Hoofdstuk 14: Macro-economische analyse

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 14:
Macro-economische analyse:
Wat en Waarom?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
 Micro-economie:

Gedragsmodellen van individuele economische agenten
 Macro-economie:


Grotere geheel van alle output in een economie
Ook andere aggregaten
 Totale tewerkstelling / werkloosheid
 Wisselkoers
 Aggregaten = optelsom van economische variabelen op
individueel niveau van gezinnen en bedrijven

Micro-economie volstaat? Geen macro-economie nodig?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
 De vraag die zich onmiddellijk opdringt is of we
schommelingen en veranderingen in die heel grote
aggregaten niet kunnen terugbrengen tot veranderingen
in de onderliggende delen. Aggregaten zijn toch gewoon
een optelsom van economische variabelen op het
individuele niveau van gezinnen en bedrijven?
 Dus is het verleidelijk te concluderen dat we buiten
micro-economie geen bijkomende analyse meer nodig
hebben. In dit hoofdstuk gaan we zien dat macroeconomie niet zomaar de optelsom is van wat er gebeurt
op het micro-economische vlak en dat een macroeconomische analyse bijkomende inzichten oplevert. We
geven in dit hoofdstuk drie redenen waarom het geheel
meer is dan de samenstellende delen.
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
 Macro-economie niet zomaar optelsom van wat er op
micro-economisch vlak gebeurt

Bijkomende inzichten
 Drie redenen:



Band tussen markten van finale goederen en markten van
productiefactoren
 Economische kringloop
 Wet van Say
Gebruik van geld
 Ontregeling van geldstroom kan reële goederen- en
dienstenstroom beïnvloeden (financiële crisis)
Studie van informatie- en coördinatieproblemen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1. De economische kringloop en de wet van Say
 Economische kringloop

Onderzijde van kringloop
 Bedrijven verkopen hun goederen en diensten in
markten van finale goederen en diensten
 Totale opbrengst van deze verkopen:
 Opbrengst wordt gebruikt om productiefactoren te
betalen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1. De economische kringloop en de wet van Say
 Economische kringloop

Bovenzijde van kringloop
 Bedrijven kopen productiefactoren op factormarkten
Arbeiders worden vergoed met loon
Eigenaars van land worden vergoed met huur of pacht
Verschaffers van kapitaal krijgen interest en/of dividend

Opbrengst van verkoop van finale goederen en diensten
wordt uitbetaald aan
 Diegenen die aan productieproces hebben bijgedragen
 Dit zijn consumenten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1. De economische kringloop en de wet van Say
 Tegenover productiestroom van goederen en diensten (‘de
benedenloop’) staat inkomensstroom die terecht komt bij
consumenten (‘de bovenloop’)
 Gezinnen verkrijgen inkomens, hiermee kan men


Consumptiegoederen kopen
Inkomen opzij zetten = Sparen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
1. De economische kringloop en de wet van Say
 Veronderstel prijsstijging van alle finale goederen en
diensten



Zal Q dalen?
Niet noodzakelijk, gezinnen krijgen nu hoger inkomen
uitbetaald
Veel vragen:
 Effect op productie?
 Effect op spaargedrag?
 Simultane interactie van alle markten


Macro-economie
Soms ook in micro-economie: theorie van algemeen
evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1. De economische kringloop en de wet van Say
 Macro-economisch effect niet gelijk aan som van microeconomische effecten
 Wet van Say


“Elk aanbod creëert zijn eigen vraag”
Indien consumenten niet sparen
 Alle inkomen wordt besteed aan consumptie
 Productiestroom vloeit terug in vorm van vraag naar
goederen en diensten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
1. De economische kringloop en de wet van Say
 In werkelijkheid zullen gezinnen ook sparen


Deel van inkomen wordt dan aan kringloop van goederen en diensten onttrokken
Een ‘lek’
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
2. Het belang van geld
 Geld: ons algemeen ruilmiddel
 Aan kringloop van goederen en diensten beantwoordt
kringloop van geld
 Dubbele kringloop wordt weergegeven in Figuur 14.2.
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
2. Het belang van geld
 Beide kringlopen geven dezelfde onderliggende economische realiteiten weer en hebben dezelfde waarde


Geld is neutraal?
Verstoringen in geldkringloop hebben vaak effecten op
onderliggende reële grootheden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
2. Het belang van geld
 Hoeveelheid geld die mensen op bepaald moment
aanhouden: M

Voorraadvariabele
 Geldwaarde van productie: PQ: stroom van goederen en
diensten die (gedurende bepaalde periode) worden
verhandeld op outputmarkten

Stroomvariabele
 Omloopsnelheid V: meet aantal keren dat bestaande
geldvoorraad wordt gebruikt in transacties van goederen en diensten gedurende bepaalde periode
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2. Het belang van geld
 Identiteit van Fisher:
 Stel: omloopsnelheid van geld (V) daalt


Als M ongewijzigd blijft  P en/of Q moet dalen
Potentieel effect op goederenstroom
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
3. Informatie- en coördinatieproblemen
 Volmaakte mededinging




Vraagoverschot
Prijs zal stijgen
Gevraagde hoeveelheid zal afnemen
Dus: coördinatie via prijsmechanisme
 Macro-economie: dikwijls situaties waarin coördinatiemechanisme niet goed functioneert


Oorzaak: informatieproblemen
Inderdaad, realiteit wijkt vaak sterk af van ijkmodel van
perfecte mededinging
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
3. Informatie- en coördinatieproblemen
 Voorbeeld 1: investeringen



Motivatie voor investeringen
 Verwachting dat toekomstige vraag zal stijgen
Echter: onzekerheid m.b.t. Toekomst
Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar
kijken’
 B zet grote investeringen op
 Blijkbaar ziet B toekomst optimistisch tegemoet
 Signaal voor bedrijf A om te investeren
 Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door vele investeringen stijgt totale productie. Optimisme
wordt bevestigd
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
3. Informatie- en coördinatieproblemen
 Voorbeeld 1: investeringen

Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar
kijken’
 B schroeft investeringen terug
 Blijkbaar schat B toekomst pessimistisch in
 Signaal voor bedrijf A om niet te investeren
 Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door gebrek aan investeringen daalt totale productie.
Negativisme wordt bevestigd

‘Animal spirits’
 Informatie vaak gebrekkig
 Cyclische bewegingen in productie
 Vlagen van pessimisme en optimisme
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
3. Informatie- en coördinatieproblemen
 Voorbeeld 2: spaarders



Sparen = Niet-consumeren
Spaargedrag afhankelijk van verwachting
 Pessimisme: sparen
 Vraag neemt af
 Productie neemt af
 Inkomen neemt af (zie kringloop)
 Neiging om meer te sparen leidt uiteindelijk tot
minder (mogelijkheid tot) sparen
 Pessimisme wordt bevestigd
Dit is ‘spaarparadox’ van Keynes
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
3. Informatie- en coördinatieproblemen
 Voorbeeld 2: spaarders

Spaarparadox gevolg van falende coördinatie van
gedrag van spaarders
 Individuele spaarder houdt te weinig rekening met
collectief effect van zijn toegenomen sparen
 Individuele rationaliteit kan tot collectief ongunstig
resultaat leiden

Opnieuw zelfvoedend mechanisme
 Pessimisme
 minder consumptie
 daling van productie en inkomen
 reden tot pessimisme
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Klassieke economen:


Prijsveranderingen zorgen ervoor dat verschillen tussen
vraag en aanbod verdwijnen en dat evenwicht altijd
hersteld wordt
Wet van Say: vermits aanbod zijn eigen vraag creëert
kunnen er geen langdurige macro-economische onevenwichten zijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Keynes:



Geheel van fenomenen die evenwichtsherstel kunnen
belemmeren
 Bij overgang van micro-economische dimensie naar
macro-economische geheel
Permanente werkloosheid mogelijk ook in het evenwicht
Context: Grote Depressie in jaren dertig
 Daling van totale productie met 20% tot 40%
 Stijging van werkloosheid tot 25% (en meer) van de
actieve bevolking
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Grote Depressie in jaren dertig




Ineenstorting van aandelenprijzen in 1929
Pessimisme bij consumenten
Sparen neemt toe
Productie en inkomen dalen (‘spaarparadox’)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Keynes: vicieuze cirkel van pessimisme doorbreken


Met overheidsuitgaven
 Consumptiegoederen
 Investeringsgoederen
Optimisme neemt dan weer over
 Invloedrijk na Tweede Wereldoorlog


Tijdens recessies
 Overheidsuitgaven laten toenemen
 Belastingen laten dalen
Tijdens hoogconjunctuur
 Overheidsuitgaven laten afnemen
 Belastingen laten toenemen (onpopulair)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Einde jaren zeventig:



Keynesiaanse analyse verworpen
Moderne versie van klassieke economische theorie
Terugkeer naar micro-economische grondslagen
 Individuen zijn rationeel
 Representatieve economische agent
 Jaren negentig

Vernieuwde klassieke theorie werkelijkheidsgehalte geven
 Loon- en prijsrigiditeiten
 Nieuw-Keynesiaanse modellen
Dynamic Stochastic General Equilibrium modellen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
 Financiële en economische crisis anno 2007

Moderne macro-economische modellen onder druk
 Wereldvreemd
 Hypothese van rationele individuen??
Vlagen van euforie en pessimisme? Dit zijn ‘animal spirits’
 Negeert coördinatieproblemen
Niet geloofwaardig

Keynes komt terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32