. Maar er is veel meer. En er liggen valkuilen op de weg.
niet overeenstemmen met zijn beschrijving of waarborg.”
De partijen kunnen ook een vertrouwelijkheidsovereenkomst tekenen, waarin ze beloven elkaars informatie niet
buiten de context van de transactie te gebruiken.
Probleem is dat een eventuele inbreuk moeilijk te bewijzen is. “Toch kan ze afschrikken, mits een fors (en verdedigbaar) beding van schadevergoeding”, vindt Matthias
Gesquière.
© Dries Luyten
De intentie mag de deal niet zijn
lke overnemer en overlater van een bedrijf
moet het hele traject lang bij zijn bank van
vertrouwen terechtkunnen, vindt Belfius.
Maar de schoenmaker blijft wel bij zijn leest.
Het opstellen van het overnamecontract
heeft veel juridische implicaties, waarvoor Belfius de
klant gespecialiseerde adviseurs aanraadt. Zo iemand is
Matthias Gesquière. Hij is vennoot bij advocatenkantoor
Integra en VUB-professor ad interim gespecialiseerd in
fusies, overnames en insolventierecht. Bovendien wordt
hij geregeld aangesteld als curator en vereffenaar van
vennootschappen. Voor hem gaat het bij een overnamecontract in hoofdzaak om twee zaken. “Ten eerste is het
einddoel zeer belangrijk. Wilt u de activa en dus het handelsfonds overdragen of wilt u de aandelen verkopen?
Die twee pistes vergen een heel ander contract. Ten
tweede horen de betrokkenen het hele traject juridisch
goed te structureren, dus niet alleen de koop- en
verkoopovereenkomst.” Vooreerst moet het doel van de
overeenkomst dus duidelijk zijn. “Het voorwerp van de
transactie is de belangrijkste factor om te bepalen wat er
E
Een belangrijke stap in het traject is de ‘letter of intent’ of
intentieverklaring. “Beide partijen geven daarin aan dat
ze geïnteresseerd zijn in een deal met elkaar en voor een
zekere tijd exclusieve onderhandelingen willen voeren.
De aanwijzingen in de verklaring over de overnameprijs
zijn normaal niet bindend en geven veeleer een mogelijke
vork aan. Maar dan mag u er ook geen al te duidelijke
prijsafspraken in vermelden. Als die er toch instaan, kan
een rechter de verklaring beschouwen als een feitelijke
koop- en verkoopovereenkomst”, waarschuwt Matthias
Gesquière. Tegelijk met de verklaring kan ook een
process letter of procesverklaring worden opgesteld, die
alle onderhandelingsstappen preciseert.
best in het contract komt. Stel dat een vennootschap
haar activa verkoopt. Dan vereist dit een omschrijving
van alle activa apart, gaande van machines over voorraden tot vastgoed. Dit behelst ook bestaande contracten
met leveranciers en klanten. Maar de overnemer kan
deze handelscontracten alleen overnemen als de leverancier of klant in kwestie daarmee akkoord is.”
‘Het voorwerp van de
transactie is de
belangrijkste factor om te
bepalen wat er best in het
contract komt’
Aandelenverkoop schijnbaar
eenvoudiger
Matthias Gesquière, advocaat
Als de verkopers niet de activa maar de aandelen verkopen, lijkt de operatie simpeler omdat in het bedrijf alleen
de controle wijzigt. “Maar contracten met leveranciers of
klanten bepalen soms dat ze beëindigd worden zodra er
wijziging van controle is. Het is ook niet aangewezen om
geen gedetailleerde lijst van activa op te stellen. Zo kan na
de overname blijken dat een belangrijke machine
‘in perfecte staat’ toch stuk is. De verkoper voorkomt dat
zoiets een netelig juridisch probleem wordt door meteen
een gedetailleerd document van verklaringen en waarborgen op te stellen. Hij blijft wel aansprakelijk, mocht er iets
De intentieverklaring bevat ook afspraken over
‘due diligence’ of het zorgvuldigheidsonderzoek. Daarover
wordt een tijdsschema afgesproken, zowel als de manier
waarop de verkoper alle nodige documenten beschikbaar
zal stellen voor de kandidaat-koper. “Vaak richt het revisorenkantoor een ‘dataroom’ in, tegenwoordig vaak digitaal
in de cloud op een beveiligde site.” Het zorgvuldigheidsonderzoek levert vaak voer voor de verdere onderhandelingen. “De koper kan zwakke punten proberen uit te buiten
om de prijs te doen zakken of om extra waarborgen te
eisen. Nu en dan leidt het tot het afspringen van de onderhandelingen, bijvoorbeeld omdat een deel van de activa in
een niet-geregulariseerd circuit zitten of omdat het
bedrijf geen gebetonneerde contracten met belangrijke
klanten kan voorleggen en doorschuiven.”
Lexicon van de bedrijfsovernamen
Onderhandelen belangrijker dan
waarderen
Vertrouwelijkheidsovereenkomst
Intentieverklaring
Overnamecontract
3 maanden
3,5 maanden
2 maanden
gemiddeld*
gemiddeld*
(due diligence)
gemiddeld *
• Due diligence is het onderzoek
naar de juistheid van de aan de
koper gepresenteerde informatie.
Bij o.a. overnames en fusies wordt
gesproken over het boekenonderzoek, in dit geval van het over te
nemen bedrijf. Het wordt ook wel
het zorgvuldigheidsonderzoek
genoemd omdat niet alleen de
boekhouding onder de loep wordt
genomen, maar ook alle mogelijke
financiële, fiscale, juridische en
commerciële aspecten die bij zo
een transactie komen kijken.
• Letter of intent is te vertalen
als de intentieverklaring. Twee
onderhandelende partijen spreken hierin af om meer in detail
onderzoek te doen alvorens tot
een overnameakkoord te kunnen
komen, en dit op exclusieve basis.
Tot het doel van een letter of
intent behoren bv. het uitklaren
van specifieke punten, het voeren
van officiële onderhandelingen en
het vastleggen van specifieke
beschermingsclausules. Overlater
en mogelijke overnemer zijn voor
de tijd van het verdere proces de
enige partijen.
• Ebit is een letterwoord voor het
Engelse begrip ‘Earnings before
interest and taxes’. Het is de omzet
min de kosten voor gewone
bedrijfsvoering, exclusief de financiële baten en de lasten en belas-
Closing
*Bron : Bellen & Wijckmans
tingen. De financiële term slaat
dus op de inkomsten voor aftrek
van rentes en belastingen. Soms
wordt ebit ook het courante resultaat van een bedrijf genoemd.
• Ebitda is een letterwoord voor
‘Earnings before interest, tax,
depreciation and amortization’,
waarbij de laatste 2 termen
staan voor waardeverminderingen, afschrijvingen op activa en
afschrijvingen op leningen en
goodwill. Het slaat op de winst van
de onderneming uit haar operationele activiteiten zonder rekening
te houden met de kosten en
opbrengsten uit financiering,
belastingen en afschrijvingen.
Wie soms decennialang op zijn persoonlijke relaties
heeft voortgebouwd zonder veel op papier vast te leggen,
veroorzaakt bij een overdracht mogelijk een probleem.
“Als hij vertrekt, wie blijft er dan aan boord van de klanten
en leveranciers? Dit is onder meer op te vangen door een
earn-outbeding af te spreken”, weet Matthias Gesquière.
“Dit beding bepaalt dat een deel van de overnameprijs
pas een tijd na de overname wordt vastgelegd (en
betaald), als is gebleken dat bijvoorbeeld bepaalde klanten of leveranciers aan boord zijn gebleven. Als de verkopende eigenaar na de overdracht nog een tijd de zaak
begeleidt, misstaat het overigens niet om vroeg genoeg
een management- of consultancyovereenkomst te sluiten over wie hoelang welke rol zal spelen.”
Bij de eigenlijke koop- en verkoopovereenkomst klinkt
het logisch, maar blijkt het niet evident te zijn om de brug
te slaan tussen waardering en prijs, ervaart Matthias
Gesquière. “Vaak zijn de vorken tussen minimum- en
maximumbod zeer groot. Het zorgvuldigheidsonderzoek
levert gewoonlijk stof tot onderhandelen op. Met andere
woorden: het onderhandelen is meestal belangrijker dan
het waarderen. Vaak komt het erop aan wie de sterkste
partij aan de onderhandelingstafel is.”
Variabele prijs en uitbetaling
Zoals al aangestipt kan de prijs variabel zijn, door een
earn-outbeding. Dat laatste kan gekoppeld zijn aan
Checklist
overname van
een onderneming
GEDACHTE AAN OVERNAME
1 Stand van zaken
PRE-OVERNAMEPROCES
2 Voorbereiding
3 Overlater zoeken
4 Waardering
5 Deal structureren
OVERNAME
6 Onderhandelen
7 Deal financieren
8
Contract
TIP: stel een overnameovereenkomst op met enkele clausules om
u te beschermen. U ontvangt immers niet
alleen de voordelen verbonden aan de
overname, u neemt ook alle schulden over.
POST-OVERNAME
9 Financiering groei
10 Financieel beheer
professioneel en privé
Ontdek de tips en de checklists
‘Overlaten’ en ‘Overnemen’ op
www.belfius.be/overnemen-overlaten.
toekomstige resultaten zoals de omzet, de ebit of de ebitda. Er kan ook met een ‘vendor loan’ of verkoperlening
worden gewerkt. “De verkoper financiert tijdelijk een deel
van de overname met een lening aan de overnemer. Dit
gaat doorgaans gepaard met een rente en met zekerheden. De nieuwe eigenaar bezorgt bijvoorbeeld een deel
van de gekochte aandelen in pand terug aan de overlater,
voor de duur van de lening. De ondertekening van het
overnamecontract is voorts niet het einde van het proces,
als niet alle aandelen of activa zuiver zijn overgedragen.
Het ondertekenen levert een bindend contract op, maar
delen van de uitvoering zijn mogelijk opgeschort tot de
afgesproken voorwaarden helemaal zijn vervuld. Zoals
ook de voorwaarde dat een klant meegaat bij de eigenaarswissel. Verder is het van belang om een niet-concurrentiebeding op te nemen in hoofde van de verkoper.”
Bij een geschil ziet Matthias Gesquière drie opties. “Als er
is voorzien in een bemiddelingsclausule kan er een
bemiddelaar worden aangesteld om de partijen alsnog
te verzoenen. Blijkt dat niet mogelijk, dan kan een arbitrageclausule helpen. Een college werkt dan buiten de
rechtbank om een bindende beslissing uit. Voor de uitvoering moet men nog wel naar de rechter. Zo kunnen
overname-experts veel sneller de knoop doorhakken dan
een rechtbank. Maar er is geen beroep mogelijk en het is
wel duurder. Wie de zaak voor de rechtbank afhandelt,
kan trouwens op voorhand in de overeenkomst vrij kiezen
in welk arrondissement dit gebeurt.
Onder de verantwoordelijkheid van:
Volgende editie: 21 mei
Financiering groei