Classificatieformulier

Classificatieformulier
© November 2013
Let op: het gaat bij de meeste vragen om wat zichtbaar in beeld is en
bij een aantal vragen om wat hoorbaar is. De voorbeelden die genoemd
worden in de lijst zijn niet uitputtend.
1
1
1 Type productie
1.1.1Is het product helemaal vrij van schadelijke ele­ nee
menten? Schadelijke elementen zijn: geweld,
angst, seks, discriminatie, drugs- en/of alcohol­
misbruik of grof taalgebruik, m.a.w. is de produc­
tie voor Alle Leeftijden bevonden?......................... ❍
Deze vraag kan alleen met ‘ja’ beantwoord worden wan­ naar
1.2.1
neer de hele inhoud van de productie bekend is en je zeker weet dat de productie géén enkel schadelijk ele­
ment bevat, ook geen grof taalgebruik. Bij enige twijfel
‘nee’ antwoorden en de vragenlijst doorlopen. Voorbeel­
den van AL-producties zijn: Teletubbies, Lotto Weekend
Miljonairs en Dora the Explorer.
1.2.1Is het product een tekenfilm of animatie?.............. ❍
Voorbeelden van tekenfilms of animaties zijn: The Lion King, Finding Nemo, Bob de Bouwer, Shrek en Pokémon.
South Park, Spirited Away, Pingu en Wallace & Gromit. Hy­
perrealistische animaties, animaties die bijna niet meer te
onderscheiden zijn van live action, zoals Beowulf worden
bij vraag 1.2.2. gescoord.
1.2.2Is het een andersoortig fictie/dramaproduct?........ ❍
Voorbeelden van andersoortige fictieproducties zijn: GTST, The Dark Knight, The Smurfs, CSI, Zwartboek, Power Rangers, Titanic en Indiana Jones. Hieronder vallen
dus ook hyperrealistische animaties, animaties die bijna
niet meer te onderscheiden zijn van live action, zoals Beowulf en Kuifje: Het Geheim van De Eenhoorn.
1.3.1Is het een non-fictieproduct?................................. ❍
Bijvoorbeeld reality-tv, reportage, documentaire of een andersoortig non-fictie product.
Voorbeelden zijn: Jackass, Hello Goodbye, Grenzeloos
verliefd, Planet Earth, America’s Next Topmodel, MasterChef Australia, Dr. Phil en March of the Penguins.
1.3.2Komen er fictiefragmenten in de productie voor?..
Bijvoorbeeld fragmenten die worden getoond in: De
Wereld Draait Door en Zomergasten en de reconstructies
die worden getoond in Opsporing Verzocht.
❍
ja
❍
naar
einde
lijst
❍
naar
2.2.1
❍
naar
2.2.1
❍
naar
1.3.2
❍
KIJKWIJZER 3
g
2 Geweld
2.2.1Komen in de productie één of meerdere vormen nooit
van fysiek geweld voor?......................................... Onder fysiek geweld wordt al het geweld verstaan dat ❍
door levende wezens met menselijke eigenschappen (zo­ naar
2.6.1
als het vermogen tot spreken) willens en wetens wordt
toegebracht aan andere levende we­zens met menselijke
eigenschappen.
Een enkele duw of corrigerende tik, niet bedoeld om
schade toe te brengen, wordt niet gescoord.
Voorbeelden van fysiek geweld zijn:
Lijf-aan-lijf geweld. Voorbeelden zijn: slaan, schoppen,
stompen, trappen, worstelen en wurgen;
Geweld met vuur-, slag- of steekwapens. Voorbeelden zijn:
pistolen, laserwapens, knuppels, zwaarden en messen;
Geweld tegen criminelen (d.w.z. geweld van goeden te­
gen slechten). Voorbeelden: geweld tegen terroristen,
moorde­naars, overvallers en/of kapers;
Fysieke marteling (d.w.z. het doelbewust toebrengen van
fysieke pijn). Voorbeelden zijn: armen omdraaien, het
uitdrukken van peuken op de huid en het toedelen van
elektrische schokken.
NB: Schokken toedelen als geweld komt ook voor in SFseries!
Oorlogsgeweld. Voorbeelden zijn: tanks, bazooka’s,
vlammenwerpers en kanonnen.
❍
2.3.1Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?.....
Geweldsacties kunnen indringend zijn:
adoor de hardheid van de geweldshandelingen of de
hardheid van de dader;
bof omdat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer;
cof doordat de inslag van de geweldshandelingen ge­
detailleerd in beeld wordt gebracht.
Geweldsacties kunnen in meer of mindere mate indrin­
gend in producties voorkomen. Bij indringende geweld­
acties krijgt de kijker de indruk dat het geweld hard aan­
komt en dat het ook de bedoeling van de agressor is.
Indringendheid kan worden gerealiseerd door middel van:
–het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes;
4 KIJKWIJZER
1x of
vaker
❍
❍
–het accentueren van pijn bij het slachtoffer door ge­luid
of beeld;
–slow motion;
–close ups van geweldshandelingen;
–het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
Sommige producties bevatten zowel geweldsacties die wel
indringend zijn als geweldacties die niet indrin­gend zijn.
Let in zulke gevallen bij het beantwoorden van deze vraag
op de geweldacties die wel indringend zijn. Indringendheid
geldt ook voor fantasieseries en science fiction-series.
Voorbeelden van geweld dat niet indringend is: de zwaard­
gevechten in Hook; het gevecht om Bridget in Bridget
Jones’s Diary; de burgeroorlog in Abeltje. Voorbeelden
van geweld dat wel indringend is: de man-tegen-mangevechten in Charlie’s Angels en The Matrix Reloaded;
de zwaardgevechten in The Last Samurai; de schietac­
ties in Breaking Bad en Homeland; de boksscènes in Ali
of Million Dollar Baby en Rocky.
2.4.1Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van
zichtbare geweldsacties?...................................... ❍
Zeer lichte verwondingen waarvoor een pleister voldoen­ naar
2.5.1
de is worden niet gescoord. Let op: het gaat er bij deze
vraag om hoe de verwondingen in beeld zijn gebracht,
niet om de gevolgen van de verwonding.
Voorbeelden van verwondingen die gescoord worden,
zijn: een klein kogelgat met wat bloed, een gehavend ge­
zicht, een blauw oog. Voorbeelden van producties waarin
zulke verwondingen voorkomen: The Bourne Legacy.
2.4.2Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten ge­
volge van zichtbare geweldsacties?.......................
Let op: het gaat hier om de ernst van de verwondingen,
niet om de ernst van de acties.
Voorbeelden van verwondingen die als ‘ernstig’ ge­scoord
worden: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, bloede­
rige wonden, afgerukte of afgehakte ledematen en beurs
geslagen per­sonen.
Voorbeelden van producties waarin ernstige verwondin­
gen voorkomen: The Passion of the Christ, Pulp Fiction
en Saving Private Ryan.
❍
❍
❍
KIJKWIJZER 5
2.5.1Zitten er geweldsacties in die door mensen uit­ nee
voerbaar zijn?........................................................ ❍
Soms bevatten producties zowel geweldacties die wèl
uitvoerbaar zijn als geweldacties die niet uitvoerbaar
zijn. Let in zulke gevallen bij het beantwoorden van deze
vraag op de geweldacties die wel uitvoerbaar zijn.
Voorbeelden van geweldsacties die wel uitvoerbaar zijn:
de karategevechten in Power Rangers of The Karate Kid.
Een voorbeeld van een geweldactie die niet uitvoerbaar
is: het wegblazen van mensen door Superman.
2.6.1Worden er seksuele handelingen opgedrongen?.... ❍
Onder seksuele handelingen wordt verstaan: alle hande­ naar
lingen die er op gericht zijn de actor zelf, een ander per­ 2.7.1
soon in de productie, of de kijker op te winden. Met op­
dringen wordt bedoeld: ruw overhalen, dreigen. Onder
opgedrongen seks valt alles van doorgaan als iemand nee
zegt, iemand proberen te zoenen en/of be­tasten, seks
zonder toestemming, seks met iemand die gedrogeerd
is, tot en met aanranding en verkrachting. Met opdringen
wordt niet bedoeld: overhalen op zachte wijze. Voorbeel­
den van producties waarin seksuele handelin­gen worden
opgedrongen: Costa! en American History X.
2.6.2Gaat het opdringen van de seksuele handelingen
gepaard met indringend geweld?...........................
Vormen van indringend geweld kunnen zijn: het slachtof­
fer wordt hard geslagen, het slachtoffer wordt verwurgd
of er wordt een mes op de keel gezet. Voorbeelden van
producties waarin opdringen van sek­suele handelingen
gepaard gaat met indringend geweld: Irréversible, Baise
Moi en American History X.
2.7.1Is het geweld extreem meedogenloos?..................
Extreem meedogenloos geweld wordt gekenmerkt door
zowel een extreem meedogenloze dader als door zicht­
baar/ hoorbaar lijden van het slachtoffer. Bij extreem
meedogenloos geweld wordt iemand op wrede of ach­
teloze wijze pijn gedaan. Er kan sprake zijn van sadisme.
Voorbeelden van een extreem meedogenloze dader zijn:
iemand die zijn slachtoffer martelt of aftuigt. Zichtbaar/
6 KIJKWIJZER
ja
❍
❍
❍
❍
❍
❍
hoorbaar lijden kan ook ge­kenmerkt worden door doods­
angst van het slachtoffer.
Deze vraag met ‘Ja’ beantwoorden wanneer de da­der
extreem meedogenloos is én het slachtoffer zicht­baar/
hoorbaar lijdt. Voorbeelden van scènes met extreem
meedogenloos geweld en lijden:
– de stoeprandscène in American History X;
– de openingsscène van Lek;
– de martel scène waarin de ontvoerder wordt geëlektro­
cuteerd in Taken;
– de scène waarin een teen wordt afgeknipt met een
snoeischaar in Prison Break;
– de zinloos geweldsscène in KORT! - Met je mooie haren.
2.8.1Is al het geweld in de productie slapstickgeweld?.
Slapstickgeweld is geweld dat uitsluitend grappig be­
doeld is om kijkers aan het lachen te maken (kolderiek) én
geen nare gevolgen heeft voor het slachtoffer. Slapstick
zorgt ervoor dat het geweld niet serieus te nemen is.
Voorbeelden van producties met slapstick-geweld: Laurel & Hardy, Tom & Jerry, Home Alone, Naked Gun en
Flodder. Voorbeeld van een productie waarin niet al het
geweld plaatsvindt in een slapstickcontext: Pulp Fiction.
❍
❍
KIJKWIJZER 7
a
3 Angst
3.0.1Komen er angstwekkende beelden voor in de pro­ nooit
ductie zoals genoemd in de angstcategorie?......... Bij deze vraag scoor je alleen ‘nooit’ wanneer de hele ❍
inhoud van de productie bekend is en je zeker weet dat naar
4.1.1
de productie géén enkel angstwekkend beeld/ element
bevat zoals omschreven in de angstcategorie. Het gaat
hierbij onder andere om: angstige men­sen, lijdende
mensen, angstaanjagende geluiden, verwondingen, ge­
havende lijken, zelfmoord, zelfverminking, dreiging met
geweld, slachtoffers van ongelukken, geweld tegen kin­
deren of dieren en dreigende wezens of griezeleffecten.
Bij enige twijfel ‘1 keer of vaker’ antwoorden en de angst­
categorie doorlopen.
1x of
vaker
❍
3.1.1Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?. ❍
Onder zeer angstig wordt verstaan: mensen die overdui­ naar
3.2.1
delijk zichtbaar angstig zijn met fysieke kenmerken als
zweten, trillen, gillen, schreeuwen, huilen, paniek, mas­
sahysterie, in shock raken en sprakeloosheid. Mensen
kunnen zeer angstig zijn als gevolg van ongeluk­ken,
(natuur)rampen, oorlogen of als gevolg van (dreiging
van) geweldacties van andere wezens (mensen, mens­
achtigen, fantasiewezens of dieren). Producties waarin
beelden van zeer angstige mensen voorkomen zijn:
Perfect Storm, Titanic, Twister, Saving Private Ryan en
Haar naam was Sarah.
❍
3.1.2Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, nee
dus in alle gevallen, direct goed af?....................... ❍
Dit betekent dat de angstwekkende situaties in alle ge­ naar
vallen in dezelfde of eerstvolgende scène worden opge­ 3.4.1
lost. Het antwoord op deze vraag is dus ‘nee’ wanneer
het pas aan het eind van de productie of in de volgende
afleve­ring goed afloopt met de angstige mensen. Ook
wanneer het niet duidelijk is hoe het afloopt met de ang­
stige men­sen is het antwoord op deze vraag: ‘nee’. Voor­
beelden van producties met mensen die zeer ang­stig zijn
maar waar het direct goed mee afloopt zijn: Bay­watch en
LA Doctors.
ja
8 KIJKWIJZER
❍
3.2.1Komen er mensen, mensachtigen of dieren voor nooit
die zichtbaar of hoorbaar zeer ernstig lijden?........ Het gaat hier om zichtbaar of hoorbaar zeer ernstig lijden ❍
als gevolg van een extreem aangrijpende ervaring. Het zeer ern­stige lijden van het slachtoffer moet de indruk ge­ ven dat hij/zij iets verschrikkelijks doormaakt en een cen­
trale rol spelen in de scène. Zeer ernstig lijden kan meer
of minder expliciet worden geuit. Het is af te leiden aan
gelaatsuit­drukkingen, kermen, huilen, krijsen of zweten.
Het zeer ernstig lijden heeft te maken met de dood of
dreigende dood van het slachtoffer zelf of van anderen in
de omgeving. Extreem aangrijpende ervaringen die zeer
ernstig lijden kun­nen veroorzaken zijn bijvoorbeeld een
dodelijke ziekte of verwonding, een vlieg- of natuurramp
met dodelijke slachtoffers, ernstige fysieke of psychische
mishandeling of het verlies van een kind of geliefde. Het
verlies van een baan of het mislopen van een carrière
worden niet gecodeerd als een extreem aangrijpende er­
varing/ zeer ernstig lijden.
De extreem aangrijpende ervaring die het lijden ver­
oorzaakt, hoeft niet noodzakelijk zichtbaar te zijn in de
productie, maar moet wel bekend zijn bij de kijker. Voor­
beelden van producties met personages die zicht­baar
of hoorbaar ernstig lijden zijn: A Mighty Heart, afl. The
Mistake van House, The Impossible en 127 Hours.
3.3.1Komen er zeer angstaanjagende geluiden of geluidseffecten voor?.......................................................
Onder zeer angstaanjagende geluiden en geluidseffecten
wordt verstaan: al het geluid dat erop gericht is de kijker
hevige angst aan te jagen. Dit kan onder andere door het
creëren van een angstaanjagende sfeer, een bepaalde
suggestie te wekken of door een schrik- of griezeleffect
te versterken.
Zeer angstaanjagende geluiden en/of geluidseffecten
kunnen ook niet- beeld ondersteunend worden gebruikt,
bijvoorbeeld in trailers en promo’s. Voorbeelden van zeer
angstaanjagende geluiden in pro­ducties zijn: het schrille
geluid bij de moord in Psycho, het snorkelgeluid in Amsterdamned, het gehijg van de moordenaar in Halloween,
de beklemmende stiltes in The Silence of the Lambs en
❍
1x of
vaker
❍
naar
3.4.1
❍
KIJKWIJZER 9
de angstkreten van de personages in The Blair Witch
Project, het ijselijke gegil in Saw V en het gefluister in
Don’t Be Afraid Of The Dark.
3.4.1Komen er griezeleffecten in de productie voor?..... ❍
Onder griezeleffecten verstaan we alle elementen waar­ naar
3.5.1
mee angst en/of weerzin bij de kijker kunnen worden op­
gewekt. Griezeleffecten kunnen het gevolg zijn van acties
van levende wezens (mensen, mensachtigen, fantasiewe­
zens of dieren) of van bovennatuurlijke krachten. Griezel­
effecten kunnen meer of minder hevig zijn. Bij deze vraag
scoor je zowel hevige als minder hevige griezeleffecten.
Voorbeelden van minder hevige griezeleffecten zijn: Harry
Potter and the Prisoner of Azkaban, de oplichtende ogen
van bezeten personages in Charmed, de griezelige bus
scène in De Griezelbus.
❍
❍
❍
3.4.2Zijn de griezeleffecten hevig?................................
Hevige griezeleffecten zijn zo intens dat de kijker er moei­
lijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat
het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt
of staat te gebeuren.
Voorbeelden van hevige griezeleffecten zijn: de onheil­
spellende sfeer in The Sixth Sense, de aanvallen van de vo­
gels in The Birds, de man met de bijl in The Shining, het lijk bij
Jaws dat verschijnt voor het gat in de boot, de douchescène
in Psycho. Andere voorbeelden zijn: Saw, The Texas Chainsaw
Massacre, The Walking Dead en Paranormal Activity.
3.5.1Komen er beelden van verwondingen voor in de
productie?............................................................. ❍
Verwondingen kunnen veroorzaakt worden door o.a. naar
3.6.1
ongelukken, operaties en geweld. Let op: het gaat er bij
deze vraag om hoe de verwondin­gen in beeld zijn ge­
bracht, niet om de gevolgen van de verwonding. Zeer
lichte verwondingen waarvoor een pleister voldoen­de
is worden niet gescoord. Open wonden bij bijvoorbeeld
een operatie vallen ook onder (ernstige) verwondingen.
Voorbeelden van verwondingen die wel gescoord worden
zijn: een gehavend gezicht, een klein kogelgat met wat
bloed in een lichaam, een blauw oog. Voorbeelden van
10 KIJKWIJZER
❍
producties waarin verwondingen voor­komen: Daylight,
Dit is mijn lijf, Grey’s Anatomy, Spoed en Ingang Oost.
3.5.2Zijn deze verwondingen ernstig?...........................
Voorbeelden van verwondingen die als ernstig gescoord
worden zijn: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, af­
gerukte of afgehakte ledematen, botbreuken, zeer bloe­
derige wonden en bont en blauwe personen.
Voorbeelden van producties met ernstige verwondingen
zijn: The Impossible, Taxi Driver, Silence of the Lambs en
Basic Instinct.
❍
3.6.1Komen er gehavende lijken van mensen in de pro­
ductie voor?........................................................... ❍
Lijken kunnen gehavend zijn door verschillende oorza­ naar
3.7.1
ken, te denken valt aan autopsie, ongeluk of geweld.
Niet: een opgebaard lichaam bij een begrafenis.
Het gaat bij deze vraag om personages die duidelijk niet
meer in leven zijn, en waarvan het lichaam sporen van
ver­minking of ontbinding vertoont. Voorbeelden van ge­
havende lijken zijn: (delen van) de huid zijn verdwenen of
er zijn won­den te zien. Ook geraamtes in een graf vallen
hieronder. Voorbeelden van producties met gehavende
lijken zijn: Baantjer en Murder She Wrote.
3.6.2Zijn het ernstig gehavende lijken?.........................
Bij ernstig gehavende lijken gaat het om beelden van
levenloze lichamen met ernstige sporen van verminking
of ontbinding. Voorbeelden van ernstig gehavende lijken
zijn: verbrande lijken, lijken in staat van ontbinding, ern­
stig verminkte lij­ken, lijken met (grote) open wonden, lij­
ken met afgerukte/ afgehakte lichaamsdelen, lijken die
door water zijn opge­zwollen en massagraven. Voorbeel­
den van producties met ernstig gehavende lijken: Holocaust, CSI, Saving Private Ryan, Se7en en BlackOut.
3.7.1Komen er beelden van zelfmoord, een poging tot
zelfmoord of van iemand die zelfmoord heeft ge­
pleegd voor?..........................................................
Voorbeelden van producties waarin zulke beelden voor­
komen zijn: Girl Interrupted en The Last Elvis.
❍
❍
❍
❍
❍
❍
KIJKWIJZER 11
3.8.1Komen er beelden van zelfverminking voor?......... nooit
Voorbeelden van zelfverminking zijn personages die zich­zelf snijden, kastijden. Voorbeelden van produc­ ❍
ties waarin zulke beelden voor­komen zijn: The Da Vinci
Code, Fight Club en afl. Valerio van De Co-Assistent.
3.9.1Komen er beelden van dreiging met geweld voor?
Voorbeelden van dreiging met geweld zijn: een scène
waarbij iemand onder schot gehouden wordt of wanneer
iemand met een mes wordt bedreigd. Voorbeelden van
producties met dreiging met geweld zijn: Kindergarten
Cop: de scène waarin een jongetje gekidnapt wordt en
Unbreakable: de scène waarbij een jongen zijn vader on­
der schot houdt.
3.10.1Komen er in de productie mensen of dieren voor
die zichtbaar het slachtoffer zijn van gebeurtenis­
sen zoals ongelukken, (natuur)rampen, oorlogen
of ziekte?..............................................................
Het gaat bij deze vraag om een gebeurtenis die iemand
overkomt, waar iemand niets aan kan doen/ geen invloed
op heeft maar daar toch het slachtoffer van is. Voorbeel­
den zijn: een muur die omvalt op iemand, iemand die
overreden wordt, iemand die in brand staat, iemand
in zijn ziek­bed of iemand die door een kolkende rivier
wordt verzwolgen. Voorbeelden van producties waarin
zulke gebeurtenissen voorkomen: The Horse Whisperer,
Over Mijn Lijk, The Impossible.
3.11.1Komen er beelden van fysiek geweld tegen kinde­
ren of dieren voor?...............................................
M.u.v. kinderlijke vecht- en stoeipartijen. Voorbeelden van
fysiek geweld zijn: slaan, schoppen, aan oren trekken,
opsluiting in kleine of donkere ruimtes en het verscheuren
door dieren. Voorbeelden van producties waarin geweld
tegen dieren voorkomt zijn: Watership Down en Daglicht.
Voorbeelden van producties waarin geweld tegen kinde­
ren te zien is: Matilda, Kruimeltje en Ciske de Rat.
12 KIJKWIJZER
1x of
vaker
❍
❍
❍
❍
❍
❍
❍
3.12.1 Spelen de angstwekkende situaties zich af in een
alledaagse omgeving?...........................................
Het gaat bij deze vraag alleen om de omgeving waarin
de angstwekkende scènes zich afspelen, niet om de ge­
beurtenissen en personages. Zo is bijvoorbeeld bij Spiderman sprake van een alledaagse omgeving, ondanks de
onrealistische gebeurtenissen en sommige personages.
Voorbeelden van een alledaagse omgeving zijn: een dorp
of stad, een huis, school, laboratorium of ziekenhuis.
Voorbeelden van een niet-alledaagse omgeving zijn:
–een overduidelijke fantasiewereld, zoals een sprook­
jeskasteel of piratenschip,
–een ver verleden of in de overduidelijke toekomst, zo­als
in ridderfilms, kostuumdrama’s of in een ruimteschip.
Een voorbeeld van een productie met een niet-alledaagse om­
geving doordat er sprake is van een ver verleden: King Arthur.
❍
3.12.2Komen er één of meer onrealistische personages nee
voor in de angstwekkende scènes?....................... ❍
Het gaat bij deze vraag alleen om de personages die bij
de angstwekkende scènes betrokken zijn, niet om de
omgeving en gebeurtenissen. Onrealistische personages
wijken van gewone mensen of gewone dieren af door een
ongewoon uiterlijk of door zeer bijzondere eigenschap­
pen. Zij kunnen bijvoorbeeld op eigen kracht vliegen
of zichzelf veranderen. Voorbeelden van onrealistische
personages zijn de Dementoren in Harry Potter and the
Prisoner of Azkaban of de Gremlins in The Gremlins.
3.13.1Komen er beelden voor van fantasiewezens, trans­ nooit
formaties of dieren die zich dreigend gedragen of er dreigend uitzien?.............................................. ❍
Voorbeelden van fantasiewezens die er dreigend uit kun­
nen zien zijn: monsters, heksen, spoken of draken.
Ook transformaties met een dreigend wezen als resultaat
kunnen hier gescoord worden. Voorbeelden van dit soort
producties zijn: Dolfje Weerwolfje, The Hulk, Harry Potter and
the Chamber of Secrets. Voorbeelden van dieren die zich
dreigend kunnen gedra­gen zijn: leeuwen, honden, tijgers
of haaien. Deze komen bijvoorbeeld voor in: Planet Earth,
Finding Nemo, The Lion King en The Crocodile Hunter.
❍
ja
❍
1x of
vaker
❍
KIJKWIJZER 13
s
4 Seks
4.1.1Komt er in de productie seksueel georiënteerd nooit 1x of
vaker
taalgebruik voor?................................................... Onder seksueel georiënteerd taalgebruik wordt verstaan: ❍
❍
seksuele toespelingen, grove seksuele grappen en alle
ver­bale uitingen die er op gericht zijn de actor zelf, een an­
dere persoon in de productie, of de kijker op te winden.
Voorbeelden van producties waarin dit soort taalgebruik
(vaak) voorkomt zijn: American Pie, The Sweetest Thing,
Ted en Horrible Bosses.
1 of enkele
keren
4.1.2Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar? nooit | vaak
Onder seksuele handelingen wordt verstaan: alle ❍ ❍ ❍
handelin­gen die er op gericht zijn de actor zelf, een an­ naar
5.1.1
dere persoon in de productie of de kijker op te winden.
Dit kan ook een suggestieve handeling zijn.
Onder vaak wordt verstaan dat de seksuele handelingen
een relatief groot deel van de tijd van de productie be­slaan.
Voorbeelden van seksuele handelingen zijn: stripteaseacts
en opwindend strelen en betasten van lichaamsdelen als
billen, kruis en borsten.
4.1.3Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele
handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?........... nee
Onder vaak wordt verstaan: een relatief groot deel van de ❍
tijd van de productie. Bijvoorbeeld bij American Pie.
4.1.4Zijn de seksuele handelingen op nadrukkelijke wij­
ze in beeld gebracht?............................................
Seksuele handelingen kunnen in meer en mindere mate
nadrukkelijk zijn. Wanneer seksuele handelingen expliciet
in beeld worden gebracht kan dit gescoord worden als
nadrukkelijk (het laat weinig aan de verbeelding over).
Nadrukkelijkheid kan bijvoorbeeld ook worden gereali­
seerd d.m.v. cameravoering: – het langdurig tonen van seksuele handelingen; – camerabeweging langs lichamen; – slow motions;
–close ups van seksuele handelingen, gezicht
of lichaamsdelen;
14 KIJKWIJZER
ja
❍
1 of enkele
keren
nooit | vaak
❍ ❍ ❍
naar
5.1.1
De nadrukkelijkheid kan verhoogd worden door:
– toegevoegde geluidseffecten;
– opzwepende muziek; –het accentueren van genot bij een persoon door
geluid of beeld, bijvoorbeeld kreunen;
Voorbeelden van nadrukkelijke seksuele handelingen
zijn: de vrijscènes in Basic Instinct, de opnames van de
pornofilm in Zack & Miri Make a Porno, No strings attached. De orale bevrediging in Hooking Up. De seksscène
van David en Rowanda in Alleen Maar Nette Mensen en
bijvoorbeeld Magic Mike.
4.1.5Zijn er tijdens de seksuele handelingen genitaliën nooit
zichtbaar?.............................................................. Vagina of penis of delen daarvan. Borsten en billen wor­ ❍
den niet bedoeld.
1x of
vaker
❍
KIJKWIJZER 15
t
5 Discriminatie
5.1.1Komen er in de productie discriminerende en/of nooit
seksistische uitingen of gedragingen voor?........... Onder discriminatie verstaan we elke uiting waarin be­ ❍
paalde bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschil­ naar
6.1.1
derd op grond van ras, religie, huidskleur, sekse, nationa­
liteit of etnische afstamming.
Discriminatie kan betreffen: een ‘wij-zij’ denken en mop­
pen over buitenlanders, vrouwen, mannen, etnische
groepen.
Voorbeelden van producties waarin discriminatie voor­
komt: Schindler’s List, As Good as it Gets, American
History X, The Color Pur­ple en Haar Naam Was Sarah.
Seksisme of vrouwonvriendelijkheid valt ook onder dis­
criminatie. Hiermee wordt bedoeld dat vrouwen/ mannen
als inferieur worden behandeld. Dit kan zich op de vol­
gende manieren uiten: de vrouw heeft een onderdanige
rol, meerdere vrouwen stellen zich uitsluitend beschik­
baar op t.o.v. mannen; de vrouw lijkt slechts te dienen
als gewillig lustobject voor de man. Voorbeelden hiervan
zijn: de vrouw wordt op de billen gepetst, de vrouw wordt
afgebeeld met sm-attributen (handboeien en honden­
riemen). Voorbeelden van producties waarin seksisme
voorkomt zijn: Married with Children, Bruce Almighty en
in muziekclips als Right Thurr en 50 cent: P.I.M.P.
5.1.2Worden de discriminerende uitingen of gedragin­gen
geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet nee
wordt afgeraden?................................................... ❍
Met expliciet afraden wordt bedoeld dat in de productie
duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet
kan of niet goed is. Voorbeeld van een productie waarin
discriminatie expli­ciet wordt afgeraden is Australia.
5.1.3Worden alle discriminerende uitingen en gedragin­
gen gedaan door een niet serieus te nemen anti­
held in een comedy?..............................................
Het gaat bij deze vraag om antihelden in een comedy
waarmee kinderen en jongeren zich niet identificeren.
Zodat de kans zeer klein is dat ze de discriminatie als
16 KIJKWIJZER
❍
1x of
vaker
❍
ja
❍
❍
gewoon of nastrevenswaardig gaan zien. Bij het beant­
woorden van de vraag is het belangrijk erop te letten of
kinderen degene die discrimineert serieus kunnen ne­
men. Voorbeelden van niet serieus te nemen antihelden
in co­medy’s zijn Al Bundy in Married with Children, Mel­
vin Udall in As Good as it Gets en Basil Fawlty in Fawlty
Towers.
KIJKWIJZER 17
h
6Harddrugs-, overmatig
softdrugsgebruik en
overmatig alcoholgebruik
6.1.1Komt er (a) harddrugs- (b) overmatig softdrugs- nooit
gebruik of (c) overmatig alcoholgebruik in de pro­ ductie voor?........................................................... ❍
Bij overmatig alcoholgebruik zijn de effecten van het ge­ naar
7.1.1
bruik van alcohol in beeld, bijvoorbeeld door losbandig,
bezopen of onzedelijk gedrag. Dit uit zich bijvoorbeeld
doordat personen lallend en zwalkend over straat gaan,
met dubbele tong praten of ongeremd gedrag vertonen.
Voorbeelden van overmatig alcoholgebruik zijn: de in­
drinkborrel van eerstejaars Wagmans in Feuten. De stap­
avonden in Oh Oh Cherso.
Voorbeelden van overmatig softdrugsgebruik zijn: de
blowende voetballer Nemo in All Stars. De blowende Ali
G in Ali G in da House. Voorbeelden van harddrugsge­
bruik: de LSD-trip die de jongens beleven in Bobby en
de coke snuivende jongeren in Traffic. Bij deze vraag
scoor je ook recreatief gebruik van medicijnen zoals in de
serie Charlie, de verpleegkundige die medicijnen snuift
en het misbruik van medicijnen voor ADHD door Lynette
in Desperate Housewives.
Een mogelijk schadelijk gevolg van het zien van hard­
drugsgebruik en overmatig softdrugs- en alcoholgebruik
in audiovisuele media is dat kinderen deze handelingen
als gewoon of nastrevenswaardig gaan vinden. Het gaat
dan vaak om personages in films en series met wie kin­
deren zich kunnen identificeren.
6.1.2Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugs­
gebruik, of overmatig alcoholgebruik in een gun­ nee
stig daglicht geplaatst?......................................... ❍
Onder het in een gunstig daglicht plaatsen verstaan we situaties waarbij duidelijk tot uitdrukking komt dat hard­
drugsgebruik of overmatig softdrugs-/alcoholgebruik iets
is wat goed is en alleen positieve effecten heeft.
18 KIJKWIJZER
1x of
vaker
❍
ja
❍
naar
7.1.1
6.1.3Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugsof overmatig drankgebruik expliciet afgeraden?.... ❍
Onder expliciet afraden wordt bedoeld dat in de produc­ tie duidelijk wordt gezegd dat harddrugsgebruik of over­
matig softdrugs-/ alcoholgebruik niet goed is. Bijvoor­
beeld Dr. Phil of de aflevering Intervention uit Grey’s
Anatomy.
6.1.4Wordt alle harddrugsgebruik, overmatig softdrugsof overmatig alcoholgebruik uitgevoerd door een
niet serieus te nemen antiheld in een comedy?.....
Het gaat bij deze vraag om antihelden in een comedy
waarmee kinderen en jongeren zich niet identificeren. Zo­
dat de kans zeer klein is dat ze het gebruik als gewoon of
nastrevenswaardig gaan zien. Bij het beantwoorden van
de vraag is het belangrijk erop te letten of kinderen dege­
ne die gebruikt serieus kunnen nemen. Voorbeelden van
niet serieus te nemen antihelden in co­medy’s zijn Patsy in
Absolutely Fabulous en Karen in Will & Grace.
❍
❍
naar
7.1.1
❍
KIJKWIJZER 19
t
7 Grof taalgebruik
7.1.1Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, nooit
schuttingtaal) voor?............................................... Grof taalgebruik dient alleen te worden gescoord wan­ ❍
neer het nadrukkelijk in de productie voorkomt. Bij onder­
titeling gaat het om de Nederlandse weergave. Bekende
grove termen in het Engels als ‘fuck’ en ‘bitch’ worden
wel gescoord. Ook discriminerend taalgebruik moet wor­
den gescoord. Voorbeelden hiervan zijn: kutmarokkaan,
vuile jood en rotmof.
Een voorbeeld van een productie waarin grof taalgebruik
voorkomt: Ted.
20 KIJKWIJZER
1x of
vaker
❍