BASISPRINCIPES VAN KANKER

BASISPRINCIPES VAN KANKER
Prof.dr. D.J. Ruiter
Afdeling Pathologie
Cursus Introductie in de Fundamentele en
Klinische Oncologie
HET BEGRIP “KANKER”?
a.Alle gezwelgroei
b.Alle kwaadaardige gezwelgroei
c. Alle kwaadaardige woekeringen
NVvO
IS KANKER ÉÉN ZIEKTE?
a.Ja
b.Nee
c. Niet duidelijk
NVvO
HET BEGRIP “TUMOR”?
a.Gezwel
b.Zwelling
c. Woekering
NVvO
IS DE SAMENSTELLING VAN EEN
GEZWEL HOMOGEEN?
a.Neoplastische cellen
b.Stroma
• Cellen
• Tussenstof
c. Ontstekingsinfiltraat
DUS: TUMOR HETEROGENITEIT!
NVvO
ESSENTIEEL BIOLOGISCH
VERSCHIL GOED-/KWAADAARDIG?
a.Doodsoorzaak
b.Uitzaaiing
c. Groeisnelheid
NVvO
STAPPEN BIJ ONTSTAAN
KANKER?
a.Initiatie en promotie; progressie
b.Hyperplasie  Dysplasie  CIS 
Carcinoom  Metastase
c. Opeenvolgende veranderingen in
oncogenen en suppressorgenen; acceleratie
NVvO
ONTSTAAN VAN KANKER IN DE TIJD
Kohn en Liotta (1995)
NVvO
GENETISCHE VERANDERINGEN?
a.Oncogenen
b.Suppressorgenen
c. Opeenvolgende veranderingen; acceleratie
NVvO
IS KANKER ERFELIJK?
a.Kankercel dochtercel
b.Erfelijke tumorsyndromen
c. Erfelijke aanleg
NVvO
PERIODE VOOR DIAGNOSTIEK
Kohn en Liotta (1995)
NVvO
DIAGNOSTIEK VAN KANKER: HOE?
• Klinisch: anamnese en lichamelijk oz
• Laboratorium: bepalingen in lichaamsvloeistoffen
• Beeldvorming: Ro, CT, MRI, PET,
PET/CT, echografie
• Endoscopie: directe visualisatie
• Pathologie: diagnose op cellen en
weefsels
NVvO
HOOFDGROEPEN GEZWELLEN?
a.Weefseltype waarmee grootste gelijkenis
bestaat
b.Weefseltypes: epitheel, bindweefsel,
spierweefsel, zenuwweefsel, neuroendocrien
weefsel
c. Goedaardig epitheliaal:
• Papilloom, adenoom, epithelioom
d.Kwaadaardig epitheliaal:
• Plaveiselcelcarcinoom, adenoca,
kleincellig ca, ongedifferentieerd ca
NVvO
UITBREIDING VAN KANKER?
a.Directe doorgroei (per continuitatem)
b.Verspreiding in lichaamsholte
c.Metastasering (uitzaaiing)
NVvO
STAPPEN BIJ METASTASERING?
a.Invasie
b.Versleping
c. Aanslaan en uitgroei tot dochtergezwel
N.B. Passeren van basale lamina
NVvO
PATRONEN BIJ METASTASERING?
a.Lymfogeen
b.Haematogeen
• Filter
• Zaad/akker (Paget)
NVvO
PERIODE VAN TUMOR PROGRESSIE
Kohn en Liotta (1995)
NVvO
IN WELK STADIUM IS DE ZIEKTE?
T: Uitbreiding primaire tumor (T0,T1-4,
afhankelijk van grootte en relatie met
omgevend weefsel)
N: Metastase(n) in lymfklieren (N0, N1-3,
afhankelijk van localisatie, aantal en
grootte)
M: Metastase(n) op afstand (M0, M1)
NVvO
肿瘤TNM分期法
NVvO
HOE WERKT HET IN DE PRAKTIJK?
• Naslag met illustratie: TNM Atlas, 5th
ed., Wiley, 2005, UICC
• Let op: Er kunnen verschillen bestaan
tussen T en pT en tussen N en pN
• De C (certainty) factor geeft de mate
van zekerheid aan (C1-5) (Optioneel)
• De R (residue) classificatie geeft de
mate van resttumor aan (Rx, R0, R1,2),
zowel primair als metastatisch
NVvO
PROGNOSEBEPALING: HOE?
• TNM-stadium
•
b.v. T1N0 M0
Bijkomende factoren:
Histologische parameters:
tumorgraad, vaatrijkdom
Tumorrest
Genetisch profiel primaire tumor
•
•
•
NVvO
STRATEGIEËN TER PREVENTIE?
a.Primair: risico op kanker
• Voorlichting/gedragsbeïnvloeding
• Beschikbaarheid producten die risico
beïnvloeden
b.Secundair: vroege opsporing, voordat er
klachten zijn
• Screening
N.B.: Methodisering van besluitvorming
is gewenst!
NVvO
PERIODES VOOR PREVENTIE EN
BEHANDELING
Kohn en Liotta (1995)
NVvO
PRINCIPES VAN
KANKERBEHANDELING?
a.Tumor verwijderen (Chirurgie)
b.Tumor onschadelijk maken:
• Tumorcellen en stroma
• Voornamelijk tumorcellen
• Voornamelijk stroma (incl. vaatbed)
N.B. Verschillende modaliteiten
(Radiotherapie, Chemotherapie,
Immunotherapie,Combinaties)
NVvO
MULTIDISCIPLINAIRE BESPREKING
EN VOORSTEL TOT BEHANDELING
N0 M0: curatieve
• Hoe gaat het met de • T1
opzet : om te genezen
patient?
•
T4 N2 M1: palliatieve
• Wat kan deze
opzet: om klachten te
patient aan?
verlichten
• Welke klachten
• Snijden: Chirurgie
kunnen behandeld
worden (pijn?)
• Bestralen:
Radiotherapie
• Medicijnen: chemo of
hormonale therapie;
• Psychosociale
begeleiding