Hoofdstuk 23: Het AV-AA-model

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 23:
Het AV-AA-model
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Het AV-AA-model
 Hoofdstuk 20:

Globale vraag naar goederen en diensten bij constante
prijzen (en zonder geldmarkt)
 Hoofdstuk 21:


Globale vraag naar goederen en diensten bij constante
prijzen + Geldmarkt: IS-LM/TR-model (korte termijn)
Relatie aggregatieve vraag en prijzen: AV-curve (lange
termijn)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Het AV-AA-model
 Hoofdstuk 22:


Aangezien prijzen en nominale lonen variabel zijn op lange
termijn: AA zal AV niet automatisch volgen
 LT-AA-curve
Middellange termijn: prijzen van goederen en diensten
relatief flexibel en nominale lonen relatief rigide
 Toename AV leidt dan tot toename AA en toename
algemeen prijspeil
 Hoofdstuk 23:



AV-AA-model
Wisselwerking tussen macro-economisch evenwicht op
middellange en lange termijn
Inzicht in prijseffecten, inflatie, aanbodschokken, …
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
1. De aggregatieve vraagcurve
2. De aggregatieve aanbodcurve
3. Het macro-economisch evenwicht op de langere termijn
2. Vraagschokken en aanbodschokken
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1.1. De aggregatieve vraagcurve
 AV daalt als algemeen prijspeil stijgt, voorbeeld:


Bij geldaanbodbeleid: stijging van prijsniveau leidt tot
toename transactievraag naar geld
Intrestvoet stijgt (vermogensvraag naar geld daalt),
investeringen en aggregatieve vraag nemen af
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
1. De aggregatieve vraagcurve
2. De aggregatieve aanbodcurve
3. Het macro-economisch evenwicht op de langere termijn
2. Vraagschokken en aanbodschokken
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1.2. De aggregatieve aanbodcurve
 Aggregatieve aanbodcurve op korte termijn


Outputprijzen en inputprijzen constant
KT-AA-curve verloopt horizontaal
 Aggregatieve aanbodcurve op middellange termijn


Outputprijzen flexibel
Nominaal loon relatief rigide
 Toename AV  Hogere outputprijs maar afname reëel
loon waardoor aggregatief aanbod toeneemt
 Aggregatieve aanbodcurve op lange termijn


Outputprijzen en inputprijzen variabel
LT-AA-curve verloopt verticaal
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
1. De aggregatieve vraagcurve
2. De aggregatieve aanbodcurve
3. Het macro-economisch evenwicht op de langere
termijn
2. Vraagschokken en aanbodschokken
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1.3. Het macro-economisch evenwicht op de langere termijn
 Macro-economisch evenwicht op middellange termijn:

Snijpunt van AV-curve en MT-AA-curve
 Macro-economisch evenwicht op lange termijn:


Snijpunt van AV-curve en LT-AA-curve,
Waar feitelijk prijspeil = verwacht prijspeil (verankerd in
centrale loonnorm)
 Evenwicht?



Evenwicht op goederenmarkt (AV)
Evenwicht op geldmarkt (AV)
Evenwicht op arbeidsmarkt (AA)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1.3.1. Het evenwicht na een vraagschok
 Figuur 23.2.:



Permanente schok van AV0 naar AV1
 Toename in globale vraag naar goederen en diensten
Toename productie en prijs op middellange termijn
Op langere termijn verschuift ook MT-AA-curve naar boven
 Want: Vakbonden passen verwachtingen aan en stellen
hogere nominale looneisen om koopkracht te vrijwaren
 Productiekosten stijgen en MT-AA-curve verschuift
naar boven
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
1.3.1. Het evenwicht na een vraagschok
 Mate waarin MT-AA-curve naar boven of links
verschuift: afhankelijk van wijze waarop prijsverwachtingen worden gevormd

Verwachtingen:
 ‘Adaptief’ of ‘rationeel’ of combinatie
 Op lange termijn slagen vakbonden erin reëel loon
constant te houden

MT-AA-curve verschuift tot MT-AA waar reëel loon
w2/P2 = w0/P0
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
1.3.1. Het evenwicht na een vraagschok
 Wanneer is evenwicht op middellange termijn ook
evenwicht op lange termijn?

Voor Pe = P2
 Proces van hogere prijzen en hogere nominale lonen
blijft voortgaan tot hogere prijspeil vraagoverschot
heeft weggewerkt en punt wordt bereikt waar w2/P2
= w0/P0
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
1.3.2. Het evenwicht na een aanbodschok
 Figuur 23.3.:




Permanente positieve aanbodschok (voorbeeld lagere
productiekosten, exogeen)
Toename AA (overaanbod goederen en diensten)
Afname outputprijs en intrestvoet
Toename AV

Punt B is tevens langetermijnevenwicht
 Verwacht prijspeil (loonnorm) = feitelijk prijspeil

Reële lonen zijn finaal wel gestegen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
2. Vraagschokken en aanbodschokken
1. De recessie van 2009
2. Een toename in de olieprijs
3. Technologische vooruitgang
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2.1. De recessie van 2009
 Figuur 23.4.:


Groeiende vraag naar woningen tot 2006
 Versterkt door goedkoop hypothecair krediet
 Stijgende woningprijzen
 Daarom nog meer hypothecair krediet aangeboden
 ‘Zeepbel’
Zomer 2007: financiële crisis (hypothecaire kredieten)
 Reden: risico op wanbetaling door gezinnen met laag
of variabel inkomen werd te laag ingeschat
 Crisis: negatieve invloed op activiteit en prijzen in
woningsector
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
2.1. De recessie van 2009
 Figuur 23.5.:


Illustreert negatieve economische groei in laatste twee
kwartalen 2008 en eerste twee kwartalen 2009
Volgens IMF: ruim 70% van alle landen in 2009 in recessie
 Figuur 23.6.:


Sterke daling in Amerikaanse aggregatieve vraag naar
buitenlandse goederen en diensten belangrijk transmissiekanaal voor wereldwijde crisis
Van september 2008 tot mei 2009: internationaal
verhandeld volume zowat 20% verminderd
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
2.1. De recessie van 2009
 Effecten van ineenstorting mondiale AV op Europese
economie?


Negatief effect op Europese uitvoer
Negatief effect op AV naar Europese goederen en
diensten (Figuur 23.7.)
 Figuur 23.7.:



AV-curve verschuift naar links
 Afname productie en prijspeil
Bij loononderhandelingen eisen ondernemingen neerwaartse aanpassing van verwacht prijspeil
Dit komt pas tot rust in punt (P2, Qn)
 Langetermijnevenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
2.1. De recessie van 2009
 Conclusie Europa:



Afname aggregatieve vraag
 Voornamelijk investeringen en netto-uitvoer
Afname productie op middellange termijn
Heropleving tweede kwartaal 2009
 Heropleving uitvoer (China)
 Expansief monetair beleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
2. Vraagschokken en aanbodschokken
1. De recessie van 2009
2. Een toename in de olieprijs
3. Technologische vooruitgang
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
2.2. Een toename in de olieprijs
 Figuur 23.8.:



Toename olieprijs jaren 1970
Opnieuw prijsstijging tussen 2000 en midden 2008
 Vraag naar olie vanuit opkomende landen
Afname prijs ruwe aardolie in tweede helft 2008
 Wereldwijde recessie
 Appreciatie Amerikaanse dollar
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
FIGUUR 23.8. – PRIJZEN VOOR RUWE AARDOLIE (1970-2008)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
2.2. Een toename in de olieprijs
 Figuur 23.9.:

Invloed van stijging olieprijs op macro-economisch
evenwicht?
 Verschuiving MT-AA-curve (en LT-AA-curve) naar links
 Vraagoverschot
 Stijging outputprijs en intrestvoet
 Beweging langs AV-curve naar boven
 Evenwicht (P1,Q1) is langetermijnevenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
2.2. Een toename in de olieprijs
 Figuur 23.10.:

1973, na 1979-1980: stagflatie
 Stagnering of zelfs teruggang economische activiteit
en stijging algemeen prijspeil
 Stagnerende economie en inflatie
 Oorzaak: aanbodschok
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
2.2. Een toename in de olieprijs
 Figuur 23.10.:

Sinds 2000: sterke stijging olieprijs, leidde echter niet tot
stagnatie Amerikaanse en Europese economie
 Stijging olieprijs vooral te wijten aan sterke
economische groei van Aziatische landen
 Ook extra besteedbaar inkomen in V.S. en Europa
 Verminderde afhankelijkheid van olie
 Gedrag centrale banken: minder sterk anti-inflatoir
beleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
2. Vraagschokken en aanbodschokken
1. De recessie van 2009
2. Een toename in de olieprijs
3. Technologische vooruitgang
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
2.3. Technologische vooruitgang
 Figuur 23.11.: linkerpaneel

Recessie kan ook groeipotentieel op LT beïnvloeden via
drie voornaamste determinanten:
 Effectieve beschikbare kapitaalvoorraad
 Beschikbare arbeidskrachten
 Totale factorproductiviteit
 Figuur 23.11.: rechterpaneel

TFP-groei draagt jaarlijks 0,5 tot 1 procentpunt bij aan
groei in Belgisch potentieel BBP
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
2.3. Technologische vooruitgang
 Figuur 23.12.:

Productiviteitsstijging van inputfactoren
 Verschuiving MT-AA-curve (en LT-AA-curve) naar
rechts
 Aanbodoverschot
 Beweging langs AV-curve naar beneden
 Evenwicht (P1,Q1) is langetermijnevenwicht
 Reëel loon is toegenomen
 Let wel: stijging van productiviteit kan ook AV doen
toenemen
Tijdelijk (extra) gevolg van effect op AV: van Qn1 naar Q2
Lange termijnevenwicht blijft Qn1 maar P stijgt (P1  P3)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
 Hoofdstuk 21:

Vraagbeleid van overheid op korte termijn
 Vanaf hier:


Vraagbeleid op middellange en lange termijn
Aanbodbeleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
2. Vraagschokken en aanbodschokken
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
1. Het aggregatieve vraagbeleid
2. Het aggregatieve aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Budgettair-fiscaal beleid

Overheidsuitgaven en belastingen
 Monetair beleid

Geldhoeveelheid of autonome intrestvoet aanpassen
 Op korte termijn leidt dergelijk beleid tot:


Verschuiving AV-curve
Wijziging in output (voor gegeven nominale output- en
inputprijzen)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Waarom niet voortdurend fiscaal of monetair beleid?

Wijziging prijspeil op middellange termijn
 Signaalfunctie geldprijzen in gevaar
 Geld als ruil- of beleggingsmiddel in gevaar
 Beschouw Figuur 23.13.:


Overheden en centrale banken kunnen werkloosheid op
middellange doen dalen, ten koste van toename van
prijspeil (en omgekeerd)
Negatief verband tussen prijspeil en werkloosheid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Figuur 23.13.:

Beperkte stijging AV:
 Verschuiving van AV0 tot AV1
 Inflatie bedraagt (P1-P0)/P0

Sterkere stijging AV:
 Verschuiving van AV0 tot AV2
 Inflatie bedraagt (P2-P0)/P0

Conclusie:
 Sterke stijging AV geeft relatief hogere inflatie maar
relatief lagere werkloosheidsgraad
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Phillips-curve (rechterpaneel Figuur 23.13.)

Negatief verband tussen veranderingen in prijspeil en
werkloosheidsgraad
 Beschouw Figuur 23.14.:

Empirische Phillips-curve in eurozone
 Duidelijk negatief verband
 Opmerkelijke ‘afkoeling’ economie van 2008 naar
2009: forse toename werkloosheid met ongezien laag
inflatiepercentage
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Economie wordt bijgestuurd langsheen Phillips-curve in
rechterpaneel van Figuur 23.13. (ML termijn)


Keynesiaans ‘demand management’
Macro-economisch ‘finetuning’
 Eerste aanval op keynesiaanse visie:

Monetaristen in jaren 1970
 Monetair beleid doeltreffender dan budgettair beleid
 Onduidelijkheid omtrent type schokken
 Vaak slechte timing
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
3.1. Het aggregatieve vraagbeleid
 Tweede aanval op keynesiaanse visie:

Nieuw-klassieken in jaren 1970 en 1980
 Rationele verwachtingen
 AA-curves verticaal
 Vraagbeleid geen invloed op output
 Toch ‘revival’ van keynesiaanse analyse tijdens recessie
2008-2009

Recessie 2009: zware negatieve vraagschok
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1. Het AV-AA-schema
2. Vraagschokken en aanbodschokken
3. Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
1. Het aggregatieve vraagbeleid
2. Het aggregatieve aanbodbeleid
4. AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
3.2.1. Aanbodbeleid op de middellange termijn:
prijs- en inkomensbeleid
 Aanbodbeleid op middellange termijn: prijsbeleid:


Overheid bepaalt maximumprijzen of beperkt stijging van
prijzen
 Overheid werkt verschuivingen MT-AA-curve naar links
tegen (economische activiteit op peil houden)
Probleem om prijsbeleid effectief toe te passen
 Uitgebreid controleapparaat vereist
 Principiële bezwaren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
3.2.1. Aanbodbeleid op de middellange termijn:
prijs- en inkomensbeleid
 Aanbodbeleid op middellange termijn: inkomens-beleid:

Overheid beheerst lonen en andere inkomens
 Overheid werkt verschuivingen MT-AA-curve naar links
tegen (economische activiteit op peil houden)

Voorbeeld: Wet 26 juli 1996:
 Gematigd loonbeleid
 Dubbel effect: kostenstijging beperken (opwaartse
verschuiving MT-AA-curve tegengaan) en daling nettouitvoer voorkomen (concurrentiepositie)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
3.2.2. Aanbodbeleid op de lange termijn
 Aanbodbeleid op lange termijn:


Structurele maatregelen die productieproces beïnvloeden
 Nieuw-klassieken (Kydland en Prescott)
 ‘Real Business Cycle’ of RBC-theorie
 d.w.z. interventie overheid of centrale bank moet
gericht zijn op structurele verbeteringen productieproces
Nieuw-keynesiaanse modellen
 Rationele verwachtingen combineren met ruimte voor
vraagbeleid op korte of middellange termijn
 Recent hernieuwde interesse in ‘animal spirits’ en
gebrek aan coördinatie (Keynes)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
4. AV-AA, inflatie en groei
 Redenering in niveaus vertalen naar veranderingen


Trendgroei
 Waarvan feitelijke groei kan afwijken (outputkloof)
Inflatie (veranderingen algemeen prijspeil)
 Figuur 23.15.:


Prijsdalingen vroeger courant
Sinds 1950 constante toename prijspeil
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
1. De oorzaken van inflatie op de lange termijn
2. Het AV-AA-schema herbekeken
3. Hyperinflatie en deflatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
4.1. De oorzaken van inflatie op de lange termijn
 Kwantiteitstheorie van geld:

Veronderstel V (omloopsnelheid geld) constant:

Verband tussen inflatie, groei in geldhoeveelheid en
economische groei
 Benadert werkelijkheid vooral op lange termijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
4.1. De oorzaken van inflatie op de lange termijn
 Inflatie op LT wordt dus verklaard doordat centrale banken
voortdurend geld creëren
 Waarom drukken centrale banken continu geld bij?


Nominale intrestvoet verhogen
 Krachtig instrument in recessie
Geldcreatie: vorm van financiering (inflatiebelasting)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60
4.1.1. De verstorende effecten van inflatie
 Inflatie kan verstorend effect hebben op economie



Bemoeilijkt signaalfunctie geldprijzen
Geld als ruilmiddel in gevaar (vooral bij hyperinflatie)
Bemoeilijkt gebruik van geld als beleggingsmiddel
 Inflatie veroorzaakt reële ontwaarding van belegging
 Gevolg: nominale intrestvoet i bestaat uit


Reële intrestvoet r
Inflatiepremie (op basis van verwachte inflatie)
 Reële ontwaarding vermijden
 Intrestvoetvergelijking van Fisher
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
61
4.1.1. De verstorende effecten van inflatie
 Reële intrestvoet is prijs van lening, maar uitgedrukt in
koopkracht


Werkelijke inflatie kan echter verschillen van verwachte inflatie
Reële intrestvoet ex post
 Herverdeling van schuldeisers naar schuldenaars


Indien werkelijke inflatie > geanticipeerde inflatie
Reële intrestvoet ex post kan zelfs negatief uitvallen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
62
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
1. De oorzaken van inflatie op de lange termijn
2. Het AV-AA-schema herbekeken
3. Hyperinflatie en deflatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
63
4.2. Het AV-AA-schema herbekeken
 AV-AA-schema:

Getekend in (P,Q)-ruimte
 Deze paragraaf:

Hertekenen om rekening te houden met continue inflatie
en economische groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
64
4.2.1. De aggregatieve aanbodcurve herbekeken
 Veronderstel opnieuw:



Arbeidsmarkt waar vakbonden en werkgevers periodiek
onderhandelen over nominale lonen
Hierbij wordt rekening gehouden met economische groei
en inflatie op lange termijn
Procentuele verandering in nominaal loon:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
65
4.2.1. De aggregatieve aanbodcurve herbekeken
 Procentuele verandering nominaal loon wordt dus
beïnvloed door:


Verwachte procentuele verandering in reëel loon
 Reflecteert reële groei op lange termijn
 Bijvoorbeeld door technologische vooruitgang
Verwachte inflatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
66
4.2.1. De aggregatieve aanbodcurve herbekeken
 Figuur 23.16.:



Outputgap op horizontale as, inflatie op verticale as
MT-AA-curve conditioneel op verwacht inflatieniveau (i.p.v.
verwacht prijspeil)
Langetermijnevenwicht:
 Waar verwachte inflatie = feitelijke inflatie
 Outputgap = 0, economie groeit aan trendgroei
 (Situatie van natuurlijke werkloosheid)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
67
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
68
4.2.1. De aggregatieve aanbodcurve herbekeken
 Figuur 23.17.:

Stel: schok zodat inflatie > verwachte inflatie
 Hoger inflatiecijfer wordt opgenomen in volgende
loononderhandelingen
 MT-AA-curve verschuift naar boven
 Nieuw evenwicht waar verwachte inflatie (∏e = ∏1) =
feitelijke inflatie (∏1) is langetermijnevenwicht en komt
overeen met outputkloof = 0
 Conclusie:


Inflatie zal niet meer versnellen bij natuurlijk werkloosheidsniveau en hiermee gepaard gaande trendgroei
Vandaar: natuurlijke werkloosheidsgraad is NAIRU
 Non Accelerating Inflation Rate of Unemployment
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
69
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
70
4.2.1. De aggregatieve aanbodcurve herbekeken
 Verschuiving NAIRU


LT-AA-curve naar rechts
Hogere reële groei op lange termijn
 Figuur 23.18.:


Op eerste gezicht geen verband tussen inflatie en
werkloosheid
 Maar wel op korte termijn
Op lange termijn: verschuivingen van (in plaats van
bewegingen op) Phillips-curve
 Voorbeeld 1973-1975: opwaartse verschuiving door
hoge olieprijzen (aanbodschok)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
71
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
72
4.2.2. De aggregatieve vraagcurve herbekeken
 Indien centrale bank expansief monetair beleid wil
voeren dat groei boven langetermijngroei doet uitstijgen,
via geldaanbod:


Centrale bank moet geldaanbod meer dan verwacht laten
toenemen
Zodat inflatie > verwachte inflatie en outputgap > 0
 Indien centrale bank anti-cyclisch beleid wil voeren, via
Taylor-regel:

Centrale bank moet intrestvoet verhogen bij positief
outputgap
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
73
4.2.2. De aggregatieve vraagcurve herbekeken
 Aangepaste AV-curve:
 Grafische weergave, zie bijvoorbeeld Figuur 23.19.



AV-curve getekend voor:
 Gegeven niveau autonome intrestvoet
 Gegeven langetermijninflatie
 Gegeven langetermijngroei
Verband tussen inflatie en feitelijke groei is negatief
 Beleid centrale bank is anticyclisch (Taylor-regel)
Helling: mate van inflatiegevoeligheid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
74
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
75
4.2.2. De aggregatieve vraagcurve herbekeken
 Expansief fiscaal-budgettair beleid (Figuur 23.20.):





Initieel: reductie werkloosheid
Keerzijde: inflatie > verwachte inflatie
MT-AA-curve verschuift naar boven
…
Op lange termijn verkrijgen we opnieuw verticale
LT-AA-curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
76
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
77
4.2.3. Het AV-AA-schema met inflatie en economische groei
 Onverwachte toename in inflatie (Figuur 23.21.):

MT-AA-curve schuift omhoog en we bewegen omhoog op
AV-curve

Maar ook LT-AA-curve schuift omhoog door dergelijke
aanbodschok
Natuurlijke werkloosheid is dus toegenomen
 Conjuncturele werkloosheid is structureel geworden
 Outputgap opnieuw = 0 in punt A



Expansief vraagbeleid brengt geen oplossing
Alternatief? Lagere trendgroei aanvaarden ofwel kostenbesparende technologieën stimuleren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
78
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
79
4.2.3. Het AV-AA-schema met inflatie en economische groei
 Restrictief budgettair-fiscaal beleid (Figuur 23.22.):



AV-curve verschuift naar links
 Inflatie daalt en outputgap wordt negatief
Inflatie < Verwachte inflatie
 ML-AA-curves zullen naar rechts verschuiven over AVcurve
Hoe sneller ML-AA-curves naar rechts bewegen, m.a.w.
hoe sneller prijsmatiging door productiefactoren
 Hoe sneller daling inflatie
 Hoe sneller daling reële rente door centrale bank
 Hoe sneller natuurlijk outputniveau opnieuw bereikt
wordt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
80
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
81
Het AV-AA-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het AV-AA-schema
Vraagschokken en aanbodschokken
Het aggregatieve vraag- en aanbodbeleid
AV-AA, inflatie en groei
1. De oorzaken van inflatie op de lange termijn
2. Het AV-AA-schema herbekeken
3. Hyperinflatie en deflatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
82
4.3.1. Hyperinflatie
 Landen waarin overheid centrale bank kan dwingen om
geld te drukken


Inflatie  Inflatiebelasting
Maar ook hyperinflatie
 Gevaar: inflatie




Aggregatieve vraag stijgt: prijspeil stijgt
Koopkracht overheid daalt
Overheid laat centrale bank meer geld drukken
Enzoverder…
 Hyperinflatie leidt uiteindelijk tot bank run, gezinnen en
bedrijven willen geen geld meer aanhouden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
83
4.3.2. Deflatie
 Deflatie: daling van prijspeil


Deflatie zal aggregatieve vraag doen dalen
Uiteindelijk komt economie tot stilstand
 Deflatoire spiraal doorbreken?

Expansief monetair beleid (als nominale intrestvoet ≠ 0)
 Nominale intrestvoet = 0: Centrale bank verliest greep op
macro-economie

Liquiditeitsval
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
23 – HET AV-AA-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
84