Toelichtingsnota bij het model van samenwerkingsovereenkomst

Toelichtingsnota bij het model van samenwerkingsovereenkomst tussen het
kringloopcentrum en de gemeente/afvalintercommunale
Algemeen
1. Voorwerp van deze overeenkomst
Het model van samenwerkingsovereenkomst betreft de samenwerking tussen de door de OVAM erkende
kringloopcentra en de gemeenten/intercommunales verantwoordelijk voor de organisatie van de inzameling en
verwerking van het huishoudelijk afval.
Conform het Vlaams Reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen
(VLAREMA) moeten gemeenten producthergebruik stimuleren door minstens een overeenkomst af te sluiten
met een erkend kringloopcentrum.
2. Functie van kringloopcentra in het kader van het afvalbeleid
De OVAM hanteert de Vlaamse prioriteitenladder als één van de basisprincipes in het Materialendecreet. Er
wordt een duidelijke prioriteitsvolgorde vooropgesteld voor de omgang met materialen en afvalstoffen.
1. Voorkom afvalstoffen en stimuleer milieuverantwoorde productie en consumptie
2. Bevorder hergebruik
3. Recycleer afvalstoffen of zorg dat materialen in gesloten kringlopen worden ingezet
4. Pas afvalstoffen nuttig toe. In de praktijk komt dit vaak neer op energietoepassingen.
5. Verwijder afvalstoffen op een verantwoorde manier, via verbranding zonder energierecuperatie, of tenslotte
via storten.
De Vlaamse overheid moet maatregelen nemen in functie van deze hiërarchie. Eén van deze maatregelen is het
stimuleren van producthergebruik via de erkende kringloopcentra en andere (sociale) projecten.1 Het netwerk
van erkende kringloopcentra neemt de distributierol op zich om herbruikbare goederen dichter bij de
consument te brengen. Het stimuleren van producthergebruik creëert niet alleen een gunstig milieueffect, het
zorgt ook voor economische effecten en sociale tewerkstelling.
De Vlaamse overheid wil het netwerk van erkende kringloopcentra in stand houden, versterken en verder
ontwikkelen. In het Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke Afvalstoffen (UMBHA) staan
een aantal doelstellingen geformuleerd die de sector tegen eind 2015 moet behalen: 5 kg hergebruik per
inwoner, 4 miljoen klanten en 3 000 bezoldigde VTE. Kringloopcentra rapporteren jaarlijks hun belangrijkste
geattesteerde cijfergegevens (met betrekking tot inzameling, tewerkstelling, hergebruik, afvoer van afval- en
recyclagefracties, infrastructuur én financiële resultaten) aan OVAM.
3. De kringloopcentra in het kort
In 2013 bestaat de kringloopsector uit 31 individuele en autonome bedrijven, elk met een welomlijnd
verzorgingsgebied. Elk kringloopcentrum heeft een erkenning van OVAM en voldoet aan de
erkenningsvoorwaarden zoals vastgelegd in het Besluit. (Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van
de bijzondere regelen inzake de erkenning en de subsidiëring van de kringloopcentra – 20 mei 2005)
OVAM deelt de kringloopcentra in 2 groepen nl. ruimerwerkende (19) en klassieke (12) centra.

Een klassiek kringloopcentrum focust op de systematische inzameling, sortering en verkoop van
goederen met het oog op hergebruik (=selectieve inzameling). Deze centra zijn erkend voor
producthergebruik en vrijgesteld van de verplichtingen voor het inzamelen en vervoer van afval, zoals
vermeld in VLAREMA. Basisvoorwaarde hiervoor is dat de goederen met een visuele voorselectie
worden ingezameld met als doel producthergebruik. Het sorteren, controleren en herstelactiviteiten
behoren eveneens tot de basiswerking.

Een ruimerwerkend centrum maakt gebruik van integrale inzameling van bijvoorbeeld textiel en
AEEA via huis-aan-huisinzameling en containers waarbij de goederen niet vooraf geselecteerd worden.
Deze activiteiten beschouwt OVAM als afvalactiviteiten waardoor deze centra moeten voldoen aan de
voorwaarden gesteld in VLAREMA en VLAREM.
Sommige kringloopcentra ontwikkelen extra activiteiten i.f.v. producthergebruik, zoals bv.

ROS/FOS: zamelt systematisch afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) in via diverse
kanalen (containerpark, detailhandel …), rechtstreeks of onrechtstreeks in opdracht van en erkend door
Recupel.

hergebruikscentrum: gespecialiseerd test- en herstelatelier voor AEEA behorend tot het netwerk
Revisie.
1
Uitvoeringsplan Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen, Actieprogramma 6, B.S. 07.01.2008, p. 68


sorteercentrum textiel: inzamelen en sorteren van textiel, verkregen via o.a. straatcontainers en huisaan-huisinzamelingen.
herstel/productie-atelier textiel, niet gevaarlijke stoffen: een aantal centra hebben een werkplaats voor
herstel en ontwerp van producten uit hout en textiel en combinaties ervan.
De sector zamelt per jaar ongeveer 60 000 ton aan herbruikbare goederen in. De inzameling omvat alle
mogelijke huishoudelijke goederen (huisraad, meubelen, AEEA, vrije tijdsartikelen, textiel, speelgoed …);
ongeveer de helft is opnieuw verkoopbaar als tweedehandsproduct; de andere helft bestaat grotendeels uit
recyclage en een klein aandeel restafval.
4. Samenwerking tussen kringloopcentra en Recupel
De kringloopcentra zamelen ook AEEA in. Dat kan zowel via eigen inzamelkanalen (klanten die AEEA afleveren
of laten ophalen bij hen thuis), als via Recupel. Hiertoe heeft KOMOSIE een raamovereenkomst met Recupel
afgesloten. Deze raamovereenkomst verschaft toegang voor die centra die hun AEEA volgens het
Revisiekwaliteitssysteem herstellen (16 van de 31 centra hebben een Revisiehergebruikcentrum (HGC) of
herstelatelier). Deze overeenkomst schetst de spelregels (zowel logistiek, cijfermatig, op kwaliteitsvlak als op
financieel vlak) en omvat de toegang tot herbruikbare AEEA via zowel de afvalintercommunales
(containerparken en IC regionale overslagstations – IC ROS) als via Recupeldistributiekanalen
(detailhandelaars, distributiecentra en fijnmazige overslagstations (FOS)).
De samenwerking met Recupel is zo opgebouwd dat het Recupelinzamelpunt (ROS, FOS, CP, handelaar …) dat
samenwerkt met een HGC zijn Recupelvergoeding volledig behoudt. Elk stuk herbruikbaar AEEA dat wordt
ingezameld, wordt via de site van Recupel geregistreerd. Het inzamelpunt krijgt voor zijn totale inzameling een
Recupelvergoeding (dus zowel voor die toestellen die ze afvoeren naar Recupel als die toestellen die ze
afvoeren naar het HGC). De HGC centraliseren zelf hun niet herbruikbare toestellen in een kringloop-ROS en
krijgen voor hun afgevoerde AEEA een standaardtonnagevergoeding. Voor die toestellen die ze uit de
Recupelkanalen hebben ingezameld, krijgen ze een negatieve factuur (voor de niet herbruikbare producten). Op
deze wijze heeft Recupel de garantie dat enkel de herbruikbare AEEA worden ingezameld en dat ze niet 2 x
voor hetzelfde toestel vergoeden.
Ook de andere centra zamelen herbruikbaar AEEA in. Of ze voor deze inzameling een tonnagevergoeding
ontvangen, hangt af van hun lokale context. Uiteraard is het niet de bedoeling dat de consument 2 x betaalt
voor de aanvaardingsplicht. Voor hun afvoer hebben ze een aantal opties:
∙
Ofwel voeren ze rechtstreeks af naar Recupel (voor ongeveer € 1 à € 1,5 per stuk – omgerekend ongeveer
€ 20 per ton)
∙
Ofwel voeren ze af via een collega KLC ROS. In dat geval hangt het van de onderlinge afspraken af: soms
krijgen ze (een deel) van de Recupelvergoeding, soms ook niet.
∙
Ofwel voeren ze af via hun IC ROS. Het hangt opnieuw van de lokale afspraken af of de Recupelvergoeding
(tonnage) wordt doorgestort door het IC ROS. In sommige gevallen komt het voor dat het KLC geen
Recupelvergoeding krijgt voor het geleverde werk (wat natuurlijk niet correct is). Doorstorten door IC ROS
is aangewezen.
Artikelsgewijze toelichting
Artikel 1. Juridisch kader
De expliciete opdracht van kringloopcentra, zoals die vervat zit in het Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer
van Huishoudelijke Afvalstoffen2, is het stimuleren van producthergebruik. Deze kernopdracht wordt juridisch
verankerd in de overeenkomst tussen het kringloopcentrum en de gemeente/afvalintercommunale.
Definities uit het Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke Afvalstoffen:
∙
Producthergebruik: het opnieuw aanwenden van een product en/of onderdeel in het afvalstadium voor
hetzelfde doel als waarvoor zij oorspronkelijk bestemd waren;
∙
Herbruikbare goederen: alle door de normale werking van een particuliere huishouding ontstane
afvalstoffen die via het kringloopcentrum geschikt gemaakt kunnen worden voor hergebruik, zoals
meubelen, kledij, kleine huisraad, boeken en platen, speelgoed en dergelijke.
Definities uit VLAREMA:
∙
Hergebruik: elke handeling waarbij onderdelen of vloeistoffen voor hetzelfde doel worden gebruikt als
waarvoor ze initieel geconcipieerd werden;
∙
Hergebruiken: het uitvoeren van elke handeling waarbij onderdelen of vloeistoffen voor hetzelfde doel
worden gebruikt als waarvoor ze initieel geconcipieerd werden;
∙
Voorbereiding voor hergebruik: elke nuttige toepassing die bestaat uit het controleren, schoonmaken of
repareren, waarbij voorwerpen of componenten van voorwerpen die afvalstoffen zijn geworden, worden
klaargemaakt zodat ze kunnen worden hergebruikt zonder dat verdere voorbehandeling nodig is.
2
Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke Afvalstoffen, Actieprogramma 6, B.S. 07.01.2008, p. 68
Artikel 2. Inhoud van de opdracht
Dit artikel is algemeen opgevat. Het is de bedoeling dat de gemeente/afvalintercommunale § 1 verder
uitschrijven conform de gemaakte afspraken. In dit artikel wordt bepaald hoe de inzameling concreet zal
uitgevoerd worden.
Zo kan de inzameling van deze herbruikbare goederen gebeuren door het kringloopcentrum op telefonische
oproep (op afroep) of via de brengmethode rechtstreeks door de inwoners bij het kringloopcentrum.
De gemeente/afvalintercommunale kan hergebruik stimuleren door op het recyclagepark een gesloten container
of opslagplaats voor herbruikbare goederen ter beschikking te stellen. Het kringloopcentrum kan, in
samenspraak met de gemeente /afvalintercommunale, aan de parkwachters de nodige opleiding geven met
betrekking tot de selectiecriteria voor het aanvaarden van herbruikbare goederen.
Artikel 3. Wederzijdse doorverwijzing en sensibilisering
Het kringloopcentrum en de gemeente/afvalintercommunale maken duidelijke afspraken over de wederzijdse
doorverwijzing, afhankelijk van de opdracht zoals die in artikel 2 omschreven werd.
In het kader van de minimale en maximale tarieven voor de inzameling van grofvuil3 moet er over gewaakt
worden dat de inzameling van herbruikbare goederen geen vervanging wordt van de betalende inzameling van
grofvuil. Zo is het belangrijk om bij het aanbieden van niet-herbruikbare goederen (op afroep of in het
kringloopcentrum) de inwoners door te verwijzen naar het recyclagepark.
Niet-herbruikbare goederen die bij de inzameling aan huis samen worden aangeboden met de herbruikbare
goederen worden dan ook best aangerekend aan de inwoners aan het geldende tarief van de gemeente voor de
inzameling van grofvuil aan huis. Hierover worden het best duidelijke afspraken gemaakt, die ook aan de klant
worden gecommuniceerd. (Of de klant betaalt een vergoeding voor de niet meer herbruikbare goederen of de
klant brengt zijn niet herbruikbare goederen zelf naar het recyclagepark, waar de goederen tegen betaling
worden aanvaard)
Artikel 4. Restfractie van het kringloopcentrum
De restfractie van het kringloopcentrum zijn de goederen die niet worden verkocht voor hergebruik. Dit omvat
zowel recycleerbare fracties als restafval.
Als principe wordt in de modelovereenkomst naar voor geschoven dat het kringloopcentrum instaat voor de
opslag en afvoer van de restfractie.
Tussen gemeente/afvalintercommunale en kringloopcentrum wordt afgesproken wat er met de restfractie moet
gebeuren. Zo kan de restfractie integraal worden afgevoerd naar de gemeente/afvalintercommunale of kan het
kringloopcentrum instaan voor de afzet van recycleerbare fracties en het restafval. Ook de financiële
verantwoordelijkheid voor de restfractie moet worden toegewezen. Deze financiële verantwoordelijkheid wordt
ook meegenomen in de afspraken over de vergoeding voor het kringloopcentrum.
Artikel 5. Vergoeding en facturatie voor geleverde prestaties
1)
Het kringloopcentrum ontvangt van de gemeente/afvalintercommunale een vergoeding op basis van de
hoeveelheid hergebruik.
Bij een vergoeding op basis van de verkochte hoeveelheid goederen voor hergebruik wordt het
kringloopcentrum gestimuleerd om het producthergebruik te vergroten.
Kringloopcentra zijn georganiseerd in verzorgingsgebieden. De inzamelcijfers worden geregistreerd per
gemeente, de hergebruikcijfers worden berekend voor het volledig verzorgingsgebied. Deze gebieden vallen
zelden samen met het werkingsgebied van een afvalintercommunale. Een hergebruikcijfer per gemeente of
afvalintercommunale kan in dat geval niet worden aangeleverd. Wel kan voor het verzorgingsgebied van het
kringloopcentrum het globale hergebruikspercentage worden gehanteerd. Wanneer een gemeente of
afvalintercommunale er voor kiest om het kringloopcentrum te vergoeden o.b.v. de hoeveelheid hergebruik zal
hiervoor dus een raming moeten worden gemaakt.
2)
3
Het kringloopcentrum ontvangt van de gemeente/afvalintercommunale een vergoeding per ingezamelde
kg.
VLAREMA, bijlage 5.1.4
Bij een vergoeding op basis van de totale ingezamelde hoeveelheid worden die inzamelkanalen die rechtstreeks
kunnen worden toegekend aan een gemeente bij die gemeente gefactureerd. Wanneer de inzameling gebeurt
vanop een locatie die niet rechtstreeks is te relateren aan de gebruiker/inwoner, kan de vergoeding per kg
evenredig verdeeld worden over de omliggende gemeenten. Deze vergoeding dekt de inspanningen van de
centra op vlak van inzameling.
Bij de keuze voor een vergoeding op basis van de totale ingezamelde hoeveelheid is het aan te raden een
stimulans in te bouwen om de hoeveelheid producthergebruik te vergroten.
De activiteiten van een kringloopcentrum zijn, conform hun erkenning door OVAM, vooral gericht op het
inzamelen van herbruikbare goederen. Inzamelinspanningen via aanvullende opdrachten (vb. inzameling textiel
huis aan huis, inzameling grof vuil) behoren niet tot deze standaardactiviteiten. Hiervoor worden aparte
tarieven en modaliteiten afgesproken.
3)
Het kringloopcentrum ontvangt van de gemeente/afvalintercommunale een vergoeding gebaseerd op
het aantal inwoners.
De keuze voor een vergoeding op basis van het aantal inwoners garandeert stabiliteit in de vergoeding van de
gemeente/afvalintercommunale en het kringloopcentrum.
4)
Het kringloopcentrum ontvangt van de gemeente/afvalintercommunale een vergoeding gebaseerd op
het aantal inwoners in combinatie met een vergoeding op basis van de hoeveelheid hergebruik
Een combinatie van een vergoeding op basis van het aantal inwoners met een vergoeding op basis van de
hoeveelheid hergebruik kan verkozen worden boven de andere vormen van financiering. Deze vorm heeft
immers als voordeel dat er een deels forfaitaire (en dus stabiele) vergoeding wordt gecombineerd met een
vergoeding om de hoeveelheid hergebruik te vergroten. Hier geldt dezelfde opmerking m.b.t. haalbaarheid van
de hergebruikcijfers per gemeente/afvalintercommunale: een hergebruikcijfer per gemeente of
afvalintercommunale kan niet worden aangeleverd, tenzij de verzorgingsgebieden van het kringloopcentrum en
de afvalintercommunale samenvallen. Voor het verzorgingsgebied van het kringloopcentrum kan het globale
hergebruikspercentage worden gehanteerd als parameter.
Artikel 6. Toezicht
Beide partners streven transparantie en openheid na, maar trachten eveneens overbodige rapporteringen te
voorkomen.
Artikel 7. Duur
De overeenkomst wordt voor onbepaalde duur afgesloten maar kan door beide partijen jaarlijks opgezegd
worden mits inachtneming van een opzegtermijn van 6 maanden. Het valt evenwel aan te raden om de
overeenkomst jaarlijks opnieuw te bevestigen door beide partijen. Dit moment kan aangewend worden om de
onderlinge samenwerking te optimaliseren.
--- einde ---