Hoofdstuk 24: Wisselmarkten

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 24:
Wisselmarkten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Wisselmarkten
 Nationaal geld

Handel in één specifiek land
 Verschillende munten met wisselkoersen


Handel tussen verschillende landen
Prijs van buitenlandse munt uitgedrukt in termen van
binnenlandse munt = wisselkoers
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1. Enkele begrippen
 Wisselmarkten


Markten waar nationale munten geruild wordt tegen
buitenlandse munten
= buitenlandse deviezen = buitenlandse valuta
Munten die door betrokken centrale banken vrij worden
ingewisseld tegen munten van andere landen zijn
convertibel
 Wisselkoersen (WKbuitenlandse munt)

Prijzen van buitenlandse munten uitgedrukt in nationale
munt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1. Enkele begrippen
 Voorbeeld wisselkoers (prijs van dollar in euro's)
 Waarde



Relatieve prijs van één eenheid buitenlandse munt
Notering met vaste waarde in buitenland
Beschouw Tabel 24.1.
 Prijs USD: 0,7738 euro’s
 Prijs Britse pond: 1,1686 euro
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1. Enkele begrippen
 Relatieve prijs kan altijd omgekeerd worden (prijs van
euro in dollars)
 Waarde

Notering met vaste waarde in binnenland
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
1. Enkele begrippen
 Appreciatie versus depreciatie


Appreciatie van dollar: dollars worden duurder
 Wisselkoers van dollar stijgt
Keerzijde: depreciatie van euro: euro’s worden goedkoper
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1. Enkele begrippen
 Arbitrage

Stel:
 Wisselkoers van Japanse yen in Brussel = 0,009 euro,
dus wisselkoers van euro in Japan zou 1/0,009 =
111,111 Japanse yen moeten zijn
 Echter: wisselkoers van euro in Tokio bedraagt slechts
100 Japanse yen
 Japanse yen is dan duurder in Tokio en euro is dan
goedkoper in Brussel
 Winstmogelijkheden: personen zullen yen kopen in
Brussel en verkopen in Tokio of euro’s kopen in Tokio
en verkopen in Brussel
 Dit proces gaat verder tot koers van yen op beide
plaatsen gelijk wordt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
1. Enkele begrippen
 Wisselrisico


Onzekerheid m.b.t. toekomstige koersen
Bijvoorbeeld wanneer Belgische importeur in toekomst
bepaalde geldsom moet betalen (in buitenlandse munt)
 Oplossing: termijnmarkt


Belgische koper kan op termijnmarkt voor buitenlandse
deviezen contract afsluiten om in toekomst buitenlandse
munt te kopen tegen overeengekomen koers
Wisselkoers op termijnmarkt en op contantmarkt
 Voorbeeld: yen duurder op termijnmarkt: agio
 Voorbeeld: yen duurder op contantmarkt: disagio
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1. Enkele begrippen
 Oplossing 2: optiemarkt



Belgische koper kan op optiemarkt voor buitenlandse
deviezen recht (calloptie) kopen om in toekomst
buitenlandse munt te kopen tegen overeengekomen
koers
 Importeurs
Belgische verkoper kan op optiemarkt voor buitenlandse
deviezen recht (putoptie) kopen om in toekomst
buitenlandse munt te verkopen tegen overeengekomen
koers
 Exporteurs
Men is niet verplicht recht uit te oefenen: flexibiliteit
 Tegenover deze flexibiliteit staat premie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
1. Enkele begrippen
 Onze transacties met buitenland


Importtransacties en exporttransacties
Kapitaaltransacties
 Interactie met wisselmarkt vaak via banken


Indien bank deviezen aankoopt bij centrale bank, daalt
voorraad (of reserve) buitenlandse deviezen van die
centrale bank
Bijgevolg: daling geldaanbod
 Banken staan (binnenlands) geld af in ruil voor
deviezen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
 Prijs of wisselkoers van buitenlandse deviezen komt tot
stand door werking van vraag en aanbod
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
 Negatief geïnclineerde vraag naar dollars


Gevraagde hoeveelheid dollars neemt af wanneer koers
van dollar stijgt
Vragers
 Europese importeurs
 Personen die Amerikaanse aandelen of obligaties
kopen
 Ondernemingen die investeren in VS
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
 Positief geïnclineerd aanbod van dollars


Aangeboden hoeveelheid dollars neemt toe wanneer
koers van dollar stijgt
Aanbieders
 Europese exporteurs
 Amerikanen die Europese aandelen of obligaties
kopen
 Amerikaanse ondernemingen die investeren in
Europa
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
 Evenwicht komt snel tot stand
 Doch wisselkoersen fluctueren van dag tot dag en van
uur tot uur

Reden: veelvuldige veranderingen in factoren die vraag
en aanbod bepalen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
 Beschouw Figuur 24.2.:

Evolutie van euro-dollarkoers (dollars per euro)
 Periode 1999-2001: daling euro t.o.v. dollar
Speculatieve zeepbel ‘Wall Street’
 Periode 2002-2008: stijging euro van bijna 100%
Ommekeer optimisme
Tekorten op Amerikaanse lopende rekening
 Na 2008: eerst terugval, dan opnieuw piek
Terugval: Europese schuldencrisis
 Bespreking van economische factoren

Subtitels 3.1., 3.2. en 3.3.
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1. Enkele begrippen
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
1.
2.
3.
4.
De economische activiteit in binnen- en buitenland
Het prijsniveau in binnen- en buitenland
De intrestvoeten in binnen- en buitenland
De verwachtingen en de rol van speculatie
4. Wisselkoerssystemen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
3.1. De economische activiteit in binnen- en buitenland
 Beschouw Figuur 24.3.:





Economische activiteit in VS neemt toe
Amerikaanse invoer neemt toe
 Europese uitvoer naar VS neemt toe
Aanbod van dollars neemt toe
Evenwichtswisselkoers van dollar daalt
Dollar deprecieert en euro apprecieert
 Ceteris paribus

Later komen ook effecten op kapitaalstromen enerzijds
en verwachtingen anderzijds aan bod
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1. Enkele begrippen
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
1.
2.
3.
4.
De economische activiteit in binnen- en buitenland
Het prijsniveau in binnen- en buitenland
De intrestvoeten in binnen- en buitenland
De verwachtingen en de rol van speculatie
4. Wisselkoerssystemen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
3.2. Het prijsniveau in binnen- en buitenland
 Beschouw Figuur 24.4.:





Prijsstijging in VS
Europese export wordt relatief goedkoper in VS
Europese uitvoer naar VS neemt dus toe
 Aanbod van dollars neemt toe
Europese invoer uit VS neemt af
 Vraag naar dollars neemt af (hoewel niet zeker)
Uiteindelijk volume???, wisselkoers alleszins gedaald
 Inflatie  depreciatie
 Koopkrachtpariteitentheorie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1. Enkele begrippen
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
1.
2.
3.
4.
De economische activiteit in binnen- en buitenland
Het prijsniveau in binnen- en buitenland
De intrestvoeten in binnen- en buitenland
De verwachtingen en de rol van speculatie
4. Wisselkoerssystemen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
3.3. De intrestvoeten in binnen- en buitenland
 Beschouw Figuur 24.5.




ECB verstrakt monetair beleid in Eurozone
 Intrestvoet in Europa stijgt
Europeanen beleggen minder in buitenland
 Vraag naar dollars neemt af
Buitenlanders beleggen in Europa
 Aanbod van dollars neemt toe
Dollar deprecieert en euro apprecieert
 Intrestpariteitenrelatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1. Enkele begrippen
2. De prijsvorming op de wisselmarkten
3. Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
1.
2.
3.
4.
De economische activiteit in binnen- en buitenland
Het prijsniveau in binnen- en buitenland
De intrestvoeten in binnen- en buitenland
De verwachtingen en de rol van speculatie
4. Wisselkoerssystemen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
3.4. De verwachtingen en de rol van speculatie
 Buitenlandse deviezen zijn ook activa waarvan prijs kan
stijgen  mogelijkheid tot speculatie
 Speculeren: samenstellen van vermogen in functie van
verwachte prijsveranderingen
 Voorbeeld






Stel: verwachting dat intrestvoet VS zal stijgen
Verwachting dat dollar zal appreciëren
Vraagcurve naar dollars verschuift naar rechts
Aanbodcurve van dollars verschuift naar links
Netto-effect: stijging wisselkoers, met andere woorden,
depreciatie van euro
Deze evoluties gebeuren nog vóór intrestvoetstijging
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
3.4. De verwachtingen en de rol van speculatie
 Vorming verwachtingen: allerlei factoren


Politieke evoluties
 Bepaald beleid, …
Sociale gebeurtenissen
 Stakingen, demonstraties, …
 Verwachtingen domineren vaak koersvorming
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
4. Wisselkoerssystemen
 Vorige paragraaf: geen overheidsinterventie

Vrije prijsvorming op wisselmarkt
 Vraag en aanbod
 Dit zijn vlottende wisselkoersen
 Realiteit: vaak overheidsinterventie


Prijsvorming niet volledig vrij
Concreet
 Vooraf vaststellen van officiële wisselkoers
 Beperken van schommelingen in wisselkoers tot
marge rond die koers
 Dit zijn vaste wisselkoersen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
4. Wisselkoerssystemen
 Vaste wisselkoerssystemen:

Gebaseerd op vaste wisselkoersen


Gouden standaard
 Deelnemende munten hadden vaste waarde in goud
en waren inwisselbaar in goud
Bretton Woods-systeem van vaste wisselkoersen

Europees Monetair Systeem
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
4. Wisselkoerssystemen
 Systeem van geleid vlottende wisselkoersen




Gebaseerd op vlottende wisselkoersen
 Vrije prijsvorming op wisselmarkt
Maar af en toe interventie door overheden
Koersbepaling van belangrijke munten in wereld
dollar, euro, pond sterling, Japanse yen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
1. Vaste wisselkoersen
2. Vlottende wisselkoersen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
4.1. Vaste wisselkoersen
 Monetaire overheid


Legt officiële koers vast
 Pariteit
Legt marge rond pariteit vast waarbinnen wisselkoers vrij
kan fluctueren
 Beschouw Figuur 24.6.

Deense kroon en euro
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
4.1. Vaste wisselkoersen
 Pariteit bedraagt 8 DKR voor één euro, met


Plafondkoers = 8,5 DKR
Bodemkoers = 7,5 DKR
 Deense centrale bank zal ingrijpen wanneer bovengrens wordt doorbroken


Linkerpaneel: geen interventie nodig
Rechterpaneel: interventie nodig
 Meerbepaald: Deense centrale bank zal zelf euro’s
aanbieden (deviezenreserves aanspreken)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
4.1. Vaste wisselkoersen
 Monetaire consequenties van overheidsinterventie:




Vraag naar buitenlandse deviezen = Uitgaven op de
betalingsbalans
Vraagoverschot euro’s komt dus overeen met tekort op
betalingsbalans
Deense monetaire autoriteit verkoopt deviezenreserves
 geldhoeveelheid neemt af
Kostprijs: verlies aan economische activiteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
4.1. Vaste wisselkoersen
 Andere problemen


Reserves aan buitenlandse deviezen raken uitgeput
Kapitaalvlucht uit Deense kroon door speculatie
 Oplossingen


Pariteit en schommelingsmarges verhogen
 Devaluatie (van eigen munt)
 Op deze manier uitvoer en kapitaalinvoer stimuleren
Systeem van vaste wisselkoersen verlaten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
4.1. Vaste wisselkoersen
 Deense centrale bank kan ook ingrijpen wanneer
ondergrens wordt doorbroken

Meerbepaald: Deense centrale bank zal zelf euro’s
vragen (deviezenreserves aanvullen)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
4.1. Vaste wisselkoersen
 Problemen

Steunmaatregelen voor buitenlandse munten doen
geldaanbod toenemen  Inflatoire druk
 Oplossingen


Pariteit en schommelingsmarges verlagen
 Revaluatie (van eigen munt)
Compensatie door andere actiefposten van centrale bank
te verminderen: sterilisatiebeleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
1. Vaste wisselkoersen
2. Vlottende wisselkoersen
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
4.2. Vlottende wisselkoersen
 Monetaire overheid

Laat wisselkoersen vrij vlotten
 Wijzigingen in wisselkoersen hebben geen interne
monetaire repercussies
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
5. Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
 Twee grote verklarende theorieën voor evenwichtswisselkoers


Koopkrachtpariteiten
 Prijsverschillen in binnen- en buitenland
Intrestpariteitstheorie
 Verwachtingen en intrestvoet
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
1. Theorie van de koopkrachtpariteit
2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Evenwichtswisselkoers tussen twee munten bepaald
door verhouding tussen prijsniveaus in die twee landen
 Evenwichtswisselkoers van USD in euro:
 Evenwichtswisselkoers is die koers die ervoor zorgt dat
goed (overal) even duur is:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Procentuele verandering in wisselkoers is gelijk aan
verschil tussen procentuele veranderingen in het
algemeen prijspeil (inflatie) in beide landen


Evenwichtswisselkoers moet veranderen als prijzen niet in
gelijke mate veranderen op twee locaties
Anders nieuwe arbitragemogelijkheden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Theorie van koopkrachtpariteit houdt geen rekening met


Transportkosten en importbelemmeringen
Beperkingen op verhandelbaarheid
 Wisselkoers kan dus afwijken van koopkrachtpariteit


Feitelijke wisselkoers WK
Evenwichtswisselkoers WK*
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Afwijkingen tussen feitelijke wisselkoers en koopkrachtpariteit:
 Parameter R geeft verhouding tussen wisselkoers en
koopkrachtpariteit
 We herschrijven nu als volgt:
Nominale wisselkoers
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
Reële wisselkoers
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Indien R = 1 (d.w.z. WK = WK*)

Theorie van koopkrachtpariteit geldt
 Indien R afwijkt van 1 (d.w.z. WK ≠ WK*)

Afwijking van koopkrachtpariteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
5.1. Theorie van de koopkrachtpariteit
 Reële wisselkoers meet verhouding tussen


Prijzen van Amerikaanse goederen en diensten in euro
Prijzen van Europese goederen en diensten
 Verandering reële wisselkoers in tijd:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
1. Theorie van de koopkrachtpariteit
2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Belegger zal beleggingsstrategie kiezen die grootste
rendement oplevert voor gelijk risico

Vergelijking van rendementen niet altijd evident
 Waarde na één jaar van belegging van 1 euro op
eurotermijnrekening is gelijk aan:
 Waarde na één jaar van belegging van 1 euro op
termijnrekening in dollars is gelijk aan:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Waarde – uitgedrukt in euro – na één jaar, van belegging
van 1 euro op termijnrekening in dollars is gelijk aan:
 Anders geschikt:
 WKe+1: verwachte (dollar)koers over één jaar
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Vergelijk nu rendementen op eurobelegging met (in
euro uitgedrukte) rendementen op dollarbelegging
 Intrestpariteit:




Indien dollarbeleggingen meer (minder) opbrengen,
neemt vraag naar dollars toe (af)
Contantkoers van dollar zal stijgen (dalen)
Opbrengst van dollarbeleggingen neemt af (toe)
We krijgen uiteindelijk (door arbitrage):
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
61
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Verhouding tussen toekomstige verwachte koers en
huidige contantkoers  Verwachte procentuele
verandering van contantkoers
 Intrestpariteit kan herschreven worden als:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
62
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Intrestpariteit, benaderend:
 Verwachte opbrengst van belegging in euro moet dus
gelijk zijn aan verwachte opbrengst van belegging in
dollar:


Intrestvoet
Verwachte appreciatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
63
5.2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
 Als Europese intrestvoet > intrestvoet in VS

Verwachte koers van dollar (over jaar) zal in dezelfde
mate moeten uitstijgen boven huidige dollarkoers
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
64
Wisselmarkten - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
5.
Enkele begrippen
De prijsvorming op de wisselmarkten
Factoren die de prijsvorming beïnvloeden
Wisselkoerssystemen
Koopkrachtpariteit en intrestpariteit
1. Theorie van de koopkrachtpariteit
2. Beleggingen, kapitaalmobiliteit en intrestpariteit
3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
65
5.3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
 Beschouw volgende (benaderende) formules:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
66
5.3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
 Beschouw effecten van verandering in verwachtingen
aangaande toekomstige dollarkoers


We veronderstellen dat beleggers verwachten dat dollar
in toekomst in waarde zal stijgen
Twee mogelijke effecten
 Mogelijkheid 1: Europese monetaire overheid past
intrestbeleid niet aan (intrestvoet verandert niet)


Huidige koers zal moeten toenemen in zelfde mate van
verwachting
Zelfvoedend karakter van verwachtingen of ‘self-fulfilling
prophecy’
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
67
5.3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
 Mogelijkheid 2: Europese monetaire overheid wil
contantkoers constant houden


Intrestvoet zal moeten stijgen in Europa (of dalen in
Verenigde Staten)
Lage intrestvoet correspondeert dus met verwachte
appreciatie contantkoers
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
68
5.3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
 Beschouw effecten van verandering in intrestvoet in
Verenigde Staten


We veronderstellen dat intrestvoet stijgt
Twee mogelijke effecten
 Mogelijkheid 1: Europese monetaire overheid past
intrestbeleid niet aan (intrestvoet verandert niet)

Huidige koers zal moeten toenemen in zelfde mate van
intrestvoet
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
69
5.3. De intrestpariteitsrelatie en het economisch beleid
 Mogelijkheid 2: Europese monetaire overheid wil
contantkoers constant houden

Intrestvoet in Europa zal stijging in VS moeten volgen
 Conclusie: monetaire overheid staat voor keuze



Huidige dollarkoers controleren
Of: binnenlandse intrestvoet controleren
Zij kan niet beide variabelen samen controleren
 Wisselkoersregimes en schokken:


Vlottende wisselkoersen: effect op contantkoersen
Vaste activa: effect op intrestvoet
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
24 – WISSELMARKTEN
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
70