Hoofdstuk 21 Het macro-economisch evenwicht op de korte termijn

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 21:
Het macro-economisch evenwicht op de
korte termijn: Het IS-LM/TR-model
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Het IS-LM/TR-model
 Macro-economische evenwicht

Vorig hoofdstuk: twee veronderstellingen
 Algemeen prijspeil constant
 Geen invloed van monetaire sfeer (geldmarkt)

Dit hoofdstuk: enkel eerste veronderstelling behouden
 Algemeen prijspeil constant
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Het IS-LM/TR-model
 Eerste veronderstelling



Vaste nominale input- en outputprijzen
Beste wat ondernemingen kunnen doen is aanbod van
goederen afstemmen op aggregatieve vraag
Korte termijn
 Simultaan evenwicht van



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Goederenmarkt
Geldmarkt
Verband tussen aggregatieve vraag en intrestvoet via
investeringen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
 Geldmarkt: intrestvoet brengt evenwicht tot stand zodat
geldvraag (via vermogensvraag) = geldaanbod
 Goederenmarkt: stijging van intrestvoet doet netto
actuele waarde van investeringen dalen

Stijging intrestvoet impliceert minder investeringen

I0 = deel van investeringen dat niet van intrestvoet afhangt
(‘animal spirits’)
h = intrestgevoeligheid van investeringen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
 Keynes: investeringen eerder intrestongevoelig

Figuur 21.1., extreem geval:
 Perfect intrestongevoelige investeringsvraag
 Investeringen zeer intrestgevoelig

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Extreem geval:
 Horizontale investeringsvraag
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
2. Het effect van een expansief budgettair beleid
3. Het effect van een expansief monetair beleid
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1.1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
 Beschouw Figuur 21.2.:





ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Toename investeringen (verbeterde verwachtingen)
 Investeringsvraag verschuift naar rechts
Multiplicator: toename nationaal inkomen
Toename transactievraag naar geld
 Geldvraagcurve verschuift naar rechts
 Excessieve vraag naar geld  onevenwicht
Stijging intrestvoet (geldmarkt) doet vermogensvraag
naar geld afnemen
Dit erodeert toename van investeringen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1.1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
 Waarde van investeringsmultiplicator is kleiner dan daar
wordt gesuggereerd


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Reden: wisselwerking tussen reële en monetaire sfeer
Lek
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
2. Het effect van een expansief budgettair beleid
3. Het effect van een expansief monetair beleid
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
1.2. Het effect van een expansief budgettair beleid
 ‘Traditioneel keynesiaans beleid’

Fiscale en budgettaire stimuli  recessie
 Kritiek



Verhoging economische activiteit
Toename transactievraag naar geld
Stijging intrestvoet  Crowding out-effect
 Overheidsingrijpen stimuleert weliswaar economische
activiteit, afname van investeringen (via verdringing)
remt activiteit af
 Vandaar: effectiviteit budgettair-fiscaal ingrijpen

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Discussie tussen keynesianen en niet-keynesianen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
1.2. Het effect van een expansief budgettair beleid
 Keynes en navolgers



Investeringen ongevoelig voor intrestvoet
Vraag naar geld zeer gevoelig voor intrestvoet
Bijgevolg: verdringingseffect van overheidsuitgaven op
investeringen beperkt
 Monetaristen (Milton Friedman)




ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Investeringen gevoelig voor intrestvoet
Vraag naar geld niet zo gevoelig voor intrestvoet
Bijgevolg: verdringingseffect van overheidsuitgaven op
investeringen substantieel
Budgettair beleid: geen effectief instrument
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
2. Het effect van een expansief budgettair beleid
3. Het effect van een expansief monetair beleid
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
1.3. Het effect van een expansief monetair beleid
 Vorige twee paragrafen

Interactie tussen reële en monetaire sfeer vanuit schok
uit reële sfeer, met indirect effect uitgelokt in geldmarkt
 Reële sfeer  Geldmarkt
 Deze paragraaf



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Interactie in andere richting
 Geldmarkt  Reële sfeer
Geldaanbodbeleid: verticale geldaanbodcurve
 Openmarktverrichtingen, voorschotten, …
Intrestvoetbeleid: horizontale geldaanbodcurve
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
2. Het effect van een expansief budgettair beleid
3. Het effect van een expansief monetair beleid
1. De centrale bank controleert het geldaanbod
2. De centrale bank zet een intrestvoet volgens de
Taylor-regel
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
1.3.1. De centrale bank controleert het geldaanbod
 Stel: expansief monetair beleid






ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Geldaanbodcurve verschuift naar rechts
Dit vereist toename vermogensvraag naar geld
En dus dalende intrestvoet
Investeringen en output nemen toe
Transactievraag naar geld neemt toe
Oorspronkelijke daling intrestvoet wordt deels ongedaan
gemaakt en investeringen vallen deels terug
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
1.3.1. De centrale bank zet een intrestvoet volgens de
Taylor-regel
 Effectiviteit van monetair beleid:



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Inkomensgevoeligheid van geldvraag
Intrestgevoeligheid van geldvraag
Intrestgevoeligheid van investeringen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
1.3.1. De centrale bank zet een intrestvoet volgens de
Taylor-regel
 Keynesiaans perspectief



Vlakke geldvraagcurve
Steile investeringsvraag
Leiden tot beperkte effectiviteit van expansief monetair
beleid in vergelijking met budgettair-fiscale stimuli
 Monetaristisch perspectief



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Steile geldvraagcurve
Vlakke investeringsvraag
Leiden tot beperkte effectiviteit van expansief fiscaal en
budgettair beleid in vergelijking met monetaire stimuli
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
1. Het effect van een toename van de autonome
investeringen
2. Het effect van een expansief budgettair beleid
3. Het effect van een expansief monetair beleid
1. De centrale bank controleert het geldaanbod
2. De centrale bank zet een intrestvoet volgens de
Taylor-regel
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
1.3.2. De centrale bank zet een intrestvoet volgens de
Taylor-regel
 Bovenstaande analyse verandert niet indien centrale
bank expansief monetair beleid voert via controle van
intrestvoet

Taylor-regel
 Beschouw Figuur 21.4.




ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Daling intrestvoet
Investeringen + Output nemen toe
Toename transactievraag naar geld
Dan 2 mogelijkheden
 Endogene aanpassing geldhoeveelheid bij laatste
intrestvoet
 Toepassing Taylor-regel: intrestvoet laten stijgen:
investeringen nemen af
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
1.
2.
3.
4.
De IS-curve
De LM-curve
Het evenwicht in het IS-LM-schema
De TR-curve
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
2.1. De IS-curve
 De IS-curve geeft evenwichtsniveau van nationaal
inkomen bij alternatieve waarden van intrestvoet

Evenwichten in reële sfeer
 Belangrijke parameters


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Intrestgevoeligheid van investeringsvraag h
Multiplicator
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
2.1. De IS-curve
 IS-curve steil verloop


Investeringen weinig intrestgevoelig (Keynes)
Kleine multiplicator
 IS-curve vlak verloop


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Investeringen intrestgevoelig
Grote multiplicator
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
1.
2.
3.
4.
De IS-curve
De LM-curve
Het evenwicht in het IS-LM-schema
De TR-curve
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
2.2. De LM-curve
 De LM-curve geeft evenwichtsniveau van intrestvoet bij
alternatieve waarden van nationaal inkomen

Evenwichten in monetaire sfeer
 Belangrijke parameters


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Intrestgevoeligheid van geldvraag
Inkomensgevoeligheid van geldvraag
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
2.2. De LM-curve
 LM-curve steil verloop


Vermogensvraag weinig intrestgevoelig
Vermogensvraag inkomensgevoelig
 LM-curve vlak verloop (Keynes) (liquidity trap)


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Vermogensvraag intrestgevoelig
Vermogensvraag weinig inkomensgevoelig
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
1.
2.
3.
4.
De IS-curve
De LM-curve
Het evenwicht in het IS-LM-schema
De TR-curve
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
2.3. Het evenwicht in het IS-LM-schema
 Simultaan evenwicht op goederen- en geldmarkt
 Formeel
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
1.
2.
3.
4.
De IS-curve
De LM-curve
Het evenwicht in het IS-LM-schema
De TR-curve
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
2.4. De TR-curve
 Intrestvoetbeleid

In plaats van geldaanbodbeleid
 Taylor-regel

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Intrest op interbankenmarkt afhankelijk van
 Discrepantie tussen output en langetermijnoutput
 Discrepantie tussen inflatie en gewenste inflatie
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
2.4. De TR-curve
 Beschouw Figuur 21.6.



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Indien outputniveau te laag
 Intrestvoet verlagen  economie aanzwengelen
Indien outputniveau te hoog
 Intrestvoet verhogen  economie afremmen
Dit is anticyclisch beleid
 Richtingscoëfficiënt: hoe sterk anticylisch reageert
nationale bank
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
 Olieprijsstijgingen van 1973-1974 en 1979



Macro-economische schokken aan aanbodzijde van
goederen en diensten
Veranderingen in algemeen prijspeil
Keynesiaanse analyse in diskrediet
 Comparatief-statische oefeningen


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Veel recente voorbeelden voor Keynesiaanse analyse
Recessie 2009 en 2010: zware negatieve aggregatieve
vraagschok (dus geen aanbodschok)
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
2. Effect van budgettair-fiscaal beleid in de IS-LM-grafiek
3. Het effect van een toename in het consumenten- of
producentenvertrouwen
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
3.1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
 Paneel B van Figuur 21.7.



Centrale beleidsrente en driemaands Euribor
Expansief monetair beleid sinds 2008
Anticyclisch beleid
 Paneel A van Figuur 21.7.


Investeringsvraag stimuleren
Negatieve invloed van consumentenvertrouwen beperken
 Daling centrale beleidsrente
stimuleren indien Euribor daalt

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
zal
en
enkel
producenten-
investeringen
Daling beleidsrente eind 2008 kon vertrouwen nog niet
herstellen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
% verandering t.o.v. voorgaande kwartaal
1,5
20
1
10
0,5
0
0
-0,5
-10
-1
-1,5
-20
-2
-30
-2,5
2009
2008
2007
2006
2005
2004
-40
2003
-3
% verandering t.o.v. voorgaande maand
FIGUUR 21.7. (PANEEL A) - REËEL BBP EN VERTROUWENSINDICATOR IN DE
EUROZONE 2003-2009
BBP-groei naar volume (linkerschaal)
Algemene conjunctuurindicator van de Europese Commissie (afwijking t.o.v. historisch gemiddelde, rechterschaal)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
FIGUUR 21.7. (PANEEL B) - REËLE KORTETERMIJNRENTE (DRIEMAANDS
EURIBOR) EN BASISRENTETARIEF ECB 1999-2009
3,5
3
2,5
rentevoet (%)
2
1,5
1
0,5
0
-0,5
Driemaands Euribor
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
-1
Leiddinggevend basisrentetarief
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
3.1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
 Liquiditeitsval of liquidity trap


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Indien centrale bank geen invloed meer kan uitoefenen op
geldmarkt
Monetair beleid: geen effect meer
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
3.1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
 Beschouw Figuur 21.8.:



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
IS-curve verschuift naar links door crisis
Output neemt af
Taylor-regel: centrale beleidsrente verlagen
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
2. Effect van budgettair-fiscaal beleid in de IS-LM-grafiek
3. Het effect van een toename in het consumenten- of
producentenvertrouwen
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
3.2. Effect van budgettair-fiscaal beleid in de IS-LM-grafiek
 Beschouw Figuur 21.9.





ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Fiscaal-budgettaire stimuli
IS-curve verschuift naar rechts
Maar ook stijging intrestvoet en verdringingseffect
Crowding-out is erger bij steile LM-curve
Stel LM-curve verticaal
 Budgettair-fiscale stimuli totaal geen effect
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
3.2. Effect van budgettair-fiscaal beleid in de IS-LM-grafiek
 Recessie 2009-2010



LM-curve werd geacht vlak te verlopen
Liquiditeitsval
Budgettair-fiscaal vraagbeleid aangewezen
 Expansief monetair beleid om verdringingseffect
expansief budgettair beleid op te vangen


van
Accommoderend monetair beleid
Maar… zie Hoofdstuk 23 voor prijseffecten
 Keerzijde expansief budgettair-fiscaal beleid


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Overheidstekorten
Exit strategy?
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1. Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
2. Het IS-LM/TR-model
3. Gebruik van het IS-LM/TR-schema
1. Het monetaire beleid tijdens de financiële crisis van
2007-2008 en de recessie van 2009
2. Effect van budgettair-fiscaal beleid in de IS-LM-grafiek
3. Het effect van een toename in het consumenten- of
producentenvertrouwen
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
3.3. Het effect van een toename in het consumenten- of
producentenvertrouwen
 Herstel van


Consumentenvertrouwen (consumptie)
Ondernemersvertrouwen (investeringen)
kan ook geëvalueerd worden in IS-LM-model
 Andere voorbeelden


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Verlies aan competitiviteit: IS-curve naar links
‘Credit crunch’ of toegenomen geldvraag: LM-curve naar
links
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
4. Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
 Outputprijs


Vast (op korte termijn)
Variabel (op lange termijn)
 Aggregatieve vraagcurve

ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Verband tussen aggregatieve vraag en algemeen prijs-peil
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
2. De afleiding van de AV-curve vanuit het IS-TR-schema
3. Verschuivingen van de AV-curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
4.1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
 Voor elk prijsniveau geeft AV-curve corresponderende
evenwichtsniveau weer van nationaal product


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
IS-LM/TR-schema leidt dat evenwichtsniveau af
Waar verschijnt prijsniveau in dit model?
 Prijsniveau verschijnt in monetaire sfeer
 Herinner: transactievraag naar geld betreft nominale
vraag
 Hoe hoger prijzen, hoe meer algemeen ruilmiddel er
nodig is voor gegeven outputniveau
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60
4.1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
 Beschouw Figuur 21.10.: veronderstel:





ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Algemeen prijspeil neemt toe
Transactievraag naar geld stijgt
Intrestvoet zal moeten stijgen voor gegeven Q
LM-curve verschuift naar links
Nieuwe evenwichtsniveau kan worden voorgesteld met
corresponderend algemeen prijspeil als punt van AV-curve
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
61
4.1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
 Aggregatieve vraagcurve verloopt dalend


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Nochtans
 Geen substituten op macro-economisch niveau
 Stijging algemeen prijspeil  Stijging welbepaalde
inkomens
Werkelijke reden: reële kasbalanseffect (‘real balance
effect’)
 Stijging prijsniveau
 Reële waarde geldhoeveelheid daalt
 Stijging intrestvoet
 Afname investeringen
 Afname output
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
62
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
2. De afleiding van de AV-curve vanuit het IS-TR-schema
3. Verschuivingen van de AV-curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
63
4.2. De afleiding van de AV-curve vanuit het IS-TR-schema
 AV-curve


Kan men eveneens afleiden van IS-TR-schema
Waar verschijnt prijsniveau in dit model?
 TR-curve onder meer bepaald door inflatiedoelstelling en feitelijk prijsniveau
 AV-curve verloopt dalend



ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Stel: prijsniveau stijgt
TR-curve verschuift naar boven
Afname output
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
64
Het IS-LM/TR-model - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Het verband tussen de reële en de monetaire sfeer
Het IS-LM/TR-model
Gebruik van het IS-LM/TR-schema
Het IS-LM/TR-model en de aggregatieve vraagcurve
1. De afleiding van de aggregatieve vraagcurve
2. De afleiding van de AV-curve vanuit het IS-TR-schema
3. Verschuivingen van de AV-curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
65
4.3. Verschuivingen van de AV-curve
 Verschuivingen van AV-curve

Volgen niet uit veranderingen in prijsniveau
 Beschouw Figuur 21.11.:


Expansief budgettair-fiscaal beleid
AV-curve verschuift naar rechts
 Maar beperkt om wille van verdringingseffecten
 Veronderstel:


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Expansief monetair beleid
AV-curve verschuift naar rechts
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
66
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
67
4.3. Verschuivingen van de AV-curve
 Conclusies:




ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
Expansief budgettairfiscaal beleid (verschuiving IS) en
expansief monetair beleid (verschuiving LM of TR)
verschuiven beide AV-curve naar rechts
Restrictief budgettairfiscaal beleid en restrictief monetair
beleid verschuiven beide AV-curve naar links
Budgettair-fiscaal beleid doet wel intrestvoet toenemen in
tegenstelling tot monetair beleid
Ook andere vraagschokken kunnen voorgesteld worden AVcurve
21 – MACRO-ECONOMISCH EVENWICHT OP KORTE TERMIJN: IS-LM/TR-MODEL
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
68