Borstkanker - Inloophuis de Roselinde

Borstkanker
Oncologisch centrum
Oncologie centrum Bravis
Wie komt u tegen?
•
•
•
•
•
•
•
•
Chirurg
Internist-oncoloog
Radiotherapeut
Mammacareverpleegkundige
Oncologieverpleegkundige
Verpleegkundig specialist
Revalidatie-arts
Paramedici: fysiotherapie, dietste,
maatschappelijk werk
Normale celdeling
Kanker is een verstoring van het
evenwicht tussen celgroei en
celdood.
Verspreiding van de ziekte
Borstkanker
Risicofactoren voor borstkanker
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vroege menarche / late menopauze
Eerste kind na 35e / geen kinderen
Geen of kortdurend borstvoeding
Hormoonsuppletie
Erfelijke vorm
Eerder doorgemaakt mammacarcinoom
Eerder RT
Eerder goedaardige afwijking in de borst
Overgewicht / alcoholgebruik
FZR
Diagnostiek
•
•
•
•
Mammografie
Echo
MRI
Bevolkingsonderzoek
Nieuwe ontwikkelingen
• 3 D echo
• Mammograaf op maat
Punctie
FZR
Ductaal carcinoom
FZR
Lobulair carcinoom
FZR
Ductaal carcinoom in situ
FZR
Behandelingsmogelijkheden
-
Chirurgie
Radiotherapie
Chemotherapie
Hormoon therapie
FZR
Chirurgie
• Borstsparend
• Borstamputatie
• Schildwachtklierbiopsie
• Okselkliertoilet
Steeds vaker:
• Directe reconstructie
• Chemotherapie voor operatie
Radiotherapie
• Bij borstsparende operatie
• Of bij > 4 aangetaste klieren
Nieuw:
• In plaats van okselkliertoilet
• Hypofractionering: hogere dosis, minder
vaak
Aanvullende behandeling
•
Patienten overlijden niet aan primaire tumor
• Afstanduitzaaiingen kunnen tot vele jaren na de
primaire behandeling ontstaan
• Afstanduitzaaiingen ontstaan uit micrometastasen die
bij de primaire diagnose al aanwezig waren
• Micrometastasen kunnen worden vernietigd door
systemische therapie; macrometastasen niet
• Maar het is niet zeker wie micrometastasen heeft
Indicatie
Alle N+ mammacarcinoom patiënten
N0 indien:
• Leeftijd <35 jaar
– alles behalve graad I ≤ 1 cm
• Leeftijd ≥35 jaar
– tumor 1,1 - 2 cm EN graad II of hoger
– tumor >2 cm, graad I-III
► ongeveer 75% van alle N0 patienten
Van iedere 100 vrouwen met borstkanker
Ontwikkelt 25% metastasen
Maar we behandelen bijna 75% met
chemotherapie
Dit betekent dat 50% van alle borstkanker patiënten voor niets
een toxische behandeling krijgt!
70 Gene Prognosis Profile
Supervised analysis
Adjuvante chemotherapie
• Her-neg: 3 keer FEC en 3 keer Taxotere
• Her-2-pos: 4 keer AC gevolgd door 12
keer Taxol wekelijks en Herceptin
(cumulatief 1 jaar)
Herceptin
• Monoklonaal antilichaam
• 10-20% patienten HER2 positief
Adjuvante hormoontherapie
Indien tumor hormoongevoelig
• Tamoxifen
• Aromataseremmer (arimidex)
• LHRH-Analoog (Zoladex)
•Nieuw: bisfosfonaat
Oestrogeenreceptor
Bijwerkingen
• Opvliegers
• Gewrichtsklachten
• Stemmingswisselingen
• Gewichtstoename
• …..
Maak het bespreekbaar!!
Oncologische revalidatie
Klachten na chemo-radiotherapie
•
•
•
•
Afname conditie en kracht
Vermoeidheid/ afname energie
Gewrichtsklachten (artralgien)
‘Tintelingen’/voos gevoel van handen/voeten
(neuropathien)
• Lymfoedeem
• Overige klachten (angst, depressie, dysbalans belasting
belastbaarheid).
Krachtsvermindering en afname spiermassa
• Door de ziekte
• Door de behandeling: bedrust, onvoldoende
voedingsintake
• Inactiviteit na de behandeling
•
Test: kracht testen (handknijpkracht, beenkracht), spiermassa
(BIA, huidplooi, dexa)
Revalidatie in de curatieve fase na chemo
• Doel:
– verbeteren kracht en conditie
– Optimaliseren lichaamssamenstelling: dus meer spiermassa en
minder vet
– Psychosociaal: optimaliseren welbevinden, inzicht in
belemmerende factoren als vermoeidheid, energiemanagement
Oncologische carrousel
• Screening door multidisciplinair revalidatieteam
–
–
–
–
Revalidatiearts
Fysiotherapeut (gespecialiseerd)
Ergotherapeut
Maatschappelijk werk
Controles
Doel:
- Locaal recidief ontdekken
- Mammacarcinoom in andere borst
Angst voor terugkeer van
kanker
* Meest voorkomende psychologische
probleem na succesvolle behandeling na
kanker
* Verstoort kwaliteit van leven
• Dokter: ergste voorbij
• Omgeving: back to normal
• Patiënt: hoezo?
Er is iets veranderd
•
•
•
•
M’n lijf
M’n levensvisie
M’n omgeving
M’n gevoelens
• M’n vertrouwen in dit alles
Leren leven met
•
•
•
•
Dreiging
Onbekende
Kwetsbaarheid
Angstigheid
Neem het serieus
• Durf je angst en jezelf te onderzoeken
(bang voor pijn, verlies van controle over lichaam,
toekomst)
• Angst is normaal, maar voor jou anders
• Veroordeel jezelf niet om je angstigheid
En wat kan ik verder doen?
•
•
•
•
•
•
•
Hier en nu
Dagritme
Doe gezond
Ontspanning
Informatie
Afspraken met jezelf
Oude hulpbronnen (wat hielp vroeger bij
spanning)
• “ik laat het wegvliegen”
Steun (je uiten)
• Praten met lieve eigen mensen
• Lotgenoten (IPSO, patientenorganisatie,
www.kanker.nl)
• Huisarts
• Specialist
• Brochures KWF: oa “verder leven met kanker” en
“als kanker meer is dan je aankunt”
• Zelfhulpwebsite HDI: www.minderangstbijkanker.nl
• Mindfulness
• Psycholoog (IPSO-register)
Metastasen mammacarcinoom
•
•
•
•
•
Longen
Lever
Skelet
Hersenen
Huid
Therapie
•
•
•
•
Chemotherapie
Radiotherapie
Hormoontherapie
Immunotherapie
Hormoontherapie
• Indien tumor hormoongevoelig
• Skeletmetastasen
• Verschillende middelen
• Langdurige respons
Indicaties palliatieve
radiotherapie
•
•
•
•
Pijnlijke botmetastasen
Hersen-/schedelbasismetastasen
Meyelum-of caudacompressie
Locoregionale recidieven
Palliatieve chemotherapie
•
•
•
•
Snelle progressie
Gebleken hormoonongevoeligheid
Aanwezigheid long- of levermetastasen
Ernstige beenmerginvasie
Erfelijkheid
• 5-10% van alle gevallen van mamma-/ovariumcarcinoom
Kliniek:
• Mamma- en/of ovarium- en/of tubacarcinoom op relatief jonge
leeftijd
• Lifetime risico op mammacarcinoom 60-80%
• Verhoogd risico op tweede primair mammacarcinoom (maximaal
60%)
• Verhoogd risico op ovarium- en tubacarcinoom: risico hoger bij
BRCA1- (30-60%) dan bij BRCA2-mutatie (5-20%)
• Risico op mammacarcinoom bij de man in families met BRCA2mutatie (risico circa 7%)
• Er zijn aanwijzingen dat er een verhoogd risico is op prostaatkanker.
Verwijzing
• Eén patiënt met mammacarcinoom <35 jaar
• Bilateraal mammacarcinoom
• Mammacarcinoom <40 jaar en tumor hormoon-receptor triple
negatief
• Mammacarcinoom <50 jaar en ovariumcarcinoom in dezelfde tak
van de familie
• Broer of vader met mammacarcinoom en in dezelfde tak van de
familie ook mammacarcinoom of ovariumcarcinoom bij een vrouw
• Twee of meer eerstegraads verwanten met mammacarcinoom
gediagnosticeerd voor het <50 jaar
• Drie of meer eerste- en tweedegraads verwanten met
mammacarcinoom, waarvan ten minste één tumor <50e jaar is
vastgesteld
• Mamma- of ovariumcarcinoom <50 jaar en prostaatkanker <60 jaar
in dezelfde tak van de familie
Late gevolgen
•
•
•
•
•
•
Zenuwpijn
Oedeem mamma
Lymfoedeem
Vermoeidheid
Gewichtstoename
Late hartschade
Oedeem mamma
Zenuwpijn
FZR
Lymfoedeem
FZR
Gewichtstoename
•
•
•
•
Chemotherapie (vetmassa stijgt, spiermassa neemt af)
Stress en angst leiden tot verandering eetgewoonten
Vermoeidheid en somberheid zorgen voor minder beweging
Hormoontherapie
Vermoeidheid
-Revalidatie
-Programma vermoeidheid bij kanker
Late hartschade
Omgeving
• Partner (www.houvastvoorelkaar.nl)
• Kinderen
- Kankerspoken.nl
- ErasmusMC- Doe-boek
• Werk