jaarverslag - Amsterdamse Kunstraad

Frascati_foto Jan Versweyveld
JAARVERSLAG
De Amsterdamse Kunstraad
is sinds 1952 het onafhankelijk
adviesorgaan van het stadsbestuur
op het gebied van cultuurbeleid.
De kunstraad is onafhankelijk ten
opzichte van de politiek, het ambtelijk
apparaat en het culturele veld en
adviseert eens in de vier jaar over
subsidieaanvragen voor
het kunstenplan.
02
Adviezen
De Amsterdamse Kunstraad
bracht in 2016 negen adviezen
uit, van instellingsadviezen tot
verschillende beleidsadviezen,
en van geschreven adviezen tot
briefadviezen en openbare discussies met experts uit het veld.
Met het aantreden van Felix
Rottenberg als voorzitter AKr in
februari 2016 is de Amsterdamse
Kunstraad meer extern georiënteerd. Adviezen komen in samenspraak met deskundigen uit het
veld tot stand en de kunstraad
organiseert bijeenkomsten die
voor iedereen toegankelijk zijn. bij Mocca. De kunstraad is er niet van overtuigd dat het takenpakket van Mocca moet
worden uitgebreid.
Advies Zo mooi anders
Op 15 juni 2016 bracht de AKr het advies
Zo mooi anders uit, ter voorbereiding van het
Amsterdamse Kunstenplan 2017-2020.
De kunstraad adviseerde over de aanvragen
van de 21 instellingen in de Amsterdamse
Basisinfrastructuur.
De kunstraad ziet op het vlak van internationalisering, samenwerking en talentontwikkeling veel goede intenties die bij gebrek aan
middelen — het budget van 62,2 miljoen euro
is met ongeveer 8 miljoen euro overvraagd —
niet allemaal gerealiseerd kunnen worden.
Cultuureducatie in Amsterdam
De gemeente moet er volgens de kunstraad
tijdens de jaarlijkse Verantwoording op toe-
In mei reageerde de kunstraad in een
zien dat de arbeidsvoorwaarden in de sector
briefadvies op het rapport Cultuureducatie in
niet omlaag gaan doordat de directies van de
Amsterdam van Paul Collard.
instellingen alle voorgenomen exposities, con-
De AKr constateert dat er door Paul Col-
certen en voorstellingen toch willen uitvoeren.
lard een degelijke analyse is gemaakt van de
gerezen problemen. De kunstraad is blij met
de inhoudelijke verdieping die Paul Collard
aanbrengt en het verband dat hij legt met de
doelen in Ons Onderwijs 2032. Het voorstel
om tot verdieping te komen door scholen te
koppelen aan één culturele instelling is verleidelijk, maar in de ogen van kunstraad niet
realistisch. De meest concrete verandering die
in het Collard-rapport wordt voorgesteld is het
afschaffen van de onafhankelijke disciplinedeskundigen als adviseurs op de scholen en
De Meervaart_foto Rein Kooyman
deze functie inruilen voor accountmanagers
03
De kunstraad constateert dat niet alle sec-
Stadhuis/Muziektheater spraken het culturele
toren er even goed voor staan. De kunstraad
veld en de gemeentepolitiek met elkaar over
meent dat de A-Bis, die bestaat uit 21 instellin-
de finesses van het cultureel ondernemen en
gen, te zeer geconcentreerd is in de binnenstad
de grenzen aan het improvisatie vermogen
en adviseert het merendeel van het extra geld
van de sector.
voor de A-Bis, 2,5 miljoen, te investeren buiten
Advies Kunstenplan 2017-2020
het centrum.
Aanvullend bracht de kunstraad in het
najaar van 2016 een extra boekje uit met een
Half oktober 2016 bracht de kunstraad
verslag van de presentatie en het debat op 15
advies uit over het Amsterdamse Kunstenplan
juni en interviews met Pierre Audi en Jan Deb-
2017-2020. In het kunstenplan is het eerdere
baut, dat internationale context bood aan het
advies van de kunstraad Zo mooi anders, over
cultuurbeleid van Amsterdam.
de aanvragen van de A-Bis instellingen, integraal opgenomen.
Indexatie cultuursubsidies
De kunstraad doet in zijn briefadvies een
aantal aanbevelingen. Deze gelden met
In juni en september organiseerde de
name voor de cultuureducatie en de omgang
kunstraad bijeenkomsten om aandacht te vra-
van de gemeente met het culturele veld. De
gen voor de noodzaak de kunstsubsidies te in-
kunstraad constateert dat veruit het grootste
dexeren. Eind september werd duidelijk dat de
deel van de beschikbare middelen voor het
gemeente dit voor de periode 2017-2020 heeft
cluster cultuureducatie nog steeds naar mu-
toegezegd. Vanzelfsprekend blijft dit thema een
ziekeducatie gaat. De financiële ruimte voor
onderwerp van aandacht voor de kunstraad.
aanbieders van andere disciplines steekt daar
De kunstraad heeft het initiatief genomen
erg mager bij af.
de gemeenteraad te informeren over de feite-
In het huidige kunstenplan kunnen instel-
lijke gang van zaken bij Amsterdamse culturele
lingen met een subsidiebedrag tot € 100.000
instellingen die al jaren te maken hebben met
ook in aanmerking komen voor projectsubsidies
een stijging van hun kosten bij gelijk blijvend
van het AFK, en daar wordt veel gebruik van
subsidiebudget. In de Mijksenaarzaal van
gemaakt. In de nieuwe projectsubsidieregeling
04
van het AFK, die momenteel wordt voorbereid,
Het advies van de kunstraad zal door de Raad
blijkt dit niet langer mogelijk. De kunstraad
voor Cultuur onder de aandacht worden
adviseert dit onderdeel van de toekomstige
gebracht bij de staatssecretaris voor Media,
projectsubsidieregeling te betrekken bij het
Sander Dekker. vaststellen van het kunstenplan en hierover
De laatste jaren is het ooit roemruchte AT5
met de Amsterdamse Culturele Instellingen
verworden tot een nieuwszender met slechts
(ACI) in overleg te treden. Ook de regeling
in beperkte mate duiding, achtergrondpro-
tweejarige subsidies stelt zeer specifieke eisen.
gramma’s en maatschappelijke binding met
In combinatie betekent dit dat enkele aanvra-
de stad. Op dit moment en in de huidige
gers tussen wal en schip dreigen te vallen. De
organisatieconstructie is volgens de AKr geen
kunstraad vindt dat afwijzingen voor toetreding
sprake van een doelmatige besteding van de
tot het kunstenplan op inhoudelijke gronden
gemeentelijke bijdrage voor lokale media
dienen te gebeuren en niet als resultante van
aan de Publieke Omroep Amsterdam (POA).
een administratieve procedure.
De kunstraad vindt dat de inhoudelijke kwaliteit van AT5 de laatste jaren te wensen overlaat.
Afstemmen op AT5
Amsterdam heeft behoefte aan journalistieke
verdieping, met programma’s die recht doen
De Amsterdamse Kunstraad organiseerde
aan de creativiteit, de innovatieve kracht en de
op 7 november een bijeenkomst over de toe-
culturele rijkdom van de stad, en aandacht
komst van AT5. Naar aanleiding daarvan werd
voor de diversiteit van de Amsterdamse be-
een advies uitgebracht aan de gemeenteraad
volking en de vraagstukken die leven onder
over een toekomstig opgeschaald AT5, een
de burgers.
mogelijke rol in het regionale omroepbestel, en
De kunstraad adviseert daarom het
de daarvoor te voeren lobby. Het advies werd
gemeentebestuur een kwaliteitsimpuls te
op 23 november gepresenteerd. Dit advies is
geven aan AT5. Maak van AT5 een innovatief
een vervolg op het advies dat de kunstraad op
mediahuis dat aansluit op de behoefte van de
7 oktober 2015 uitbracht met de Raad voor Cul-
regio Amsterdam als daily urban system met
tuur. Ook voor Afstemmen op AT5 heeft overleg
een eigen sociale, economische en culturele
met de Raad voor Cultuur plaatsgevonden.
dynamiek.
Amsterdam voor internationale
kunstenaars
Op initiatief van een motie van GroenLinks
in 2015 sprak de gemeenteraad over de
mogelijkheid voor een kunstenaarsvisum voor
Amsterdam. Op verzoek van wethouder Ollongren en de gemeenteraad heeft de kunstraad
geadviseerd over de mogelijkheden en drempels voor internationale kunstenaars om zich
te vestigen in Amsterdam. Het advies is op 18
november uitgebracht.
05
De kunstraad kan zich goed vinden in de
De AKr adviseert het gemeentebestuur
wensen van de initiatiefnemers. Het is spijtig
met de corporaties in overleg te treden om:
als internationaal talent na het afronden van
een moratorium af te spreken ten aanzien van
een opleiding of werkperiode de stad verlaat
het afstoten van ateliers en atelierwoningen in
omdat het niet mogelijk is een verblijfsver-
het licht van de onzekerheid die is ontstaan;
gunning te verkrijgen. De ambities van het
de culturele functies toe te voegen aan de
gemeentebestuur met betrekking tot inter-
voorlopige lijst ter scheiding van DAEB en niet
nationalisering van de cultuursector en meer
DAEB-activiteiten, die ter goedkeuring wordt
diversiteit in het cultureel aanbod nopen tot
voorgelegd aan Autoriteit woningcorporaties
een strategie om het makkelijker te maken voor
en het voorbehoud dat de gemeente heeft
internationale kunstenaars om in Amsterdam
gemaakt ten aanzien van het minimum aantal
te wonen en te werken. In het advies gaat de
sociale huurwoningen uit te breiden met de
kunstraad eerst in op de visum- en verblijfs-
bestaande IJzeren Voorraad ateliers (circa
vergunningmogelijkheden voor kunstenaars,
900) en atelierwoningen (tenminste 275).
om daarna te kijken naar het vestigingsklimaat
Advies Monumentaal Amsterdam
voor kunstenaars.
De bestaande regelingen voor visa en ver-
De Amsterdamse Kunstraad heeft op 11
blijfsvergunningen zijn niet genoeg bekend
bij de culturele instellingen en individuele
november een advies uitgebracht aan de
kunstenaars. Daarom doet de kunstraad de
bestuurscommissie Nieuw-West over het
aanbeveling een gidsfunctie te creëren. Van
Staalmanplein. In het advies vraagt de AKr
belang is dat het gemeentebestuur nadenkt
aandacht voor de monumentale waarde van de
over welke kunstenaars de stad wil aantrekken
drie geschakelde paviljoens op het plein,
en daarbij absorptievermogen van de stad en
die dreigen te worden gesloopt.
Het totale plein-ensemble is nagenoeg
de doorgroeimogelijkheden in verschillende
gaaf en is van bijzondere stedenbouwkundi-
sectoren in ogenschouw neemt.
ge waarde, maar door renovatieplannen van
Advies Behoud IJzeren
Voorraad ateliers
woningcorporatie De Alliantie worden de
karakteristieke paviljoens bedreigd met sloop.
Om die reden adviseert de kunstraad om het
De gewijzigde Woningwet van 2015 legt
Staalmanplein aan te wijzen als gemeentelijk
beperkingen op aan woningbouwcorporaties
monument en het plein, inclusief de pavil-
ten aanzien van andere activiteiten dan bouwen,
joens, een toekomst te gunnen.
verhuren en beheren van sociale woningen.
De kunstraad toont begrip voor de verschil-
De kunstraad spreekt op 7 december in een
lende belangen en beschrijft wat vooraf is ge-
brief aan het gemeentebestuur zijn zorg uit dat
gaan aan de sloop- en renovatieplannen. Naast
deze landelijke regelgeving een bedreiging kan
een historische terugblik en een analyse van de
vormen voor de voorraad ateliers en atelier-
huidige situatie, geeft de AKr zijn stedenbouw-
woningen in de stad. Voor de totstandkoming
kundige visie op de toekomst van het Staalman-
van de brief is overleg geweest met Platform
plein. De kunstraad meent dat de leegstaande
BK en FNV Kiem, die zich ook hard maken
kiosken en de plint van de twee gerenoveerde
voor dit onderwerp.
flats geschikt zijn voor een culturele invulling.
06
Metropoolregio Amsterdam
De AKr heeft tijdens de conferentie Cultuur
in Beeld (7 december 2016) een deelsessie
georganiseerd over de positie van stedelijke
regio’s in het cultuurbeleid, met Metropoolregio
Amsterdam als voorbeeld.
De Amsterdamse Kunstraad onderzoekt
wat een dergelijke regionale blik op het
cultuurbeleid betekent voor Amsterdam en de
stedelijke regio daaromheen. Hier speelt de
laatste tijd sterk dat de toestroom van toerisme
heeft gezorgd voor een erg grote druk op het
stadscentrum van Amsterdam. Amsterdam
Marketing maakt al gebruik van de termen
Amsterdam Beach (Zandvoort) en Amsterdam
Castle (Muiderslot). Kan een meer gezamenlijk
cultuurbeleid tussen partners in de Metropoolregio Amsterdam bijdragen aan meer evenwichtigere bezoekersstroom, waar culturele
instellingen rondom Amsterdam van kunnen
profiteren? Mogelijk kan de stedelijke regio
Amsterdam op dit vlak wat leren van de ervaringen die zijn opgedaan in Noord-Nederland
met het Noordelijk Cultuurprogramma We
The North.
07
Samenstelling & Financiën
BESTUUR
COMMISSIES
Het bestuur van de AKr bestond op 1 januari
In de eerste helft van 2016 vergaderden
2016 uit Bart Top (vicevoorzitter), Jurgen Bey,
de commissies over de aanvragen voor de
Jaap Huisman, Paulette Smit en Jolanda Spoel.
Amsterdamse Basisinfrastructuur. Ten behoeve
Op 20 januari 2016 werd Felix Rottenberg
van de kunstenplanadvisering vergaderden
benoemd als nieuwe voorzitter van de Am-
verschillende commissies gezamenlijk, zo
sterdamse Kunstraad, precies op tijd voor de
werden de commissies BKFNMA en Musea,
advisering in het kader van het kunstenplan
Erfgoed en Monumenten gecombineerd
die op 9 februari 2016 van start ging.
onder het voorzitterschap van Jurgen Bey
In 2016 kwam het bestuur 15 keer bijeen.
en vergaderden ook de commissies Film en
Het eerste halfjaar van 2016 vormde het
Letteren gezamenlijk. De werkgroep Cultureel
Kunstenplan 2017-2020 het belangrijkste
Vastgoed, onder leiding van voorzitter Jolien
agendapunt van de vergaderingen. Tijdens de
van Woudenberg, vergaderde diverse malen
tweede helft van 2016 vergaderde het bestuur
over alle aanvragen met een vastgoedcom-
over verschillende beleidsthema’s als cultureel
ponent en leverde daarmee input voor de
vastgoed, atelierruimtes en de stad in balans.
disciplinecommissies.
Op 15 december 2016 nam het bestuur
Het bestuur van de Amsterdamse
afscheid van Bart Top, die niet alleen als voor-
Kunstraad besloot om een commissie Cultuur-
zitter van de commissies Theater en Film en
huizen in te stellen ter beoordeling van de
Letteren heeft meegewerkt aan het Kunsten-
aanvragen in het kader van het Kunstenplan
plan 2013-2016 en Kunstenplan 2017-2020,
2017-2020 van de vier cultuurhuizen: Bijlmer
maar ook nauw betrokken was bij beleidsad-
Parktheater, Theater de Meervaart, Podium Mo-
viezen als Heel de stad! (2013) en Afstemmen
zaïek en Tolhuistuin. Deze commissie bestond
op AT5 (2016) en in 2016 als vicevoorzitter
uit adviseurs van verschillende vakdisciplines.
van het bestuur fungeerde. Eind 2016 wierf
Op die manier werd er vanuit verschillende
de kunstraad twee nieuwe leden voor het
disciplines gekeken naar de cultuurhuizen,
bestuur, zodat het bestuur begin 2017 weer
maar werden zij wel samen in een commissie
op volle sterkte is.
behandeld en vergeleken waar nodig.
08
BUREAU
Het bureau van de Amsterdamse Kunstraad
ondersteunt het bestuur en de commissies
van de kunstraad en maakt deel uit van de
ambtelijke organisatie van de stad Amsterdam.
Het bureau van de Amsterdamse Kunstraad
bestond in 2016 uit Guikje Roethof (algemeen
secretaris), Tessa Verheul (beleidsmedewerker)
en Barbara van de Water (beleidsmedewerker).
Ten behoeve van het werk aan het Kunstenplan 2017-2020, alsmede aan de verschillende
beleidsadviezen is de formatie van het bureau
tijdelijk met enkele freelancers aangevuld.
FINANCIËN
Het budget bedroeg €474.720. De
kunstraad gaf €306.632 uit aan personele
lasten en €356.083 aan overige uitgaven.
Het verschil tussen budget en uitgaven is het
gevolg van de advisering over het Kunstenplan
2017-2020 en is bekostigd uit de reserves. De
vacatievergoeding voor commissieleden en
bestuursleden bedroeg €100 per vergadering.
09
Frascati_foto Anna van Kooij