Hoofdstuk 7: Productie en Kosten

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 7:
Productie en Kosten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Productie en Kosten
 Constructie van kostenfunctie

Resultaat van optimale keuze van productiefactoren
 gegeven prijzen
 gegeven te produceren output
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1. Definitie
2. De productiviteit van de productiefactoren
3. De marginale technische substitutievoet
4. De MTSV en de productiviteit van de inputs
5. Schaalopbrengsten
6. De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1.1. Definitie
 Eenvoudig voorbeeld: geproduceerde output q hangt af
van ‘slechts’ twee inputs:

aantal arbeiders (L) en aantal machines (K)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1.1. Definitie
 Meer algemeen: productiefunctie:

Beschrijft maximaal (technisch) mogelijke output als
functie van arbeid (L) en kapitaal (K)

Algebraïsch:
 Bijvoorbeeld
voor
auto’s
 4 arbeiders en 9 machines  maximaal 16 auto’s
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1.1. Definitie
 Meer algemeen: productiefunctie:

Grafisch:
 Drie variabelen op twee assen  isokwanten
 Isokwant beschrijft alle combinaties van arbeid en
kapitaal die tot dezelfde output leiden
 Vergelijk isokwant met concept indifferentiecurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
1.1. Definitie
 Korte termijn productiebeslissingen

Sommige productiefactoren liggen vast
Auto productie: aantal machines (kapitaal) is gegeven op
korte termijn
Productiefunctie op korte termijn:

Weergave mogelijk zonder isokwanten


 Productieverzameling beschrijft alle combinaties van


Inputs en output
Die technisch haalbaar zijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
1.1. Definitie
 Grens van productieverzameling: efficiënt
 Punt X illustreert inefficiëntie


Gegeven kapitaal en arbeid is output te klein
Gegeven output is inzet van inputs te groot
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1.1. Definitie
 Best practice frontier

Benadering van productiefunctie
 Belgisch onderwijssysteem

Blijkt efficiënter dan dat van bijvoorbeeld
 Frankrijk,
 Verenigde Staten,
 en Denemarken
Met minder input worden er betere resultaten gehaald

Blijkt minder efficiënt dan dat van bijvoorbeeld
 Nederland,
 en Ierland
Met meer input worden er minder goede resultaten gehaald
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Definitie
De productiviteit van de productiefactoren
De marginale technische substitutievoet
De MTSV en de productiviteit van de inputs
Schaalopbrengsten
De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Marginale fysische productiviteit van arbeid:


Toename van output ten gevolge van inzet van één extra
eenheid arbeid
Bij gegeven hoeveelheden kapitaal en eventuele andere
inputs
 Voor heel kleine veranderingen:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Marginale fysische productiviteit van kapitaal:


Toename van output ten gevolge van inzet van één extra
machine
Bij gegeven hoeveelheden arbeid en eventuele andere
inputs
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Gemiddelde fysische productiviteit

Van arbeid:

Analoog voor kapitaal:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Marginale arbeidsproductiviteit neemt opeens weer af

Afnemende meeropbrengsten van arbeid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Verband tussen


Marginale arbeidsproductiviteit
Gemiddelde arbeidsproductiviteit
 Zie Figuur 7.4.:


Onderste paneel: GFP en MFP op verticale as
Bovenste paneel: Meeropbrengsten komen tot uiting in
raaklijnen
 Stijgend, zolang MFP toeneemt
 Daarna, dalende meeropbrengsten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
1.2. De productiviteit van de productiefactoren
 Twee observaties:


GFP neemt langer toe dan MFP
Wanneer GFP = MFP, GFP is maximaal (of minimaal)
 Steilste snijlijn is raaklijn
 Samengevat:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Definitie
De productiviteit van de productiefactoren
De marginale technische substitutievoet
De MTSV en de productiviteit van de inputs
Schaalopbrengsten
De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
1.3. De marginale technische substitutievoet
 De mate van substitueerbaarheid tussen productiefactoren

Terwijl output op hetzelfde niveau blijft
 Marginale technische substitutievoet (MTSV):
 Voor heel kleine veranderingen:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
1.3. De marginale technische substitutievoet
 Twee extreme gevallen:

Perfecte substituten
 Isokwant is rechte
 Constante MTSV
 Substitutiemogelijkheid blijft dezelfde
Ongeacht outputniveau
Ongeacht combinatie van gebruikte inputs
 MTSV = -1 is niet vereist voor perfecte substituten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
1.3. De marginale technische substitutievoet
 Twee extreme gevallen:

Perfecte complementen
 L-vormige isokwanten (Leontief productiefunctie)
 Zeer kleine wijziging van een input kan MTSV doen
veranderen van oneindig (helling van het verticale
stuk) naar 0 (helling van het horizontale stuk)
 Algemeen:

MTSV verandert sterker (voor gegeven inputwijziging)
naarmate de twee inputs minder substitueerbaar zijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Definitie
De productiviteit van de productiefactoren
De marginale technische substitutievoet
De MTSV en de productiviteit van de inputs
Schaalopbrengsten
De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
1.4. De MTSV en de productiviteit van de inputs
 Verband tussen MTSV en productiviteit:

Stel: verandering in combinatie inputs
Om totale output constant te houden:

Na herschrijven:

Bijgevolg:

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
1.4. De MTSV en de productiviteit van de inputs
 Merk op


Dalende MTSV (in absolute waarde)
Dalende marginale fysische productiviteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Definitie
De productiviteit van de productiefactoren
De marginale technische substitutievoet
De MTSV en de productiviteit van de inputs
Schaalopbrengsten
De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
1.5. Schaalopbrengsten
 Gelijke proportionele toename (factor
ingezette productiefactoren
) van alle

Bij afnemende schaalopbrengsten neemt de productie
minder dan evenredig toe

Bij constante schaalopbrengsten groeit de productie
evenredig

Bij toenemende schaalopbrengsten groeit de productie
meer dan evenredig
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
1.5. Schaalopbrengsten
 Linkerpaneel



Verhoging productiefactoren met 50%
Verhoging output met 60%
Stijgende schaalopbrengsten
 Rechterpaneel



Verhoging productiefactoren met 50%
Verhoging output met 40%
Dalende meeropbrengsten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
1.5. Schaalopbrengsten
 Toenemende schaalopbrengsten: oorzaken



Ondeelbaarheden
Schaalvergroting
Fysische wetmatigheden
 Afnemende schaalopbrengsten: oorzaken



Omgevingsfactoren
Organisatorische problemen
Fysische wetmatigheden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Definitie
De productiviteit van de productiefactoren
De marginale technische substitutievoet
De MTSV en de productiviteit van de inputs
Schaalopbrengsten
De Cobb-Douglas productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
1.6. De Cobb-Douglas productiefunctie
 Cobb-Douglas productiefunctie:
 Veralgemeenbaar tot:
 Proportionele toename productiefactoren:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
1.6. De Cobb-Douglas productiefunctie
 Belang parameters:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
2. Kosten op korte termijn
 Korte termijn


Hoeveelheid kapitaal ligt vast
Er moet enkel beslist worden over arbeid
 Lange termijn


Kapitaal en arbeid variabel
Er moet voor beide inputs gekozen worden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
1. De voorwaardelijke vraag naar arbeid op korte termijn
2. Totale kosten op korte termijn: variabele plus vaste
kosten
3. Gemiddelde en marginale kosten
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
2.1. De voorwaardelijke vraag naar arbeid op korte termijn
 Korte termijn productiefunctie:
 Inverse productiefunctie:
 Inverse productiefunctie geeft vraag naar arbeid,

Conditioneel op te produceren hoeveelheid output
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
1. De voorwaardelijke vraag naar arbeid op korte termijn
2. Totale kosten op korte termijn: variabele plus vaste kosten
3. Gemiddelde en marginale kosten
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
2.2. Totale kosten op korte termijn: variabele plus vaste
kosten
 Totale kosten op korte termijn:
Variabele kost
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
Vaste kost
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
2.2. Totale kosten op korte termijn: variabele plus vaste
kosten
 Beschouw Figuur 7.8.:


Linkerpaneel:
 Productiefunctie
 Variërende nood aan extra arbeid op horizontale as, bij
een zelfde extra output op verticale as
Rechterpaneel:
 Variabele kostenfunctie
 = Spiegelbeeld van productiefunctie rond bissectrice
(op schaal factor na)
 Variërende hoeveelheid additionele kosten op verticale as, bij een zelfde extra output op horizontale as
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
1. De voorwaardelijke vraag naar arbeid op korte termijn
2. Totale kosten op korte termijn: variabele plus vaste kosten
3. Gemiddelde en marginale kosten
3. Kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
2.3. Gemiddelde en marginale kosten
 Gemiddelde kosten:
 Marginale kosten:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
2.3. Gemiddelde en marginale kosten
 Beschouw Figuur 7.9.:



GK daalt zolang MK < GK
GK stijgt zolang MK > GK
Minimumpunt GK waar MK = GK
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
2.3. Gemiddelde en marginale kosten
 Gemiddelde kosten ook opsplitsbaar in


Gemiddelde variabele kosten: U-vormig verloop
Gemiddelde vaste kosten: geen U-vormig verloop
 Blijven dalen met stijgend outputniveau
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
1. Kostenminimalisering
2. De voorwaardelijke vraag naar productiefactoren op lange
termijn
3. Totale kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
3.1. Kostenminimalisering
 Op lange termijn zijn alle kosten variabel

Beste combinatie van inputs moet bepaald worden
 Isokostencurve:
 Voor gegeven kostenniveau:
Intercept
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
Helling
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
3.1. Kostenminimalisering
 Observaties:


Punt B
 Haalt dezelfde output als punt A (zelfde isokwant)
 Is haalbaar tegen totale kosten = 450 i.p.v. 500
 Keuze A is verbeterbaar
Punt C
 Haalt dezelfde output als keuzes A en B
 Is haalbaar tegen totale kosten = 400 i.p.v. 450
 Keuze B is verbeterbaar
 Keuze C is niet meer verbeterbaar
 Kostenminimalisering:

Kies bundel op laagste isokostenrechte gegeven isokwant
(bepaald outputniveau)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
3.1. Kostenminimalisering
 Kostenminimalisering steunt op voorwaarde:
 En aangezien,
 Kunnen we de voorwaarde ook schrijven als
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
3.1. Kostenminimalisering
 Intuïtie:


Indien marginale productiviteit van arbeid ten opzichte
van kapitaal hoger zou zijn dan relatieve prijs van arbeid
ten opzichte van kapitaal
Dan zou het beter zijn minder kapitaal te gebruiken en
deze te vervangen door arbeiders
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
3.1. Kostenminimalisering
 Slotopmerking:


Nutsmaximaliserende consument koos hoogst mogelijke
indifferentiecurve gegeven budgetbeperking
Kostenminimaliserende producent zoekt laagst mogelijke
isokostencurve gegeven isokwant die gewenste output
weergeeft
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
1. Kostenminimalisering
2. De voorwaardelijke vraag naar productiefactoren op lange
termijn
3. Totale kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
61
3.2. De voorwaardelijke vraag naar productiefactoren op
lange termijn
 Korte termijn:


Voorwaardelijke vraag naar arbeid gegeven door
 Inverse van korte termijn productiefunctie
Vraag naar arbeid perfect inelastisch (geen mogelijkheid
om te substitueren met kapitaal)
 Lange termijn:

Voorwaardelijke vraag naar arbeid hangt wel af van
prijzen van arbeid en kapitaal
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
62
3.2. De voorwaardelijke vraag naar productiefactoren op
lange termijn
 Beschouw Figuur 7.12.:





Loonstijging
Isokostencurve wordt steiler
Nieuwe optimale combinatie
Afname in vraag naar arbeid
Toename in vraag naar kapitaal
 Cfr. Arbeidskost in westerse landen
 Uitzonderling: Leontief productiefuncties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
63
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
64
Productie en Kosten - Inhoudstafel
1. De productiefunctie
2. Kosten op korte termijn
3. Kosten op lange termijn
1. Kostenminimalisering
2. De voorwaardelijke vraag naar productiefactoren op lange
termijn
3. Totale kosten op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
65
3.3. Totale kosten op lange termijn
 Verwijst naar de kosten wanneer alle inputs optimaal
worden gekozen
 Expansiepad:


Verbindt alle raakpunten van alternatieve isokwanten met
corresponderende isokostencurve
Beschrijft verandering van optimale combinatie inputs
wanneer output toeneemt
 Bij elke output hoort minimaal kostenniveau

Lange termijn totale kostenfunctie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
66
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
67
3.3. Totale kosten op lange termijn
 Toenemende schaalopbrengsten:



Proportionele uitbreiding van productiefactoren leidt tot
meer dan evenredige uitbreiding van output
Totale kostenfunctie stijgt minder dan evenredig met
productie
Gemiddelde kosten dalen
 Afnemende schaalopbrengsten:



Proportionele uitbreiding van productiefactoren leidt tot
minder dan evenrijdige uitbreiding van output
Totale kostenfunctie stijgt meer dan evenredig met
productie
Gemiddelde kosten stijgen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
68
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
69
3.3. Totale kosten op lange termijn
 Typisch kostenverloop



Eerst toenemende schaalopbrengsten
 Ondeelbare inputs
 Specialisatie
Daarna relatief constante schaalopbrengsten
 Bedrijf nadert optimale dimensie
Tenslotte afnemende schaalopbrengsten
 Coördinatie- en controleproblemen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
70
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
7 – PRODUCTIE EN KOSTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
71