Pathologie Qì, Xue, JinYè

Pathologie Qì, Xue, JinYè
Introductie
Steeds is de intentie achter de identificatie en rangschikking van symptomen: het vinden van de “Ben”.
In de TCM spreekt men over het “Ben-Biao” concept. “Biao” betekent letterlijk “takken” en “Ben” wordt
vertaald met “stam”. De symptomen die een patient laat zien kunnen vergeleken
worden met takken (Biao) die allemaal ontspringen aan dezelfde stam (Ben).
本俵
Diagnostiek maakt gebruik van differentiatie:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bagang
Basissubstanties: Qi Xue JinYè
Pathogenen
Zangfu
Jingluo
WuXing
Zes divisies
Leiden tot een behandelplan.
Li – intern : Zangfu
Biao – extern : spieren, huid en meridianen
Re – Hitte (tast vloeistoffen aan)
Dorst (voorkeur voor koude dranken/voedsel); rood gelaat, tong met geel beslag; warm gevoel, rode
plekken; rusteloze Shen; droge ontlasting, sterk geurend; weinig donkere urine, geurend; sterk
geurende transpiratie; geel groene snoet; brandende pijn, snelle pols
Han – koude
Samentrekkende heftige pijn; langzame pols; weinig dorst; voorkeur voor warmte (drank/voedsel);
koude voeten, handen, ledematen; traagheid; veel slapen; losse weinig geurende ontlasting; bleekheid;
veel waterige urine; bleke tong, wit beslag
Shi – volte
Hoe laat het zich zien: heftig! Kan geen druk verdragen, er naar kijken doet al pijn. Acuut, overdreven
Xu – leegte
Te weinig of zwakke uiting van de pathologie. Zeurende pijn, vaak niet de hoofdklacht. Bij druk
verbetert. Lethargie, langzaam en geleidelijk.
Volte –Hitte
Heel gelaat rood
Lege-Hitte
Partieel rood, blosjes
Altijd
Expressieve rusteloosheid
Heftige bloeding
Dorst: hele emmers
Onrustig slapen
Yang Exces
Soms
’s-Avonds rusteloos
Minder heftig
Nippen
Veel wakker
Yin deficiëntie
Volte-Koude
Pijnklacht centraal
Niet aankomen
Volle langzame pols
Bleke tong, dik beslag
Yin exces
Lege Koude
Pijn is minder
Druk verbetert
Lege langzame pols
Bleke tong, weinig beslag
Yang deficiëntie
Shi : de EPF bezet de huid, spieren en CouLi
Qì
Bij de mogelijke Qi pathologieën kunnen we de volgende syndromen onderscheiden:
-
Qi Xu (Qi deficiëntie)
-
Qi Xian (Zinkende Qi)
-
Qi Zhi/Qi Yu (Qi stagnatie) : opgeblazen gevoel (distentie)
-
Qi Ni (Rebellerende Qi)
Dit kunnen we meteen relateren aan de algemene functies van Qì:
-
transformatie en transport
-
bron van beweging
-
op de plaats houden van organen en substanties (opwaartse beweging)
-
bescherming van het lichaam
-
verwarming van het lichaam
Qi Xu – Qi deficiëntie
Symptoom
Ademnood
Zwakke stem
Orgaan
LU
LU
Spontaan zweten
LU
Weinig eetlust
SP/ST
Diarree, losse ontlasting met
weinig geur
SP
Moe
Sp/LU/KI
Lege pols
Afh. van
aangedaan
orgaan
Qi Xian – zinkend Qi
Symptoom
Zwaar gevoel
Orgaan
SP
Moe
SP
Lusteloos
Depressief gevoel
SP
SP
Verklaring
LU-Qi is onvoldoende om te kunnen dalen
ZongQi bepaalt o.a. de kracht van de stem. Bij tekort
aanQi zal ook een tekort aan ZongQi zijn.
WeiQi reguleert het openen en sluiten van de poriën.
Bij onvoldoende WeiQi blijven de poriën openstaan.
Voedsel in de ST wordt niet/slecht verteerd door niet
goed werkende transformatie en transport functie van
de SP
SP-Qi is onvoldoende om transformatie van
vloeistoffen goed uit te voeren.
Geen of weinig geur duidt op koude. Een functie van
Qi is verwarmen
SP en LU halen te weinig energie uit voedsel/lucht. SP
is niet in staat de Qi naar de spieren te transporteren.
De basisenergie (KI-Jing) kan ook onvoldoende zijn.
Lege pols = Xu conditie.
Verklaring
De SP zorgt voor de opwaartse kracht. Bij slecht
functionerende SP is de opwaartse kracht minder.
SP haalt te weinig energie uit voedsel. SP is niet in
staat de Qi naar de spieren en de vier ledematen te
transporteren.
Idem
Het onvoldoende kunnen voeden van het lichaam
vindt ook op het psychische niveau plaats. De geest
plukt niet meer de vruchten en wordt neerslachtig,
een depressief-neerslachtig gevoel is het gevolg.
Prolapsen
SP
Qi Xu symptomen
SP
De opwaartse SP Qi is onvoldoende om de organen
omhoog te houden. Bij een prolaps treedt een
verzwakking van het orgaan op.
Zie boven.
Qi Zhi – Qi Yu – Stagnerende Qi
Symptomen
Verklaring
Gevoel van distentie
Pijn ontstaat wanneer Qi niet meer vrij kan stromen.
Pijn die zich verplaatst
De LV hoort bij Hout. Het Houtelement is de startfase van een
cyclus of proces. De LV heeft de neiging steeds op gang te komen,
maar bij een LV Qi stagnatie stokt dat proces steeds weer. De
energie kan niet doorstromen naar de volgende fase. Dat herhaalt
zich. Qi stagnaties verplaatsen zich naar gelang waar op het
moment het tot stilstand komen de stagnatie het grootst is.
Mentale depressie
Het starten en stoppen van de LV zorgt ervoor dat de Hun met
tussenpozen afwezig is. Men heeft geen doel meer voor ogen.
Snel geïrriteerd
Qi stroomt niet zoals het zou moeten. Er is minder buffer om zaken
in het dagelijkse leven op te vangen die niet gaan zoals gewild.
Somber gevoel
Het komen en gaan van de Hun zorgt ervoor dat dromen en
toekomstplannen niet meer gevormd worden, waardoor er geen
uitzicht meer is.
Mood swings
Het ‘starten en stoppen’ vindt ook op psychisch niveau plaats.
Vaak zuchten
Een volte op de borstkas als gevolg van LV Qi stagnatie wordt
tijdelijk verminderd door te zuchten.
Gespannen pols
Wanneer er geen ontspanning is (de energie stroomt niet vrij)
ontstaat er spanning. Spanning toont zich in een gespannen pols.
Xue
De volgende groep wordt gevormd door de Xue syndromen. Als we naar de vorming van Xue en
haar functies kijken, kunnen we de volgende syndromen onderscheiden:
-
Xue Xu (Xue deficiëntie)
-
Xue Yu (Xue Stasis)
-
Xue Re (Hitte Xue)
-
Chu Xue (Verlies van Xue): bloeding
En dit zijn de functies van Xue:
-
voeden en bevochtigen van het lichaam
-
huisvest de Shén (mind)
Vorming van Xue:
Xue Xu – Bloed deficiëntie
Symptoom
Mat wit vaal gelaat
Orgaan
HT
Duizeligheid
LV/HT
Slecht geheugen
HT
Gevoelloosheid of tintelend
gevoel
Wazig gezichtsveld
LV
Bleke lippen
SP
Weinig of geen verlies van
menstruatiebloed
LV
Depressief zijn
LV/HT
Gevoel van onrust
HT
Bleke en licht droge tong
HT
LV
Choppy of Fine pulse
Xue Yu – Bloed stagnatie/stase
Symptoom
Orgaan
Donker gelaatskleur
HT
Paarse lippen
Borende, stekende en
gefixeerde pijn
Abdominale bobbels die niet
bewegen.
Paarse nagels
Bloedingen met donker bloed en
Verklaring
De functie van het HT ‘manifesteert zich in de
gelaatskleur’ laat een gebrek aan bloed zien. Het bloed
kleur het lichaam het lichaam en met name het gezicht.
Mat omdat het bloed niet meer kan bevochtigen.
Door een tekort aan bloed wordt het hoofd minder
gevoed met bloed, wat leidt tot een teveel aan Yang in
het hoofd. (Xue is Yin)
Door een tekort aan bloed wordt de Shén onvoldoende
gevoed, waardoor zijn mentale functies niet goed
uitgevoerd kunnen worden.
Doordat er geen Xue ter plekke is ontstaat een
gevoelloos of tintelend gevoel.
De LV opent in de ogen, bij onvoldoende bloed worden
de ogen onvoldoende gevoed.
De SP manifesteert zich in de lippen. De lippen geven
meer de status van Xue aan dan van Qi.
De LV voedt de Ren Mai en de Chong Mai met bloed.
Wanneer de LV tekortschiet leidt een bloedtekort in
beide meridianen tot weinig of geen menstruatiebloed.
De Shén en de Hun zijn niet goed verankerd waardoor
en geen uitzicht en souverein gevoel meer is.
De Shén is niet goed verankert door een tekort aan
bloed.
Er is te weinig bloed om de tong rood te kleuren (het HT
opent op de tong) en omdat Xue een yinne substantie is,
is er bij Xue Xu een licht droge tong te zien.
Een choppy pulse voelt ruw aan. Een Fine pulse is dun.
Beide polsbeelden worden veroorzaakt door een tekort
aan bloed in het bloedvat.
Verklaring
Het Hart manifesteert zich in de gelaatskleur. Bij een
bloedstagnatie kan dat te zien zijn in de kleur van het
gezicht.
LV/HT
HT of LV bloedstagnatie leidt tot een stagnatie in de
lippen. [De SP manifesteert zich in de lippen en geeft
vooral de status van het bloed aan.]
Locatie
Bloedstase is een gematerialiseerde stase. De pijn is
afhankelijk dus gefixeerd en erger dan bij een Qi Yu.
LV
Stagnatie in de LV leidt tot abdominale bobbels. Bij
een Xue Yu bewegen de bobbels niet.
LV
De LV voedt de nagels. Bij een Xue Yu worden deze
paars.
Locatie
De stase zorgt ervoor dat het bloed bij elkaar klontert
stolsels/klonten
Pijnlijke menstruatie
Paarse tong
Wiry, Firm of Choppy pulse
Xue Re – Bloed Hitte
Symptoom
afhankelijk waardoor het een donkere kleur krijgt.
LV
Bij een LV bloedstagnatie leidt het samenklonteren van
het bloed in de Uterus tot een pijnlijke menses.
HT
Het HT opent zich in de tong en omdat het Hart het
bloed regeert zal een bleodstagnatie te zien zijn in de
tongkleur.
Een Wiry pols is een gevolg van het feit dat de
leverenergie niet vrij kan stromen door de stase.
De Firm pols is een diepe gefixeerde pols, als een
koord.
Choppy pols komt voor bij een tekort of een fysieke
stagnatie.
Orgaan
Verklaring
JinYè
De JinYe syndromen zijn:
-
JinYe Kui Sun (JinYe deficiëntie)
-
Jin Ye Ting Zhi (JinYe accumulatie)
o
Tan patronen: flegma
o
Yin patronen: oedeem en flegmavloeistoffen
Functies:
Jin:
bevochtigen van huid en spieren
vloeibaar houden van Xue
Yè:
smeren van de gewrichten
bevochtigen en voeden van: hersenen, ruggemerg, beenmerg; ogen, oren, neus en mond
Jin Yè Kui Sun
Symptoom
Droge huid
Orgaan
LU
Droge mond
SP/ST
Droge neus
LU
Droge hoest
LU
Droge lippen
SP
Droge tong
Weinig urine
SP/ST
LU, ST/SP
BL, KI
Droge ontlasting
ST/LI
KI
Damp - flegm
Symptoom
Veel plakkerig wit sputum, komt
makkelijk los
Vol gevoel op de borst /
epigastrium
Misselijk
Plakkerige smaak
Geen dorst
Gezwollen tong met plakkerig
beslag
Slippery tong
Andere soorten flegm
Symptoom
Flegm hitte
Koude flegm
Verklaring
De Longen controleren de huid en verzorgen de
verspreiding van ‘mist’.
De SP opent in de mond en zorgt voor de productie
van speeksel (functie: mond nat houden en helpt de
vertering). De ST is de bron van vloeistoffen. Wanneer
de ST onvoldoende vloeistoffen genereert ontstaat
een droge mond.
De Fei opent in de neus en controleert de nasale
mucus. Bij droogte in de LU is er een droge neus.
Idem maar dan is de LU zelf droog
De status van Xue (yinne vloeistof) manifesteert zich
in de lippen. Jin verdunt het bloed.
De vochtigheid van de tong geeft de status
De BL krijgt te weinig vloeistoffen aangeleverd. [LU
verdampt veel in vorm van zweet, verlies van vocht
bij vomernen of diarree, te weinig drinken of
indrogen van vloeistoffen] of BL kan zelf geen Qi
transformatie ondergaan.
ST maakt te weinig vloeistoffen aan of er is hitte in
Yang Ming. De KI controleert de 2 yin.
Verklaring
Plakkerig vanwege de damp. Veel omdat de damp volumineus is en
makkelijk loslaat. Geen hittetekens.
Damp geeft een vol gevoel.
Door de damp kan de ST Qi niet zijn normale richting volgen.
Plakkerig vanwege de damp of flegm.
Damp maskeert het gevoel van dorst, vanwege het volle gevoel dat
damp geeft.
Gezwollen tong geeft vochtaccumulatie aan. Plakkerig beslag geeft
pathogeen damp of flegm aan.
Alsof de pols onder de vingers wegglipt. Damp maakt glibberig.
Verklaring
Flegm symptomen met hitte tekens (geel sputum, snelle pols, rood
gezicht, droge mond, Shén verstoringen, rode en gezwollen tong)
Flegm symptomen met koude tekens (wit, waterig sputum, koude
extremiteiten, bleke en gezwollen tong met wit beslag, diepe
langzame pols).
Wind flegm
Droogte flegm
Wind is Yang en stijgt naar boven en neemt flegm en bloed mee.
Flegm blokkeert het Hart (afasie en ratelend geluid in de keel). Door
de opstijgende wind kan ST niet dalen of rebelleert (vomeren). Wind
tast Yang aan (hoofd en huid). Gedevieerde tong geeft interne wind
aan. Wind zorgt voor een wiry pols.
Flegm symptomen met droogte tekens (droge: huid, mond, neus,
lippen, hoest, ontlasting, tong en weinig urine).
Xin functies
Xin beheerst Xue
Xin controleert de Mai (bloedvaten)
Xin opent in de tong
Xin manifesteert zich in de gelaatskleur
Xin controleert het zweet
Xin huisvest de Shèn
Gan functies
Gan slaat Xue op
Gan zorgt voor een vrije stroom van Qi
Gan opent zich in de ogen
Gan manifesteert zich in de nagels
Gan controleert de pezen
Gan huisvest de Hún
Pí functies
Pí beheerst transformatie en transport
Pí controleert de opwaartse beweging van Qi
Pí opent in de mond en manifesteert zich in de lippen
Pí controleert Xue
Pí controleert de spieren en de vier ledematen
Pí huisvest de Yi
Fei functies
Fei beheerst de ademhaling en de Qi van het lichaam
Fei heeft een verspreidende en dalende functie
Fei opent in de neus
Fei controleert de huid, de CouLi en het lichaamshaar
Fei reguleert de waterwegen
Fei huisvest de Pò
Shen functies
Shen slaat Jing op
Shen beheerst het water
Shen opent in de oren en manifesteert zich in het hoofdhaar
Shen controleert het ontvangen van Qi
Shen controleert de 2 Yin
Shen huisvest de Zhi
Ming Men functies
Ming Men is de bron van Yuan
Ming Men is de bron van Vuur voor alle organen
Ming Men verwarmt de onderste warmer en PangGuang
Ming Men verwarmt Pí en Wei als hulp bij de vertering
Ming Men harmoniseert seksualiteit en verwarmt Jing en Uterus
Ming Men assisteert Shèn bij het ontvangen van Qi
Ming Men helpt Xin bij het verankeren van de Shén
Xin Bao functies
XinBao beschermt de Xin
XinBao helpt Xin bij het beheersen van Xue
XinBao assisteert Xin bij het huisvesten van de Shén
Wei functies
Wei controleert het rijpen en rotten van voedsel
Wei controleert het transport van GuQi
Wei controleert het dalen van Qi
Wei is de oorsprong van de vloeistoffen
Xiao Chang functies
XiaoChang controleert het ontvangen en transformeren
XiaoChang scheidt de vloeistoffen
Da Chang functies
Dan Galblaas functies
PangGuang functies
San Jiao functies
DaChang ontvangt het onzuivere van Xiao Chang
DaChang vormt ontlasting en absorbeert vloeistoffen
Dan slaat gal op en scheidt deze af
Dan controleert het nemen van beslissingen
Dan controleert de pezen
PangGuang verwijdert water door Qi transformatie
- controleert de waterpassages
- kanaal voor YuanQi
- driedeling voor het lichaam v.w.b. anatomie, pathologie en
fysiologie